Morgunblaðið - 22.09.1944, Blaðsíða 7

Föstudagnr 22. sept. 1944
MOEGUNBLAÐIÐ
Deilurnar um kjötverðið
DILKAKJÖTIÐ, sem kemur
á markaðinn í haust á að
hækka um 10% til framleið-
enda frá því, sem var síðast-
liðið ár samkvæmt vísitölu
landbúnaðar afurða. Þetta hef-
ir að því er virðist vakið undr-
un og furðu hjá mörgu kaup-
staðarfólki og hin svonefndu
verkamannablöð skrifa svo sem
einhver afskaplegur stríðs-
gróði sje að falla í hlut okkar
bændanna. Þessi verðhækkun
er nær eingöngu sprottin af
hækkun kaupgjalds frá því í
fyrra haust.
'Með launadeilu Verkamanna
fjelagsins Dagsbrún hækkaði
grunnkaup um nálega 16%, ef
jeg man rjett og kaupgjald við
sveitavinnu og opinbera vinnu
mun hafa hækkað sem því
svarar eða fyllilega það. Út af
þessu komu engin undrunaróp
eða vandlætingarskrif í blöð-
um. Þar er þó orsökin til þeirr-
ar hækkunar á kjötverði sem
nú er sVo umtöluð. Annars hef
ir undrun margra manna og
nokkuð að yonum aukist mjög
smálesta útflutningi. Er það
vissulega engin furða þó hátt
verð þyrfti innanlands, ef
hverjir tveir skrokkar ættu að
bera hallan af 3 skrokkum sem
út væru fluttir. Það væri líka
heldur fávíslegur verslunar-
máti þjóðhagslega sjeð, enda
mun enginn vilja eggja til slíks.
Þessvegna má enginn reikna
með þessu 18.87 kr.-verði,
hvorki sem hagsmunaatriði fyr
ir bændur, eða sem áætlun, er
líkleg sje til að verða í sam-
ræmi við reynsluna.
Hitt er rjett, að kjötið þyrfti
að selja á kr. 11.07 pr.. kgr., ef
innanlandssalan er óháð út-
flutningnum. Framleiðendur
eiga að fá fyrir kgr. 7.76.
Kostnaður er reiknaður kr.
2.04 á kgr. og mun það eigi of
í lagt. Heildsöluverð væri því
kr. 9.80 og á það má leggja
13% af smásölunum, sem ger-
ir kr. 1.27.
*
Að öðru leyti er þess að geta,
að það þarf hvorki lög kjöt-
verðlagsnefnd eða kröfur frá
gera almenningi auðveldara
að átta sig á þessum málum og
til að koma í veg fyrir að hann
láti blekkjast af villandi æsinga
skrifum, sem stundum birtast
um þetta mál. I þeim tillögum
til dýrtíðarráðstafana, sem nú-
verandi stjórn hefir flutt, hafa
komið fram fjarstæðukendar
rjettarskerðingar á hendur okk
ur bændum umfram aðrar
stjettir. Hitt er okkur flestum
ljóst að í óefni er komið með
þessi mál, líka fyrir okk-
ur, af því að við höfum
örðuga aðstöðu eins og marg-
ir aðrir framleiðendur. —
Verði um allsherjarsamkomu-
lag að ræða til úrbóta mundi
líka einna síst standa á okkur
bændum um rjettlátar og vit-
urlegar breytingar. Við höfum
enga tilhneigingu til þess flest
ir að taka þátt í þeirri atvinnu
lega strandsiglingu, sem okkur
virðist í hafa stefnt að undan-
förnu. Búnaðarþing 1943 bauð
líka fram hlutfallslega lækkun
á afurðaverði eftir því sem til-
kostnaður fengist lækkaður við
Stjórnarfrumvarp um flugmálin:
Ríkissjóður meðeig-
andi í Flugfjelagi
íslands með 50 °Jo
hlutafjáreign
FRAM ER KOMIÐ á Alþingi stjórnarfrumvarp, þar sem
^kisstjórninni er heimilað að leggja fram fje úr ríkissjóði til
aukniugar á hlutafje Flugfjelags Islands, þannig að ríkissjóður
eigi 50% af öllu hlutafjenu.
