Morgunblaðið - 03.12.1944, Blaðsíða 7
Sunnudagur 3. des. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
Norégshjálpin.
UNDANFARNA viku hafa
daglega borist fregnir, hver
annari geigvænlegri og hörmu-
legri, um líðan flóttafólksins I
Norður-Noregi. Skýrt er frá
því, hvernig þýskír hermenn
hafa rekið fólk upp úr rúmum
sínum á næturþeli, og skipað
því að yfirgefa heinaili sín taf-
arlaust. Þar er engum þyrmt.
Hungrað og klæðlítið er fólkið
rekið áfram langar leiðir í
hörkufrosti, uns það jafnvel
verður úti á hjarninu.
Margar ægilegar fregnir hafa
borist út um heiminn, af villi-
mannlegu framferði hinna
þýsku nasista í þessari styrjöld.
En fátt hefir snert hjörtu al-
mennings hjer á landi, eins og
fregnirnar frá Norður-Noregi
undanfarnar vikur.
Forstöðunefnd Noregssöfnun
arinnar hefir nú skýrt frá, hvað
í ráði er að gera, til þess að það
fje, sem safnaðist á sínum tíma
geti sem fyrst komið að gagni.
En margir munu líta svo á í
dag, að við íslendingar ættum
að láta meira af hendi rakna,
en þegar hefir verið gert. Auk-
in söfnun .á hlýjinn fatnaði
myndi vafalaust bera veruleg-
an árangur. Og hugmynd ísaks
Jónssonar kennara, um að menn
hugsuðu til þessa bágstadda
fólks, um leið og þeir hugsa um
gjafir til kunningjanna fyrir
jólin, mun vafalaust mælast vel
fyrii’.
Bændurnír og
Tírninn.
ÚTGEFENDUR Tímans hafa
nýlega stækkað blaðið að nokk
uru ráði. Var í sambandi við
þá breytingu gefin mikil fyrir-
heit, um gagngerða breytingu
á blaðinu. Lesmál blaðsins hef-
ir verið aukið, síðum fjölgað.
En mjög litið ber þar á nokk-
urri svipbreytingu, frá því er
áður var. Enda ekki við því að
búast, þegar litið er á, hvaða
tilgangi blaðið þjónar.
Tíminn er nú nál. 28 ára
gamall. Það er allhár aldur
meðal íslenskra blaða.
Frá öndverðu hefir Tíminn
sigit undir því merki, að hann
væri samvinnu blað- Hann hef-
ir verið einstakur í sinni röð
að því leyti, því ekkert blað
hjer á landi hefir á þessu ára-
bili alið eins mikið á sundrung,
öfund og rógi eins og Tíminn.
Þelta vita allir landsmenn. —
Þessu getur enginn neitað.
Nú gera þeir sem Tímann rita
ákafar tilraunir til þess að
koma sjer vel við bændur. Það
sama hefir ritstjóm Tímans
reynl í 28 ár. En árangurinn
orðið minni, en stofnendurnir
vonuðust eflir í upphafi. Sið-
ustu viku hafa þessar tilruanir
fengið á sig alveg sjerstakan
va.istillingar blæ.
Samvinna.
SÍÐUSTU missiri hafa menn
verið sammála um það í öll-
um flokkum, að vegna fyrir-
sjáanlegra erfiðleika, sem þjóð
in þyrfti að leysa, og vegna
stofnunar lýðveldisins, þyrfti
þjóðin og þá fyrst og fremst
forystumenn stjómmálaflokk-
anna að finna leið til þess að
vinna saman. Samstarfsviljinn
hefir verið sterkur og ótvíræð-
ur meðal almennings í öllum
flokkum og öllum stjettum til
sjávar og sveita. Þjóðin vildi,
að með slofnun lýðveldisins
REYKJAVÍKURBRJEF
ykist sámstarfsviljinn, ábyrgð-
artilfinningin. Að reynt yrði til
hins ítrasta, að þjóðin, á fyrstu
mánuðum eða missirum týðveld
isins sundraði ekki kröftum sín
um í óviturlega, fánýta, ófrjóa
flokkaerjur “
Sur.drung Sturlungaaldar
glataði frelsi okkar. Þjóðin man
það. Með margfaldri alvöru
rifjast upp þær sögulegu stað-
reyndir á því ári, sem íslenskt
lýðveldi er endurreist.
