Morgunblaðið - 16.11.1944, Blaðsíða 11

Fimtudíigur 16. nóv 1944
MORGUNBLAÐIÐ
.11
Svar til verðlagsstjóra
Frá Finni Einarssyni
bóksala
VERÐLAGSSTJORI tekur
sjer fyrir hendur að svara á-
deilugrein minni á verðlagseftir
litið í Morgunblaðinu 11. þ.m.
í grein hans ber meira á fúk-
yrðum og fullyrðingum, en að
hann geri tilraun til að hnekkja
því sem jeg held fram í grein
minni, einnig er mikið um út-
úrsnúninga og rangfærslur,
eins og þar sem hann segist
hafa lesið það út úr grein minni
að jeg teldi að verð bóka per
örk ætti ávalt að vera hið sama
Jeg held að enginn sæmilega
vitiborinn maður hafi getað les
ið það út úr grein minni. Hvað
viðvíkur prentvillu þeirri, sem
slæðst haíði inn í um verðið á
bandinu á Heimskringlu, þurfti
heldur engann vitring til að
Ieiðrjetta hana, því verð bókar
innar, bæði heft, í shirting og
skinnbandi, eru tekin upp í
greinina. Þá er það heldur ekki
rjett að jeg hafi borið saman
vandað skinnband á Heims-
kringlu og rexinband á Heilsu-
rækt og mannamein, heldur bar
jeg saman venjulegt upplaga
maskínuband í alskinn á Heims
kringlu, metið að sögn verðlags
stjóra af hinum valinkunna fag
manni á kr. 130,00 og handunn
ið vandaðasta fáanlega djúp-
falsband í skinni unnið í eftir-
vinnu, á mesta anna tíma árs
og verðlagt eftir á af þeim,
sem framkvæmdi verkið sam-
kvæmt taxta á kr. 65,00. Ann-
ars má vel vera að verðlags-
stjóra kunni að takast að fá
vottorð frá „valinkunnum
fagmönnum“ fyrir því, að all-
af hans gjörðir í þessu máli
sjeu hnitmiðaðar og af kunn-
áttu gerðar, en það óþægilega
fyrir hann er, að öruggustu
vottorðin eru bækurnar sjálfar
og þær liggja almenningi til
sýnis í öllum bókaverslunum
landsins.
Um það, hvor greinin, mín
eða verðlagsstjóra, hafi á sjer
meiri ómenningarbrag, læt jeg
almenning um að skera úr, en
hitt er víst að framferði verð-
lagsyfirvaldanna gagnvart út-
gáfufyrirtækj unum í landinu.
síðan í miðjan desember í
fyrra, mun af fáum talin hafa
á sjer mikinn menningarbrag.
í þessu sambandi minnist jeg
þess að fyrir nokkru kom til
mín Englendingur, sem hjer
starfar í flughernum. Maður
þessi er hátt settur starfsmað-
ur hjá einu af útgáfufyrirtækj
unum í London. Hann sat hjá
mjer á þriðja klukkutíma og
töluðum við fram og aftur um
okkar sameiginlegu áhugamál,
bókaútgáfu og bókaverslun.
Meðal annars sýndi jeg honum
þær bækur, sem jeg hefi gefið
út og leist honum mjög vel á
þær. Hann spurði mig þá hvaða
bækur væru á leiðinni hjá
mjer. Jeg sagði honum þá, að
jeg hefði ákveðið að hætta bóka
útgáfu um stund, vegna þess,
að hið opinbera hefði sett svo
strangar bömlur á okkar starf-
semi, að jeg teldi ógerning að
vinna undir þeim. Hann bað
mig að segja sjer hvernig þessar
hömlur væru og gerði jeg það.
Jeg get sagt ykkur að maður-
inn varð alveg agndofá og Ijet
hann þau orð falla, að slík með
ferð mundi vera alvég einstáeð
í lýðfrjálsu landi. Hvað svo-
kallaða rangfærslu hjá mjer
um útgáfu Heimskringlu snert-
ir, skal það tekið fram að í fór-
mála segir útgefandi: „Texti
þeirrar útgáfu (Próf. Finnst
Jónssonar ) er af lærðum mönn
um talinn mjög góður í öllum
meginatriðum og hefir honum
hjer verið fylgt út í æsar, að-
eins fyrirsögnum kapítula
slept og heiti sagnanna höfð
sem styst“. En ef verðlagsstjóri
ætlar að meta að jöfnu vinnuna
við að breyta stafsetningu á ís-
lenskri bók og þýðingu eða
frumsamningu rita um fræðileg
læknisfræðileg pfni, gerð af.
bestu fagmönnum, sýnir það
einkar vel hæfni hans til að á-
kveða rjett verðgildi hlutanna.
