Morgunblaðið - 10.09.1944, Blaðsíða 5

jSunnudagur 10. sept. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
9!
Merkilegt start Mæðra
styrksnefndar
í BYRJUN júlímánaðar barst
Mæðrastyrksnefnd mjög höfð-
ingleg gjöf, kr. 10.000,00 — tíu
þúsund krónur — frá börnum
frú Margrjetar Gunnlaugsson,
Reykjavík í tilefni af fæðingar
degi móður þeirra þ. 3. júlí s. 1.
Ákvað Mæðrastyrksnefndin
ó fundi 6. s. m. að fje þetta
skyldi verða stofnfje húsbygg-
ingarsjóðs fyrir sumarheimili
mæðra.
Síðan hafa n'efndinni borist
aðrar gjafir í sjóð þennan, kr.
1000,00 sem er áheit frá firm-
anu Ragnar Guðmundsson og
Co. og 500 krónur frá herra
forstjóra Frímanni Ólafssyni.
Sendir nefndin öllum gefend
unum bestu þakkir fyrir rausn
þeirra og góðvild.
Mæðrastyrksnefnd hefir nú
um 10 ára skeið haft fjársöfn
un á Mæðradaginn til ágóða
fyrir sumarstarfsemi sína. En
hún hefir verið tvíþætt:
Hvíldarvika. I 10 sumur hafa
mili 50—60 konur dvalið viku-
tíma á Laugarvatni á vegum
nefndarinnar og þó að dvalar-
tíminn hafi ekki verið lengri
en þetta, telja konur sig hafa
lengi búið að þeirri hvíld og
hressingu, sem þær nutu þar.
En það kom fljólt í ljós að
barnakonur gátu yfirleitt ekki
komist frá heimilunum til þess
að njóta einhverskonar sumar
hvíldar, nema þær ættu þess
kost að hafa a. m. k. yngstu
börnin með sjer og margar
vildu ekki fara án þeirra. og að
þörf var á sumarheimili þar
sem mæður gætu dvalið um
tíma með börnum sínum.
Árið 1936 fjekk nefndin að
lá:i hús Afmælisfjelagsins í
H\ eragerði og stofnaði þar
fy sta sumarheimili sitt fýrir
m rsður og börn. Dvöldu þar um
60 nanns misjafnlega lengi en
i 1 starfaði heimilið þá 3 mán-
t i. Næsta sumar voru þar 114
r mns, enda var þá búið í 16
1 ium til viðbótar við húsið.
■ þó veðrið væri ekki altaf á-
1 anlegt það sumar undi fólk
i jer vel, enda var þá mikið
; nnuleysi í Reykjavík og
r " gir sem bjuggu við erfið
i ;
iidi nefndin gjarnan hafa
í 'idst þarna, en húsið var þá
í hreppnum fyrir skólahús
< ijekkst ekki lengur til þess-
i afnota.
■ ð 1938 flutti heimilið að
n.olti í Biskupstungum, en
5 :■ er sundlaug og hverahiti,
: ufegurð er þar mikil fjær
< ' ær. En húsið var ónóg fyr
5 rfsemina og hafði nefnd
'5 Vr altaf mörg tjöld sem sof
'5 'sr í.
na hafa dvalið á hverju
f ~u'i frá 60—70 manns og var
i din þar í 6 sumur. Sumarið
1 þegár hjer var mestur
<’ : um loflárásir, fjekk nefnd
5 lentaskólaselið og hafði þar
] mili fyrif konur með ung-
1 n og voru því 2 heimili á
v gum nefndarinnar það sum-
er og dvalargestir samtals
um 150.
Nú í sumar gat nefndin ekki
lengur fengið skólahúsið til af-
nota. Og hefir heimilið starfað
að Þingborg í Flóa.
,Sjest á því sem hjer hefir ver
ið sagt, að sumarheimili nefnd
arinnar hafa nokkuð oft haft
vistaskipti og því ekki undar-
legt þó að nefndina sje farið að
langa til að verða á einhvern
hátt sjálfri sjer nóg með hús-
næði fyrir þennan þátt starf-
semi sinnar. Er nefndin þakk-
lát þeim, sem að því hafa stutt
með þeim rausnarlegu gjöfum
sem áður er frá skýrt og þeim
sem enn eiga eftir að leggja
stein í grunninn.
Er enginn vafi á að 3. júlí
(fæðingardagur frú Margrjet-
ar Gunnlaugsson) á eftir að
verða tyllidagur hjá gestunum
á sumarheimilum Mæðrastyrks
nefndarinnar í framtíðinni, sem
minst verður þar m. a. með því
að bakaðar 'verða sjerstaklega
góðar pönnukökur og drukkið
bragðgott afmæliskaffi.
Og hver veit nema þeir verði
margir sem vildu láta minnast
fæðingardags móður sinnar eða
annara góðra kvenna á eitt-
hvað svipaðan hátt.
