Morgunblaðið - 08.11.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 8. nóv. 1944.
jnjwgttstM*
Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Óla
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstrœti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands.
kr. 10.00 utanlands
f lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Eftir 22 fundi
Á UNDANFÖRNUM þrem vikum hafa Framsóknar-
menn haldið 22 fundi víðsvegar um landið. Samkvæmt
frásögn Tímans hafa 1700—1800 manns sótt fundina.
En hver var boðskapurinn, sem þessu fólki var fluttur?
Skal að þessu vikið lítillega.
* ★
1. Lögð var megináhersla á að sanna að það hafi verið
Sjálfstæðisflokkurinn, en ekki Framsókn, sem neitaði
samstarfi þessara tveggja flokka.
Samkvæmt skjölum málsins eru staðreyndirnar þessar:
A. Nokkru áður en Framsókn sleit viðræðunum í 12
manna nefndinni, fóru Sjálfstæðismenn þess á leit við
samninganefnd Framsóknar, að reynt yrði að koma á
samstarfi milli þessara tveggja flokka, Þessu tóku Fram-
sóknarmenn strax mjög þunglega.
B. Miðvikudaginn 27. sept. ljetu þeir Eysteinn og Her-
mann á sjer skiljast, að þeir myndu styðia slíkt sam-
starf og var því strax vel tekið af samninganefnd Sjálf-
stæðismanna. Var ákveðið að hittast næsta dag og ræða
þetta nánar. En þegar til kom, gátu Framsóknarmenn
þá ekki mætt. Á þriðja degi (29. sept.) voru Framsóknar-
menn horfnir frá slíku samstarfi, en buðu þá upp á að
þessir tveir flokkar endurnýjuðu stjórn dr. Björns Þórð-
arsonar. Þessi uppástunga var strax sama dag borin upp
í þingflokki Sjálfstæðismanna og feld þar með öllum
atkvæðum. Var Framsókn strax tilkynt þetta.
C. Hinn 3. okt., daginn eftir að Framsókn sleit við-
ræðunum í 12 manna nefndinni og sama daginn sem
form. Sjálfstæðisflokksins var falið að reyna að mynda
þingræðisstjórn, sneri hann sjer til Framsóknarflokksins
og fór fram á að flokkurinn yrði með í myndun tveggja
flokka stjórnar. Þessu tilboði svaraði Framsókn brjeflega
og hafði þá nákvæmlega sömu tillögu að gera og áður,
sem sje að endurnýja stjórn dr. Bj. Þ., tillögu, sem hver
einasti þingmaður Sjálfstæðisflokksins hafði felt tveim
dögum áður!
Þrátt fyrir þetta heldur Tíminn því fram, að þetta
hafi ekki verið lokatilboð flokksins. En hafi Framsókn-
armenn meint eitthvað annað en fram kom í brjefinu,
geta þeir sjálfum sjer um keht, að ekki var við þá talað
meir.
★
2. Framsóknarmenn hafa sagt sveitafólkinu að dýr-
tíðin eigi að fá að leika lausum hala; ekkert verði aðhafst
til að stöðva hana.
Hið sanna er, að ríkisstjórnin náði samkomulagi milli
þeirra aðilja, sem ráða mestu á þessu sviði, þ. e. Alþýðu-
sambandi íslands og framkvæmdanefnd Vinnuveitenda-
fjelags íslands. Þessir aðiljar Jjafa lofað að gera alt sem í
þeirra valdi stendur, til að tryggja vinnufriðinn í landinu
og að halda óbreyttu kaupgjaldi, nema þar sem samræm-
inga kynni að vera þörf, án þess þó að það hækki vísitöl-
una. Ef ekki tekst með þessum hætti að stöðva dýrtíðina,
verður það ekki með öðrum ráðum gert.
