Morgunblaðið - 11.11.1944, Blaðsíða 11

\ >1
Laugardagur 11. nóv. 1944.
MOEGUNBLAÐIÐ
11
Samgöngumálin efst á baugi
hjá Snæfellingum
GUNNAR THORODDSEN
alþm. er nýkominn úr viku-
ferðalagi um Snæfellsnes. Hann
hjelt þing- og hjeraðsmála-
fundi í kauptúnunum þrem,
Ólaísvík, Sandi og Stykkis-
hólmi.
Blaðið hefir haft tal af
Gunnari og spurt hann fregna
af ferðalaginu.
— Þú varst í fundaleiðangri
að þessu sinni, eða var ekki
svo? spurðum vjer Gunnar.
■— Jú. I sumar ferðaðist jeg
um sýsluna og hjelt léiðarþing
í sveitunum og Stykkishólmi,
samtals 9 fundi, sem voru all-
ir vel sóttir. Rædd voru lands-
og hjeraðsmál. Á flestum fund
unum urðu fjörugar umræður,
einkum um samgöngumál og
önnur hjeraðsmál.
I samráði við áhrifamenn í
Ólafsvík og á Sandi frestaði
jeg þá leiðarþingunum í þessum
kauptúnum, þar sem hentara
þótti að geyma þau til hausts-
ins, þegar fleiri yrðu heima.
Þessa fundi hjelt jeg 2. og 3.
nóv. s.l.
Fumlirnir.
— Hvað er að frjptta af fund
unum?
— Þing- og hjeraðsmálafund
urinn í Ólafsvík var haldinn fyr
ir fullu húsi. Gerði jeg þar
grein fyrir stjórnarmyndun-
inni, aðdraganda hennar og
ástæðum og skýrði málefna-
samning stjórnarinnar. Einnig
ræddi jeg allítarlega hjeraðs-
mól sýslunnar og hvað áunn-
ist hefði í þeim á síðustu tveim
árum, síðan kosningar fóru
fram.
Urðu talsverðar umræður
um hjeraðsmálin og samþyktar
nokkrar áskoranir til Alþingis
um þau mál.
A fundinum á Sandi ræddi
jeg í meginatriðum hin sömu
mál. Þar voru einnig samþykt-
ar ýmsar ályktanir um hjer-
aðsmálin.
Loks hjelt jeg þing- og hjer-
aðsmálafund í Stykkishólmi
sunnudaginn 5. nóv. og gerði
þar grein fyrir stjómmálavið-
horfinu.
Eftir nokkrar umræður var
borin þar fram tillaga frá Árna
Ketilbjarnarsyni um, að fund-
urinn lýsti ánægju sinni yfir
stjórnarmynduninni, trausti á
ríkisstjórninni og ósk um, að
samstarfið mætti takast sem
best. Var tillagan samþykt í
einu hljóði, en fundarhúsið var
fullskipað áheyrendum.
— Hvert er viðhorf manna
alment þar vestra til stjórn-
arinnar?
— Á öllum fundunum kom
frarn einhuga ánægja yfir
stjórnarmynduninni. Og hjá
þeim bændum og öðrum sýslu-
búum, sem jeg hitti á ferð
minni, varð jeg hvarvetna var
við ánægju manna yfir því, að
tekist hefði að mynda þing-
ræðisstjórn.
Samgöngumálin efst
á baugi.
— Hvaða hjeraðsmál eru nú
efst á baugi í sýslunni?
— Efst á baugi hjá Snæfell-
ingum eru jafnan samgöngu-
Samtal við Gunnar
Thoroddsen
málin, vegabæturnar. En vegna
staðhátta eru samgöngubætur
mjög erfiðar á Nesinu.
Á fjárlögum 1943 og 1944
hafa verið veittar ríflegar fjár-
hæðir til vega- og brúagerða
í sýslunni. Megináhersla er
lögð á tvo vegi: Styltkishólms-
veg, yfir Kerlingarskarð — og
voru veittar til hans nú í ár
110 þús. kr. — og Ólafsvíkur-
veg, þ. e. veginn fyrir ofan
Búðaósa. En til hans voru veitt
ar í ár 120 þús. kr.