Greifinn af Monfe
Crisfo er kominn
úf á íslensku
MARGIR mnu kannast við
Greifan af Monte Cristo, þv£
saga þessi var mikið lesin h.jer
á landi um eitt skeið, bæði á
dönsku og öðrum tungumál-
um. Ev talið að fáar bækur
hafi náð jafn víðtækri lit-
breiðslu um heim allan og
vérið meira lesnar. Það er
næstum furðulegt, að Greifinn
af Monte Cristo skuli ekki
hafa komið út á íslensku fyrir
löngu, og er þó hðin heil öld:
síðan hann birtist fyrst á
frummáiinu.
Ilöfundur bókarinnar, Al-
exandre Dumas, er einn af
frægustu rithöfundum Frakka.
Var hann mikilvirkur rithöf-
undur, og liggja eftir hann
fjöldi lióka, en þó mun hann
hafa orðið frægastur fyrir
Greifann af Monte Cristo, sem
þykir mjög vel samin, fjörug
og lifandi samtöl, hraði mikill
í atburðum og skemtileg frá-
sögn. Þó reyfarabragur sje á
flestum sögum Dumas, er
Greifinn af Monte Cristo ein
af þeim fáu bókum hans, sem:
teljast má að nokkru leyti til
klassiskra verka.
Olafur Þ. Kristjánsson kenn
ari í Ilafnarfirði hefir þýtt
bókina og skrifað mjög fróð-
legan formála að henni. Bók-
in er prentuð í prentsmiðj-
unni Oddi h.f., en Bókaútgáf-
an Norðri gefur hana út. Er
allur frágangur hinn prýði-
legasti.
Særðir menn um Sviss
Zúrich: Allmargar járn-
brautarlestir fullar af særðum
þýskuni og ítölskum hermönn
um hafa yerið fluttar um Sviss,
land, en það er heimilt, sam-
kvæmt 1 laagsáttmálanum.
Mæðginin meiddusf
r
Aíta nýjar bækur
r
frá Isafoldarprenl-
i smiðju
...........' '

Það er sagt að kettir hafi níu líf, og þessi kattaniæðgin hjer
þurftu á þeim öllum að halcla, er svifsprengja lagði heimili
þeirra gjörsamlega í rústir. Nú eru þau á batavegi.
Rauðskinna V.
Kauðskinna, V. Sögur og
sagnir. Safnað hefir Jón
Thorarensen. Reykjavík
1944. Isafoldarprentsmiðja
h.f.
ÝMSIR fást nú við söfnun
þjóðsagna og , alþýðufróðleiks,
og hefir mikið verið gefið út af
slíku tagi hin síðari árin- Kenn-
ir þar margra grasa, og verður
naumast annað sagt, en að sumt
sje harla bragðdauft og veiga-
lítið. Bækur um þjóðleg fræði
virðast seljast vel og er golt til
þess að vita. En nokkuð fast
mun nú á það. lagið gengið, 1
með prentun margvíslegs fræoa
tínings, sem naumast getur tal-
ist mikill bókmentalegur feng-
ur. Má þó raunar segja, að
varla komi út kver um þessi
efni, sem sje svo alls vesælt, að
hvergi geti þar að líta ein-
hverja ménningarsögulega
mynd, þótt í smáum slíl kunni
að vera.
Maður skyldi halda, að ekki
þyrfli að verða mikill söknuður
hjá landslýðnum, þótt eitt þjóð
sagnasafn lognaðist út af í miðj
um klíðum, þegar tvö eða fleiri
rísa jafnan upp í staðinn. Eng-
inn efi er þó á því, að margir
munu hafa saknað Rauðskinnu
sjera Jóns Thorarensen, og
þótt miður farið, ef dagar henn
ar væru taldir. Hefir naumast
verið gefin út þekkilegra og
vinsælla þjóðfræðarit hin síð-
ari árin, nema þá helst Grá-
skinna, meðan hún lifði. — í
sumar voru full fjögur ár síð-
an Rauðskinna ljet síðast á sjer
bæra, og var því nokkur ástæða
til að ætla, að dagar hennar
væru taldir. En .nú er hún kom
in á kreik að nýju, og munu
margir hyggja gott til þess. —
Hefir ísafoldarprenlsmiðja ný
lega sent frá sjer fimta hefti
ritsins, eða annað hefti annars
bindis.
Allmargir munu hafa lagt
sögur af mörkum til hinnar
nýju Rauðskinnu. Má þar eink-
um nefna Böðvar Magnússon,
hreppstjóra á Laugarvatni, Ól-
af Briem, magister frá Stóra-
,Núpi, Þórð Kárason á Litla-
Fljóti, Jósef J. Björnsson á
Vatnsleysu, Svein Sveinsson
frá Hólmaseli og dr. Símon Jóh.
