Morgunblaðið - 15.11.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 15. nóv. 1944
MORGUNBLAÐIB
7
Hvuð lisr framtíðin í skauti sínu
í Asíu?
••
LÍKUR eru til þess, að fram-
tíðaratburðir á Kyrrahafssvæð
inu muni skifta meira máli fyr
ir Bandaríkin heldur en sjer-
hvað það, sem kann að bera
til tíðinda eftir stríðið, í Pól-
landi, Júgóslavíu, Faakklandi
eða Grikklandi.
Evrópumenn munu sjálfir
skipa málum sínum eftir stríð-
ið, með eða án aðstoðar af hálfu
Bandaríkjamanna. Rússar, Bret
ar, Frakkar, Hollendíngar, Belg
ir og aðrar hinna sameinuðu
þjóða hafa gert okkur þetta
Ijóst á síðustu mánuðum.
Hinar tvær aðal-bandaþjóðir
vorar, Bretar og Rússar, hafa
frekari .hagsmuna að gæta í
Evrópu heldur en við Ameríku-
menn, og vegna þessa hafa þeir
gert þar ýmsar ráðstafanir, sem
við höfuð ennþá veigrað okk-
ur við að gera.
Þann veg er þessu ekki varið
á Kyrrahafinu. Þar höfum við
þegar tekist á hendur veiga-
miklar og varanlegar skuld-
bindingar. Við höfum tekið að
okkur að ábyrgjast stjórnar-
hætti í Asíu eftir stríðið, þegar
Japan er horfið úr tölu her-
yelda. ,
★
Á Cairo-ráðstefnunni var
gerð tilraun til þess að ljetta
þessa byrði okkar og var sett
það skilyrði þar, að Japan yrði
svift öllum nýlendum sínum,
og allir Japanir, 73 miljónir að
tölu, skyldu framvegis hafast
við á hinum þjett setnu eyjum
sínum. Sett var og það skilyrði,
að tekið yrði til athugunar,
hvort veita skyldi Kóreu sjálf-
stæði. Jafnframt var talið sjálf
sagt, að Kína hjeldi ekki ein-
ungis öllum löndum sínum,
heldur fengi það ný lönd til
umráða.
En hver á að sjá um, að Jap-
anir haldi kyrru fyrir á eyjum
sínum? Hver á að ábyrgjast
sjálfstæði Kóreu nfcðan van-
máltugir og óþjálfaðir íbúar
hennar undirbúa heimastjórn?
Og hver á að ábyrgjast landa-
mæri Kína?
Megin-ákvarðanir Cairo-ráð
stefnunnar, að því er varðar
Austur-Asíumálefni, voru reist
ar á þeirri forsendu, að Kína
væri eitt af fjórum stórveldum
heims. Jeg hef dvalið 10 ár í
Kína og jeg veit, að Kínverjar
eru mikil þjóð. En jeg veit jafn-
framt, að Kínverjar hafa enga,
eða a. m. k. mjög fáa eiginleika
stórveldis til brunns að bera.
Þeir eiga engan nýtísku her,
flota nje flugher; engan þunga
iðnað og annan iðnað mjög af
skornum skamti. Náttúruauð-
æfi landsins eru ekki mikil, svo
sem kol, járn og olia, sem má
þó telja meðal frumskilyrða
nýtísku iðnaðarríkis. Aðrar
hugsanlegar auðlindir landsins
eru venjulega mjög orðum
auknar.
Innan við 10% Kinverja eru
Jæsir og skrifandi. Jarðyrkja
þeirra er á mjög frumslæðu
stigi. Landið er næstum skóg-
laust og vatnsafl þess ónytjað.
Flóðbylgjur vaða óhindrað yfir
landið, svo að þær valda þar
hungursneyðum æ ofan i æ.
Vegir eru fáir og strjálir, járn-
braulir sömuleiðis.
Loks er kínverska þjóðin
sundurlynd, nema í andstöðu
Eftir Demaree Bess, frjettaritara,
sem c/va/íð kefur 10 ár í Kína
sinni gegn Japönum. Chiang
Kai-shek hefir fengið gálga-
frest hjá kínverskum kommún-
istum, en engin trygging er
fyrir því, að borgarastyrjöld
brjótist ekki út í landinu, þeg-
ar Japanir hafa verið hraktir
á brott.