Er báðum þessum stórfeldu
vegagerðum svo langt komið
nú, að vonir eru til, að þeim
verði lokið á næsta ári.
Auk þess var mikið unnið
við veginn út að Stapa, en til
hans voru veittar 50 þús. á
þessu ári.
Ennfremur var veitt talsvert
! fje til Skógarstrandarvegar,
Hnappadalsvegar og Eyrar-
sveitar- og Fróðárhreppsvegar.
Einna erfiðastar úrlausnar
eru samgöngurnar milli Ólafs-
víkur og Hellissands, undjr
Ólafsvíkur-Enni. En þar er
venjuleg vegagerð ófram-
kvæmanleg vegna sjávargangs
og vatnsaga úr fjallinu. Er
helst í ráði að reyna að fá
þangað sjerstaklega útbúinn
bíl, „Jeppa“ eða beltabíl, til
þess að halda uppi samgöng-
um milli þessara tveggja kaup
túna.
En í sumar og í fyrra hefir
fengist nokkur fjárveiting til
þess að halda uppi bátaferðum
milli kauptúnanna, í sambandi
við áætlunarbílferðir úr Borg-
arnesi til Ólafsvíkur.
— Er ekki einnig unnið að
hafnarbótum þar vestra?
■— Jú. Að lendingabótum var
aðallega unnið að Hellissandi
í sumar. En fyrir dvrum
standa talsverðar hafnarbætur
í Ólafsvík, Grundarfirði og
Stykkishólmi, auk lendinga-
bóta á fleiri stöðum.
Nýtt lækr.ishjerað.
Vatnsveitumál. — Rafveitu-
mál. — Hraðfrystihús.
— Hvað er að segja um önn-
ur hjeraðsmál? (
— Af öðrum hjeraðsmálum
má nefna, að á Alþingi s.l. vor
var lögfest nýtt læknishjerað
sunnan fjalls, fyrir Breiðavík-
urhrepp, Staðarsveit og Mikla-
holtshrepp. Er þetta gamalt á-
huga- og baráttumál þessara
sveita, sem átt hafa afar erfiða
læknissókn norður yfir fjall-
garðinn, einkum að vetrarlági.
Rafveituframkvæmdir hafa
verið fyrirhugaðar og undir-
búnar á undanförnum árum,
aðallega fyrir Stykkishólm, og
virkjun Fossár, sameiginleg
fyrir Ólafsvík, Sand og Fróðár-
hrepp. Á þessu hefir orðið
stöðvun, þar sem ógerningur
hefir verið að fá rafveitu.efni
til þessara virkjana. En í Ólafs-
vík var nú j sumar og haugt
verið að leggja rafleiðslur, með
það fyrir augum að fá til
bráðabirgða ljósavjel.
M SJÓIRILISVLIIAMÍIS
Er mikill áhugi manna þar
vestra, bæði i kauptúnunum og
sveitum, fyrir rafveitumálun- |
um og hafa þegar verið gerðar |
ýmsar undirbúningsrannsóknir
og athuganir í því efni.
Vatnsveitumálin eru eitt ;
erfiðasta og mest aðkallandi
viðfangsefni fyrir kauptúnin, :
einkum Stykkishólm og Sand.
Hafa þau mál verið undirbúin
og mun jeg leggja fyrir Alþingi
tillögur til umbóta í þeim mál-
um.
Á Snæfellsnesi eru 5 hrað-
frystihús, á Sandi, í Ólafsvík, ‘
Grundarfirði og tvö í Stykk- .
ishólmfc Byggist afkoma manna
á þessum stöðum mjög á
rekstri þeirra.
I Jeep-híl yfir
Fróðárheiði.
— Var ekki erfiðleikum
bundið að ferðast um sýsluna
á þessum tíma?
