Morgunblaðið - 26.11.1944, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 26. nóv. 1944.

Utg.: H.f. Árvakur, Reykjavik
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Trjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiCsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald; kr. 7.00 á mánuði innaniandj,
kr. 10.00 utanlands
I lausasðlu 40 aura eintakið, 50 aura með Laabék.
Trúin á framtíðina
FYRSTA stórmál ríkisstjórnarinnar hefir verið afgreitt
á Alþingi. Er það frumvarpið um nýbyggingarráð, sem
nú hefir verið lögfest.
Samkvæmt þessum lögum skulu a. m. k. 300 milj. kr.
af inneignum Landsbanka íslands erlendis lagðar á sjer-
stakan reikning og skal þessu fje eingöngu varið til
kaupa á framleiðslutækjum og til annara nýsköpunar í
atvinnulífi þjóðarinnar.
Ríkisstjórnin skipar fjögurra manna nefnd — nýbygg-
ingarráð — er gerir heildaráætlun um nýsköpun þjóðar-
búskaparins og skal í áætluninni miðað við næstu fimm
ár. „Skal þar áætlað, hver atvinnutæki, samgöngutæki,
byggingar og annað þurfi til sjávar og sveita, til þess að
allir íslendingar geti haft vinnu við sem arðbærastan at-
vinnurekstur, svo og hvernig best verði fyrir komið inn-
flutningi fáanlegra tækja og efnis á næstu árum, með
það fyrir augum að hagnýta sem best vinnuafl þjóðar-
innar og auðlindir landsins“, eins og segir í 2. gr. laganna.
★
Framsóknarmenn básúna mjög út um landsbygðina,
að löggjöfin um nýbyggingarráð sje stórfeldasta blekk-
ingin og auglýsinga-skrumið, sem nokkur ríkisstjórn hefir
látið frá sjer fara. Ef þetta er skoðun Framsóknarmanna,
hafa þeir bersýnilega viljað ganga lengra en ríkisstjórnin
í blekkinga- og auglýsinga-skrumi, því að þeir lögðu til
í þinginu, að ekki aðeins 300 milj. yrðu lagðar til hliðar
í þessu skyni, heldur skyldi upphæðin vera 450 milj. kr.!
Eftir þessa framkomu Framsóknarmanna á þingi, hljóm
ar það vissulega ekki vel frá þeirra munni, að tala um
blekkingar af hálfu stjórnarinnar.
★
Svo er það þessi síendurtekni barlómur Framsóknar-
manna. Þeir segja, að ekkert vit sje í að leggja til hliðar
stórfelda fjárfúlgu af innstæðum landsmanna erlendis,
með það fyrir augum að verja þessu fje til kaupa á nýj-
• um framleiðslutækjum, ef ekki sje áður búið að koma
framleiðslukostnaðinum hjer heima það langt niður, að
hann verði svipaður og var fyrir stríð. Engipn fæst til
þess að kaupa framleiðslutækin, segja barlómsmenn,
nema trygt sje fyrirfram, að rekstur þeirra beri sig um
alla framtíð.
Hjer er megin stefnumunur milli þeirra bjartsýnu og
bölsýnu.
Ríkisstjórnin og þeir flokkar, sem hana styðja, hafa
trú á því að ef íslenska þjóðin getur eignast ný og full-
komin framleiðslutæki, munu þau fá því áorkað, að fólk-
ið, sem við framleiðsluna starfar, geti haft miklu betri
kjör en það hafði fyrir stríð. Það er þetta, sem að er kept.
Og þetta sama hefir verið keppikefli þjóðari'nnar alt frá
því að íslendingar fengu fyrstu umráð mála sinna. Enda
hefir reynslan sýnt, að því djarftækari og stórtækari sem
íslendingar hafa verið í öflun nýrra og fullkominna fram-
leiðslutækja, því betri hefir lífsafkoma fólksins verið.