Þá er loks eitt atriði í grein
verðlagsstjóra, sem sýhiléga
átti að vera veigamesta atriðið
'hjá honum, en það eru ummæli
hans um stærð upplaganna og
áhrif þess á verð bókanna. Jeg
bjóst altaf við því að verðlags-
stjóri myndi draga fram þetta
atriði og það var því með vilja,
að jeg sagði ekkert um þetta í
fyrri grein minni, vildi jeg ein-
** •
mitt láta verðlagsstjóra sjálf-
ann koma fram með þessa játn
ingu, en ekkert sannar betur
en hún, hve háskalegt skemdar
starf á heilbrigða bókaútgáfu,
verðlagsyfirvöldin eru að
vinna.
Allir þeir, sem vit hafa á
1 þessum málum. eru sem sje á
einu máli um það, að stærð upp
lagsins varði okkur útgefejad-
urnar sára litlu, hinsvegar er
fjöJdi þeirra eintáka, sem hægt
er að selja aðalatriðið, en þegar
um það er að ræða, þá rennum
við allir blint í sjóinn, bæði út-
gefandinn og verðlagsyfirvöld-
in og jeg hygg að reynsla allra
útgefenda, sem stundað hafa
þessa starfsemi að nokkru ráði
sje sú, að þau sjeu miklu fleiri
tilfellin, þar sem þeir hafi flask
að á þessu atriði heldur en hin.
Þennan sannleika virðist verð-
lagsstjóri enn ekki hafa komið
auga á og er það máske nokkur
vorkun, því hann er enn ungur
maður og mun aldrei hafa kom
ið nálægt slíkum störfum, en
hitt þykir mjer miklu furðu-
legra, að maður eins og hr. dó-
sent Gylfi Þ. Gíslason, sem er
einn að meðlimum verðlags-
nefndar, skuli ekki hafa tekist
að sannfæra verðlagsstjóra um
þetta. Því enda þótt Gylfi dó-
sent sje enn ungur maður og
hafi verið óviti þegar faðir
hans sálugi, hinri ágæti braut-
ryðjandi um íslenska bókaút-
gáfu, barðist í bökkum með
sitt mikla og góða menningar-
starf, að veita alþýðu manna
aðgang að perlum innlendra og
erlendra bókmenta, þá er hann
þó nógu gamall til þess að
muna eftir því, er hinar ágætu
forlagsbækur föður hans flækt
ust innan um •salernisskálar og
skolpræsisrör í hillum einnar
af járnvöruverslunum bæjarins
og voru falar fyrir örlítið brot
af því verði sem það hafði kost
að föður hans að framleiða þær.
Attræð:
Sigríður Jóhannesdóttir
Þá má benda verðlagsstjóra á
hinar mörgu bókaútsölur sem
bóksalafjelagið hefir haldið í
seinni tíð. Þar hafa fjöldinn
allur af úrvalsbókum, gefnar
út af gömlum og reyndum út-
gefendum, verið falar fyrir ör-
lítið brot af upprunalegu verði
þeirra. Jeg hygg því að það sje
mjög svo hættulegt fyrir þessa.
starfsemi, ef á að fara að verð-
festa þessi vafasömu verðmæti
á þennan hátt eins og verðlags-
stjóri gerir og er jeg viss um
að ekkert útgáfufyrirtæki þol-
ir það til lengdar-5 nema það
geti fengið stuðning frá öðrum
skyldum atvinnurekstri t. d.
eins og prentstofu eða bókbands
stofurekstri eða því um líku og
er enda hætt við að flestir
myndu verða þreyttir á því líka
er til lengdar lætur.
