Morgunblaðið - 18.11.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Laug'ardagur 18. nóv. 1944

Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Frarakv.stj.: Sigfúa Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni óla
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
f lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lasbðk.
Nýsköpun íramleiðslu-
tækjanna er krafa
tímans
ÞAÐ ER TVENNT, sem lagt er megináhersla á í stefnu-
yfirlýsingu núverandi ríkisstjórnar. í fyrsta lagi stórfelda
framleiðsluaukningu í atvinnulífi þjóðarinnar. í öðru lagi
nýsköpun framleiðslutækjanna til þess að framkvæma
framleiðsluaukninguna.
Þetta eru allt saman innan tóm orð og hjegómi, segir
stjórnarandstaðan. Það eina, sem vit er í, og nú þarf að
gera, er að lækka samstundis framleiðslukostnaðinn í
landinu með allsherjar launalækkun. Þá fyrst er tryggt,
að atvinnuvegirnir geti borið sig og fyrr þýðir ekki að
orða neina nýsköpun.
Það er vissulega augljóst, að til þess að við íslendingar
getum rekið heilbrigt og farsælt atvinnulíf hjer í fram-
tíðinni, þá þurfum við að reynast samkeppnisfærir við
aðrar þjóðir um framleiðslu útfluttningsvöru okkar. En
þegar á þetta er bent, er ákaflega fjarri sanni, að hjer
skifti aðeins máli launaþáttur kostnaðarins við fram-
leiðsluna. En lengra hefir stjórnarandstaðan ekki sjeð,
og vill ekki sjá. Þess vegna er boðorðið hennar: Nú er
tíminn til þess að hefja úrslitabaráttu fyrir allsherjar
launalækkun í þjóðfjelaginu, að sjálfsögðu til að vinna
bug á dýrtíðinni, er sagt, og þannig lækka framleiðslu-
og íramfærslukostnaðinn.
En hjer kemur fleira til. Þegar viðurkennt er, að við
þurfum að reynast samkeppnisfærir eftir stríð við aðrar
þjóðir, mætti spyrja: Er líklegt, að við náum helst því
marki með því nú að stofna til mjög tvísýnnar baráttu
um niðurfærslu framleiðslukostnaðarins. meðan öll at-
vinna ber sig vel, sem myndi sennilega enda með sundr-
unginni einni, ogþeimafleiðingum,að við værum litlu nær
tilætlun í stríðslokin, en stæðum uppi með eigin „úreltu
og fátæklegu framleiðslutækin” og aðeins ávísun á aukn-
ing þeirra í framtíðinni, sem fólgin væri í innstæðum
erlendis, jafnframt óvissu um, hvenær þau reyndust fá-
anleg.
★
Eða er líklegra að við náum inarkinu með því nú þegar
að sameinast um að tryggja okkur fyrstu tækifærin til
þess að fá inn í landið stórfelda nýsköpun framleiðslu-
tækja fyrir erlendu innstæðurnar. Fá svo úr því skorið,
hvers virði þessi nýsköpun er okkur í samkepninni við
aðrar þjóðir, til þess að samræma okkur kröfum tím-
anna, með tækin og möguleikana í höndum?
í fyrra dæminu: Sundruð þjóð, — tvísýn barátta og
óvissa. Það eru úrræði stjórnárandstöðunnar.
í síðara dæminu: Sameinuð þjóð, sem hefir tryggt sjer
möguleikana með tímabærri nýsköpun framleiðslutækja
þjóðarinnar. Þetta er stefna ríkissttjórnarinnar og þeirra,
er hana styðja.
Nýlega birtist hjer í blaðinu þýdd grein úr einu þekkt-
asta fjármálablaði Breta ,,The Economist”, um hagkerfi
Bretlands. Þar var stefnan: aukin framleiðsla, — ný tæki.
Þar sagði svo: „Þótt margt stuðli að framleiðsluafköstum
þjóðarheildar, er ekkert eins þýðingarmikið og fullkomin
framleiðsluttæki. Má skýra það með jöfnunni: Hestöfl
á nef — auður á nef. Því skyldi meginmark framleiðslu-
aukningar vera það að hraða aukningu framleiðslu-
íækja”.
Þetta er hljóðið í Bretum. Það syngur öðru vísi í Tím-
anum og Vísi.
Meðan þessi tvö blöð, og þeir, sem að þeim standa, hafa
ekki aðeins vanrækt að láta sjer skiljast kröfur tímans,
en torfelda jafnframt störf þeirra, er nú vinna að því að
tryggja framtíð þjóðarinnar, mun þó gera gæfumuninn
að þjóðin hefir fylkt sjer um ríkisstjórnina og stefnu
hennar.
Sýning Fjelssbók-
bandsins
í OKTÓBERMÁNUÐI siðast-
liiðinn var haldin sýning í
sýningarglugganum við Hress-
ingarskálann, á bókum, sem
bundnar höfðu verið í skraut-
band hjá Fjelagsbókbandinu
(Þorleifi Gunnarssyni bók-
bandsmeistara). Sýning þessi
vakti mikla athygli vegfarenda
en hennar hefir minna verið
getið opinberlega en hún átti
skilið, og stafar það vafalaust
eingöngu af því, að blöðin
komu ekki út þegar hún stóð
yfir, vegna prentaraverkfalts-
ins.