Ágústsson. Hefir safnandi
sjálfur, eða ritstjóri, skráð fátt
eitt af því, 'sem í ritinu er, og
saknar maður þess. Kann hann
vel með söguefni að fara, ritar
hressilegt mál og nær stpndum
hinum magnþrungha og lit-
úðga þjóðsagnastíl. Þó mun
flestum þykja sá missirinn
mestur, að þær syslur, Ólína
og Herdís Andrjesdætur, skuli
nú ekki lengur segja sögur. —
Prýddu þær mjög fyrri hefti
Rauðskinnu, með fróoleik sín-
um og sjaldgæfri frásagnar-
gáfu. Er því ekki að leyna, að
varla stendur hin nýja Rauð-
skinna jafnfætis sumu því, sem
áður var komið af rilinu, þótt
enn sje margl vel um hana. —
Hjer mun ekki fjölyrt um ein-
stakar frásagnir. Þarna er
fjöldi sagna um drauma, spár
og fyrirburði, en fátt nýunga,
að því er þjóðtrú snerlir. All-
mikið rúm skipar persónusaga.
Eru þar einna veigamestar frá
sagnir dr. Símonar Jóh. Ágústs
sonar, af Jóhanni skyttu og
Þorsteini í Kjörvogi, einkum
hin síðamefnda. Þá munu ýms
ir lesa með athygli langt og ein
kennilegt brjef um „sögu og dul
speki“. Er það dagsett í Lund-
únum 4. maí 1921, og ritað til
Ásgeirs Sigurðssonar aðalræð-
ismanns Breta á íslandi. Höf.
er enskur maður, og kveðst
hann vera afkomandi íslenskr-
ar konu, sem sjóræningjar frá
Algier hafi numið á brott í lok
17. aldar! Eftir 19 ára ánauð í
,,Barbaríinu“, átti konunni að
hafa verið bjargað. Gerði það
breskur liðsforingi, sem kvong
aðist henni síðan. Nú kvaðst
þessi afkomandi hinnar ísl.
konu hafa lagt mikla stund á
austurlenska dulspeki, og
komist í því sambandi að
merkilegum niðurstöðum um
ísland og framtíð þess. — Er
brjefið allt hið furðulegasta,
og skal hjer enginn dómur á
það lagður.
Gils Guðmuiulsson.
HAUSTIÐ er komið. Einn af
haustboðunum er hinn aukni
fjöldi bóka, sem bókaútgefend-
ur senda frá sjer síðustu daga.
Einn bókaútgefandi, ísafoldar-
prentsmiðja, sendi nýlega 8
bækur í bókaverslanir sama
daginn, enda gefur hún árlega
út flestar bækur hjer á landi.
’ Rauðsltinna var ein þessara 8
I bóka, 5. hefti, með mörgum
| sögnum og sögum, meðal ann-
ars merkilegu brjefi frá ensk-
um mentamanni til Ásgeirs
heitins Sigurðssonar konsúls.
Önnur er Islensk fræði
(Studia Islandica), sem gefin
er út að tilhlutun Háskólans,
en Sigurður Nordal annast rit-
stjórn. Þetta er 9. hefti og fjall
ar um menningarsambandl
Frakka og íslendinga eftir
próf. Al. Jóhannesson. Islensk.
fræði hafa fastan hóp kaup-
enda og aukast vinsældir með
ári hverju. — Þriðja bókin er
eftir skáldkonuna Hugrúnu,
sem margir kannast við af ljóð
um hennar. En í þetta sinn send
ir hún frá sjer safn smásagna
og kallar bókina ,,Við sólar-
upprás“. — Fjórða bókin heit-
ir ,,Hve glöð er vor æska“,
barnabók eftir Frímann Jón-
asson kennara á Strönd í Rang
árvallasýslu. — Fimta heitir
..Töfraheimur mauranna“, eft-
ir Wilfrid S. Bronson, en Guð-
rún dóttir Guðmundar heitins
Finnbogasonar hefir þýtt. Er
þetta falleg bók, prýdd fjölda
mynda, en líf og starf raaur-
anna er, eins og flestir vita,
eitt af því furðulegasta í dýra-
ríkinu. — Sjötta bókin er
Spænsk málfræði eftir Þórhall
Þorgilsson. Er það fyrsta
spænska málfræðin, sem út
kemur á íslandi, að undan-
teknu stuttu ágripi framan við
fyrstu kenslubók hans í
spænsku, sem kom út árið
1930. Spönskunám hefir auk-
ist allmjög hjer á landi síðustu
árin, en málfræðina hefir vant
að tilfinnanlega. — Sjöunda
bókin er námskver í kristnura
fræðum. eftir síra Jakob Jóns-
son. En áttunda er Skriftar-
kenslubók eftir Guðmund I.
Guðjónsson kennara. Skriftar-
kenslubókin er í tveimur heft-
um, snotur að frágangi og virið
ist vera hentug við kenslu.
Aukin vöruviðskíttt
Noregs og Tjekkó-
Slóvakíu
Frá norska blaða-
fulltrúanum.
í FRJETT frá London segir,
að Trygve Lie utanríkisráð-
herra Norðmanna, og Masaryk,
utanríkisráðherra Tjekl^ósló-
vakíu, hafi skiftst á brjefum,
þar sem þeipi kemur saman
um að auka vöruskiftaverslua
milli þjóðanna að stríðinu
loknu.
Strax og tiltækilegt þykir
eftir stríð munu norsk yfirvcdd
gera ráðstafanir til að koma
fiski og öðrum sjávarafurðum.
til Tjekkóslóvakíu.