★
3. Framsóknarmenn hafa reynt að nota hin nýju launa-
lög til áróðurs gegn stjórninni. En grein Hermanns Jónas-
sonar í Tímanum (7. nóv.) bendir til þess að þessi áróður
hefir ekki fengið hljómgrunn. Hermann segir: „Þegar
frumvarp tíl nýrra launalaga var flutt af alþingismönn-
um úr fjórum flokkum, lágu til þess þau rök, að launa-
kjör þeirra embættismanna, sem lægst eru launaðir, eru
lítt viðunandi og þarfnast leiðrjettingar. í annan stað eru
laun og aukakjör sumra embættismanna svo há, að óhóf
má teljast“. Þetta er rjett hjá Hermanni. En þá getur það
vitanlega ekki verið óheillaráð að samþykkja þessi lög.
★
4. Loks er það gamla, útslitna ,,platan“ um að gera eigi
landið alt að einu kjördæmi. Framsóknarmenn eru svo oft
búnir að leika þessa „plötu“ fyrir sveitafólkinu, að hún
er fyrir löngu hætt að hafa nokkur áhrif.
Þórir Bergsson
skrifar um Sigurð
Briem
-■ Sigurður Briem:
Minningar. ísafold-
arprentsm. h.f. ’44-
ÞAÐ er alveg vafalaust, að
allir þeir, sem þekkja Sigurð
Briem, fyrv. póstmálastjóra, —
og margir fleiri, er aðeins
þekkja þenna stórmerka mann,
af því að störf hans og nafn
er löngu þjóðkunnugt,. hafa
hlakkað til þess að lesa endur-
minningar hans. Gáfaður og
athugull maður, sem kominn er
á níræðisaldur, en heldur full-
um og óskertum sálarkröft-
um, hlýtur að háfa frá mörgu
markverðu að segja, sjerstak-
lega þegar hann er ágætlega
mentaður og hefir gegnt mörg-
um mikilsvarðandi störfum og
umgengist allar stjettir manna.
Og þegar höfundurinn er stál-
minnugur, segir hispurslaust
frá, er gæddur góðlátri og
græskulausri kímni, þá hlýtur
bók hans að vera bæði fróðleg
og skemtileg.
Meðal þeirra manna sem Sig-
urður Briem man vel, eru
Hjálmar skáld frá Bólu, Sölvi
Helgason og sr. Ólafur stúd-
ent. Hygg jeg, að lýsing hans
á þessum mönnum sje rjettari
en margt annað, sem um þá hef
ir verið skráð. — Þótt Briem
sje sjaldan eða aldrei langorð-
ur, þá kemst hann fljótt að
kjarnanum í mannlýsingum
sínum, í fáum orðum dregur
hann upp mynd af mönnum og
atburðum, mynd, sem verður
ógleymanleg og miklu skýrari
fn oft hjá öðrum í löngu máli.
Þetta er höfuðkostur á þeim
bókmentum, er þessi bók heyr-
ir undir. — Kostur, sem rekja
má til Snorra Sturlusonar og
íslendingasagna.
Ferðaþættirnir eru fróðlegir
og skemtilegir, hefir höfundur-
inn ferðast mjög mikið, bæði
innan lands og utan. — Frábær
lega góðar eru náttúrulýsingar
hans oft og sýna ást hans á
voru fagra landi, — svo og frá-
sagnir hans um hestana okkar,
þessar afburðaskepnur og vini
allra góðra, hugsandi manna,
sem dvalið hafa í sveitum eða
ferðast mikið á hestbaki. •—
Gott og holt er öllum, að lesa
það, sem hann ritar um æsku-
heimilið, — hið annálaða fyr-
irmyndarheimili foreldra hans,
einnig hans eigið heimili, sem
ekki mun hafa staðið hinu að
baki.
Jeg geri ráð fyrir því, að
fjöldi manna lesi þessa sjálfs-
æfisögu, bæði nú þegar og um
langan aldur. Þetta er þáttur
af menningarsögu vorri á
merkilegu tímabili í sögu þjóð-
arinnar, ritaður af hreinskilni
og mærðarlausri góðvild til
samferðamanna á langri lífs-
leið.
Utgáfan er mjög vönduð,
pappír góður og letur fallegt.
