Morgunblaðið - 30.11.1944, Blaðsíða 7

Fimtudagur 30. nóv. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
3
LANDGANGAN
Á FILIPSEYJUM
FÖSTUDAGINN 20. okt.
tilkynti Mac Arthur hers-
höfðingi, að herlið undir
beinni yfirstjórn hans, hefði
gengið á land á Filipseyj-
um, Sjötti her Bandaríkja-
manna lagði til fótgöngulið-
ið, en auk þess voru smærri
herflokkar frá Mið-Kyrra-
hafssvæðinu. Flotastyrkur-
inn var sjöundi floti Banda-
ríkjanna, nokkur hluti
þriðja flotans og ein deild
úr ástralska flotanum. Aust
ur-Asíu flugher Bandaríkj-
anna lagði til flugvjelar af
flugstöðvarskipum, auk þess
voru flugvjelar úr ástralska
flughernum. Landganga
þessi kom á hælana á lát-
lausum loftárásum á bæki-
stöðvar Japana á Formosa,
og á sjó- og landstöðvar
þeirra á Fihpseyjum sjálf-
um. Á meðan geisuðu stöð-
ugir bardagar á Palan-eyja-
klasanum. Tilgangurinn
með þessum árásum er auð-
sær, en árásir, sem gerðar
voru á skip við hinar stærri
og mikilvægari eyjar í Fil-
ipseyjaklasanum, Luzon í
norðri og Mindanao í suðri,
hafa vafalaust að öðrum
þræði verið gerðar í þeim
tilgangi að beina athygli
Japana frá mið-eynni Leyte,
þar sem landgangan átti
sjer stað. Það er nú auðsjeð,
að Japönum hefir verið kom
ið í opna skjöldu, því að mót
spyrna var ‘ lítil og tjón
bandamanna smávægilegt.
Vandasamur
undirbúningur.
Það mun síðar koma á
daginn, hvílíkt óhemju starf
liggur til grundvallar slík-
um hernaðaraðgerðum. -—
Hafnir, heilar strandlengj-
ur og hernaðarvirki eru
bókstaflega tætt sundur
með sprengjum, svo að jafn
vel þar sem óvinurinn er á
varðbergi, er strandvirkjum
hans gereytt.
Austurströnd Leyte-eyjar
er vel skýlt gegn norð-aust-
ur1 monsun-vindunum og
skilyrði af náttúrunnar
hendi til landgöngu í stór-
um stíl eru þar ágæt. Þar
eru • staðir á víð og ðreif,
sem notast má við til að
lenda flugvjelum. og í ná-
grenni borgarinnar Taclo-
ban eru japanskir flugvell-
ir. Gerðar hafa verið harð-
ar árásir á aðal-flugvelli eyj
anna, og hafa Japanir mist
fjölda flugvjela við tilraun-
ir sínar til vamar þeim.
Skipatjón þeirra hefir einn-
ig orðið mikið og tjón þeirra
á ýmsum hernaðarstöðvum
væntanlega sömuleiðis.
Hinar djarflegu loftárásir
bandamanna náðu hámarki
sunnudaginn 15. okt., þegar
heilli lest herflutningavagna
var svo að segja gereytt á
miðri eynni Mindanao. Ham
ingjudísirnar virðast þann-
ig vaka yfir liðihu, sem hóf
innrásina á Filippseyjar. En
ekki dugir að gera of lítið
úr vekefni því, sem fram-
undan er. Talið er, að um
250 þús. japanskir hermenn
sjeu á eyjunum, og þó að yf-
irráð bandamanna á sjó og
Iftir Cyril Falls,
í lofti geti hindrað flutning
liðsins í stórum stíl til Leyte,
þá verður það engan veg-
inn auðvelt að ráða niður-
lögum herjanna á Luzon og
Mindanao. Líklegt er og, að
á eynni Samar sje öflugt
japanskt lið, en milli Leyte
og Samar er aðeins örmjótt
sund, San Juanico-sundið.