Verðlagsstjóri getur víst á-
reiðanlega fengið það staðfest
hjá útgefendunum, að þær eru
því miður miklu fleiri mögru
kýrnar en hinar feitu, enda ber
líka afkoma þeirra manna, sem
á undanförnum áratugum hafa
verið að fást við þessi mál, þess
ljósan vott, því þeir hafa flest-
ir barist í bökkum alt sitt líf og
margir orðið að hætta vegna
fjárhagsvandræða.
En þar sem nú verðlagsstjóri
ekki getur gengið inn á að verð
mæti okkar óseljanlegu forlaga
sje neitt minna en bankaseðlar
Landsbankans, vildi jeg mega
skjóta þeirri tillögu til hæst-
virts fjármálaráðherra, að hann
leyfði útgefendum að greiða sín
opinberu gjöld með þessum
verðmætum. Hann gæti svo not
að þau til að greiða verðlags-
stjóra og öðrum starfsmönnum
verðlagseftirlitsins laun sín.
Ef nú þessi upphæð, enda þótt
skattar útgefandanna sjeu há-
ir, yrði ekki nægileg tit þess að
greiða allan kostnaðinn af ráð-
leysinu á Skólavörðustíg 12, þá
skal jeg sjá svo til, að ríkissjóð
ur fái góð kjör, ef hann vill afla
sjer meira af þessum verðmæt
um, þannig að allir starfsmenn
eftirlitsins geti fengið laun sín
að fullu greidd í þeim, svo ekki
þurfi að koma upp metingur
meðal þeirra að þeir hafi ekki
gengið jafnjr frá borði.
nmiiimiiiiiiiiiiiiiHiiiuuuuiiimiHiiiiiiiiiiiiiiiimiiiti
E 12 skota Remington =
I Rifðill I
= cal. 22, til sölu Framnes- =
= veg 8 A niðri eftir kl. 6.. =
aillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllJIIIIIIIIIIIII
Gæfa fylgir
trúlofunar-
hringunum
frá
Siffurhór
ANNÁLAR segja. að frú Sig-
ríður Jóhannesdóttir, ekkja sr.
Kjartans í Hruna. sje áttræð
í dag. Vinum hennar þykir ó-
trúlegt, að svo sje, því að Elli
kerling virðist standa henni
allfjarri, þrátt fyrir langa og
viðburðaríka æfi, þar sem bros
og tár hafa skifst á, í ríkum
mæli. Frú Sigríður er svo ern
ennþá, sístarfandi, glöð og
skemtileg, að engum kemur í
hug, sem ræðir við hana, að
þar sje áttræð kona.
Sjálfsagt kann hún mjer eng
ar þakkir fyrir að skrifa um
þetta afmæli í blöðin. En jeg
vona, að hún fyrirgefi mjer,
þegar jeg segi þá skoðun mína,
að enginn þjóðfjelagsborgari
vinni þjóð sinni betur en móðir,
sem elur upp mörg og mann-
vænleg börn og húsfreyja, sem |
veitir forstöðu umfangsmiklu
og fjölmennu heimili, svo þjóð ^
frægt verður og veitir nágrönn |
um og vinum öllum, samúð,
hjálp og trausta fylgd áratug-
um saman. Þetta hefir frú Sig-
ríður alt gert. Því skal henn-
ar hjer minst með örfáum orð-
um.
.★
Frú Sigríður er fædd að
Hjarðarholti í Stafholtstungum
20. okt. 1864. Foreldrár henn-
ar voru þau Jóhannes Guð-
mundsson, sýslumaður í Mýra-
sýslu og kona hans Maren Lár- J
usdóttir, Thorarensen, sýslu-
manns Skagfirðinga. Eru það
merkar og þektar ættir.
Frú Sigríður misti föður sinn
■fjögra ára gömul. Olst hún síð-
an upp með móður sinni, á-
samt 6 systkinum. Oll eru þau
nú dáin, nema Jóhannes, fyrv.
bæjarfógeti. Frú Maren var
þrekkona mikil og mjög mikil-
hæf. Eftir dauða manns síns
bjó hún fyrst 10 ár á Enni í
Skagafirði, en fluttist síðan til
Reykjavíkur og bjó þar til
dauðadags. Börnum sínum
veitti hún bestu mentun, sem
unt var að fá á þeim tíma.
