Morgunblaðið - 26.09.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 26. sept. 1944.
Enn um ræðunu ú Skóluvörðu
holtinu
I MORGUNBLAÐINU 5. þ.
m skrifar sjera Sigurbjörn
Emarsson svargrein til min,
sern hann kallar ályktarorð, og
*r>ælist þar með til að eiga síð-
asta orðið í viðureign okkar.
Jeg ætlaði að láta þetta eftir
honum. En þar sem tveir klerk
o hafa nú komið honum til
liðs, verð jeg að víkja nokkur-
um orðum að sjera Sigurbirni
líka fyrir nefnda grein hans.
Það er mjög mikill misskiln-
ingúr, að við sjera Sigurbjörn
sjeum nærri sammála um flest
það sem máli skiftir í umræð-
urn okkar. Jeg spurði prestinn
um skilríki hans til að hóta
naönnum.illu í Guðs nafni. Nú
segir hann að jeg vjefengi ekki
ernbættisskilríki sín. Jeg efað-
isi: aldrei um þau. Jeg efaðist
um umboðið frá Guði, og sá efi
hefir að engu leyti minkað síð-
ar jeg skrifaði mína fyrstu
grein. Presturinn hefir ekki
lagt fram skilríki fyrir um-
boði frá Guði. Því að jeg veit
ekki betur en að Guð og bisk-
upinn sje sitt hvað. Þetta heitir
ekki að vera sammála. Svo
vonast jeg til að presturinn
hætti við heitingar í Guðs
nafni. Það er hundrað árum á
eftir .tímanum.
Biskupinn skrifar langa
greiti í síðasta Kirkjublað, og
ritari hans, sjera Sveinn Vík-
ingur, tvær greinar. Mikið
þykir við liggja, þegar Kiikju-
biaðið stækkar um helming af
Jþessu tilefni. Trúarkenningar
bafa lengi viðkvæmar verið.
Biskupinn skrifar hógvært,
eins og biskupi ber, og tekur
þ,ar langt fram ritara sínum,
enda veitir ekki af.
Við höfum að mörgu mjög
ólík sjónarmið, eins og víðar
ketnur fram í grein biskups-
ir> Samkvæmt minni skoðun
er það, sem þessi þjóð þarfnast
fy rst og fremst, ekki fleiri
kirkjur, heldur meiri þekking
á sem flestum sviðum. í kirkj-
uiuun er prjedikuð trú og hef-
ir verið um margar aldir, bæði
hjer og erlendis, án þess að
sýnilegra framfara hafi ofðið
vart vegna þeirra prjedikana.
Htnsvegar hefir þekkingin auk
ist; og gefið margþúsundfaldan
ávöxt fyrir aukna rækt við
hana, eidkum á síðustu ára-
tugum, eftir' að * menn urðu
frjálsir fyrir kirkjunni, að
hugsa og rannsaka það, sem
þetm sýndist og fengu að segja
það, sem þeim lá á hjarta, án
nokkurs ótta við kirkjuvaldið.
Og prestarnir verða nú að
hafa það, hvorí sem þeim líkar
betur eða ver, að menn segi
síua meiningu, jafnvel um þá
og kirkjuna. Þeir hafa enn þá
sín forrjettindi að halda uppi
áróiðri í kirkjunum— ef ein-
hver kemur að hlusta á þá.
Biskupnum þykir ummæli
itiín ósanngjörn, þ^5- sem jeg
sagái að Jesús hefði hvergi
m.innst á nauðsyn kftkjubygg-
ingar, og getur í því sambandi
um að Jesús hafi farið inn í
heLgidóma þjóðar sinnar og
kennt. Biskupnum ætti að vera
Ijóst, að það voru Gyðinga-
ráusteri, én ekki kirkjur. Mál-
Eftir próf. Níels Dungal
frelsið var þar ekki einskorðað
við preslana, eins og í kirkjun-
um. Orð mín standa því óhögg-
uð eftir sem áður. Kristur
minnlist, samkvæmt þeim
heimildum sem til eru, aldrei
á nauðsyn kirkj ubyggingai
Út frá þessu segir biskupinn
mjer svo að lækna á götunni og
leggur með því að líku aðstöðu
klerka og lækna fyr og nú.