við yfirlýsingar Vilhjálms Þór okkur bændum til þess. að við landbúnaðar framleiðsluna.
atvinnumálaráðherra á Alþingi fáum að kvnnast nndarleeum I J. P<
18. þ. m., þar sem hann lýst'i
því eins og einhverri vissu sem
kjötverðlagsnefnd hafði tilkynt
að útsöluverð á kjöti þyrfti án
niðurgreiðslu að vera kr. 18.87
pr. kgr. Menn hafa tekið þetta
eins og eitthvert goðasvar sem
enginn gæti leyft sjer að efa,
og búið til úr þessu hinar furðu
legustu staðhæfingar, svo sem
það, að nú ættu bændur að fá
18.87 kr. fyrir kjötkílóið o. s.
framvegis.
Sannleikurinn er sá, að þessi
útreikningur er áætlun. Fram-
leiðendur eiga að fá fyrir kjöt-
ið kr. 7.76 pr. kgr., að frá dregn
um tilkostnaði. Samkvæmt
11.07 kr.-verðinu ætti því til-
kostnaðurinn að vera 4.31 kr.
á hvert kgr., en eftir 18.87 kr,-
verðinu ætti hann að vera 11.11
kr. — ellefu krónur og ellefu
aurar á hvert kgr. Hvernig má
þetta ske? mundi margur
spyrja og auðvitað skilja ókunn
ugir menn ekki hót í þessu.
Kostnaður við slátrun fjárins,
flutning, frystingu, geymslu og
sölu kjötsins, er orðinn gífur-
legur og meira að segja komið
svo langt sumsstaðar á landinu
að það kostar meira að slátra
lambinu, heldur en lambsverð
ið var alt fyrir 12 árum síðan.
En það er þó annað sem ger
ir stærsta strikið í hinu gífur-
lega verðmismun og það er, að
nokkuð af dilkakjötinu þarf að
flytja út úr landi fyrir svo lítið
verð, að stórar fjárhæðir þurfa
til milligjafa svo að útflutta
kjötið geti skilað framleiðslu-
verði til bændanna. Þar í ligg-
ur mesti mismunurinn og það
sem gerir þann útreikning sem
hjer hefir verið drepið á,
erfiðari, því hvorki kjöt-
verðlagsnefnd, atvinnumála-
ráðherra eða aðrir geta fullyrt
neitt um það fyrirfram, hvað
mikið kjöt selst innanlands og
hvað mikið þarf að flytja út,
ef miðað er við þetta háa verð.
Með hinu fyrra verði er miðað
við 4000 smálesta innanlands-
sölu og 1000 smálesta útflutn-
ing, en með hinu háa verði kr.
18.87, er miðað við 2000 smá-
lesta innanlandssölu og 3000
fáum að kynnast undarlegum
verðhlutföllum í kjötverslun.
Má þar t. d. nefna, að nú í sum
ar fengu bændur kr. 6.50 fyr-
ir kgr. af alikálfa- og nauta-
kjöti, þegar það var komið hjer
til Reykjavíkur, en noklcur
dæmi munu þess að það kæm-
ist í 20 kr. pr. kgr., í útsölu hjer
án þess að við hafi verið amast,
og á þessari vöru á að heita
frjáls verslun eða því sem næst.
Menn þurfa því ekki að hrista
höfuðin yfir því þó að það kjöt,
sem er mikið betri vara, dilka
kjötið, komist í nokkuð hátt
verð.
Niðurgreiðsla kjötverðsins
á innlendum markaði er ekki
gerð fyrir bændur eða eftir
þeirra óskum. Hún er dýrtíðar
ráðstöfun, gerð til þess að hjer
sje unt að reka sjávarútveg
með því verðlagi sem sá at-
vinnuvegur hefir við að búa.
Þetta er ráðstöfun til að halda
niðri verðvísitölunni á kostnað
allra landsmarma og í þarfir
allra stjetta. En um leið og þessi
aðferð er ákveðin og fram-
kvæmd, skapast lagarjettur fyr
ir bændastjettina til að vera
gerð skaðlaus með uppbótum á
það kjöt, sem út þarf að flytja.