Það má oft heyra á mönnum,
að þeir telja það fordild eina
að vanda vei útlit bóka. Inni-
haldið sje aðalatriðið. En þann-
ig tala ekki þeir menn, sem
hafa unun að bókum. Sannir
bókamenn leggja áherslu á, að
bækur þeirra líti vel út og vei
sje um bókasöfn þeirra gengið.
Því hefir, og oft með rjettu,
verið haldið fram, að band á
bókum væri hjer oft á tíðum
ekki svo vandað og smekklegt
sem skyldi og að við íslend-
ingar Værum langt á eftir öðr-
um þjóðum í þessari iðn. Þetla
er því einkennilegra, sem hjer
er gefið út og lesið langtum
meira af bókum en annarsstað-
ar tíðkast, miðað við fólks-
fjöida.
Hvað sem líður ásökunum í
garð bókaútgefenda og bók-
bindara um frágang og band
á bókum, þá sannaði bókasýn-
ing Fjelagsbókbandsins ræki-
lega, að hjer eiga ekki allir
óskift mál. Bækurnar, sem
sýndar voru, voru hver annari
smekklegri Sg betur bundnar,
reglulegt augnayndi og sönn-
uðu ánægjulega, að í bókbands
iðninni eigum við íslendingar
menn, sem ekki standa að baki
stjettarbræðrum sínum með
öðrum þjóðum.
Það er gleðilegt að sjá þess
merki, að jafnvel á þessum
tímum, þegar margir framleið-
endur virðast hugsa of mikið
um það, að koma sem mestu á
markaðinn, hvort sem það eru
bækur eða annað, án þess að
nægilegt tillit sje tekið til útlits
oð gæða, vegna þess að ,,allt
selst“, að þá skuli vera til fyr-
irtæki og einstaklingar, sem
kosta kapps um að gera vörur
sínar þannig úr garði, að óum-
deilanlega sje til mikillar fyr-
irmyndar.
Sýningar eins og sú, sem hjer
hefir verið drepið á verða til
þess, að auka á fegurðarsmekk
almennings og hvetja viðkom-
andi iðnaðarmenn til að leysa
verk sitt sem best af hendi.
#
Breskir hermenn fá
frí
TILKYNT hefir verið í Bret-
landi, að nú hafi því verið kom
ið svo fyrir, að allir breskir her
menn, sem berjast fjarri föður-
landinu, fái frí, og heimfarar-
leyfi. — Fyrst munu 6000 her-
menn frá Ítalíu koma heim,
rjett fyrir jólin. Er talið, að eft
ir það komi 6000 manns heim
á mánuði hverjum. Ekki verð-
úr mönnum þó gefið heimfar-
arleyfi, ef mikið liggur við á
vígstöðvunum sjálfum.

verji ibripar:
'l jr cLujíí
(icjiiíjci iijinti
lífh

Afdrifaríkur
viðburður.
FYRIR utan hið sorglega mann
tjón, sem varð er Goðafossi var
sökt, er tap skipsins næsta af-
drifaríkt fyrir okkur íslendinga.
Við erum ekki of ríkir af skip-
um, og þau hafa smátt og smátt
verið að týna tölunni þessi
styrjaldarár, og þarf að bæta í
skarðið undir eins og á nokkurn
hátt er mögulegt, bæði flutninga
skipum og fiskiskipum. Það mun
ar um minna, en þegar eitt
stærsta skip íslendinga siglir
ekki lengur um sjóinn og færir
björgina heim yfir hafið.
Þrátt fyrir skipatjón það, sem
orðið hefir í styrjöldinni yfirleitt
og það er mikið, er líklegt, að
skip verði hægt að fá þegar að
ófriðarlokum, og það ekki mjög
dýrt. Óhemju af skipum var sökt
í fyrri heimsstyrjöld, en þá var
bygt svo mikið, að fjölda skipa
vildi enginn maður kaupa og
voru ýms þeirra höggvin upp, en
önnur lágu og ryðguðu í höfnum,
sum alt fram til að j>etta stríð
knúði menn til þess að nota þau
aftur.
•
Hjer þarf að vaka.
UMFRAM alt þarf hjer að vera
vel á verði og sjá svo um að hent
ugustu tækifærin gangi okkur
ekki úr greipum.
Þá þarf einnig að vaka yfir því
að landsmönnum verði kleyft að
eignast góð fiskiskip eftir stríð-
ið. Nýlega hefir verið skipuð
nefnd manna, til þess að gera til-
lögur um gerð nýtísku togara fyr
ir okkur íslendinga, og áður
hafði Fjelag íslenskra botnvörpu
skipaeigenda efnt til samkepni
að bestum uppdrætti af togara og
fengið að sögn ágætar hugmynd
ir. Svo það er varla hætta á öðru
en að við vitum best, hvað við
eigi í þessum efnum, en sammála
verðum við um gerðina, þegar
fara á að byggja skipið, annars
6r ekki að vita, nema þetta kynni
alt að dragast úr hófi fram. —
En sem sagt, hjer má ekki sofna
á verðinum.