Úr því að biskupinn býður
upp á það, er ekkert á móti
þvi. að bera saman framfarirn-
! ar í guðfræði og læknisfræði.
^ Jeg get nefnt fjölda sjúkdóma
* sem voru ólæknandi fyrir þús-
und árum síðan, en nú er hægt
að lækna, ennfremur má hefna
hvernig tekist hefir að stemma
stigu fyrir drepsgttum með
ólíkt áhrifameiri meðulum en
bænum og skrúðgöngum með
helga dóma. Hvernig meðal-
aldur hefir lengst úr 20 árum
upp í 60 ár o. fl. o. fl. Til sam-
anburðar væri fróðlegt að fá
vitneskju um framfarirnar í
kristinni trú. Hvað hefir presl-
unum farið fram í að biðja?
Hve mikið í að gera krafta-
verk? Heilagir menn gerðu
þessi undur af kraftaverkum
áður fyrr. Getur verið nokkur
afturför í því? Og hve margir
komast nú til himnaríkis, sam-
anborið við það sem áður var?
Þar hljóta þó að vera einhverj-
ar framfarir, því að á miðöld-
unum var talið, að það væri
ekki nema einn af þúsundi.
Til að spara biskupi ómak,
skal jeg geta hjer um nokkur-
ar framfarir, sem leikmönnum
er kunnugt um í kirkjunni:
1. Sköpun heimsins og
mannsins, sem áður var tal
inn grundvöllur undir per
sónulegri trú. Vísindin
hafa sýnt fram á, að frá-
sagnir biblíunnar um það
er endileysa ein, bygð á
gömlum þjóðsögum.
2. Afhending boðorðanna af
Guði sjálfum. Prestarnir
trúa því ekki lengur, hvað
þá aðrir.
3. Heilagleiki gamla tesla-
mentisins. Sannað er að
það eru gamlar frásagnir
Gyðinga, sem hafa verið
skrifaðar aftur og aftur og
breyst töluvert í meðför-
um, stundum falsaðar
kirkjunni í vil. Frásagnirn
ar eru fullar af ófullkomn
um hugmyndum eldri
tíma og furðusögum, sem
enginn heilvita maður trú-
ir, sbr. söguna um að sólin
hafi staðið kyrr í þrjá
daga.
4. Meyjarfæðingin. Engum
dettur lengur í hug að
trúa því, að Jesús hafi ver-
ið eingetinn, eða gelinn af
heilögum anda. Og á þessu
byggist þó aðallega kenn-
ingin um guðdómseðli
hans, opinberun o. s. frv.
5. Transsubstantiation. Kenn
ingin um að oblátur’ og
messuvín breytist í hold
og blóð Krists við altaris-
sakramentið. er gamlar
leifar af mannætu-trúar-
brögðum, þegar menn
hjeldu sig. öðlast eigin-
leika manns við að eta
hold og blóð hans. Prest
arnir eru hættir að halda
þessu fram!
6. Friðþægingarkenningin. —
Kirkjan sjálf er hætt að
þora að halda því fram, að
blóð Krists hafi þvegið af
seinni kynslóðum synd-
irnar.
7. Skírnin sem skilyrði fyrir
himnaríkisvist. Áður átli
hvert barn að fara til hel-
vítis, ef ekki náðist að
skíra það áður en það dó.
Enginn prestur dirfist leng
ur að kenna slíkt.
8. Erfðasyndin heyrist ekki
nefnd lengur.
9. Kirkjan er hætt að hóta
mönnum með helvísisrefs-
ingu, svo að menn geta nú
dáið rólegri en áður.
10. Kirkjan er hætt að kvelja
menn og brenna.
Framfarir þær, sem mjer er
kunnugt um, eru allar í sömu
átt: Kirkjan hefir tekið aftur
margar af fyrri fullyrðingum
sínum, sem hún bannfærði
menn fyrir áður, fangelsaði og
þaðan af verra, ef menn efuð-
ust um þær.
Nei, framfarirnar eru hjá
fólkinu, sem er hætt að vera
hrætt við ógnanir kirkjunnar,
og þess vegna er það líka, að
jeg hefi orðið var við ,að jeg
tala fyrir munn margra, þegar
jeg afþakka heitingar í Guðs
nafni frá einum kirkjunnar
þjóni.