Hinsvegar er með þessari að-
ferð skapað svo lágt verð á
dilkakjöt í útsölu, miðað við
kaupgjald, að kjötið ætti að
seljast alt innanlands, ekki síst
nú þegar búist er við óvenju-
lítilli slátrun. Að kjötið sje selt
alt innanlands er þjóðarheild-
inni ódýrast og hollast. Þetta
er besta varan sem framleidd
er á Islandi og hún á að vera fá
anleg árið um kring fyrir hvern
sem káupa vill.
Til sönnunar því að dilkakjöt
kr. 6.50 kgr. í útsölu, sje ódýrt,
miðað við kaupgjald, má geta
þess að Dagsbrúnar-verka-
menn fá nú fyrir 10 tíma verk
í almennri vinnu, kr. 67.74 eða
nærri 10 Vz kgr. al clilkakjöti.
í skipavinnu fá þeir fyrir 10
tíma vinnu kr. 85.82, sem sam
svarar rúmlega 13 kgr. af dilka
kjöti sem er alt að því meðal-
lamb.
Það sem hjer er fram tekið,
er skrifað 1 þeim tilgangi, að
Vestur-
vígstöðvarnar
Framh. af 1. síðu.
sem sótt hafa inn í Þýska-
land frá Maastricht, hjá Scher
penseel, herjast nú í Sigfrled-
varnarvirkjunum. Suðaustur,
af Aaachen berjast Tlandaríkja
hersveitir í Ilurtgen-skógi,
sem er skamt frá Stolberg og
um 80 km. norðaustur af
Rötgen. Þarna er erfitt til
sóknar því skógurinn er þjett
vaxinn og varla hægt að koma
við vjelahehsveitum.
Þjóðverjar tefla nú fram
skriðdrekum í stærri stíl en,
áður. Þeir hófu mikið gagn-
áhlaup gegn Bandaríkjasveit-
um á Diekirch fvrir austan
Luxemburg Öílum gagnáhlaup
um var hrundið og Þjóð-
verjar mistu 28 skriðdreka
á einum degi.
Framsókn fyrir austan
Moselle.
Ilersveitir Pattons hershöfð
ingja, .hafa enn unnið nokk-
uð á á Moselle-dalnum, en
varnir Þjóðverja eru þar öfl-
ugar mjög. Hersveitir Pattons
hafa tekið borgina Silegnv,
sem er um 14 km. suður af
Metz.
Þegar Flugfjelag Islands hef j
ir breytt samþyktum sínum íu > a >■ ■ ■
samræmi við þetta og ríkissjóð j UÖ&ðíTe&ðl UríilCjð
ur er orðinn eigandi að helm-
ingi hlutafjár fjelagsins, getur
atvinnumálaráðherra veitt fje-
laginu einkarjett til flugferða
hjer á landi og til útlanda með
farþega, póst og farangur (3.
gr. frv.). Fjelagið skal þá og
verá undanþegið tekju- og
eignaskatti og útsvarsgreiðslu
eftir efnum og ástæðum.
í greinargerð segir svo:
Flugsamgöngurnar eru nú
orðnar svo verujegur þáttur
í samgöngumálum vorum, að
nauðsyn ber til að ríkisvaldið
hafi veruleg afskifti taf rekstri
þeirra og styrki þær eftir því
sem föng eru á. í þessu augna-1
miði er lagt til í frumvarpi
þessu, að rikissjóður efli Flug-
fjelag íslands h.f. með verúleg-
um fjárframlögum. Hlutafje
Flugfjelágsins er nú um
1000000 kr., en heimilt er sam-
kvæmt samþyktum þess að
auka það upp í 1500000 kr.
Framlag ríkissjóðs gæti þá orð
ið samkvæmt frumvarpinu um
1500000 kr.
Ef þessi leið yrði farin, verð-
ur að teljast eðlilegt, að Flug-
fjelagi íslands h.f. yrði veittur
einkarjettur til flugferða hjer
á landi og til útlanda með far-
þega, póst og farangur. Með
þessu fyrirkomulagi yrði stjórn
þessara mála einfaldari, rekst-
urinn öruggari og ódýrari.
Skipulag þáð, sem frumvarþ
ið gerir ráð fyrir, er sniðið eftir
því fyrirkomulagi, sem haft
var á flugsamgöngum flestra
Evrópulanda fyrir núverandi
styrjöld.
