Morgunblaðið - 15.11.1944, Blaðsíða 2
'2
MOEGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 15. nóv. 1944
Leikfjelag Reykjavíkur:
- „H A N N“ -
LEIKFJELAG REYKJAVÍK-
UR hafði frumsýningu á ofan-
greindum gamanleik á föstu-
dagskvöldið var, fyrir troðfullu
húsi og við góðan fögnuð áhorf-
cnda.
Höfundur leiksins (d. 1934)
hjet rjettu nafni Poznanski og
var af pólskum Gyðingaættum.
Dvaldi hann lengst af í Frakk-
landi og þar mun hann hafa
£amið flest leikrit sín, sem eru
allmörg. Hjer á landi mun hann
vera lítt þektur eða ekki, en
í E’rakklandi þótti hann hlut-
gengur leikritahöfundur, sjer-
.stæður um efnisval og með-
ferð.
Leikrit það, sem hjer er um
að ræða, er hvorki stórbrotið
að efni nje viðburðaríkt. Þó*
er þar drepið á ýms veigamestu
vdðfangsefni mannlegs lífs, svo
sem tilveru guðs og afstöðu
mannanna til lians, hin marg-
víslegu þjóðfjelagsfyrirbrigði
yorra tíma, byltingar og stjetta-
baráttu, og svo auðvitað ástir
manna og vonbrigði. Engar til-
raunir gerir höfundurinn til að
kryfja þessi vandamál til mergj
•ar nje leggja þau undir smá-
sjá djúphyggjumannsins, held-
ur verða þau í höndum hans
að ‘skemtilegu leikfangi, sem
hann unir við um stund, en
kastar frá sjer í leikslök.
Af þessu má ráða, að leikrit
þetta er enginn viskubrunnur,
þo að margt sje þar athyglis-
vert og vel sagt, heldur eins og
■önnur gamanleikrit, samin. til
þess fyrst og fremst, að koma
mönnum í gott skap og láta þá
gleyma amstri daglegs lífs um
stund. Þessum tilgangi hygg
jeg að leikrit þetta hafi náð á
föstudagskvöldið var, — að vísu
með góðri aðstoð allra aðstand-
•enda þess hjer.
Efni leikritsins verður ekki
rakið hjer, enda ekki auðgert
■og auk þess varla rjettmætt,
þvi að með því væru væntan-
legir áhorfendur sviftir gleði
eftirvæntingarinnar, sem eng-
inn leikhúsgestur má án vera.
Þó má geta þess að leikurinn
gerist í gistihúsi uppi í háfjöll-
um Sviss, þar sem saman eru
komnir nokkrir fulltrúár á al-
þjóðaþingi fríhyggjumanna, til
þess að ráða ráðum sínum og
gera samþyklir um mikilsverð-
ustu mál íilverunnar.-
Indriði VVaage hefir sett leik-
inn á svið og annast leikstjórn.
Er það hvorttveggja af hendi
leyst með venjulegri smekk-
víá? hans og glöggu auga fyrir
því, Sem vel fer á sviði. Auk
þess fer hann með aðalhlut-
verkið — Hann — og er leikur
hans prýðilegur, vel yfirveg-
aður, hóglátur, en þó skemti-
legur.
Brynjólfur Jóhannesson leik-
ur Matard gestgjafa vél og
fjörlega. Gerfið er afbragðsgott,
•— hann er snyrtilegur og vel
klæddur út í æsar, fumkenndur
og taugaóstyrkur, hrotti við
undirmenn sína, ísmeygilegur
við gestina — og ósvífinn ef
hann sjer sjer leik á borði. —
Eíann er gestgjafinn p a r e~x-
cellence.
Frú Þóra Borg Einarsson fer
með hlutverk ungfrú Scoville,
Sjónleikur í 3 þáttum
eftir Alfred Savoir
#
Gestur Pálsson, sem liðsforinginn Trafalgar, Haraldur
Sigurðsson sem þjónninn og Jón Aðils, sem prófessor Coq.
ritara alþjóðaþingsins. Er leik-
ur hennar öruggur og góður og
bregður hún upp skemtilegri
mynd af miðaldra piparmey,
sem þegar á unga aidri hefir
lesið sig frá allri lífsgleði og
er nú orðin utanveltu við sjálfa
sig og aðrá og gömul fyrir tím-
ann af eintómu bókviti.
Jón Aðils leikur prófessor
Coq, forseta alþjóðaþingsins,
forhertan guðleysingja, Gestur
Pálsson hinn breska sjóliðsfor-
ingja, Trafalgar, Ævar Kvaran,
Ping hnefaleikameistara og Val
ur Gíslason, lyftumann. Allir
fara þeir vel með hlutverk sín,
ekki hvað síst Jón Aðils, sem
er í miklum framförum og þeg
ar kominn í fremslu röð ís-
lenskra leikára.
