Morgunblaðið - 16.11.1944, Blaðsíða 6

6
MOEGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 16. nóv 1944
BÁTAHÖFN Á AKRANESI
Á ALÞINGI því, sem nú
stendur yfir, hefir Pjetur Otte-
sen flutt frumvarp til laga um
1 milj. kr. framlag úr hafnar-
bótasjóði til hafnargerðar á
Akranesi gegn jafnháu fram-
lagi úr hafnarsjóði Akraness-
kaupstaðar. Er hjer gert ráð fyr
ir því, að ríkissjóður beri
nokkru hærri hluta kostnaðar
ins en alment gerist. Tilgang-
urinn með þessari tillögu er sá
að gera mögulegt, að hægt verði
að hefjast handa um það að
lengja núverandi hafnargarð
og byggja hliðarálmu, sem
stefni til lands. Með þessum
hafnarvirkjum er fengin góð og
örugg lega fyrir stóran báta-
flota.
Að sjálfsögðu er hjer um að
ræða mikið hagsmunamál Ak-
urnesinga, en jafnframt eru
þetta alþjóðarhagsmunir, og af
þeirri ástæðu þykir mjer rjett
að ræða mál þetta á opinberum
vettvangi, ef það mætti verða
til þess að vekja almennan á-
huga fyrir framgangi málsins.
Hin síðari ár hafa útgerðar-
menn á Akranesi og aðrir þar
í bæ, sem kunnugir eru báta-
útvegsmálunum, undantekning
arlaust talið, að heppilegasta
bátastærðin væri 40 til 60 tonn.
Bátar þessir eru gerðir út á
haust- og vetrarvertíð við Faxa
flóa, en sökum þess, að þeim
er róið frá landi, mega þeir
ekki vera mun stærri en að
framan greinir. Bátar þessir
eru þó nægilega stórir til þess
að hægt sje að gera þá út á
síldveiðar með góðum árangri.
Með þessu móti er hægt að gera
bátana út nær óslitið allan árs
ins hring, og er það að sjálf-
sögðu æskilegast, a. m. k. sjeð
frá þjóðhagslegu sjónarmiði.
Það er einnig mikið öryggi fyr
ir bátaútvegsmenn og hlutasjó
menn að eiga ekki alt undir
þorskveiðum eða síldveiðum
einum saman.
Jeg hefi heyrt, að útgerðar-
menn á Norðurlanöi telji marg
ir hverjir álitlegast að gera báta
einungis út á síld, en leggja
þessum skipum meiri hluta
ársins. Mjer skilst, að hin nýja
stórbrotna hafnargerð, sem Ak-
ureyrarkaupstaður hefir hafist
handa um að koma í fram-
kvæmd, sje að nokkru leyti til
þess gerð að byggja uppsátur
fyrir slík síldveiðiskip. Væri
æskilegt, að fróðir menn athug
EftirArnljótGuðmundsson,bæjarstjóra
uðu, hvort hjer sje um heppi-
lega stefnu að ræða í þessum
málum.
Um margra ára skeið hafa út-
vegsmenn frá öðrum lands-
fjórðungum gert út báta sína
frá verstöðvum við Faxaflóa á
tímabilinu frá áramótum til
maí-loka, en mjög skortir á
það, að hægt hafi verið að nota
hin auðugu mið við Faxaflóa
svo sem þörf er á, vegna örð-
ugra hafnarskilyrða á þeim
stöðum, sem stytst eru frá mið-
unum. Aðbúnaður sjómanna
er og af þessum ástæðum svo
slæmur, að lítt er við það un-
andi. Útflutningsverðmæti þess
afla, sem mótorbátar öfluðu
í Faxaflóa veturinn 1943, nam
kringum 50 milj. kr. og er hjer
farið eftir upplýsingum, sem
jeg hefi fengið hjá Fiskifjelag-
inu og Sölumiðstöð hraðfrysti-
húseigenda. Þráfaldlega hefir
verið rjettilega á þaS bent, að
fjölga þurfi atvinnugreinum og
gera atvinnulífið með því móti
fjölbreyttara og jafnframt ör-
uggara. Ekki virðist síður á-
stæða til þess að búa vel að at-
vinnuvegi, sem fært hefir þjóð
inni tugi miljóna í erlendum
gjaldeyri á ári hverju. Virðist
því engin goðgá, þótt hið opin
bera leggi nokkuð af mörkum
til þess að koma upp nauðsyn-
legum mótorbátahöfnum við
Faxaflóa í eitt skipti fyrir öll.
Með þessu væri margt unnið.