En hvað sem því líður, þá
er lið Mac Arthur þegar bú-
ið að ná fótfestu á evjun-
um, en japanski herinn alt
um kring, undir forustu
Terauc-hi greifa marskálks,
er vafalaust margfalt fjöl-
mennari.
Hernaðaraðferð
bandamanna.
Þó að herleiðangur þessi
sje miklum mun djarflegri
en þeir, sem á undan eru
gengnir, þá er eðli hans
mjög svipað hinna, sem
gerðir hafa verið á Kvrra-
hafinu. Lítill herstyrkur, —
a. m. k. í samanburði við lið
óvinarins — er fluttur yfir
óhemjulegar víddir Kvrra-
hafsins með öflugri vernd
flugvjela og herskipa, en
aðal-þátturinn i hernaðar-
framkvæmdum Bandaríkja-
manna er notkun flugstöðv-
arskipa. Síðan er lið þetta
látið ganga á land í smá-hóp
um, en fyrst í stað lendir
því aðeins saman við lítið
brot af öllum liðstyrk óvin-
arins. Þegar það hefir yf-
irbugað setuliðið, heldur
það til næstu eyjar. En þeg-
ar landgönguliðið hefir náð
á sitt vald öllum mikilvæg-.
ustu stöðvum óvinarins, svo
sem skipalægjum og lend-
ingarstöðvum, gengur það
oft á snið við mikinn hluta
setuliðsins, en lætur vfir-
bugun þess bíða betri tíma,
þegar birgðaskortur þess er
orðinn tilfinnanlegur. Þetta
sniðgengna s£tulið er og und
ir stöðugri árás flugvjela.
Jafnframt fregnipni um ger
eyðingu herflutningalestar-
innar, sem áður getur, voru
t. d. birtar fregnir um stór-
kostlegar loftárásir á ein-
angrað lið Japana í Nýja
Bretlandi og Nýja írlandi.
Þannig hefir hernaðar-
framkvæmdum bar.da-
manna á Kvrrahafinu verið
hagað, alt frá því er þeir
tóku frumkvæðið í sínar
hendur, og sóttu fram yfir
Owen Stanley á Nýju Guin-
eu, og háðu hinar frægu
land- og sjóorustur á og um
hverfis Guadalcanal, Boug-
ainville, Nýja Bretland,
Salamana, Saidor, Aitape og
Tanamehra-flóa í suðri; og
Gilberts-. Marshall-, Mari-
ana- og Palau-evjar, norð-
ar. Þetta eru nokkrir merkja
steinar í hinni undraverðu
Kvrrahafssókn.
Tjpn hernaðaraðilja.
Hernaðaraðgerðir þessar
hafa haft í för með sjer ó-
lýsanlegar þjáningar og
skæða sjúkdóma fyrir her-
menn þá, sem hafa tekið
hinn kunna bri
þátt í þeim, og þeir hafa gold
ið ægilegt afhroð af völdum
mýraköldu (malaríu), að-
allega fyrst í stað. Hins veg-
ar he'fir manntjón í liði
bandamanna ekki orðið
mjög mikið af hernaðarvöld
úm, en mannfall í liði Jap-
ana, flugvjela og skipatjón
þeirra er orðið gífurlegt.
Síðan orustan um Guadal-
canal var háð, hefir tjón
Japana á flugstöðvarskipum
orðið fjór- eða fimmfalt á
við samskonar tjón Banda-
ríkjamanna. Þó verður að
viðurkenna, að eftir því sem
sóknarliðið nálgast höfuð-
stöðvar óvinanna meir, þeim
mun erfiðara verður því um
vik. Sóknarherinn er nþ
kominn svo langt, að gera
verður ráð fvrir því, að setu
lið Japana sje þar fjölmenn
ara og birgðir þess e. t. v.
meiri en á fjarlægari stöðv-
um.