Sjerstaða sundr-
ungarmanna.
ÞEGAR gerð eru hin alvar-
legustu átök til þess, að vinna
stjórnmálaflokkana til sam-
starfs, þá skerast nokkrir
menn úr leik Það má e. t- v.
segja, að þetta sje eðlilegt. Að
einhverjir áhrifamenn sjeu til,
sem skilja nauðsyn samstarfs-
ins,’ annað hvort geta ekki skil-
ið hana, vilja það ekki, eða
telja sjer persónulegan hag í
því að vera ulan við. A. m. k. í
bili. Sjá hvað setur. Það er á-
kaflega lærdómsríkt að veita
því hina nákvæmustu eftir-
tekt, hvaða ástæður eru fyrir
því, að menn skerast úr leik.
Ástæðurnar geta verið og eru
margskonar.
Þegar þess er gætt, hve ís-
lendingum hefir í flestum til-
fellum verið ósýnt um að bræða
saman ólík sjónarmið, hvað
rifrildi og missætti hefir altaf
verið ríkur þáttur í fari þjóð-
arinnar, þá geta menn ekki kipí
sjer upp við það, þó gerbreyting
í samstarfsátt nái ekki til allra
á r.okkrum vikum.
Framsóknarflokkurinn.
ÞEGAR rætt var í haust um
myndun þingræðisstjórnar,
gengu þingflokkarnir undir
einskonar próf. Framsóknar-
flokkurinn einn fjell við próf-
ið. Síðan hefir þjóðin fengið
aukinn skilning á þeim flokKi.
Einkum af störfum Tímans.
I raun og veru er Framsókn-
arflokkurinn samsettur af
tvennskonar ólíku fólki. Ann-
arsvegar eru stefnulausir skyn
skiftingar, og pólilískir eigin-
hagsmuna brallarar. Fremstir
þeirra eru Hermann Jónasson
og Eysteinn Jónsson.
Hinsvegar eru meinhægir,
lítilsvirtir afturhaldssamir
menn, sem eiga erfitt með aá
skilja hina breyttu tíma, en
hafa verið verkfæri í höndum
sjer verri manna.
Það eru einkum hinir stefnu
lausu pólitísku spekúlantar, er
skrifa Tímann. En eftir því, er
þeir skrifa meira, eftir því ber
meira á fumi þeirra, mótsögn-
um þeirra og stefnuleysi, ill-
kvittni þeirra og ráðleysislegu
hjali um andstæðingana.
Osamræmið.
í EINU og sama blaði Tím-
ans er það margviðurkent, að
Framsóknarflokkurinn hafi
gengið með grasið í skónum á
eftir kommúnislum í marga
mánuði, til þess að fá þá til að
| mynda með sjer ríkisstjórn. í
sama Tímabjaði er talað um
háska, sem þjóðinni geti staf-
að af því, að kommúnistar taki
þált í ríkisstjórn, og það sje
niðurlæging fyrir aðra flokka
að vera í samvinnu með þeim.
2. clesember 1944.
En Framsóknarflokkurinn ætl-
aði sjer ,,niðurlæging“ þessa og
þjóðinni ,,háskann“, eftir því,
sem Tíminn segir. í sama Tíma
blaði er talað um að skapa þurfi
eining þjóðar. En samt komast
Tímaritarar að þeirri niður-
stöðu, að flokkur þeirra eigi
ekki samleið með öðrum en fyr
verandi fjármálaráðherra Birni
Olafssyni og einhvei ju fólki, er
fylgir honum.
Öðrum þræði lalar Tíminn
þó altaf um, að Framsókn hafi
viljað taka þátt í stjórnarmynd
un með Sjálfstæðismönnum. Er
á þetta minst að heita má í
hverju Tímablaði. Eins og allir
vita, er þetta, sem svo margt
annað blekking ein hjá Tima-
mönnum. Því „tilboð“ þeirra
var ekkert annað en það, að
Sjálfstæðisílokknum var „boð-
ið“ að styðja stjórn dr. Björns
Þórðarsonar. Annað var það
ekki. Datt Framsókn aldrei í
hug að því ..tilboði" yrði tekið.