★
Ernest Lindley, blaðamaður
frá Wasþington, sem stendur í
nánu sambandi við amerísk
stjórnarvöld, hefir nýlega rit-
að á þessa leið: „Mr. Roosevelt
heldur fast fram þeirri kenn-
ingu, að: (1) Til þess að forð-
ast að Kyrrahafsstyrjöldin
breytist í kynþáttastríð, ber
oss- að haga skiftum vorum 'við
Kína sem væri það stórveldi
og (2) Kína mun verða stór-
veldi eftir einn til tvo manns-
aldra. Þetta er framsýn stjórn-
arstefna“.
I
Jeg gerist svo djarfur að
nefna þetta of framsýna stjórn
arstefnuv,
Hvað getur komið fyrir á
þessum „einlim til tveimur
mannsöldrum“, áður en Kína
verður stórveldi? Það er hættu-
leg yfirstjórn, að dylja þær
staðreyndir, varðandi Kína,
sem nú blasa við, eingöngu
vegna þess að það gefur Am-
eríkumönnum þær gyllivonir,
að hlutverk þeirra í Asíu sje
það eitt að sigra Japani, síðan
geti þeir sest í helgan stein og
látið vini sína, Kínverja, um
það, sem eftir er. Það er yfir-
sjón vegna þess, að með því öðl-
umst við engan skilning á hinu
raunverulega eðli þeirra skuld-
bindinga, sem við höfum tekist
á hendur í Asíu, og þess vegna
varnar það okkur þess, að reyn
ast þeim skuldbindingum vaxn-
ir.
Þær skuldbindingar, sem við
höfum tekið á okkur á Kyrra-
hafssvæðinu, eru ein tegund af
valdapólitík, því að stjórnar-
hættir þeir eftir stríðið, sem
lögð voru drög að á Cairo-ráð-
stefnunni, grundvallast á valda
pólitík. Bandaríkin og breska
heimsveldið undirgengust að
trýggja framtíð tiltölulega varn
arlítilla Asíuþjóða, en sú trvgg
ing hvílir í bráð eingöngu á
amerísku og bresku hervaldi.
Sovjet Rússland hefir kosið að
fresta því að lála uppi afslöðu
sína til Asíumálefna þangað til
Evrópustríðið er á enda kljáð.
Við væntum þess að Sovjet
Rússland og breska heimsveld-
ið vinni að því með okkur af
fullri einlægni, að friðhelgi
Kína verði virt, að Japönum
verði markaður bás á eyjum
sínum, og að því að stvðja
Kóreubúa meðan þeir verða
skjólstæoingar vorir, á leið
þeirra til væntanlegs fulls
sjálfstæðis. En þá skulum við
vera vel rriinnugir þess, að árið
1922 vonuðumst við til að hafa
skipað málefnum Austur-Asíu
á Washington-ráðstefnunni,
þegar við fengum Japani til
þess að taka þátt í níu-velda-
ráðstefnunnr, og til þess um leið ’ síðan innlimuðu Japanir raun-
að ráðast ekki á kinverskt
land. Við gerðum okkur þá
verulega Manchúríu. Banda-
ríkjastjórn ljet nægja að birta
seka í þeirri yfirsjón, að við i mótmæli og neitaði jafnframt
töldum þetta samkomulag | að viðurkenna leppríkið Man-
tryggja það, að ekki þyrfti | chukuo, því að Bandaríkin
vopnavald að standa á bak við, j voru engu frekar við því búin
og við drógum jafnvel úr hin- ! að heyja stríð við Japani árið
um allsendis ónóga viðbúnaði
okkar á Kyrrahafi.
Það er okkur einum að kenna
ef við gerum okkur aftur seka
í þeirri yfirsjón, því að Jap-
anir — það skiftir engu máli
hversu kyrfilega þeir verða
knjesettir og afvopnaðir — eru
hernaðarþjóð, sem eru leiknari
en Kínverjar í þeirri list að
láta vopnin tala. Þar eð Kína
mun koma raunverulega varn-
arlaust úr þessum hildarleik,
1931, heldur en þau höfðu ver-
ið við því búin að heyja stríð |
við Rússa, af sama tilefni, árið
1902. Við höfðum tekið ábyrgð
á landrjeltindum Kínverja, en
látið hinsvegar undir höfuð
leggjast að tryggja okkur næg-
an herstyrk til þess að ábyrgð
þessi reyndist annað en orðin
tóm.
