Morgunblaðið - 09.11.1944, Blaðsíða 6

G
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 9. nóv. 1944.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstrœti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabðk.
Þjóðin vildi samstarf
EKKI ER minsti vafi á því, að Framsóknarmenn hafa
fengið fulla vissu um það, í hinni miklu yfirreið um landið
að undanförnu, að fólkið í sveitunum er engan veginn
ánægt með framkomu þeirra.
Hvernig á líka annað að vera? Þjóðin átti enga aðra
ósk heitari en þá, að stjórnmálaflokkarnir bæru gæfu
til að taka höndum saman um lausn vandamálanna. For-
ystumönnum flokkanna var vel Ijóst, að þetta var vilji
þjóðarinnar. Þetta kom greinilega í ljós á s. 1. sumri.
Eins og menn muna, var það Sjálfstæðisflokkurinn,
sem beitti sjer fyrir samstarfi allra flokka. í fyrstu var
engin hrifning fyrir þessu meðal forystumanna Fram-
sóknarflokksins. En þeir urðu þess brátt vísari, að þjóðin
vildi samstarf og einingu. Þá fóru foringjar Framsóknar
einnig að tala með og ljetu fyllilega á sjer skiljast, að
þetta væri það sem þjóðin þarfnaðist nú framar öllu öðru.
★
Svo skeður það eftirminnilega fyrirbrigði mánudaginn
2. október, þegar 12 manna samninganefndin kemur sam-
—-an á fund til þess enn á ný að reyna að bræða flokkana
saman, þá rís formaður þingflokks Framsóknarflokksins
upp og tilkynnir nefndinni að Framsókn sje hætt þessum
viðræðum.
Nú gat þessi framkoma Framsóknarflokksins verið skilj
anleg, ef svo hefði verið, að Framsókn hefði viljað mynda
þingræðisstjórn með öðrum hætti. Sumir Sjálfstæðis-
menn töldu og þá, að svo væri. Sneri því formaður Sjálf-
stæðisflokksins sjer þá samstundis til Framsóknarfl. og
bauð honum stjórnarmyndun með Sjálfstæðisflokknum
einUm. En því boði hafnaði Framsókn.
★
Stóðu nú málin þannig, að Framsóknarfl. neitaði að
halda áfram viðræðum um myndun fjögra flokka stjórn-
ar. Hann neitaði einnig að mynda stjórn með Sjálfstæðis-
flokknum einum.
Hjeldu svo viðræður áfram milli hinna flokkanna
þriggja. Og þegar það var gert heyrum kunnugt, að þeir
hefðu gert með sjer málefnasamning og ætluðu að mynda
stjórn um hann, rjúka þingmenn Framsóknarflokksins af
þingi og boða til æsingafunda'víðsvegar um landið. Svo
brátt var þeim í brók, að þjóðin mátti ekki einu sinni fá
að vita um hvað samið var, áður en Framsóknarmenn
fóru að rægja hina væntanlegu stjórnarsamvinnu.
★
Þessi ofstopi fjell ékki í góðan jarðveg hjá sveitafólk-
inu, sem þráði það heitast af öllu, að takast mætti að
koma á stjórnmálafriði í landinu.
En undrun sveitafólksins varð þó enn meiri eftir að
plöggin voru lögð á borðið og það sá, hvðð um var samið.
Þá kemur í ljós að hjer var ekki framin nein óhæfa. Síður
en svo. Málefnasamningur ríHisstjórnarinnar sýndi, að
gripið var einmitt á lausn þeirra mála, sem mest voru
aðkallandi. Vinnufriður verður trygður í landinu og hafin
skal stórvirk nýsköpun í atvinnulífi þjóðarinnar, svo að-
eins sjeu nefnd þau atriði, sem snúa að framleiðslumál-
um þjóðarinnar.