Svíar láta stórfje til
líknarstarfsemi.
Stokkhólmi: — Sænska stjórn-
in hefir veitt nefndinni, sem
sjer um hjálp handa finskum
börnum, 50.000 krónur til ráð-
stöfunar. Verður þetta fje not-
að handa finskum konum, sem
þungaðar eru, eða eiga ung
börn. Þá hefir sænska stjórn-
in veitt nefnd þeirri, sem
stjórnar hjálp til eistneskra
flóttamanna af sænskum ætt-
um, — 1 miljón króna.
Reikningar bæjarins
fyrir 1943
REIKNINGAR Reykjavíkur-
bæjar og hafnarinnar fyrir ár-
ið 1943 lágu fyrir bæjarstjórn-
arfundi í gær til samþyktar.
Voru þeir lítið ræddir, en
allir reikningar bæjarins með
sjóðum hans o. fl., bornir upp
í einu lagi og samþyktir.
Steinþór Guðmundsson hafði
óskað eftir því á næstsíðasta
fundi, að frestað yrði að bera
! reikningana upp til samþyktar,
[ svo hann gæti athugað þá bet-
' ur. Hafði hann við þá athugun
‘ m. a. komist að raun um, að
það sje sjerstaklega eftirtekt-
arvert, hve fastir liðir fjárhags
áætlunarinnar koma nákvæm-
lega heim við hin raunveru-
legu útgjöld.
og Rómverja
Dr. JÓN GÍSLASON hefir
samið nýja kenslubók í goða-
fraeði Grikkja og Rómverja.
Þetta er falleg bók í stóru
broti, prentuð á góðan pappír
og prýdd um 80 myndum, efn-
inu til skýringar.
I eftirmála bókarinnar segir
dr. Jón Gíslason: „Samningu
þessarar bókar tókst jeg fyrst
á hendur að áeggjan nokkurra
mentaskólakennara, er töldu
nauðsyn á kenslubók í goða-
fræði fornþjóðanna, Grikkja og
Rómverja. Síðan hætt var að
kenna fornaldarfræðina í
mentaskólunum, hafa bæði
mála- og sögukennarar skól-
anna fundið til þess, að óbæri-
leg eyða yrði í þekkingu nem-
enda um alt, sem lýtur að
goðafræði fornþjóðanna. Jafn
vel í textum þeim, sem lesnir
eru í mentaskólunum, koma
þráfaldlega fyrir nöfn og sam-
líkingar, orð og orðatiltæki, er
sótt eru í eða leidd af ýmsu úr
goðafræði, svo að jeg minnisl
ekki á erlendar bókmentir, er
menn kunna að taka sjer í
hönd, eftir að skólunum slepp-
ir, eða listasöfn ýmiskonar,
sem mentaðir menn kunna að
leggja leið sína um, er þeir
koma til anr.ara landa. — Allt
þetta verður þeim manni, sem
lokuð bók, sem gersneyddur er
þekkingu á hinni fornu goða-
fræði. En raunar hefi jeg við
samningu bókarinnar haft
fleiri í huga en væntanlega há-
skólaborgara. Fyrir mjer vakti
og, að hún gæti orðið bæði til
fróðleiks og gagns öllum íslensk
um lesendum, sem löngun hafa
til þess að skygnast um í
heimi bókmenta og lista út fyr-
ir næstu heimahaga . . . Vjer
íslendingar eigum dýrmætt
fjöregg, þar sem er arfur vorra
þjóðlegu fræða og menta. En
vjer erum einnig sam-arfar
allra siðmentaðra þjóða að
menningararfinum grísk-róm-
'verska”.
Bókin er 287-|-XVI blaðsíð-
ur og hefir höfundurinn viðað
efni víða áð. Er aftan við bók-
ina skrá yfir heimildarrit og
itarleg nafnaskrá, en framan
við eru uppdrættir af Grikk-
landi og löndum sem liggja að
Miðjarðarhafi.
Hjúskapur. Nýlega voru gefin
saman í hjónaband af síra Arna
Sigurðssyni ungfrú Inga Guðrún
Árnadóttir, Laugaveg 138 og
Einar S. Bergþórsson, Þing-
holtsstræti 12.