★
Ef Kínverjar hefðu verið
raunverulega sameinuð þjóð
mun hið væntanlega eftirlit j árið 1931, hefðu þeir lagt öll
vort með Asíu-málefnum verða
að styðjast við styrka samvinnu
milli Bandaríkjanna, Sovjet-
Rússlands og breska heimsveld
isins. Styrkasta stoð þess eftir-
lits fæst því aðeins, að Am-
eríkumenn gefi kost á því að
halda öflugan her og flota á
Kyrrahafssvæðinu um óákveð
inn tíma eftir stríðið.
★
Skuldbindingar vorar í Asíu,
sem við höfum tekist á hendur
að standa við með valdi, ef
þörf krefur, eru ekki eins ný
tilkomnar og sumir Ameríku-
menn halda. Þær stafa ekki frá
Cairo-ráðstefnunni, heldur frá
upphafi þessarar aldar, þegar
Bandarikin tóku forustuna í
þeirri stefnu, sem þá var upp
tekin, sem sje, að krefjast þess,
að Kína yrði opið land, og fengu
þá talið stórveldi Evrópu á að
styðja þá stefnu, jafnframt því,
sem þau voru fengin til að
fallast á það sjónarmið vort, að
landrjettindi Kína skyldu virt.
En oss varð brátt ljóst, að slikt
deilumál á hilluna og beint öll-
um kröftum sínum að því að
sporna við yfirgangi Japana.
Þess í stað eyddu þeir orku
sinni í tilgangslausar borgara-
styrjaldir milli Chiang Kai-
shek og kínverskra kommún-
ista.
Þetta er aðdragandi málsins,
og það væri gagnslaust að leiða
hann fram í dagsljósið, ef hann
stæði ekki í beinu sambandi
við örlþg okkar í nánustu fram
tíð.
Það er nú verið að hamra
hina miklu kínversku þjóða-
samsteypu í eina þjóð, á stríðs-
steðjanum. En það væri mein-
leg yfirsjón, ef við ljetum
klökkva samúðarkennd með
Kínverjum blinda okkur fyrir
þeirri staðreynd, að Kína er
ekki stórveldi og hefur enga
möguleika til þess að verða það
á næstu „einum eða tveimur
mannsöldrum“. Amerikumenn
verða að gera sjer það ljóst, að
þangað lil verða þeir að ábyrgj
ast landrjettindi Kínverja gegn
samkomulag yrði því aðeins árásum úr hvaða átt sem vera
haldið, að vopnavald stæði á j skal.
bák við, en Ameríkumenn Við höfum þannig gerst höf-
reyndust þess
beita því.
ekki búnir að
uðaðiljar í stjórnarstefnu þeirri
í Austur-Asíu, sem kennd hef-
Meðan á „Soxara“ uppreisn- ir verið við jafnvægi valdsins.
inni stói$, árið 1900, urðu nokk-
ur ríki lil þess að hernema
ýmsa hluta Kína, síðan virti
rússneska keisarasljórnin það
loforð sitt að vettugi, að hverfa
á brott með herstyrk sinn úr
Manchúriu, og beitti jafnvel
hótunum við hina máttvana
stjórn Kínverja til þess að öðl-
Megin-hlutverk vort í því til-
liti er að sjá um að friðhelgi
Kína veroi virt. Því aðeins
mun okkur reynast fært að
leysa þetta hlutverk friðsam-
lega af hendi, að við beitum
hárfínni samningalipurð gagn-
vart nýlendustórveldum Ev-
rópu, Sovjet-Rússlandi og kín-
ast frekari ivilnanir. Þegar versku þjóðinni.
