Morgunblaðið - 09.09.1944, Blaðsíða 9

Laugardagur 9 sept. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
9
OMAR BRADLEY HERSHÖFÐINGI
HANN ER fæddur árið
1893 í Clark í Missouri. Fað
ir hans Va(r skólakennari,
sem kendi syni sínum að
elska útilíf og veiðiferðir.
Hann fjell frá þegar dreng-
urinn var á fjórtánda árinu.
Einn vinur fjölskyldúnnar
stakk upp á því að setja
snáðann til menta í West-
Point herskólann. Bradley
útskrifaðist úr skólanum
árið 1915 og varð 44. í.röð-
inni af 164. Af þessum ár-
gangi hafa 30 orðið hers-
höfðingjar. — Eisenhower
er einn þeirra, hann var 61.
í röðinni.
Bradleg var í baseball
kappliði skólans. Af þessum
gömlu kappliðsfjelögum
hans hafa sjö aðrir orðið
hershöfðingjar. Bekkjarspá-
maðurinn í West Point ljet
svo um mælt, að það sem
einkendi Bradley væri það,
að hann kæmist ætíð á
„rjettu staðina“. Bradley
gekk í fótgönguliðið, og
loks nú eftir meira en 25
ára þrotlaust starf, er hann
kominn á „rjettan stað“.
„Jeg hefi tekið þátt í öllum
störfum hersins“, segir
hann, ,,og í 25 ár reyndi jeg
að útskýra fyrir mönnum,
hvers vegna jeg var ekki
sendur yfir hafið í fyrri
heimsstyrjöldinni. — Jeg
þakka fyrir það að þurfa
ekki að standa í sama stapp
inu eftir þessa styrjöld“.
Þegar núverandi styrjöld
braust út, hafði Bradley
aldrei heyrt hleypt af
byssu í orustu. Margir aðr-
ir foringjar höfðu tekið þátt
í bardögum, og bjóst hann
við því að verða undir þeirra
stjórn settur.
Góður kennari —
snjall foringi.
ÞAÐ KOM fljótt í ljós,
að Omar Bradley átti frama
fyrir höndum. Herstjórnar-
hæfileikar hans og tækni
komu greinilega fram í
kenslu hans. Árið 1941 gerði
Marshall hershöfðingi Brad
ley að brigadier general.
Stórkostlegt verkefni beið
hans. Hann átti að breyta
litla Fort Benning fótgöngu-
liðsskólanum í risastofnun,
sem gæti æft 14.000 foringja
efni í einu. Bradley leysti
þetta verk af hendi með
mestu prýði. Og þó hafði
hann altaf tíma til þess að
stunda veiðiskap. Fjelagar
hans á veiðiferðunum voru
oft óbreyttir hermenn.
Mönnum varð nú ljóst,
hversu mikla herstjórnar-
hæfileika hann hafði til að
bera. í febrúarmánuði 1942
var Bradley útnefndur
major general, og tók til ó-
spiltra málanna við skip^i-
lagningu fyrstu fallhlífar-
herdeild hersins, 82. her-
fvlkið.
í febrúar 1943 var hann
sendur til Norður-Afríku
sem fulltrúi Pattons hers-
höfðingja. Með því var hann
tekinn fram yfir marga
eldri foringja. I maí tók
hann við af Patton. Tækni
hans og herstjómarhæfileik
ar hafa hvað eftir annað
Eftir Friderick C. Painton
Omar Bradley er maðurinn, sem getið hefir sjer einna
bestan orðstír undanfarna mánuði í bardögunum í Frakk-
landi. I aprílmánuði s. 1. hafði Bradley á hendi stjórn
annars ameríska hersins. I júlí var hann hækkaður í
tign, gerður að lieutenant general. í ágúst fóru að ber-
ast frjettir af frábærum herstjórnarhæfileikum hans.
Alveg nýlega var hann settur jafnfætis Montgomery,
sem áður hafði einn haft yfirstjórn alls landhers banda-
manna í Frakklandi.
komið flatt upp á Þjóðverja
og átt mikinn þátt í óförum
þeirra.
í apríl var ákveðið að
flytja annan her Bradleys
frá Suður-Túnis 200 mílur
norður á bóginn til skvndi
árásar. Það er ætíð nokkuð
vandamál að flytja 50.000
manna lið, 10.000 farartæki
og þær ógrynni birgða sem
slíku fylgja. Flutningarnir
urðu að fara fram að nætur
þeli, til þess að komast hjá
árásum óvinaflugvjela og
þó var altaf hætta á því að
svifblys þeirra kæmu upp
um þá. Yfir vegi þá, sem
nota varð, lágu aðflutnings-
leiðir fyrsta breska hersins
austur á bóginn, sem átti í
höggi við hersveitir von
Arnims. Það gat orðið ör-
lagaríkt ef flutningavagnar
Bradleys lokuðu þessum
leiðum, þó ekki væri nema
nokkrar klukkustundir.