★
Vafalaust kemur að því, fyr eða síðar, að gera verði
stórfeld átök í dýrtíðarmákmum. En þótt þessu sje frest-
að um stund, er vitanlega ekkert vit í að halda að sjer
höndum og aðhafast ekkert í öflun nýrra framleiðslu-
tækja. Það væri vísasta leiðin til eymdar og algers hruns.
Lítum aðeins á stórvirkustu framleiðslutækin, togarana.
íslendingar eiga nú 31 togara og er meðalaldur þeirra
um 27 ár. Nú er hæfilegur aldur togara talinn vera 20 ár
og geta menn af því sjeð, hvar við Islendingar verðum
á vegi staddir í samkepninni við aðrar þjóðir eftir stríð,
ef setið er auðum höndum.
Við Islendingar þurfum að eignast ný og fullkomin skip
eins fljótt og auðið er. Það er blátt áfram lífsnauðsyn
þjóðarinnar. Og ef ekki tekst með nýjum og fullkomnum
framleiðslutækjum að koma til móts við verðlækkunina,
sem boðuð er eftir stríð, verður það ekki gert með gömlu
og úreltu tækjunum. Um það getá allir verið sammála.
Eyðing á roifum
og músum
Bjarni Benediktsson flytur
frumvarp um eyðing á rottum
og músum. Tvær fyrstu grein-
ar frv. eru svohljóðandi:
1. gr. Bæjar- og sveitar-
stjórnir skulu gangast fyrir því
undir yfirstjórn heilbrigðis-
stjórnarinnar, að rottum og mús
um sje eytt.
2. gr. Eyðing á rottum og
músum skal fara fram tvisvar
á ári, haust og vor, í öllum
sveitarfjeiögum á landinu, þar
sem þeirra verður vart. Bæj-
ar- og sveitarstjórnir láta
framkvæma eyðinguna á kostn
að bæjar- eða sveitarsjóðs, en
þriðjungur kostnaðar endur-
greiðist úr ríkissjóði eftir reikn
ingi, er stjórnarráðið úrskurð-
ar.
A öðrum tímum árs skal eyð
ing fara fram eftir ákvörðun
bæjar- eða sveitarstjórnar eða
fyrirmælum heilbrigðisstjórnar
innar. Fer þá um greiðslu kostn
aðar svo sem segir í 1. málsgr.
Rottueitur skal vera til sölu
í lyfjabúðum og hjá hjeraðs-
læknum, þar sem ekki eru
lyfjabúðir.
Greinargerð.
Frv. þetta er í aðalatriðum
bygt á till. heilbrigðisfulltrú-
ans í Reykjavík og er samið að
tilhlutun bæjarráðs Reykjavík
ur, enda mælir það með sam-
þykt þess.
Eyðing á rottum og músum er
eitt af vandamálum flestra
sveitarfjelaga á landinu, og er
víða varið til þess miklu fje og
fyrirhöfn. Um þetta er ekki til
nein löggjöf, og er frv. þetta
fram borið til þess að bæta úr
því.
Með frv. er eyðingarstarfið
falið bæjar- og sveitarstjórn-
um, hverri á sínum stað, en eft-
irlit látið vera í höndum heil-
brigðisstjórnarinnar. Kostnaði
er skipt milli bæjar- og sveit-
arsjóða annars vegar og ríkis-
sjóðs hins vegar, þannig að
bæjar- og sveitarsjóðir greiða
2/3 hluta, en ríkissjóður 1/3
hluta.
Annarsstaðar á Norðurlönd-
um var löggjöf um þetta efni
sett skömmu eftir síðustu alda
mót. Var þar a. m. k. í Dan-
mörku, í fyrstu reynt annað fyr
irkomulag en hjer er lagt til,
að lögfest verði. Fyrst var á-
kveðið að greiða ákveðin verð
laun fyrir hvert dýr, er drepið
var, ög síðar að láta bæjar- og
sveitarstjórnir ákveða, hvenær
eyðing skyldi fara fram, og
þeim þá jafnframt heimilað að
leggja verulegan hluta kostnað
arins á eigendur fasteigna í
umdæminu. — Þetta mun ekki
hafa reynst vel, því að lögun-
um var síðar breytt og tekið
upp svipað fyrirkomulag og
hjer er lagt til, að lögfest verði.