Margar ágætar myndir prýða
bókina. Og hún er ódýr, eftir
því, sem nú gerist. Það verð-
ur hver ósvikinn af að kaupa
hana og lesa.
Sjúklingar á Kópavogshæli
hafa beðið blaðið að færa þeim
Ben. G. Waage, Viggó Nataníels-
syni og Jóni Þorkelssyni, inni-
legar þakkir fyrir komuna.
Mishepnuð tilraun.
NÝBREYTNI var tekin upp í
Ríkisútvarpinu nýlega í þætt-
inum „Um daginn og veg-
inn“. I stað eins fyrirlesara voru
tveir, og samkvæmt upplýsing-
um, sem gefnar höfðu verið um
þessa nýju tilhögun, átti þáttur-
inn að vera samtal milli tveggja
manna. Það var ekki valið af
verri endanum hvað fyrirlesara
snertir. Vilhjálmur Þ. Gíslason
skólastjóri, 'einn vinsælasti út-
varpsfyrirlesari, sem við eigum,
og Sigurðúr Einarsson, sem einn
ig hefir notið mikilla vinsælda
sem fyrirlesari í útvarp.
í fyrrakvöld hlustaði jeg á
þessa nýbreytni í fyrsta skipti og
jeg verð að segja að mjer fanst
tilraunin hafa mishepnast algjör
lega. Samtalið varð hálfgert
stagl, sem erfitt var að fylgjast
með. Það var stundum eins og
fyrirlesararnir hefðu ekkert
handrit til að fara eftir og að
þeir væru í vandræðum .með,
hvað þeir ættu að segja.
Útvarpshlustendur, sem fylgst
hafa með þessum vinsæla þætti
á mánudagskvöldum, hafa vafa-
laust flestir orðið fyrir vonbrigð
um. Enginn vafi er á, að hvor
þessara manna fyrir sig hefði
gert betur einn, eins og þeir hafa
svo oft áður sýnt í útvarpi.
Það er mikill vandi að undir-
búa og flytja útvarpsamtöl.
Þeir, sem taka þátt í samtölun-
um, þurfa að hafa þaulæft sig áð-
ur en þeir koma fram fyrir út-
varpshlustendur. Verði þessu
samtalsfyrirkomulaái haldið á-
fram í útvarpinu, vonast menn
eftir betri flutningi næst og
hugga sig við, að vankantarnir,
sem voru á þessum fyrsta flutn-
ingi, hafi verið barnasjúkdómur,
sem læknist fljótt.
•
Óstundvísin i út-
varpinu.
ANNAÐ atriði í sambandi við
útvarpið, sem ekki kemur þætt-
inum ,,Um daginn og veginn"
við, er óstundvísin. Þessi ólækn-
andi óstundvísi, sem virðist -ætla
að loða við Ríkisútvarpið til ei-
lífðar, hversu mikið sem um er
kvartað. Verst er þetta í sam-
bandi við frje'ttaflutninginn. Það
er ekki nokkur lífsins leið að fá
forráðamenn útvarpsins til
skilja, að hlustendur ætlast til,
að frjettir byrji á rjettum tíma.
Það er sæmilegt lagt á þessu á
kvöldin, en alveg ófært um há-
degið. Hversvegna geta þulirnir
ekki byrjað frjettalesturinn á á-
kveðnum tíma og haldið sjer við
hann?
Loks, áður en jeg skil við út-
varpið að þessu sinni, vil jeg
taka undir spurningu, sem marg
ir"spyrja: Er það nauðsynlegt að
halda áfram að lesa frjettir eða
annað rjett á meðan tímamerk-
ið er gefið, eða klukkan slær í
útvarpsherberginu? Er tíminn
svo naumur, að ekki sje hægt að
þegja þessar fáu sekúndur, sem
tímamerkið og klukkuslátturinn
stendur yfir?
«1
Fagurt fordæmi.
