Morgunblaðið - 29.09.1944, Page 1

STRÍÐIÐ í EVRÓPU GETUR STAÐIÐ
í HÁLFT ÁR AÐ SÖGN CHURCHILLS
Litlar breytingar á
vesturvígstöðv-
unum
London í gærkveldi. Einkaskeyti til Morgun-
blaðsins frá Beuter.
HELSTU fregnir frá vesturvígstöðvunum í kvöld eru þær,
að framsveitir aímars hersiris hreska sjeu komnar að Maas-
fljótinu á uín 20 km. svæði. Þýsku iandamærin er handan
fljótsins um 6 eða 8 km. frá því. -
Þá hafa hersveitir úr öðr-
um hernum náð aftur þorpinu
Elst, sem Þjóðverjar höfðuL
tekið fýrir skömmu. Á
Nijmegensvæðinu eiga bresk-
ar framsveitir í miklum orust-
um, og breytist aðstaðan þar
ekkert, vegna mikillar mót-
spvrna Þjóðverja.
Frá Maasfljóti og alt suð-
ur að r.elfort, eru víða harðir
bardagar, en engar teljandi
Ferðin mun farin strax og á-
stæður leyfa eftir stríð. Eins
og mönnum mun kunnugt, tóku
stór skipafjelög að sjer að sjá
mönnum fyrir ferðum umhverf
is hnöttinn. Oft var lagt upp í
þessar ferðir í borginni South-
ampton í Englandi, siglt það-
an til New York. Þaðan suður
með austurströndinni, til Flor-
ida og Kúba, gegnum Panama-
skurðinn og norður með vest-
urströndinni til Californíu. Síð
an yfir Kyrrahafið til Japan,
suður með Kínaströndum, til
Austur-Indlands og Vestur-
Indlands, um Rauðahaf og Sú-
breytingar hafa þar orðið.
Þjóðverjar hafa gert allmik-
il gagnáhlaup í námd við
Nancy.
Það var Bretum allmikill
hagur að ná Elst. aftur, þar
sem mjög' rjenuðu við það
erfiðleikarnir, sem þeir hafa
átt við að stríða um samgöng
ur á þessu svæði.
ezskurð inn í Miðjarðarhaf,
gegnum Gibraltarsund, norður
með Portúgal og Frakklandi og
til Englands. Komið verður við
á öllum helstu stöðunum á þess
ari leið.
Verði lagt af stað t. d. frá
Englandi, mun Verslunar-
mannafjelagið standa straum
af fararkostnaði frá íslandi til
Englands. Ferðin hefst í Reykja
vík, og henni lýkur þar. Gert
er ráð fyrir því, að ferðin muni
taka þrjá mánuði. Ferðast verð
ur á fyrsta farrými.
Framli. á bls. 12.

igær
i
UM HÁDEGISBILIÐ í gær
brann í sundur háspennu-
strengur er liggur frá spenni
stöð við Grettisgötu, að spenni
stöð við Bókhlöðustíg.
Rafmagnsbilunin orsakaði
straumleysi í ölkim Vestur-
bænum, Miðbænum, svo og
í hluta af Austurbænum. —
Var nú þegar hafist handa um
að koma straumi á þessi hverfi
Þurfti að breyta mikið til um
tengingar háspennustrengja í
aðalveitustöð, sem er við Aust
urbæjarskólann, svo og í
spennistöð við Grandaveg. —
Með þessu tókst svo smátt og
smátt að koma straumi á hina
ýmsu hluta í áðurnefndum
hverfum.
í alla nótt unnu starfsmenn
Rafmagnsveitunnar að viðgerð
á háspennustrengnum og var
því ekki lokið er blaðið fór í
prentun, en mun fullnaðarvið-
gerð sennilega lokið í dag.
Þess skal getið, að á s.l. sumri
brann þessi sami háspennu-
strengur, er verið var að vinna
við hitaveituna á horni Grett-
isgötu og Klapparstígs. Varð
þá strengurinn fyrir hnjaski og
brann í sundur. Þegar búið er
að grafa strenginn upp, mun
gaumgæfilega verða rannsakað,
hver orsök bilunarinnar var.
Hvort bilunin geti stafað af ein
hverskonar hnjaski,. er verið
var að vinna að hitaveitufram-
kvæmdum á þessum slóðum. Þó
nokkuð sje síðan að verið var
að vinna þar. Slíkar veilur í
jarðstreng geta vel leynst, og
koma t. d. alls ekki fram við
mælingu einangrunar strengs-
ins.
Aðeins Morgunblaðið
kom út í dag.
Vegna rafmagnsbilunarinnar
var ekki hægt að prenta Al-
þýðublaðið nje Þjóðviljann, af
því, hversu straumur var þar
ónógur. — Þá fjellu allar sýn-
ingar niður í tveim kvikmynda
húsanna, Gamla Bíó og Tjarn-
arbíó; munu aðgöngumiðar að
sýningum í þessum kvikmynda
húsum gilda á sýningar í dag.
Margir herforingjar
London í gærkveldi: — Breta-
konungur hefir sæmt marga
þeirra hershöfðingja, sem
stjórna liði í Burma, háum
heiðursmerkjum. Hafa allir
þessir menn getið sjer mikið
frægðarorð. — Reuter.