Stöðvar þessar eru svo ná-
lægt Japan og ströndum
Kína, að meiri möguleikar
eru á því fvrir Japani að
lauma þangað birgðum. Það
er óvíst, að frekari fram-
sókn sje gerleg meðan setu-
lið Japana á Luzon t. d. ev
ósigrað. Ef talið verður
nauðsvnlegt að snúa sjer
fyrst að setuliðinu þar, þá
verður það hlutverk gevsi-
erfitt viðfangs. Jafnvel þó
að hin nýja sókn yrði til
þess að stöðva allar sigl-
ingar Japana milli hollensku
Austur-Indía og heimalands
ins, þá held jeg að það sje
misráðið, að telja að hægt
verði að „svæla“ Japani
inni í Austur-Indíum. Java
er annað land en Bougain-
ville. Ef japanska setuliðið
á Java yrði látið eiga sig,
gæti það e. t. v. haldist við
á evnni í fimm ár, án nokk-
urra samgangna við heima-
landið.
Aðstaða Japana
í Kína.
Þetta vandamál verður
jafnvel enn erfiðara við-
fangs á meginlandi Asiu.
Þar hafa Japanir þegar kom
ið sjer vel fyrir. Þeir halda
mjög öflugan og raunveru-
lega sjálfstæðan her i Man-
sjúríu. Þar reka þeir mik-
inn þungaiðnað við Shan-si
kolanámurnar, en það voru
þær, sem þeir girntust einna
mest i Kína, og nú er vopna-
framleiðsla þeirra stórkost-
leg þar. H\ær á að knjesetja
meginlandsveldi þeirra? —
Það getur vel farið svo, að
auðveldara reynist að ganga
milli bols og höfuðs á Jap-
önum i Japan sjálfu, heldur
en í Kína. Það mætti tak-
ast að sigra japönsku evj-
arnar með ,,stiklu“ hernað-
araðgerðum þeim, sem áður
var lýst, en japanska setu-
liðið í Kína verður aldrei
yfirbugað á þann hátt. Loft-
árásir kunna að hafa mjög
lamandi áhrif á framleiðslu
Japana. Til—þess að sigur
vinnist, verða baúdamenn
tska herfræðing
að leggja höfuðáherslu á
loftárásir. en þar verða þó1
vissulega aðrar aðferðir að
koma til. Það höfum við
þegar lært af styrjöldinni
í Evrópu, og höfum nú horf
ið frá ýmsum öfga-kenning-
um sem áður voru í háveg-
um hafðar. I
Jeg er ekki svartsýnn á
úrslitin í Japansstyrjöld-
inni. Jeg tel ósigur Japana
óumflýjanlegan á sínum
tíma, og jafnvel fyrr en nú
er alment talið. Þó er var-
legt að hugsa sem svo, að
herferðin gegn þeim komi
af sjálfu sjer að meira eða
minna leyti, eða að hún
verði farin án stórkostlegra
bardaga í lofti, láði og legi,
í sumum þáttum hennar.
Burma-vígstöðvarnar.
Það kann að vera, að næsti
þáttur verði framsókn til
vesturs frá Nýju Guineu, á-
leiðis til hollensku Austur-
Indía, og yrði þá fótgöngu-
liðið e. t. v. aðallega frá
Ástralíu. Þó er það aðeins
tilgáta.
En það er fróðlegra að at-
huga gang stríðsins í
Burma. Þar eru monsún-
vindarnir senn á enda. —
(Greinin birtist 28. okt. sl.)
á hálendinu, *og herirnir á
Arakan-vígstöðvunum eru
nú þegar á leiðinni niður á
láglendið, en þaðan hjeldu
þeir þegar monsúninn gekk
í garð. Votviðrishernaður-
inn hefir verið ákafari og
gengið betur en hægt var að
búast við. Öll áform Japana
hafa farið út um þúfur og
þeir hafa orðið fyrir alvar-
legu tjóni. Tekist hefir að
vernda samgönguleiðir vor
ar við Kína og þær jafnvel
verið bættar. Leiðin virðist
opin til algers sigurs í Norð-
ur-Burma á þurrviðristíma-
bilinu. En hernaðaraðgerð-
irnar hafa kostað heri okk-
ar feikna erfiði, og spurn-
ing hvort það hefir svarað
kostnaði.
Þurrviðristímabilið er svo
stutt, að tæpast vinnst tími
til meiri háttar aðgerða
milli tveggja monsúna.