ÞAÐ VAR einu sinni mikið
rætt um þörfina á æskulýðshöll
hjer í bænum. Það var fyrir-
tæki, sem átti að vera allra meina
bót og fá unga fóíkið úr sollin-
um inn í hollt umhverfi. En jeg
vil leyfa mjer, með allri virð-
ingu fyrir hallarhugmyndinni,
að benda á, að ungir Reykvík-
ingar hafa komið sjer upp sín-
um „höllum“ hingað og þangað
í fjöllunum umhverfis Reykja-
vík. Skíðaskálar íþróttafjelag-
anna hjer í nágrenninu eru einn
besti heilsubrunnur, sem Reykja
víkuræskan á, og þeir ungu
menn og konur, sem verja frí-
stundum sínum umhverfis skál-
ana, hafa trygt sjer aðgang að
fegurri „höll“ en nokkur húsa-
meistari getur skapað. — Hinn
íslenska fjallasal. Þar er hátt til
lofts'og vítt til veggja. Það þarf
engar dælur til að hreinsa loft-
ið í þeirri höll.
Þessi skilyrði hefir unga fólk-
ið skapað sjer sjálft. Það, sem
gert hefir verið, er þeirra eigin
verk og því meira virði en alt
annað.
Hjer er vissulega fagurt for-
dæmi, sem ætti að hlúa að og
efla eftir bestu getú.
•
Eitt dæuli.
EITT DÆMI um það, hvað
hægt er að gera af litlum efn-
um, ef viljinn og áhuginn eru
fyrir hendi, er hinn nývígði
skíðaskáli Víkings í Sleggju-
beinsskarði við Kolviðarhól. Það
eru áhugasamir, ungir Reykvík-
ingar, sem hafa komið þarna
upp skíðaskála, sem að öllum
frágangi og ytra útliti gefur ekki
eftir bestu skíðaskálum í löndum
eins og Noregi og Svisslandi.
Þessi skíðaskáli er verk nokk-
urra ungra Reykvíkinga, sem nú
í ein tvö ár hafa varið öllum
sínum frístundum til að koma
skálanum upp. Sparifje þeirra
sumra hefir farið í skálann, en
þeir hafa líka neitað sjer um
tóbak og brennivín. — Eldri
fjelagar hafa styrkt þá yngri
með nokkrum fjárframlög-
um og bæjarstjórn Reykjavík-
ur hefir styrkt þetta fjelag eins
og önnur.
Skíðaskáli Víkings mun verða
öðrum ungum mönnum hvöt til
að koma sjer upp samskonar
skíðaskálum, og er það vel.
Slíkar eiga „æskulýðshallir“
hinna ungu Reykvíkinga að vera.
En það er úm að gera að taka
ekki fram fyrir hendurnar á
unga fólkinu. Heldur láta það
hafa fyrir hlutunum sjálft.
•
Bananar og ananas.
SAGAN hans Andersens um
fjöðrina, sem varð að mörgum
hænum, er altaf að endurtaka
sig í daglega lífinu. Einu sinni
kvörtuðum við íslendingar yfir
fáfræðinni, sem ríkti um okkur
úti í heimi, þessari himinhróp-
andi fáfræði um Eskimóa og ei-
lífan kulda á íslandi. Nú virð-
ist vera búið að snúa sögunni
við. Erlend blöð eru farin að
ýkja frásagnir sínar frá Islandi
og lýsa því nú sem einhverskon-
ar hitabeltislandi.
Það er skamt öfganna á milli!
Það mætti gera ráð fyrir, að
blað með jafn „kristilegu“ nafni
og „Christian Herald“ færi ekki
með néina lýgi, eins og segir í
vísunni um sómamanninn Oliver
Lodge. En hvað skeður? Þann
12. október s.l. segir m. a. á
þessa leið í fyrnefndu blaði:
„Island er vissulega ekki rjett-
nefni á því landi, því íbúar þess
rækta sjálfir sína eigin banana,
ananas og tómata, sem oft eru
fullþroskaðir fyr hjá þeim en
hjer hjá okkur“.
Svo mergjuð voru þau orð.
Leikfjelag Hafnarfjarðar leik-
ur Ráðskonu Bakkabræðra í 65.
sinn í kvöld kl. 9. — Nú fer að
verða hver síðastur að sjá þenna
leik.