Rússar höfðu snúið sig út úr if
hinum kröftugu mólmælum Rússar hafa eðlilega mikilla
Theodors Roosevelt forseta. hagsmuna að gæta í hinum
neyddist John Hav, ráoherra, geysi viðáttumiklu Asíulöndum,
til að birta eftirfarandi um- sem liggja að landamærum
mæli: „Jeg geri ráð fyrir þvi þeirra, þ. e. Kóreu, Manchuríu,
ijem gefnu, að Rússar viti, að Mongólíu og kínverska Turkest
við rhunum ekki berjast vegna an. Kínverska sljórnin hefir
Manchúríu, af þeirri einföidu aldrei haft bolmagn til þess að
ástæðu. að við erum ekki færir stjórna þessum löndum til fulls,
um það“.
svo að Rússar og Japanir hafa
Samt sem áður var eitt ríki, haft þar töglin og hagldirnar
sem reyndist tilbúið í stríð við á síðari árum. Ósigur Japana
Rússa; það ríki var Japan, ár- mun hafa það í för með sjer,
ið 1904. En með sigri Japana að í miklum hluta þessara við-
kom aðeins japönsk ásælni í! áttumiklu og auðugu landa mun
stað rússneskrar. Og 27 árum skapast pólitískt tóm. Rússar
munu vissulega beita þar áhrif
um sínum að svo miklu leyti
sem þeir telja nauðsynlegt til
gæslu hagsmuna sinna þar.
Breska heimsveldið hefir
einnig hagsmuna að gæta þar,
sem eru augljósari en okkar
Ameríkumanna. Eftir stríðið
mun það, eins og áður, hafa
yfir að ráða hinum arðvænu
auðlindum Indlands, Burma og
bresku Malayalanda. Það mun
eðlilega njóta stuðnings annara
nýlendulanda Evrópu, sem lönd
eiga í Austur-Asíu — Hollend-
inga í Austur-Indíum, Frakka
í Indo-Kína og Portúgala í
Macao.
Eru Ameríkumenn reiðubún
ir að færa þær fórnir, sem
skuldbindingar okkar krefj-
ast? Vissulega ekki, ef því verð
ur haldið leyndu fyrir okkur,
hverjar þær fórnir verða. Vissu
lega ekki, ef stjórnarstefna okk
ar á Kyrrahafssvæðinu á eftir
að verða leiksoppur stjórnmála
manna vorra í innanlandsdeil-
um þeirra, eða stefnulaust rek-
ald í höndum flokka, sem enga
hugmjmd hafa um megin-hlut-
verk vort eða takmarkanir.
Við getum t. d. ekki vænst
samvinnu við nýlenduveldi
Evrópu, ef við setjum okkur
það mark að losa um tök þeirra
á löndum þeirra i Austur-Asíu.
Við getum ekki unnið að því
að leysa Indland undan yíir-
ráðum Breta og Austur-Indíur
undan yfirráðum Hollendinga
og jafnframt vænst þess, að
Bretar og Hollendingar vinni
með okkur að því" að viðhalda
jafnvægi valdsins í Asíu. Eins
getum við ekki búist við því,
að Sovjet-Rúspland viðurkenni
kínverska stjórn, sem berst
gegn kínverskum kommúnist-
um, eins og Chiang Kai-shek-
stjórnih hefir gert undanfarið,
og hefir í hótunum að gera í
framtíðinni.
★
Friðurinn á Kyrrahafssvæð-
inu, sem mun sigla i kjölfar'
ósigurs Japana, mun verða á-
kaflega ótryggur, og verður því
aðeins til frambúðar, að allir
aðilar, sem hlut eiga að máli,
beiti ítrasta skilningi og þolin-
mæði. Hlutdeild Ameríku-
manna í þeim friði mun krefj-
ast hárfínnar og viturlegrar
framkomu stjórnmálamanna
vorra, svo og amerísks her- og
flotastyrks um óákveðið tíma-
bil.
Þegar TirpHz var
sökkt
Þrjár sprengjur hittu.
London í gærkvöldi.
NU sjest aðeins á kjölinn á
orustuskipinu Tirpitz, er sökkt
var í Tromsöfirði, eftir að Lan-
casterflugvjelar höfðu hitt
skipið þrem sprengjum, 6 smál.
að þyngd hverri.
Veður var heiðskýrt og
lygnt, er árásin var gerð. Þjóð-
verðar gerðu engin reyksý til
þess að hylja skipið, en það
hóf skothríð að flugvjelunum,
meðjm þiær enn voru langt í
.burtu. •—Reuter.