— Jeg fór sjóleiðina til Akra
ness, þaðan í bíl að Fróðárheiði,
en yfir heiðina sjálfa fór jeg
í nýjum Jeep-bíl, sem sjera
Magnús Guðmundsson prestur
í Ólafsvík hefir nýlega fengið. :
Gekk ferðin ákjósanlega. Á
heiðinni var fremur lítill snjór, |
i
en fáeinir skaflar. Skömmu síð
ar kom þar hríð og hvassviðri,
svo að heiðin mun nú vera lítt
fær.
Milli Ólafsvíkur og Sands
fór jeg einnig í þessum sama
bíl og gekk það sæmilega, en
urðum þó fyrir nokkrum
trafölum, vegna illviðra og
fannkomu.
Frá Ólafsvík til Stykkis-
hólms fór jeg á sjó og þaðan
með áætlunarbíl yfir Kerling-
arskarð, um Borgarnes. Á
Skarðinu var nokkur snjór, en
ekki svo, að til trafala væri,
nema á þeim kafla leiðarinn-
ar, sem eftir er að leggja upp-
hleyptan veg yfir, en sem vænt
anlega verður lokið á næsta
ári, eins og fyr er getið.
Hjálparbeiðni.
25 ára gamall piltur, sem leg-
ið hefir í sjúkrahúsi síðastliðin
7 ár og er nú heldur á batavegi,
en á þó langan tíma framund-
an, sem hann verður algjör ör-
yrki, og er nú byrjaður að
slaulast við hækjur, sem sjúkra
húsið á og hann verður að skila
þegar hann fer þaðan, sem verð
ur bráðlega. Þess vegna vantar
piltínn hjálp til að geta veitt
sjer það sem hann þarfnast.
Þegar hann fer af sjúkrahús-
inu. Leitar hann nú til góðra
Reykvíkinga, sem svo ofl hafa
hjálpað þeim, er við langvinna
sjúkdóma og fátækt eiga við
að striða.
Hvað lítil sem gjöfin er, er
hún fyrirfram þökkuð og er
styrkur hinum bágstadda ung-
ling. Morgunblaðið hefir góð-
fúslega lofað að veita gjöfum
til bágstadda unglingsins mót-
löku.
30. sept.
ÞEIR ERU ekki sammála um
margt, Jónas og rithöfundar
Tímans. Meðal annars greinir i
þá mjög á um, hvar þessir J
pistlar sjeu upp runnir. Tím-
inn segir, að þeir sjeu fram- j
leiddir á einhverri skrifstof- !
unni í Reykjavík, en Jónas
segir (Ófeigur 3. tbl.), að þeir j
sjeu eftir prest einn austur í
Skaftafcllssýslu. Hjer skal eng j
inn dómur á það lagður, hvor
þeirra Jónasar eða Tímans hafi
rjettara fyrir sjer og skulu þeir
fá að kljást um þetta mál eins
og mörg fleiri óáreittir af höf-
undi þessara greina.
★
ÞEGAR rætt er um bygginga
mál sveitanna mun oftast átt
við byggingu íbúðarhúsá. Til
þeirra hluta eru nú veittir all-
ríflegir styrkir og hagkvæm
lán, enda hefir miklu þokað í
rjetta átt undanfarið í því efni.
En það eru sem betur fer fleiri
byggingar í sveitunum heldur
en íbúðar- og peningshús, þó
fáar sjeu og fátæklegar. Það
eru korkjur, skólar og sam- í
komuhús. Hjer skal aðeins rætt
um þau síðasttöldu.
★
ÞEGAR FARIÐ er um sveit-
ir landsins sjást, ýmist heima
við bæi eða úti á víðavangi,
óásjálegir kumbaldar úr grárri
steinsteypu eða klæddir báru-
járni, ómálaðir eða skáldaðir,
með sprungnar rúður eða
brotna glugga, eins og holar
augnatóftir. í hringum þá
marga, sem standa fjarri bæj-
um, eru eyðimelar. svart flag
eða hálfræktaðir og troðnir
grasblettir, þar sem best lætur.