★
Þegar þjóðin hefir kynst málefnasamningi stjórnar-
innar, verða þeir áreiðanlega margir úr hópi kjósenda
Framsóknarflokksins, sem spyrjá leiðtoga flokksins:
Hvers vegna gátuð þið ekki verið með í þessari stjórnar-
samvinnu?
Menn geta að sjálfsögðu verið misjafnlega trúaðir á, að
ríkisstjórninni takist að framkvæma stefnuskrána. En um
hitt geta ekki verið skiftar skoðanir, að ef stjórninni tekst
að koma þeim málum fram, sem hún beitir sjer fyrir, mun
nú hefjast hið glæsilegasta tímabil í atvinnusögu þjóðar-
innar, tímabil, sem á engan sinn líka í sögunni.
Er nokkur íslendingur til, sem ekki óskar þess í ein-
lægni, að þannig verði það í reyndinni?
Hjálpum Grikkjum
MIKIÐ LÁN hefir fylgt okk-
ur íslendingum í þessari styrj-
öld. Mun seint gleymast dreng-
lyndi það, er Bandaríkin og
Bretland hafa sýnt okkur.
Hinar Evrópuþjóðirnar, sem
hingað til hafa sloppið við ógn-
ir heimsstyrjaldarinnar hafa þó
allar orðið að fórna miklu með
ýmsu móti fyrir stríðsguðinn,
allar hafa orðið að hervæðast
nema við og verja til þess miklu
fje, og flestar hafa orðið að
leggja mikið á sig til að hjálpa
bágstöddum flóttamönnum ná-
grannaþjóðanna.
Við, sem þetta land byggj-
um, höfum að vísu fært nokkr-
ar fórnir vegna styrjaldarinn-
ar, þar sem við höfum mist
marga ágæta menn og skip, en
annars mega fórnir okkar telj-
ast litlar samanborið við það,
sem aðrar þjóðir hafa lagt
fram. Okkar fórnir eru aðal-
lega fólgnar í því, sem við höf-
um ekki ráðið við, eins og skip-
tapa vegna hernaðaraðgqrða,
en við höfum ekki verið jafn
framtakssamir og margar aðr-
ar þjóðir, t. d. Svíar, um að
láta fje af hendi rakna til
þeirra, sem verst hafa farið út
úr styjröldinni.
Töluvert fje hefir safnast
hjer til hjálpar bágstöddum
Norðmönnum og einnig hefir
nokkur hjálp runnið til Dan-
merkur og Finnlands, en vel
mundi fara á því, að við rjett-
um einni þjóð enn nokkra
hjálp, þótt hún sje fjarlægri
og kunni í fljótu bragði að
þykja nokkuð óskyld okkur.
Gríska þjóðin mun nú vera
ver stödd en nokkur önnur
þjóð í Evrópu, því að vitanlegt
er að ægilegur sultur hefir ríkt
þar í landi í nærfelt þrjú ár og
eru lýsingarnar, sem þaðan
hafa borist, svo hörmulegar, að
enginn myndi hafa trúað því
fyrir nokkrum árum, að slíkt
ástand gæti skapast á vorum
tímum í Evrópu.
Hjer er gömul menningar-
þjóð, sem heimsmenningin á ef
til vill meira að þakka en nokk
urri annari. Þessi þjóð hefir
háð harða baráttu fyrir sínu
frelsi og komið hetjulega fram
er á hana var ráðist á hinn sví-
virðilegasta hátt í styrjaldar-
byrjun. Mjer finst að það væri
vel til fallið að frá hinu ný-
stofnaða íslenska lýðveldi bær
ist vottur um samúð til þessarar
fornfrægu menningarþjóðar
suður við Miðjarðarhaf. •— Þar
sem svo vill til að við fram-
leiðum fisk, sem er mikils met-
inn sem góð fæða í Grikklandi,
nefnilega saltfisk væri tilvalið
að senda til Grikklands einn
farm af saltfiski, sem vinar-
gjöf frá íslendingum eða ísl.