Undanfarin ár hafa skipskaðar
á Akranesi aðallega orðið vegna
ófullnægjandi hafnarskilyrða.
Báta hefir slitið upp á legunni
og rekið á land, og er fjárhags
legt tjón af slíkum skipsköð-
um mjög verulegt, ekki síst nú
á tímum, þegar sæmilegir bát-
ar kosta kringum V2 milj. kr.
Það er einnig mikið öryggis-
leysi fyrir hlutasjómenn og út-
vegsmenn að eiga það á hættu,
að hætta verði við útgerð báta
á miðri vertíð þegar slíka sjó-
skaða ber að garði. Við þetta
bætast og mannskaðar, sem orð
ið hafa vegna slæmra hafnar-
skilyrða. Ef nauðsynlegum
bátahöfnum yrði komið upp
við Faxaflóa, er það ekki ein-
ungis öryggi fyrir þann bátaút
veg, sem er fyrir hendi, heldur
er það og beint skilyrði fyrir
I , i
! íslenzkur iðnuður 1
* x
V ^
X Verslun í Miðbænum vill taka að sjer iitsölu á ís- •:•
❖ lenskum iðnaðarvörum. Tilboð sendist blaðinu íyrir *
V , V
<• helgi, merkt, „Utsala“. £
•:• ý
Unglingspiltur
14—18 ára, röskur og ábyggilegur, óskast nú
þegar til aðstoðar á skrifstofu, Eiginhandar
umsóknir, merktar, „352a sendist blaðinu fyr-
ir 25, þessa rnánaðar,
því, að hægt sje að auka báta-
útveginn svo um muni.
Það má að sjálfsögðu um það
deila, hvort ríkið eða einstök
bæjarfjelög eigi aðallega að
kosta umrædd hafnarmann-
virki, en í framtíðinni getur
bátaútvegurinn væntanlega
staðið straum af mannvirkjun-
um. Talið er, að nauðsynleg-
ustu hafnarmannvirki á Akra-
nesi kosti kringum 4 milj. kr.
Sje miðað við íbúatölu, svarar
þetta til þess, að bygð yrðu í
Reykjavík hafnarvirki fyrir ca.
80 milj. kr. Það er fullvíst, að
einstök bæjarfjelög geta ekki
staðið straum af slíkum fram-
kvæmdum nema því aðeins, að
ríkissjóður styrki þær mjög
verulega. Þá er og þess að geta,
að hafnirnar eru ekki einungis
byggðar fyrir bæina við Faxa-
•flóa, heldur jafnframt fyrir
bátaútvegsmenn af öllu land-
inu. Af þessum ástæðum virð-
ist sjálfsagt, að ríkissjóður taki
verulegan þátt í framkvæmd-
um þessum.
Alþingi hefir viðurkent þenn
an skilning. í fjárlögum fyrir
árið 1943 eru veittar 250 þús.
kr., sem byrjunarframlag til
hinnar svonefndu landshafnar
við sunnanverðan Faxaflóa, en
hugmyndin er sú, að ríkissjóð-
ur byggi bátahöfn á framan-
greindum stað án þess að nokk
urt bæjarfjelag taki þátt í þeim
kostnaði, enda er fjárveitingin
bundin því skilyrði, að „ríkis-
stjórnin tryggi aðkomubátum
aðstöðu til útgerðar frá staðn-
um og afnot af höfninni við
vægu verði“.
Framangreindar ráðagerðir
um byggingu landshafnar við
Faxaflóa hafa til þessa beinst
að því, að ein höfn yrði bygð
við sunnanverðan flóann. Þeg-
ar þetta mál er krufið til mergj
ar, virðist mjer auðsætt, að við
unandi lausn á máli þessu fá-
ist því aðeins, að jafnframt
verði bygð bátahöfn við norð-
anverðan flóann. Reynslan hef-
ir sýnt, að áhöld eru um áfla-
brögð á miðum í norðanverð-
um og sunnanverðum flóanum.
Sum árin eru þau betri í norð
anverðum flóanum, en önnur
árin lakari. Hinsvegar er veið-
arfæraslit og línutap mun
minna á miðunum nyrst í fló-
anum, þeim sem aðallega er
sótt á frá Akranesi. Reynslan
hefir sýnt, að fjárhagsleg af-
koma bátaútgerðarinnar er
síst verri á Akranesi en á stöð-
um við sunnanverðan flóann.
Þessu til stuðnings má vitna til
skýrslu þeirrar, sem hjer fer á
eftir um meðalaflahluti háseta
við Faxaflóa á vetrarvertíð ár-
in 1940 til 1944:
• Akran. .Sandg. Keflav.
kr. kr. kr.