Bradley tókst að leysa
þetta vandamál. Óvinirnir
komust aldrei á snoðir um
flutningana, og birgða-
straumurinn til breska hers
ins var ekki stöðvaður. Áð-
ur en þessir flóknu flutning
ar hófust, var Bradley oft
á ferðinni og skýrði áætl-
unina fyrir undirforingjum
og óbreyttum hermönnum
með því að gera uppdrátt í
sandinn með trjágrein. Brad
ley heldur því fram, að í
hernum eigi sem allra flest-
ir að vita, hvað sje á seyði.
Kom Þjóðverjum
á óvart.
BRADLEY beitti nýrri
tækni í skyiTdiárásinni. í
stað þess að berjast niðri í
dölunum og fara eftir venju
legum leiðum, þar sem veg-
ir voru (og um leið Þjóð-
verjar), Ijet hann hersveit-
ir sínar fara eftir fjalls-
hryggjunum. Þetta var svo
erfið leið, að Þjóðverjum
hafði aldrei dottið í hug, að
nokkur myndi reyna að
fara hana, enda var hvað
ofan í æ komið að þeim ó-
vörum. „Það var feiknamikl
um erfiðleikum bundið“,
sagði Bradley í skýrslu
sinni til Marshalls hershöfð
ingja, ,,að koma blrgðum til
hersveitanna, sem höfðust
við í fjallahlíðunum og
gerðu árásir þaðan, en þessi
aðferð sparaði mörg manns-
líf og reyndist að lokum
besta ráðið til þess að sigr-
ast á óvinunum“. Innan sex
ars ameríska hersins í Norð
ur-Afríku lokið“, var alt og
sumt, sem stóð í síðustu skip
un Bradleys. En yfirmenn
hans lögðu líka orð í belg.
„Heilbrigð dómgreind, yfir-.
burðir í tækni og framúr-
skarandi hugrekki“, svo vitn
að sje í ávarp, sem hann
fjekk með orðu, er hann var
sæmdur fyrir afrek sín.
Mikill árangur —
lítið mannfall.
SJALDAN EÐA aldrei
hefir jafn glæsilegur sigur
kostað jafnfá mannslíf (351
Bandaríkjamann, 70
Frakka). Þessi lága dánar-
tala á m. a. rætur sínar að
rekja til þess, að hershöfð-
inginn ljet flytja sjúkra-
stöðvarnar nær vígstöðvun-
um en áður hafði þekst.
Þetta átti ekki einungis þátt
í því að bjarga mörgum
mannslífum, heldur urðu
hermennirnir mun ótrauð-
ari en áður. .
Þið Ameríkumenn eruð
heiðarlegir bardagamenn“,
sagði þýskur hershöfðingi,
sem tekinn var til fanga í
Norður-Afríku. En Bradley
gat ekki goldið gullhamrana
í sömu mynd. Hann var sár-
gramur Þjóðverjum fyrir
það að grafa jarðsprengjur,
þar sem þær gátu engum
orðið að meini, nema óbreytt
um borgurum, og hvernig
þeir földu gildrur og sprengj
ur meðal fallinna manna í
valnum. „Þjer skuluð ekki
ímynda yður, að óvinurinn
sje heiðarlegur“, sagði hann.
„Þeir eru svikulir og undir-
förlir“.
Jeppi Bradleys með þrjár
stjörnur málaðar á vjel-
arhúsið, er algeg sjón í víg-
línunni. Aðalbækistöðvar
hans — vanalega tjald —
eru nær vígstöðvunum en
skynsamlegt gæti talist af
hershöfðingja að vera.
Bradley hefir oftar en
einu sinni sloppið úr lífs-
í Afríku var einn
sem
Bizerte borgar studdust að-
allega við hæð 609, Það er
næstum því 2000 feta hár,
grýttur fjallstindur, sem
gnæfir yfir nágrennið. Hæð
in var varin af úrvalsliði úr
Hermann Göring herfylk-
inu.
34. ameríska herfvlkið
gerði tilraun til þess að taka
hæðina með áhlaupi, en var
hrakin til baka Að sunnan
reyndi fyrsta herfylkið að
sækja fram, er var stöðvað.
Fyrsta brynvarða herdeild-
in sem var neðar í dalnum
gat ekki sótt fram fvr en
hæðin var tekin. Bradley háska.
fór í jeppanum sínum og: aðstoðarmanna hans,
rannsakaði málið, því næst, stóð við hlið hans, drepinn
athugaði hann landabrjefið og sprenpjubrot hæfðu
langa stund. ,
Hann vissi að Þjóðverj-
arnir höfðu flutt allan þorra
skriðdrekabyssna sinna suð-
ur á bóginn þar eð breski
skammbyssuna hans. Eitt
sinn, er hann hætti sjer
nokkuð framarlega, Var
skotið á hann af leyniskyttu.