útgerðarmönnum. Væri þá upp
lagt að S.Í.F. hefði forgöngu.
Slík gjöf myndi áreiðanléga
mælast mjög vel fyrir þar
syðra, því að kunnugt er, að
slík fæða er mjög eftirspurð
og vandfengin þar.
Saga okkar íslendinga ber
með sjer, að við höfum verið
lítt aflögufærir. Nú þegar við
höfum endurheimt okkar fulla
frelsi, er gaman að geta rjett
fram höndina milliliðalaust og
látið hana færa gjafir þeim, sem
þeirra þarfnast mest og eiga
þær best skilið.
Þórður Albcrtson.
ísland flugmiðstöð.
í SVO að segja hverju ein-
asta blaði, sem hingað hefir bor-
ist upp á síðkastið frá Banda-
ríkjunum og Bretlandi, eru birt-
ar greinar um alþjóðaflugmál og
framtíðarflugleiðir. í nærri
hverri grein er minst á ísland.
Það þarf ekki neinum blöðum
um það að fletta, að Island verð-
ur — og er raunar orðið — þýð-
ingarmikil flugbækistöð á heims
mælikvarða. Um Island munu í
framtíðinni liggja fjölfarnar flug
leiðir milli Ameríku og Evrópu.
Það er löngu sannað, að Vil-
hjálmur Stefánsson hafði á rjettu
að standa, en Lindbergh mis-
reiknaði sig.
Flugfjelögin gera
áætlanir.
AMERÍSK og bresk flugfjelög
eru þegar farin að gera áætlan-
ir um Atlantshafsflug, og þau
taka ísland með í áætlanir sínar.
I nýkomnu Lundúnablaði er
flugfjelagsins (Scottish Aviation
sagt frá fyrirætlunum Skoska
Co.). Það fjelag vill gera flug-
völlinn í Prestwick að miðdepli
alheims flugsamgangna. Blaðið
segir frá því, að þetta flugfjelag
hafi hugsað sjer næturflugferð-
ir til New York með flugvjelum,
sem hafa svefnklefa og sem taka
1. flokks póst og flutning.
Ennfremur daglegar flug-
ferðir frá Kanada og Bandaríkj-
unum um Goose Bay, Grænland
og Island. Með dagferðunum
yrðu fluttir farþegar, 2. flokks
póstur og flutningur.
Flest hin stærri flugfjelög í
Bretlandi og Bandaríkjunum
hafa svipaðar fyrirætlanir.
Alþjóðaflugmála-
ráðstefnan.
Á ALÞJÓÐAFLUGMÁLA-
ráðstefnunni, sem nú stendur yf-
ir í Chicago, er rætt um flug-
mál framtíðarinnar. Islenskum
fulltrúum Var boðið á þá ráð-
stefnu. Enn hafa litlar fregnir
borist af ráðstefnunni, en vitað
er þó, að fulltrúar hinna ýmsu
landa eru ekki á einu máli um
öll atriði, enda varla við því að
búast, þar sem hjer er um mikið
hagsmunamál viðkomandi þjóða
að ræða.
Vonandi tekst þó fulltrúunum
á þessari ráðstefnu að koma sjer
saman um framtíðarskipulag
flugmála heimsins.
0
Þáttur íslendinga.
ÞAÐ SEGIR sig sjálft, að skipu
lag flugmála heimsins er mikið
hagsmunamál okkar Islendinga.
Við hljótum að verða virkir
þátttakendur 1 þessum málum og
taka á okkur skyldur, sem því
eru samfara, en um leið hljót-
um við að fá rjettindi.
Áhugi mikill er fyrir flugmál-
um hjer á landi. Tvö íslensk flug
fjelög eiga nú 7 farþegaflutninga
vjelar. Að minsta kosti ein
þeirra, ef ekki tvær, er hægt að
nota og verða notaðar til flugs
milli íslands og útlanda.