Ekki tekur betra við, þegar inn
í þessi hús er komið. Fyrst verð
ur fyrir illa hirt anddyri, með
nokkrum brotnum fatasnögum
og útkrotuðum þiljum. Sje
lengra .haldið, er komið inrf í
,,salinn“ sjálfan. Þar eru
sjaldnast önnur „húsgögn“ en
nokkrir hálfsli'gaðir bekkir,
sem ískra og kveina, ramba og
riða, þegar á þá er sest, og svo
hálfryðgaður ofn í einu horn-
inu. Við innri enda „salarins“
er ósjaldan það, sem kallað er
leiksvið, og er það jafnframt
notað til veítinga á dansleikj-
um og samkomum, því í fáum
húsum er nokkurt annað af-
drep til að drekka kaffi í.
★
MÖRGUM MUN þykja þessi
lýsing ljót, en hún er því mið-
ur sönn. Það skal strax tekið
fram, að ekki eiga hjer allar
sveitir óskilið mál. Þau sam-
komuhús eru til í sveitum, þar
sem útlit, aðbúnaður og um-
gengni er allmiklu befri held-
ur en hjer hefir yerið ,lýst. En
það eru því miður undantekn-
ingar.
★
HVERNIG STENDUR nu á
þessu? Sumir munu svara:
Þetta er að kenna tómlæti og
áhugaleysi sveitafólksins og
skemdafýsn þeirra, sem sam-
komurnar sækja, fylliröftum,
sem þar éru tíðir gestir, eink-
um í nánd við kaupstaði o. s.
frv. Jeg held, að þetta sje ekki
orsökin nema að mjög litlu
leyti. Aðalcrsökin er fjeleysi.
Þessi hús hafa flest verið bygð
af ungmennafjelögum sveit-
anna, þegar best lætur með ör-
litlum styrk úr hreppssjóði.
Þau fjelög eru alla jafna fá-
menn og fátæk, allir fjelagar
uppteknir við störf á vinnu-
fólkslausum sveitaheimilum all
an ársins hring. Samt er furða,
hverju þau hafa getað afkast-
að •— að koma upp* þessum hús
um af vanefnum miklum og
önnum kafnir hver á sínu heim
ili.
★
MJER FINST það ætti að
vera metnaðarmál hverrar
sveitar að eiga fallegt og vel
hirt samkomu- og fundarhús,
búið þeirn húsgögnum og þæg-
indum, sem BÚtíminn heimtar
í hverju menningarþjóðfjelagi.
Það er ekki nema gott, að ung-
mennafjelögin hafi forustu um
byggingu þeirra hvert á sínum
stað, sjeu þau þess um komin.
En þau eiga að njóta ríflegs
styrks úr sveitarsjóðum og
stuðnings allra annara fjelags-
samtaka, eins og t. d. búnaðar-
fjelaga, kvenfjelaga o. s. frv.
ir
JEG TEL heldur ekki til of
mikils mælst, þótt ríkið styrkti
slíkar byggingar eitthvað eft-
ir vissum reglum, sje vissum
skilyrðum fullnægt. Undanfar-
ið hefir verið mikið um það
talað að reisa æskulýðshöll í
Reykjavik og mjer hefir ekki
heyrst betur en að ríki og bær
eigi að kosta þá byggingu að
mestu eða öllu leyti. Styrkur
til samkomuhúsa ungmennafje
laganna væri mjög hliðstæður
þeim framkvæmdum hins op-
inbera. — Þess er að vænta, að
þingmenn væru slíkum ríkis-
stuðningi meðmæltir. því allir
þekkja þeir af eigin raun,
hversu aðstaðan er víða bág-
borin í þessum efnum. Og sjeð
hefi jeg reykvískan frambjóð-
anda á þingmálafundi, sem
varla gat talað fyrir munn-
herkjum. Það var ljóta vistar-
veran.
frA englan
getum við nú aftur útvegað allar tegundir af
Húsa- Skipa og Ryðvarnarmálningu frá hinu
þekkta Málningarfirma Colthurst & Harding
Ltd.
OJ. Ola^óóon Í&rníöíí
& Xjr &<■/<]/&