Frumlegt happdr. V.R.:
VLn.ningu.rinn: ferð
fyrir tvo umhverf is
hnöttinn
„Verslunarmannafjelag Reykjavíkur efnir til
íappdrættis til ágóða fyrir húsbyggingarsjóð sinn. Verð
tr vinningurinn sjóferð fyrir tvo umhverfis hnöttinn.
Fjelagið hefir ákveðið að leggja til fararinnar að
ninsta kosti 60 þúsund krónur. Fjelagið greiðir ferðina(
tð öllu leyti, fargjald, fæði, dvöl á gistihúsum, þjórfje
)g svo framvegis. Verði ferðakostnaðurinn innan við 60
DÚsund, fær sá, sem vinningin hlýtur, það, sem á vantar
?reitt í peningum. Verði hinsvegar fararkostnaður meiri
;n 60 þúsund, ber fjelagið hallann af því.
Breskur floti kominn til
Indlandshafs
London í gær. Einkaskeyti til Morgunblaðsins
frá Reuter.
CHURCHILL forsætisráðherra Breta flutti ræðu um
styrjaldarhorfur og styrjaldarmál, ásamt utanríkismál-
um, í breska þinginu í dag og talaði í þvínær tvær klst.
Hann kom mjög víða við, en sagði að styrjöldin í Evrópu
gæti enn staðið í hálft ár, en kvaðst annars ekki vilja
spá neinu. Hann ræddi um orusturnar í Frakklandi og
í Burma, ófarir Kínverja, flota Breta, sem kominn er til
Indlandshafs, sambúð Rússa
stefnuna nýafstöðnu.
Eisenhower
ávarpar
Þjóðverja
' EISENHOWER hershöfðingi
gaf í dag út fyrsta ávarp sitt
'til þýsku þjóðarinnar og var
það á þessa lund: „Vjer kom-
um sem sigurvegarar, en ekki
sem kúgarar. Á þeim svæðum
Þýskalands, sem hernumin
verða af herjum mínum, skul-
um vjer uppræta nasismann og
þýska hernaðarandann“.
„Hernaðarstjórnin í Þýska-
landi skal þurka út nasismann,
leysa upp nasistaflokkinn og
afmá hina grimmilegu kúgun
og hin illu lög og stofnanir þær
allar, sem flokkurinn hefir
stofnað“.
„Mótspyrna gegn herjum
bandamanna verður miskunnar
laust barin niður. Oðrum alvar
legum brotum verður grimmi-
lega refsað. Þá verður öllum
mentastofnunum í hinum her-
numdu landshlutum lokað,
einnig öllum dómstólum, jafn-
vel lögreglurjettum. Verða
stofnanir þessar opnaðar aftur,
er ástæður leyfa“.
„Allir embættismenn verða
að gegna stöðum sínum áfTam,
þar til þeir fá frekari fyrirskip
anir eða tilmæli herstjórnar
bandamanna eða forsprakka
þeirra. Hið sama á við alla
starfsrrienn hins opinbera og
aðra, sem gegna þýðingarmikl-
um störfum".
Þjóðverjar hafa þegar tekið
þetta til athugunar og sagt, að
0
það sje best fyrir.bandamenn
að reyna að komast eitthvað inn
fyrir landamærin, áður en þeir
fari að kenna fólkinu að haga
sjer í því kúgunar- og ofbeldis
ástandi, sem rikja eigi í her-
numdu Þýskalandi,
og Pólverja og Quebec-ráð
Baráttan um Frakkiand.
Churchill sagði, að banda-
menn hefði nú milli 2 og 3
miljónir hermanna í Frakk-
landi og væri hlutfallið þann-
ig, að tveir Bretar væru á móti
hverjum 3 Bandaríkjamönnum.
— Sagði Churchill að furðu-
legt gæti sýnst, hversu fljótt
baráttunni um Frakkland var
lokið. Manntjón Þjóðverja var
alls 900.000, sagði ráðherrann,
þegar taldir eru fallnir, særðir
og fangar, en manntjón banda
manna miklu minna.
Manntjón bandamanna.
Bretar hafa í Frakklandi
misst 90 000 manns, en Banda-
ríkjamenn 145.000. Eru í þess-
um tölum fallnir, særðir og
fangar. Churchill kvað hafa
gengið aðdáanlega vel að koma
liðinu til Frakklands á sínum
tíma, miljón hefði verið komin
á land eftir 20 daga. — Bar-
dagarnir við Amhem í Hol-
landi, þar sem fallhlifaherfylk
ið breska beið ósigur, voru ægi
lega harðir að sögn Churchills
og manntjón mikið. En þeir,
menn, sem þar ljetu líf sitt,
! fórnuðu því ekki til einskis,
sagði hann.
, Merkileg herför.
Þá vjek Churchill að hern-
aðinum í Burma og kvað það
mjög merkilega herför og
mestu orustur háðar þar, sem
bandamenn hefðu enn átt við
Japana á landi. Sagði Churc-
hill að búást mætti bráðlega við
hörðum átökum þar aftur. Þá
gat Churchill þess, að Kínverj
ar hefðu nýlega beðið mikla ó-
sigra, mist borgir og marga
þýðingarmikla flugvelli, þar
sem Ameríkumenn höfðu flug
stöðvar.
Snúa sjer að Japan.
Churchill sagði, að mikill
hluti breska flotans væri nú
kominn til Indlandshafsins, til
þess að berjast þar gegn Jap
önum, og einnig myndu þeir
Framh. á 6. síðu.