Þau sr. Kjartan og frú Sig-
ríður giftust 1891. Hann var
þá nývígður prestur að
Hvammi í Dölum. Þar bjuggu
þau til 1905. Þá fluttust þau að
Hruna og bjuggu þar til 1930,
að sr. Kjartan ljet af prests-
störfum. Þá fluttu þau að ný-
býlinu Hvammi í Hrunamanna
hreppi, ásamt Helga syni sín-
um, er þá reisti þar bú. Sr.
Kjartan andaðist 1931. Þeim
hjónum varð 10 barna auðið,
en 7 þeirra komust til fullorðins
ára: Unnur, skólastj. að Flúð-
um, Elín, húsfrú í Reykjavík,
gift Skúla Ágústssyni, Helgi,
bóndi í Hvammi, giftur Elínu
Guðjónsdóttur, Jóhannes, verk
fræðingur, dó 1931, Ragnheið-
ur, kenslukona, gift Guðmundi
Guðmundssyni tryggingafræð-
ingi og Guðmundur, jarðfræð-
ingur, kennari við Flensborg-
arskólann, giftur Kristrúnu
Steindórsdóttur. Fósturbörn
voru tvö: Maren, bróðurdótt-
ir frú Sigríðar, er dó 17 ára, og
Emil Ásgeirssbn, bóndi í Gröf,
giftur Eyrúnu Guðjónsdóttur.
Fjöldi annara barná dvaldi
á heimili þeirra' hjóna lerigri
eða skemmri tíma, einkum á
sumrin. Menn sóttust eftir að
koma þangað börnum og ungl-
ingum til dvalar, því að heim-
ilið var í fremstu röð íslenskra
sveitaheimila og gestrisni mik-
il. Verður það öllum ógleym-
anlegt, sem þar dvöldu. Sam-
búð hjónanna var hin ágæt-
asta og þau voru samtaka um
að efla heill og heiður heimilis-
ins. Bæði voru þau vel ment-
uð, gáfuð og fróð, alúðleg í við
móti og hjálpfús með afbrigð-
um. Jeg hefi aldrei kynst meiri
samúð og hjálpfýsi en hjá þess
um hjónum og börnum þeirra.
Það var rjett eins og þeim væri
greiði ger með því að þiggja
aðstoð þeirra. Svo Ijúflega var
hjálpin veitt. — Frú Sigríður
er aldrei glaðari, en þegar hún
fær tækifæri til að hjálpa og
hugga. Aldrei átti hún svo. arin
ríkt, að ekki entist tími til þess.
Var þó heimilið umfangsmik-
ið. En frú Sigríður er ein þeirra
frábæru manna, sem altaf virt-
ist hafa tíma til alls, enda dug-
leg með afbrigðum og búkona
mikil. Kunnugir hafa sagt
mjer, að jafnan hafi hún verið
fysrt á fætur og oftast síðust
í rúmið, alla sína búskapartíð.
Þrekið er mikið, enda heilsan
yfirleitt góð, lundin glöð, heil-
steypt og trygg. Betri vin get-
ur ekki.
Frú Sigríður dvelur nú hjá
Helga syni sínum í Hvammi.
Þangað koma börn hennar,
frændur og vinir á hverju
sumri til þess að njóta nær-
veru hennar, og þangað munu
þeir safnast í dag til þess að
heiðra hina öldruðu ágætis-
konu. Og enn fleiri senda.hlýj-
fyrir liðna daga og ósk um frið
sælt og blessunarríkt æfikvöld.
Ritað 20. okt. 1944.
Ingimar Jóhannesson.
I gjafalista til björgunarsveit-
arinnar Fiskaklettur í Hafnar-
firði höfðu tvær gjafir misritast:
Ólafur Jónsson var í listanum
sagður hafa gefið kr. 200.00, en
á að vera kr. 10, og F. Hansen
kaupmaður var sagður hafa gef-
ið kr. 10, en á að vera kr. 200.
wiininiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiimiiim
| Svissnesk
§ herra armbandsúr, vatns-
| þjett og þola högg. Fjöl-
| breyft úrval í skrautgripa-
verslun minni.
Gottsveinn Oddsson
| Laugaveg 10, gengið inn
frá Bergstaðastræti.
llinni!UHUUIU!UmillUHIIIiHHimiÍlll!lllinilllL;U!lHI
an^frr»in(irmnTr»TíTriirtHimHM^Ji»íi>HH,r>