•
Stórvandraeði.
ÞAÐ ERU lítil eða engin lík-
indi til, að við fáum skip í stað
Goðafoss. Það eru stórvandræði.
Vitað er um, að tugir íslendinga,
námsmenn og aðrir þurfa að
komast til Ameríku þegar á
næstu vikum. Goðafoss gat tek-
ið um 40 farþega og alt það rúm
var pantað fyrir næstu Ameríku
för, sem skipinu var ætlað að
fara í. Það komust meira að
segja færri að en vildu. Nú verð
ur alt þetta fólk að bíða, ham-
ingjan veit hve lengi.
Það virðist aðeins vera ein leið
út úr þessum vandræðum, og
það er, að hægt verði að koma á
farþegaflugi til og frá Ameríku.
Þörfin er mikiliýrir slíkar flug-
ferðir, bæði vegna farþega og
pósts.
Vonandi er, að ráðamenn okk-
ar gefi þessum málum gaum og
geri það sem í þeirra valdi stend
ur til að kippa þessum málum í
lag.
Óflug leikstarfsemi.
ÞÓTT EKKI sje enn kominn
nema miður nóvembermánuður,
er þegar búið að sýna fjögur leik
rit hjer í bænum, síðan sýningar
hófust aftur eftir sumarhljeið.
Og auðvitað öll leikritin sýnd í
Iðnó, ekki er þar öðru til að
dreifa. Svona líður ár af ári, og
ekki kemur þjóðleikhúsið. — En
nú er stöðugt unnið að því að full
gera það, svo leikendur vorir sjá
nú fyrir endann á sinni þröngu
vist í Iðnó gamla. Væri nógu fróð
legt að fá athugað, hve margar
leiksýningar hefðu als farið fram
í því húsi, síðan þar var leikið
fyrst.
Pjetur Gautur, óperettan,
revyan og gamanleikurinn Hann,
alt hefir þetta verið sýnt í haust
og yfirleitt hefir aðsóknin víst
verið mjög góð. Le%listin er orð
in okkur Reykvíkingum gjörsam
lega ómissandi, og mun það enn
betur sjást, er hún fær rúm til
þess að þróast eins og nútímaskil
yrði krefjast. — Nýir leikendur
koma stöðugt fram, þótt einnig
í því atriði sje óhætt um vik eirts
og nú er. Sem sagt, þetta er alt
í blóma, eins og maður segir.
Bara að viðgerð Þjóðleikhússins
verði hraðað.
•
Líður að jólum.
MAÐUR er einhvernveginn
farinn að finna á sjer, að ekki er
nú orðið langt til jóla. Maður er
farinn að heyra j>að utan að sjer
á götunni, að talað er um jóla-
gjafir og jólainnkaup, og varla
eru það neinar ýkjur að segja
að þetta sje þegár farið að koma
fram í aukinni verslun í bænum,
þó ennþá sje ekki komin nein
jólaös. Og jólabækurnar koma
smátt og smátt á markaðinn, fara
að vísu hægar núna, en áður,
vegna hins nýliðna prentaraverk
falls. En líkindi eru til að ó-
hemju margar bækur komi samt
út enn til jóla.
Jólagjafir eru vandamál, sem
flestir menn verða að ley-sa. Það
er góð regla að hafa tímann fyr-
ir sjer í þeim efnum. Og geyma
ekki til síðustu stundar að kaupa
jólagjafirnar.
loregssöfnunin
NOREGSSÖFNUNINNI er nú
að mestu lokið. Alls sofnuðust
í peningum kr. 842.466.30, en
auk þess hefir söfnuninni borist
mikið af hverskonar fatnaði-
Mest er þar af ullarvörum,
sokkum, vettlingum o. fl. á
börn og fullorðna, þá fatnaður
fyrir konur og karla. Eru vör-
ur þessar allar fyrsta flokks. —
Mesiur hluti þeirra hefir verið
gerður út um land.
Þessa dagana hefir verið
unnið að því, að setja vörurnar
í kassa, en hjer verða þær
geymdar þar til Noregur verð-
ur frjáls aftur. Ráðstafanir
hafa verið gerðar til þess að
verja fatnaðinn skemdum af
möl, svo að vörur þessar verða
sem nýjar þó stríðið dragist
eitthvað á langinn.
Peningum þeim, sem safnast
hafa, hefir þegar verið ráðstaf-
að lítillega. Söfnunin hefir
ákveðið að kaupa 100 smálestir
af fyrsta flokks meðalalýsi.
Að öðru leyti verður fje
þessu ráðstafað af Norræna-
fjelaginu norska, Rauða Kross-
inum norska og Noregssöfnun-
inni hjer.
Þó að söfnuninni sje að mestu
lokið, verður haldið áfram að
taka á móti hverskonar gjöf-
um, peningum og fatnaði, þá
einna helst skófatnaði, sem
mjö lítið hefir borist af. Veitir
Harald Faaberg gjöfunum
móltöku.