Fjöldi ungra manna er nú við
nám í Bandaríkjunum við flug-
nám allskonar. Sumir nema
vjelatækni, aðrir ætla að verða
flugstjórar og loks er að minsta
kosti einn maður við nám í flug
vallarekstri. Það ættu að verða
nóg verkefni fyrir þegsa menn,
þegar þeir koma heim að námi
loknu. Það þarf að skipuleggja
innanlandsflugið og flugið milli
landa. Þegar okkur vex fiskur
um hrygg' í þessum efnum, munu
fleiri og stærri flugvjelar bæt-
ast í hópinn.
Við verðum að fara að í flug-
málunum eins og í siglingamál-
unum. Keppa að því að eiga okk
ar farartæki sjálfir.
En eftir hverju er
beðið?
í SAMBANDI við flugmálin
og bollaleggingar um þau er
ekki úr vegi að athuga mikils-
vert hagsmunamál íslendinga,
en það eru núverandi samgöng-
ur milli Islands og útlanda. ís-
lendingar verða einir allrá
þeirra þjóða, sem í sambandi
eru við bandamenn, að flytja
póst sinn og alla farþega sjó-
leiðis. Það þarf ekki að lýsa því,
hvernig skipaferðir eru og hafa
verið meðan á stríðinu hefir stað
ið. Fyrir nokkrum dögum benti
jeg á hjer í dálkunum, að við
erum fyrir margra hluta sakir
einangraðri nú en við vorum
fyrir stríð.
Erlendur póstur er margra
vikna gamall og stundum íán-
aðagamall, er hingað kemur, og
menn, sem þurfa að fara til út-
landa í nauðsynlegum erindum,
neyðast til að velkjast á hafinu
vikum saman.
Hvað er í veginum fyrir því,
að hægt sje að hefja fastar flug-
ferðir um Island strax? Eftir
hverju er beðið?
Skortur á þvotta-
vjelum.
HÚSFREYJA, S. M. Ó. skrifar
mjer um skort á þvottavjelum
á þessa leið:
,,Mörg heimili hjer hafa beðið
með óþreyju eftir þvf að geta
fengið sjer þvottavjelar, en þær
hafa ekki verið fáanlegar nú um
hríð, og hefir það verið mjög
bagalegt fyrir þau, einkum þau
heimilin, er hafa fyarir ungbörn-
um að sjá, því daglega þarf að
þvo af þeim blessuðum, en heim
ilin hjálparlítil í þeim efnum,
ef nokkur er, og er þá mikill
stuðningur að þvottavjel til
þeirra hluta.
Fullyrt er, að það sje vegna
innflutningsbanns á þessari vöru
tegund, að loku er nú skotið fyr
ir það, að hægt sje að veita sjer
hana, því talið er, að kaupmenn
eigi nú slíkar vörusendingar úti,
er þegar sjeu greiddar.
Fáum við húsmæður lítið skil-
ið, hvaða nauður reki til að
banna frekar innflutning á þess-
ari vöru en annari, er til hag-
ræðis og þrifnaðar má verða fyr
ir heimilin.
Vonum við því fastlega, að úr
þessu megi rætast hið fyrsta, og
treystum hinni nýju ríkisstjórn,
er góðar vonir standa til, að
greiða þarna fyrir eftir föng-
um“.
Blaðadreifingin.
KAUPENDUR Morgunblaðs-
ins í sumum hverfum í bænum
hafa kvartað yfir því, að blaðið
komi seint til þeirra og að van-
skil sjeu á því. Þetta er rjett,
því miður. En nú virðist vera að
rætast úr vandræðunum að fá
fólk til að bera blaðið til kaup-
enda. Fólk er að sjá, að blaðaút
burður er tilvalin aukavinna fyr
ir unglinga og eldra fólk. Ennþá
vantar þó fólk tiL að bera út í
nokkrum hverfum.
Afgreiðsla Morgunblaðsins
svarar öllum fyrirspurnum þessu
aðlútandi.