1940 2.227 1.900 2.200
1941 10.725 6.100 6.500
1942 8.580 4.500 4.700
1943 10.596 8.800 8.000
1944 10.572 9.000 9.000
kjör eru hagkvæmari fyrir sjó-
menn á Akranesi en í Kefla-
vík og Sandgerði, en það mun-
ar þó ekki verulegu.
Mjer virðist samkvæmt því,
sem að framan greinir, nauð-
synlegt að koma upp góðum
bátahöfnum bæði við sunnanv.
og norðanverðan flóann, en þar
kemur tæplega annar staður til
greina en Akranes. Með því
móti er hægt að notfæra jafnt
miðin á báðum þessum stöðum,
og er það mikið aukið öryggi
fyrir bátaútveginn.
Eins og kunnugt er, hefir
nokkuð verið um það deilt,
hvort samgönguleiðin til Norð-
ur- og Vesturlands eigi að
liggja um Borgarnes, Akranes
eða fyrir Hvalfjörð, og þykir
mjer ekki ástæða til þess að
rökræða það mál í þessari
grein. Hitt er víst, að örugg
höfn á Akranesi er undirstaða
þess, að hægt sje að hafa nokk
urskonar bílferju milli Akra-
neSs og Reykjavíkur. Virðist
það á ólíku meira viti bygt, að
ríkissjóður legði fram fje til
hafnargerðar á Akranesi heldur
en að láta byggja hafnarvirki
vegna bílferju yfir Hvalfjörð,
með tilliti til þess, að þá er jafn
framt unnið að því nauðsynja-
máli að koma upp bátahöfn á
Akranesi vegna bátaútvegsins
í Faxaflóa.
Jeg sje ekki ástæðu til að
fjölyrða frekar um þetta mál.
Eins og tekið hefir verið fram,
er hjer um mikið hagsmuna-
mál Akurnesinga að ræða, og
ekki mun standa á þeim um
framkvæmdir 1 þessu máli, sem
má heita mál málanna á Akra-
nesi. Með tilliti til þess, að hjer
er um að ræða hagsmuna-
mál bátaútvegsins á öllu land-
inu, virðist eðlilegt, að ríkissjóð
ur taki meiri þátt í þessari hafn
argerð en öðrum hafnargerð-
um, enda væri sjálfsagt að setja
það að skilyrði fyrir fjárveit-
ingunni, að aðkomubátum verði
trygð aðstaða til útgerðar frá
staðnum og afnot af höfninni
við vægu verði Virðist mjer til-
laga Pjeturs Ottesens um það,
að varið verði 1 milj. kr. úr
hafnarsjóði til hafnargerðarinn
ar, en að öðru leyti yrði höfn-
in bygð á grundvelli gildandi
hafnarlaga, mjög aðgengileg,
sjeð frá sjónarmiði ríkisins,
ekki síst þegar þess er gætt,
að ríkissjóður gæti jafnframt
sparað sjer byggingu hafnar-
mannvirkja vegna ferju yfir
Hvalfjörð. Afdrif þessa frum-
varps hafa úrslitaþýðingu um
það, hvort hafist verður handa
um byggingu bátahafnar á
Akranesi nú á næstunni. Vænti
jeg þess, að Alþingi sýni máli
þessu þann skilning, sem því
ber.
BEST AÐ AUGLYSA
I MORGUNBLAÐINU
SPEIÍLAR
marffar gerðir og stærðir |
LUDVIG STORR }
{♦♦j*«Xm!mImJ»!m!m!m!m!mXm!m!m!m^‘«i*J*^‘!m!m4m^‘«m*mXm*m!m^‘*m!m»m*m*mímImÍmím!m!m!m!m»m4‘
„Góða frú Sigríður, hvernig ferð þú
að búa til svona góðar kökurf*
„Jeg skal kenna þjer galdurinn,
Ólöf mín. Notaðu aðeins Lillu- og
Pyrolyftiduft og Lillu eggjaduft frá
Efnagerð Reykjavíkur. — Þessar ágætu vörur fást
hjá flestum kaupmönnum og kaupfjelögum á land-
inu, en taktu það ákveðið fram, Ólöf mín, að þetta
sje frá Efnagerð Reykjavíkur“.
„Þakka, góða frú Sigríður, greiðann, þó galdur sje
oi, því gott er að muna hana Lillu rney“.
Hinn mikli mismunur á hlut;
um á Akranesi og hlutum við
sunnanverðan flóann Stafar að
einhverju leyti af því, áð hluta
I