Bílstjórinn stöðvaði þegar
átt. Þetta var ekki skrið-
drekaland, en Bradley sendi
tíu Sherman skriðdreka að
baki 609, til þess að stöðva
birgðaleið óvinanna. Þann-
ig var búið um hnútana, að
árás 34. herfylkisins var
gerð í .sama mund. Bardag-
inn var geysiharður, en hæð
in var tekin. Fjrrsta brvn-
varða deildin braust nú
fram og sjö dögum seinna
var allur þýski herinn á
þessum slóðum yfirbugaður.
Stórir skarar, sem Bradley
króaði af, gáfust upp. í
„músagildrunni”, sem hann
kallaði svo voru teknir
herinn ógnaði þeim úr þeirri bifreiðina, en Bradley lædd
ist að leyniskyttunni með
skammbyssu sína. Leyni-
skyttan komst undan. en sag
an komst á kreik, að hers-
höfðingjanum hefði ekki tek
ist að gera út af við Þjóð-
verjann í þetta eina skifti,
sem hann fjekk tækifæri til
þess. Sagan varð sjerstak-
lega vinsæl vegna þess að
Bradley státár af skotfimi
sinni.
vikna veitti Bradley Þjóð- j 37.000 fangar.
verjum annað högg. Varnir „Þar með er störfum ann- hershöfðingja hefi jeg nokk- er starfi sínu vaxinn.
Hefir fallega framkomu.
BRADLEY ER ætíð kurt-
eis og nærgætinn. „Jeg hefi
aldrei þekt sterkah manh,
sem þurfti að tala hátt“,
segir hann. Engan annan
urntíma heyrt segja „afsak-
ið“ við liðþjálfa. Aðeins
einu sinni hefir stygðaryrði
heyrst hrjóta af vörum
hans. Hann var að yfirheyra
þýskan foringja, sem tekinn
hafði verið til fanga, er skot
hljóp óvart úr byssu eins að
stoðarmanna hans, og kúlan
þaut rjett hjá höfði hans.
Bradley byrsti sig: „Farið
vaxdega með bannsetta byss
una — ef þjer viljið gjöra
svo vel!” ,
Eitt sinn, er hann varð að
dvelja um nótt undir beru
lofti, bað hershöfðinginn um
reku til þess að sljetta jarð-
veginn undir svefnpokanum
sínum. Einn aðstoðarmanna
hans bauðst til þess að
vinna verkið. Bradley svar-
aði: „Jeg ætla að sofa hjer,
en ekki þjer“, og tók til ó-
spiltra málanna með rek-
unni. Það kemur stundum
fyrir, að yngri foringjar
vilja taka hermannatösk-
una hans og bera hana. „Lát
ið hana vera“, segir hann,
„jeg er búinn að bera hana
í mörg ár“.
Eitt sinn kvartaði liðþjálfi
nokkur yfir því við Bi’ad-
ley, að ekki væri búið að
útnefna sig undirforingja.
Hershöfðinginn spurði hann
nokkurra spurninga um her
reglurnar, sem honum veitt
ist fullerfitt að svara. Brad-
ley ljet þá sækja undirfor-
ingja og lagði fyrir hann
sömu spurningarnar, sem
hann svaraði öllum rjettum.
Liðþjálfinn fór og skildi, að
ekki var kominn tími til þess
að hækka ætti hann í tign.
Drekkur Coca-cola
og borðar ís!
HERSHÖFÐINGINN hef
ir tvær ástríður •— Coca-
cola og rjómaís. Af þessu
tvennu getur hann látið
meira í sig en nokkur ann-
ar í hernum. Það er ekki
hægt að segja, að poker og
bridge sjeu ástríður á hon-
um, það eru öllu heldur dýr
mætir eiginleikar, eins og
spilafjelagar hans hafa kom
ist að fyrir löngu.
Blaðamaðurinn Ernie Pyle
sagði eitt sinn við Bradley,
að hann gæti ekki hugsað
sjer að vera hershöfðingi og
taka ákvarðanir, sem hefðu
í för með sjer dauða
manna. Hershöfðinginn varð
þögull andartak. — „Menn
sem taka slíkar ákvarðanir,
eiga ekki ætíð hægt með
svefn“, játaði hann. „Og
líklega hefir það meiri áhrif
á suma yngri foringjana en
mig. Þegar öllu er á botninn
hvolft, hefi jeg verið að búa
mig undir það síðustu 25
árin, að verða fær um það
að senda menn út í dauð-
ann, án þess að verða vit-
skertur“.
Hermennirnir vita, að
þegar hann sendir þá er
það nauðsynlegt. „Heiðar-
legan og tilgerðarlausan“
kalla þeir hann. „Hann legg
ur mikið á sig til þess að
gera okkur starfið auðveld-
ara“. Það er langt síðan þeir
komust að því, að Bradley