Frú Inga Laxness leikur
prinsessu, ástsjúka og' æði lausa
í rásinni. Er leikur frúarinnar
góður, en minnir þó um of á
leik hennar í Angel-street, sem
sýnt var hjer í fyrra á vegum
setuliðsins. Kemur þetta vaía-
laust af því, að fljótt á litið
eru hlutverkin ekki með öllu
ósvipuð, enda þótt þau sjeu
gjörólík í eðli sínu, hið fyrra
frámunalegá leiðinlegt frá
hendi höfundarins, en hicf síð-
ara .slórbrolið og afar athyglis-
vert. En einkum mun -þetta þó
stafa af því, að í hlutverki sínu
í Angel-street var frúin greini-
lega undir áhrifum geisisterkr-
í ar leiksljórnar, og undan þeim
töfrum hefir henni ekki ennþá
I tekist að losa sig. Er þetta
' algengt fyrirbrigði, sem kemur
fyrir bestu leikara og hverfur
jafnan þegar viðfangsefnin
verða fleiri og fjölþættari.
Tveir nýliðar komu fram á
leiksviðinu í þetta sinn, þau
úngfrú Herdís Þorvaldsdóttir
og Jónas Jónasson. Ljek ung-
frúin sjúka dóttur próf. Coq’s
og fór einkarvél með hlutverk
sitt, — miklu betur en vænta
þefði mátt af óvönum leikara,
því að hlutverkið er að mörgu
leyti vandasamt. — Jónas ljek
sendil og var röskur og frjáls-
mannlegur á sviðinu og í hví-
velna hinn mesli myndarmað-
ur. Færi belur að þetta unga
fólk ætti eftir act staðnæmast
hjá Leikfjelaginu og eflast þar
og þroskast í listinni undir
góðri handleiðslu hinna eldri
og reyndari leikara, því að
ekkert er það, sem Leikfjelag-
ið vanhagar meira um nú (að
undanteknu Þjóðleikhúsinu) en
unga leikara, konur og karla-
Sverrir Thoroddsen hefir
þýlt leikrilið. Jeg hefi ekki sjeð
textann, sem þýtt hefir verið
eftir, og get því ekki um það
dæmt, hversu nákvæm þýðing-
in er, en hún virðist vera lipur
og fara vel í munni.
Það þarf ekki að taka það
fram, að leikendur voru að
leikslokum hylltir ákaft af á-
horfendum með lófataki og
fögrum blómvöndum.
Sigurður Grímsson.
Indriði Waage sem Hann og
ifijrdís Þorvaldsdóttir, sem
Sjúklingurinn.
Byggingu Helaskóla
miðar vei
BYGGINGU Melaskóla mið-
ar vel áfram. Búið er að leggja
járn í fyrsta loft á aðalálmunm
og búið að stevpa grunn leik-
fimishússins. — Hefir skóla-
nefnd mikinn áhuga á að full-
gera megi að minsta kosti leik-
fimishúsið fyrir næáta haust.
Þátttaka íslands í al-
þjóðlega vinnumála-
sambandinu
FRAM er komin frá ríkissljórninni svohljóðandi þingsálykl-
unartillaga:
„Sameinað Alþingi ályktar« að fela ríkisstjórninni að sækja
fyrir íslands hönd um upptöku í
(I L.O.) og greiða þátttökuna úr
í greinargerð segir m- a.:
Samkvæmt þingsályktun Al-
þingis frá 15. október 1943 var
ríkisstjórninni falið að athuga
um þátttöku í alþjóðlega vinnu
málasambandinu (I.L.O.). Mun
síðan ekkert hafa gerst í mál-
inu, fyr en íslandi var boðin
þátttaka í alþjóðlega vinnumála
þinginu á þessu ári.
St^irfræksla sambandsins er
eins og hjer segir:
Alþjóðlega vinnumálaskrif-
stofan mun annasfc nauðsynleg
skrifstofustörf, alþjóðaupplýs-
ingastarfsemi og útgáfustarf.
Við hana vinna sjerfræðingar
frá ýmsum löndum, en kunn-
áttu þeirra, reynslu og ráð-
legginga geta allar þær þjóðir
notið, sem eru meðlimir sam-
bandsins. Það h'efir útibú í
mörgum löndum og auk þess
samband við aðrar skrifstofur
víða um heim.
I stjórnarnefndinni eru sex-
tán fulltrúar ríkisstjórna, 8 full
trúar vinnuveitenda og 8 full-
trúar verkamanna. Hún er fram
kvæmdanefnd sambandsins,
hefir yfirumsjón með starfsemi
skrifstofunnar dg semur fjár-
hagsáætlun hennar.