í Svíþjóð og Danmörku er
framkvæmd eyðingarstarfsins í
höndum bæjar- og sveitarstjórn
anna, en kostnaðurinn greidd-
ur að nokkru leyti úr ríkissjóði.
Stjórnarskipti í Salvador
London: Stjórnin í Miðamer
íkulýðveldinu Salvador hefir
sagt af sjer, og hefir forsetinn
einnig beiðst lausnar. Molinas
heitir hinn nýi forseti og er
stjórn hans íhaldssöm.
1hluerji óhripar:

'Ult' Jtcuýíecjci tik
Hvar fást frímerki?
EINKENNILEG aðferð er höfð
við sölu frímerkja hjer í bæn-
um. Þau eru ekki til sölu nema
á einum stað í öllum bænum •—
Pósthúsinu. Þetta er eins og gef-
ur að skilja afar bagalegt fyrir
marga. Pósthúsið er ekki opið
nema yfir bládaginn. Menn, sem
stunda vinnu í úthverfum bæj-
arins, hafa ekki ávalt tí^ia til að
fara alla leið niður í bæ í vinnu-
tímanum til þess að kaupa frí-
merki. Nokkuð hefir átt að. bæta
úr þessu með því að setja upp
sjálfsala í anddyri pósthússins.
En sá galii er á því fyrirkomu-
iagi, að oft eru sjálfsalarnir
tómir.
Það er ekki hægt með neinni
sanngirni að ætlast til þess af
fólki, sem býr inni í Klepps-
holti, Sogamýri eða vestur á
Grímsstaðaholti, að það hafi
tima til að fara niður í miðbæ
til að kaupa frímerki á eitt brjef.
En hvað skal gera? Frímerki fást
ekki annarsstaðar.
Auðvelt að bæta úr.
ÞAÐ ÆTTI að vera mjög auð-
velt að bæta úr þessu og það
með lítilli fyrirhöfn fyrir póst-
stjórnina. Það ætti að vera
sjálfsagt, að frímerki væru seld
í öllum bókaverslunum bæjarins
og jafnvel í þeim verslunum,
sem opnar eru frameftir kvöld-
inu. Þyrfti að dreifa frímerkja-
sölunni víða um bæinn og út-
hverfi hans. Það yrði til hag-
ræðis fyrir almenning og ætti
auk þess að auka frímerkjasöl-
una, því oft er það svo, að menn
hætta við að skrifa brjef, eða
setja þau í póst vegna þess, hve
erfitt er að fá frímerki.
•
Ábyrgðarpósturinn.
ÞAÐ ER siður hjer í bæ, að
menn sækja sjálfir ábyrgðarpóst
sinn á póstafgreiðsluna. Mönn-
um, sem eiga ábyrgðarpóst, er
send um það tilkynning heim,
og svo verða þeir að koma sjálf-
ir að sækja póstinru Þetta er úr-
elt og ófært fyrirkomulag. Sjálf-
sagt er að senda mönnum heim
ábyrgðarpóst, alveg eins og al-
menn brjef. Brjefberarar geta
haft með sjer kvittanabækur,
sem viðtakandi kvittar í fyrir
ábyrgðarpósti.
Sömu sögu er að segja um
böglapóst. Það virðist vera hið
mesta ólag á útburði hans. Ef
það stafar af því, að póstaf-
greiðslan hefir ekki farartæki til
að koma böglapósti heim til við-
takenda, verður að bæta úr því.
©
Ekki hægt að kom-
ast að.
LOKS ER það eitt atriði enn,
sem vert er að minnast á í sam-
bandi við póstmálin okkar hjer
í bænum. Atriði, sem ekki er
hægt að kenna póststjórninni
eða afgreiðslumönnunum. En
það er bílamergðin fyrir framan
afgreiðslu böglapóststofunnar
hjer í Austurstræti. Það kemur
oft fyrir, að menn eru seinir fyr
ir með böglapóst. Þurfa að koma
honum fyrir ákveðinn tíma á
böglapóststofuna. Hjá mörgum
fyrirtækjum er oft um talsvert
mikið af böglapósti að ræða, sem
ekki verður fluttur nema í bíl.