Enda kom það greinilega í ljós
á fundi, þar sem Hermann Jón
asson talaði í sinn hóp, þar sem
hann fagnaði því, að enn væri
málum þannig hátlað á Alþingi
að eigi myndi takast að mynda
þingræðisstj ór n.
Yfir því gladdist hann og fje
lagar hans. Þeir vildu landið
stjórnlítið. Þeir vildu glund-
roða og sundrung. Þess vegna
voru „tilboð“ þeirra út í loft-
ið. Þetta finna þeir nú, að þjóð-
in skilur. Þess vegna þrástagast
þeeir nú á því, að þeir hafi
viljað samstarf, hafi viljað
taka þátt í stjómarmyndun,
hafi viljað alt annað en þeir
vildu. Á þessu stagast Tíminn,
af því foringjar Framsóknar,
,,spekúlanta“-klíkan, Hermann
Jónasson og Co skammast sín,
sjer að flett er ofan af þeim,
og að þeir koma ekki vörn fyr-
ir sig og allur almenningur í
landinu skilur, að þessir menn
meta meira persónulega valda-
streitu sína, en þjóðarahags-
muni á hinu alvarlegustu tím-
um.
Tímamenn og
komvnúnistar.
EFTIR að Framsóknarflokk-
urinn varð utan gátta, reynir
Tíminn áð hugga sig með því,
að Sjálfsíæðisflokkurinn sje að
leika hættulegan leik. Sjálf-
stæðisflokkurinn sje að styðja
velgengni Sósíalistaflokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn beri á-
byrgð á því, að Sósíalistaflokk-
urinn hafi það fylgi sem hann
hefir.
En eins og allur landslýður
veit, þá hefir Framsóknarflokk
urinn frá öndvei’ðu verið vermi
reiiur í þjóðíjelaginu fyrir kom
múnismann.
Með sljórnmálaspilling Fram
sóknar, sjen'jetlindapólitík
flokksins og rangindum í öllu
stjórnarfari, hefir flokkur þessi
veitt byltingaöflum þjóðfjelags
ins hina bestu næringu. En
þegar frjómagn spillingarinnar
á 17 ára valdatímabili Fram-
sóknar hefir ekki dugað, iil
þess að halda lífinu í’ bylting-
arandanum, þá hefir Framsókn
verið reiðubúin fi’am á þenna
dag að taka hvern byltinga-
sinnan af öðrum í faðm sinn og
veita honum hverskonar stuðn-
ing, beinan og óbeinan. En síð-
ast gengur Framsókn á, eftir
Sósíalistaflokknum í heilt ár,
með þrábeiðni um að koma með
sjer í stjórn. Þetta gerist allt
saman á meðan Sósíalistaflokk-
ui’inn byggir starfsemi sína á
byltingagrundvelli.
Nýtt viðhorf.
ÞEGAR Sósíaíistaflokkurinn
íelst á að efnt verði til eining-
ar og samslarís, og vill laka
virkan þátt í stjórn landsins og
baráttunni fyrir bættum kjör-
um almennings á grundvelli nú
verandi þjóðskipulags, þá um-
hverfist Framsóknarflokkurinn
og telur þenna „fyrverandi til-
vonandi“ samstarfsflokk sinn í
fyrsla skifti á æfinni óalandi
og óferjandi, og þá menn þjóð-
hættulega, sem með honum
starfa.
Sjá nú allir, hvar fiskur hgg
ur undii’ steini. Þessi sinna-
skiiti Tímans eru til komin af
I þvi einu, að forsprakkar Fram-
^ sóknar finna sárt til þess. að
þeir eru yfirgefnir. Nokkur
hluti unga fólksins í landinu
var um skeið hliðholt Fram-
sókn. En nú hefir hin uppvax-
andi kvnslóð sjeð, og skilið
spilling Framsóknarforkólf-
hnna, vill ekki við þeim líta,
finnur af þeim ólyktina, þekk-
ir þá og er þeim fráhverf.
Áburðarverksmiðjan.
TÍMINN skrifar alllangt mál
um hina væntanlegu áburðar-
verksmiðju, og heldur því nú
ákaft fram, að ríkisstjórnin
ætli að svæfa það mál.