Alþjóðlega vinnumálaþingið
er alheimsþing um verkalýðs-
og fjelagsmálefni. í nefnd frá
hverri þjóð til að mæta á árs-
fuÁdum eru fjórir nefndar-
menn, tveir fyrir hönd ríkis-
stjórnar, einn fyrir hönd vinnu
veitenda og einn fyrir hönd
verkamanna. —- Hver hinna
þriggja fulltrúaflokka hefir ó-
bundin rjettindi tiF umræðna
og atkvæðagreiðslu, svo að öll
sjónarmið geli komið fyllilega
í ljós.
Þingið samþykkir alþjóðleg-
ar lágmarkskröfur, sem eru
feldar inn í sjerslaka alþjóða-
samninga, er. nefnast samþykt-
ir (Conventions) eða álitsskjöl
(Recommendalions). Byggjast
þær á nákvæmri rannsókn og
umræðum. Þar sem % hluta at-
kvæða þarf til samþykkis þeirra
þá má segja, að það, sem í þeim
felst, sje allsherjarsamkomu-
lag, bygt á röksluddu alrhenn-
ingsáliti um heim allan. Síðan
á fyrsta þinginu 1919 hefir
vinnumálaþingið gefið út 67
samþyklir og 73 álitsskjöl. Eru
þau um vinnudag, orlof með
launum, barnavernd og kvenna,
varnir gegn. og bætur fyrir
slys, tryggingar gegn alvinnu-
leysi, sjúkdómum, elli og dauða,
verkalýðsvandamál í nýlend-
um, aðbúnað sjómanna o. s. frv.
Meginákvæði allra samþykta
og álitsskjala hafa ásamt máls-
skjölum og upplýsingum um
alþjóðaásland í vinnumálum
verið dregin saman í bók, sem
nefnist The Inlernational
Laböur Code (Lagasafn um al-
þjóðavinnumálaefni), sem skrif
stofan gaf út 1941.
alþjóðlega vinnumálasambandið
ríkissjóði".
Ákvarðanir þingsins eru ekki
bindandi fyrir hvert ríki, fyrr
en þær hafa hlotið samþykki
þjóðarþings. Hafi löggjafarþing
staðfest samþykt vinnumála-
þings, hljóta stjórnarvöldin að
beita samþyktinni og leggja
fram árlega skýslu um, hvern-
ig framkvæmd hefir verið hag
að, og er sú skýrsla endurskoð-
uð af sjerstökum starfsnefnd-
um Hin alþjóðlega vinnumála-
sambands.
Vinnumálasambandið hafði
eigi haldið þing í 5 ár, þangað
til á þessu ári, að þing var
kvatt saman í Philadelphia.
Samþykti þingið yfirlýsingu,
sem staðfestir, að höfuðmark-
mið Hins alþjóðlega vinnumála
sambands í innanlands- og al-
þjóðamálefnum sjeu fjelags-
mál. Það samþykti einnig álits-
skjöl um atvinnu, álmanna-
tryggingar og lágmarkskröfur
í vinnumálum nýlendna.
Fulltrúi % íslands á þinginu
var Þórhallur Ásgeirsson sendx
ráðsritari í Washington. Hefir
hann sent ríkisstjórninni grein'
argóða skýrslu um störf þings-
helstu starfa vinnumálasam-
ins, þar sem getið er einnig
bandsins. Telur Þórhallur að
fengnum upplýsingum, að ár-
legur kostnaður við þátttöku
íslands í vinnumálasamband-
inu muni vera 2000—3000 doll
arar, én' að auki kemur svo
kostnaður við að senda full-
trúa á þing sambandsins,1 sem
munu verða haldin. annað hverfc
ár.
Þar eð vinnumálaskrifstofarí
mun verða mikill þáttur í al-
þjóðlegu samstarfi að ófriðn-
um loknum og hefir unn-
ið merkilegt fjelagsmálastarf,
verður að teljast mikilsvert, að
ísland gerist þátttakandi nú
þegar í hinu aíþjóðlega vinnu-
málasambandi.
Alþingí samþykkir
að stofna rannsókn
arsföi á Keldum
1 milj. kr. fjár-
veiting
í GÆR var samþykt á Al-
þingi tillaga til þingsályktunar
um byggingu rannsónkarstöðv
ar búfjársjúkdóma á Keldum
í Mosfellssveit.
Samkvæmt tillögunni ér 1
nailj. kr. af tekjuafgangi ársins
1944 veitt í þessu skyni gegn
jafn miklu framlagi annarsstað
ar frá. Refir Rockefellerstofn-
unin í Bandaríkjunum heitið
því að leggja hinn helming
kostnaðarverðs stofnunarinnar
fram.