Það er ergilegt fyrir menn,
sem hafa haft mikið fyrir að
ganga frá böglapósti og ætla sjer
að aka honum á pósthúsið, að
geta ekki komist að pósthúsinu
með bíla fyrir öðrum bílum, sem
Iagt hefir verið fyrir framan
pósthúsið, þó eigendur þeirra
istsj' LS/TLL ! \
hafi ekkert erindi í pósthúsið.
Það ætti að banna með öllu,
að bílum sje lagt við gangstjett-
ina fyrir framan pósthúsið í
Austurstræti, nema að mennirn-
ir, sem með þá eru, eigi erindi
með böglapóst. Engum bíl ætti
að leyfa að nema staðar á þessu
svæði, nema rjett á meðan ver-
ið er að ferma þá eða afferma.
©
Skíðaferðir skóla-
barna.
ÁHUGI vaknaði fyrir því hjá
kennurum og foreldrum í fyrra-
vetur, að leyfa skólabörnum að
fara í skíðaferðir hjer í nágrenn
inu þegar veður var hagstætt.
Hjer í dálkunum var allmikið
skrifað um þetta mál í fyrravet-
ur og samþyktir voru gerðar um
það í bæjarstjórn, að stuðla bæri
að því, að leyfa skólabörnum að
fara í skíðaferðir. Börnin, sem
fóru í skíðaferðirnar, höfðu af
þeim hið mesta gagn og gaman.
Það þarf að gera ráðstafanir
til, að skíðaferðum skólabarna
verði komið í horf.
•
GangiS út um aftur
dyrnar.
„Á“ SKRIFAR:
„Sú nýbreytni hefir verið gerð
á Strætisvögnunum, að nú eru
komin spjöld í hliðarglugga með
upplýsingum um ákvörðunarleið
bílsins, og er það mönnum til
hagræðis. En inni í bílunum sjálf
um eru og ný spjöld, sem ekki
eru til hagræðis. Á þau er letr-
að: „Gangið út um aftur dyrnar“.
Þessi skipun eða leiðbeining
hlýtur að vera hverjum manni
ráðgáta. Hvernig eiga menn að
komast út um dyrnar á meðan
þær eru aftur? Gangið út um
opnar dyrnar, skilur hvert manns
barn, en hvernig á að skilja
hitt? Sumir giska á, að þarna
eigi að standa „aftari“ eða
„eftri“ dyrnar. En slík skýring
er aðeins til þess að draga dár
að málkunnáttu þess, er spjöld-
in hefir gert. Það vil jeg ekki
gera. Jeg álít, að þetta sje gesta-
þraut, sem menn eiga að glírna
við að leysa á meðan þeir eru
í vagninum“.
Amerísku blaða-
mennimir
um ísiand
FREGNIR hafa borist um
tvær gréinar, sem amerísku
blaðamennirnir sem hjer voru
á dögunum hafa skrifað úr
ferðalagi sínu.
Albert B. Huges skrif ar dálks
grein í Christian Science Moni-
tor og segir þar meðal annars,
að ófriðurinn hafi aukið skiln-
ing milli Islendinga og Banda-
líkjamanna. Huges hefir eftir
ummæli eftir Sveini Björns-
syni forseta, einkum í sam-
bandi við alþjóðaflugmálaráð-
stefnuna, sem muni hafa betra
samband í för með sjer.
Carl Levine skrifar í New
York Herald Tribune, að ís-
lendingar muni leita til Banda-
ríkjanna um vernd að ófriðar-
lokum. Hann telur að íslend-
ingar muni taka sæti í öryggis-
mála skipulagningu þjóðanna.
Einkum hafi íslendingar í huga
að byggja upp sínar eigin flug
samgöngur.

uL miá. rii-.JÁi

ifftgisffiagft