Biskupinn segist hafa orðið
undrandi yfir grein minni, að
þvi er virðist sjerslaklega
vegna þess, að jeg er „nýlega
kominn úr einhverju merkileg-
asta landi veraldarinnar, þar
sem flest allt hið mikla og stóra
er í raun og veru byggt upp
af kirkjunni og kristindómin-
um“. Þetta er sennilega álit
einhverra klerka í Ameríku,
þótt jeg heyrði hvorki presta
nje aðra minnast á það. •— Jeg
hitti aftur á móti ýmsa há-
skólamenn, sem var mjög lítið
um kirkjuna gefið. Sjerstak-
lega heyrði jeg illa látið af lúth
ersku kirkjunni, vegna þröng-
sýni hennar. Og þó var mönn-
um almennt ekki eins illa við
hana og þá kaþólsku, sem er
voldug þar vestra, ekki aðeins
andlega, heldur einnig á ver-
aldlega vísu. En engan heyrði
jeg tala neitt á þá leið að ka-
þólska kirkjan nje nokkur
önnur hefði byggt upp hið
mikla og stóra þar. Hið eina,
sem jeg heyrði í þá átt var það,
að biskup Islands hefði sagt
frá því þar vestra, að kirkjan
hefði verið undirstaðan undir
öllum framförum á íslandi. -
Hvar sem einhver staður hefði
blómgast hjer, þá var fyrsta
byrjunin kirkja og síðan bless-
aðist allt í kringum hana. Jeg
vildi ekki trúa þessu, er mjer
var sagt það, en síðan jeg las
Framh. á 6. síðu.
Kjötverðið og bændurnir
Þekking og vanþekking
„Ólafur við Faxafen“, sem
mun vera Ólafur Friðriksson
fyrrum ritstjóri, skrifar í Al-
þýðublaðið síðasta sunnudag til
andsvara grein minni um kjöt-
verðið, sem birtist í Morgun-
blaðinu á föstudaginn var. —
Grein Ólafs er ákaflega ljóst
dæmi um það, hve greindir
menn geta skrifað eða talað
heimskulega þegar þeir hætta
sjer á þann hála ís, að ræða
málefni sem þeir hafa enga
þekkingu á. Ókunnugir bænd-
ur hljóta að álíta, að hjer sje á
férðinni ótrúlega heimskur mað
ur. Við hinir, sem þekkjum
deili á Ólafi, vitum að svo er
ekki, heldur er í spilinu sú
fljótfærni, sem stundum ginnir
greinda menn til að ræða mál-
efni sem þeir vita ekkert um.
Þessu áliti til sönnunar skal jeg
nú nefna dæmi úr grein Ólafs
og fara þó fljótt yfir sögu:
1. Ólafur heldur því fram, að
óþarfi sje a hækka kjötverðið
af því að fjeð sem drepið er í
haust jeti ekkert af heyinu frá
þessu sumri, sem framleitt hafi
verið við hækkað kaupgjald.
Það er nú í þessu salt, að lömb-
in sem lögð eru inn í hausl, jeta
hvorki þetla hey nje annað,
enda hefi jeg engu þvílíku
haldið fram. En fólkinu sem
vann í sumar verður að borga
með verði lambanna sem drep-
in eru í haust. Kaupið hefir
hækkað um 30—40%, jafnvel
upp í 75% og reikningur bús-
ins er af Hagstofunni gerður
upp fyrir tímabilið 15. sept. ’43
til 15. sept. ’44. Fólkið mundi
ekki bíða eftir kaupinu þar til
verðið fæst fyrir lömbin að ári
1945. Nú er orðið eins dýrl og
jafnvel dýrara hlutfallslega að
hirða fje eins og heyja fyrir
því. Að h^kkun framleiðslu-
kostnaðar er aðeins reiknuð
9,4%, stafar af því, að hin mikla
kauphækkun kemur aðeins á
síðari hluta ársins.