Sú skoðun, sem áður var
ofarlega á baugi i Ameríku,
að auðið væri að búa út og
þjálfa óvígan kínverskan
her, sem einn gæti ráðið
niðurlögum Japana í Kína,
virðist nú á fallanda fæti,
og höfuðáform um sókn
gegn Japönum, eru nú reist
á öðrum íorsendum.
Jeg geri ráð fyrir, og \7ona,
að hernaðurinn í suð-austur
Asíu verði rekinn á bann
hátt, sem eðlilegastur er og
beinast liggur fyrir — mcð
sameiginlegum aðgerðum
landhers, flughers og flota.
liandslagi er þannig háttað
á þessum slóðum, að flutn-
ingar eru langtum hentugri
á sjó en landi.
Tangarsókn?
Til sameiginlegra hern-
aðaraðgerða þörfnumst við
hinsvegar hinna ýmsu teg-
unda lendingarbáta, sem
teknir hafa værið í notkun
í þessu, stríði. Það er ekkert
levndarmál, að Mountbatten
lávarður flotaforingi, hefir
ekki nóg af þeim. Ekki ails
fyrir löngu var ákveðið að
senda honum talsverðan
fjölda slíkra báta, en þá
komu aðrir viturri mer.n tíl
skjalanna, og að þeirra ráði
voru þeir sendir Wilson hers
höfðingja til landgöngunn-
ar við Anzio á Ítalíu. Tel
jeg það hafa verið hina
mestu yfirsjón.
Vera má, að frekari land-
göngur sjeu enn fyrir hönd-
um í Evrópu — t. d. í Nor-
egi, — en telja má þó víst,
að þær sjeu flestar um garð
gengur.Það er þannig hugs-
anlegt, að Mountbatten lá-
varður fái brátt tækifæri a'ð
láta meira til sín taka en
raun hefir borið vitni a*ð
undanförnu.
Ef svo færi, kynni hann
að ná Rangoon á sitt va'ld,
og gæti þá hafið sókn miJIi
Rangoon og Singapore, að
meira eða minna leyti méð
þeim aðferðum, sem notað-
ar eru á Kyrrahafinu, og
stefnt til suðurs til móls við
sókn Ástrajíumanna frá
Nýju Guineu, sem jeg hef
þegar vakið máls á. Það ætti
ekkert að vera því til fyr-
irstöðu, að hefja þessar hern
aðaraðgerðir áður en styrj-
öldinni við Þýskaland er
lokið, þó að það muni krefj-
ast mikils liðsauka frá Ev-
rópu að leiða þær til far-
sælla lykta.
Norður-Kyrrahafs-
svæðið.
Þá er ekki úr vegi að veita
athygli því, sem er að gerast
á norðvestanverðu Kyrra-
hafi. Það var í febrúarmán-
uði s. 1., að Bandaríkjamenn,
eftir að þeir höfðu hrakrð
Japani á brott úr Aleuta-
evjum, gerðu fyrstu flota-
árásir sínar á Kurileyjar,
sem teljast mega útverðii'
japönsku eyjanna. Síðan hef
ir lítið heyrst frá þeim stöðv
um, en stöðugar þokur gera
flugvjelum af flugstöðvar-
skipum þar mjög erfitt fyr-
ir og starf þeirra stór-
hættulegt.
En flotastjórnin hefir
áreiðanlega frekari hernað-
araðgerðir á þessum stöðv-
um í huga, sem munu eiga
drjúgan þátt í lokasókninni
gegn Japönum.
— Churehil!
F'ramh. af 1 siWn
kominn að snúa sjer að störf
um friðarins, hversu hug-
stæð, sem þau væru mönn-
um, heldur yrðu menn að
leggja hart að sjer til hern-
aðar, þó það væri að vísu
annað að þurfa að gera það
eftir meira en fimm áfa
stríð, en það hefði verið,
þegar innrás vofði vfir Bret
landi. Sagði Churchill, að
Þjóðverjar væru nú svo
stæltir, sem raun væri á,
vegna þess, að þeir væru í
svipaðri aðstöðu nú, og Bret
ar 1940.