2. Þá heldur Ólafur því fram
að svo fátt kaupafólk sje í sveit
unum, að lítið tillit þurfi lil
þess að taka. Kjötverðið geti
þéí verið óbreytt, hvað sem
kaupinu líði. Jeg skal nú svara
manninum eins og um barn
væri að ræða og upplýsa það,
að í þessu efni skiftir litlu máli
hvort það fólk sem stundar
framleiðsluna er fengið langt
að úr kaupstöðum og þorpum
o. s. frv„ eða það eru bænd-
urnir sjálfir eða uppkomin börn
þeirra. Sá er helsti munurinn
að sumt aðkomufólkið kann
minna til verka og ætti að hafa
lægra kaup. Að börnin sem
heima vinna eigi að hafa lægra
kaup en þau geta fengið ef þau
fara í opinbera vinnu eða ann-
að, er öfug jafnaðarmenska,
sem jeg veit að Ólafur mundi
ekki mæla með ef hann vissi
hvað hann er að skrifa um.
3. Að síðustu ræðir Ólafur
um það sem ósvinnu mikla að
uppbæturnar á verð landbún-
aðarafurða skuli vera greiddar
jafnt til allra án tillits til þess,
hvort þeir framleiða mikið eða
lítið. Það sje sanngjarnt að
þeir fái uppbætur, sem fram-
leiða lítið, en hinir eigi ekkert
að fá, að manni skilsl. Þetta
lætur vafalaust vel í eyrum
manna, sem ekkert vita um
landbúnað. Fátækir menn verða
að fá fult verð fyrir sína vöru
en ríkir menn gela vel látið
hana fyrir hálfvirði. Eftir sömu
reglu ættu smákaupmenn að
fá helmingi hærra fyrir þær
vörur, sem þeir selja, en hinir
sem hafa stóra verslun. Þeir
sem vita hvað þeir eru að segja
og þekkja landbúnað, skilja
það, að verðlag landbúnaðar-
afurða er miðað við fram-
leiðslukostnað. Hann er hlut-
fallslegur við magn vörunnar
í flestum tilfellum alveg eins
og 100 mjelpokar kosta 100
sinnum meira en einn mjelpoki.
Undanfarið hefir meira að
segja verið hættast við halla á
búrekstri hjá þeim mönnum
sem reka búið aðallega með að
fengnu fólki og kemur þar kunn
áttan til greina. Tiltölulega er
framleiðslan ódýrust hjá þeim
mönnum, sem hafa eingöngu
ræktað og vjelafært land og
vinna að öllu sjálfir. Ef til vill
mundu einhverjir andlegir sjer
villingar vilja hegna þessum
mönnum með því að láta þá fá
mikið lægra fyrir sína vöru en
alla hina- Væntanlega er Ólafur
við Faxafen ekki einn af þeim.
Annars væri holt fyrir þá
sem ekkert þekkja landbúnað
og halda fram svo skemtilegri
vitleysu, að borga misjafnt fyr-
ir vöru eftir því hver framleið-
ir hana, að kynna sjer reikn*.
inga ríkisbúanna á undanförn-
um árum. Hvanneyrarbúið, Víf
ilsstaðabúið, Kleppsbúið o. fl.
eru stofnanir sem hafa betri að
stöðu og skilyrði en nokkrir
bændur. Af hverju er svo út-
koman þar verri en allstaðar
annarsstaðar? Þeir sem skrifa
um landbúnaðarmál án þess að
þekkja þau nokkuð, ætlu að
svara þeirri spurningu. Þá gætu
slíkir fengið prófstein á kenn-
inguna um misjafnt afurðaverð
eflir bústærð og aðstöðu.
Nú er það svo, að þrátt fyrir
rjett bænda og þörf, þá hafa
fulltrúar þeirra ákveðið að
gera eigi tilkall til þeirrar hækk
unar á kjötverði sem átti að
verða 15. þ. m. Kemur þar fram
meiri þjóðhollusta en aðrar
stjettir hafa sýnt og mun það
mál skýrt á öðrum stað, enda
er sú ákvörðun óviðkomandi
því hyldjúpa Faxafeni, sem hjer
hefir verið minst á.
J P.
Rússar reiðir Finnum.
Stokkhólmi: Rússnesk blöð
hafa farið mjög hörðurrt orð-
um um finsku stjórninajOg sagt
að hún hafi í hyggju að svíkja
alt sem hægt sje af samningun
um við Rússa. Er gefið í skyn,
að samkomulagið verði ekki
gott, fyrr en önnur stjórn taki
við í landinu.
BEST AÐ AUGLÝSA í
MORGUNBLAÐINU ,