Enginn hefir tafið það mál
aðrir en Framsóknarmenn hing
að til. Aðrir eru málinu hlyntir
og vilja því vel. Stofnun áburð
arverksmiðju er hagsmunamál
fyrir allar stjettir þjóðfjelags-
ins. Því máli verður fyrst og
fremst spilt, með því að tefja
rjettan undirbúning þess, eins
og þeir hafa gert báðir, Her-
mann jónasson og Vilhjálmur
Þór.
Tíminn segir, að Vilhjálmur
Þór hafi íengið greinargerð um
þetta mál, þar sem sýnt sje
fram á hvernig hægt sje að
set ja á stofn áburðai'vei'ksmiðju
hjer, er framleiði áburð, sem
yrði ekki dýrari en aðfluttur
ábui'ður.
Þetta er alrangt. Annað hvort
er þessi staðhæfing blaðsins
1 sprottin af fullkominni van-
1 þekking á málinu, ellegar vís-
vitandi ósannur. Sannleikurinn
er sá, að greinargerð sú, sem
Vilhjálmur Þór bygði á, hnígur
að gera þann áburð, sem hjer
yrði framleiddur, margfalt dýr
ari en þann, sem fengist frá
úllöndum eftir stríð. Það er
fullkomin heimska að halda því
fram, að bændur hefði hag af
því í framtíðinni, ef þessi fram
leiðsla vrði bygð á slíku kvik-
syndi. Aðalatriðið fyrir bænd-
ur er, að þessi nauðsynjavara
þeirra fáist fyrir sem lægst
verð. Þáð er þeirra hagur. Hver
! bóndi hlýtur að sjá, að þá er
þessu máli best borgið, sje
reist í landinu verksmiðja sem
framleiðir ódýran áburð, svo
framleiðsluverð hans standist
samkepni við aðflultan.
Hin rjetta Ieið.
EINS OG vikið var að hjer
um daginn, hafa tefjendur á-
burðai'vei'ksmiðjunnar ætlað
sjer að setja verksmiðjuna nið-
ur þar sem byggja þyrfti fyrir
hana sjerstakt orkuver, og þar
sem þessi íramleiðsla getur lít-
ið samband haft við annan iðn-
að iandsmanna.
En rjetta leiðin er, samkvæmt
athugunum Rannsóknarráðsins,
að notað verið það rafmagn til
áburðarframleiðslunnar sem
þegar er til í landinu, afgangs-
rafmagnið frá Sogsvirkjuninni,
sem hægt er að fá fyrir lítið
brot af því verði verði, sem
rafmagn frá nýju orkuveri
myndi kosta. Með þessu móti
gæti áburðarframleiðslan orð-
ið svo ódýr, að verðið stæðist
samkepni við framleiðsluverð í
nágrannalöndunum eftir stríð,
Tíminn heldur að hann geti
talið bændum trú um, að þeir
menn sjeu að vinna málina
gagn, er vilja reisa áburðar-
verksmiðju sem þarf nýtt orku-
ver og sem myndi framleiða
dýran áburð. En hinir sjeu að
vinna málinu ógagn, sem vilja
nota ódýrt raímagn sem þegar
er fyrir hendi, og tryggja það,
að áburðurinn verði ódýr um
alla framtíð. Segja má, að ólíkt
hafist þeir að, Tímamennirnir,
sem vilja spilla framgangi máls
ins og þykjast vera vinir þess,
og aðrir flokkar, sem vilja
tryggia það, að framleiðsla
þessai’ar nauosynpavöru fái o-
dýrt rafmagn, og vei'ði sett a
stofn á þann hátt, að áburðar-
verksmiðjan komist í lífræni
samband við annan iðnað lands
manna.
Illkvitni og gífuryrði Tírnans
í þessu máli eru ekki til ann-
ars en sýna aivöruleysi.
SMIPAUTCERO
„Búðaklettuf
Teklð á móti flutningi tii'l
Isafjarðar og Bolungarvíkaur
árdegis á niorgun.
wHelgi“
Tekið á móti flutningí tíl
Vestmannaeyja á morgun.
Verðlækkun
|á eldföstu gleri
|> Pönnur með lausu skafti,
kr. 10,00. Skaftpottar með i>
lausu skafti, kr
Pottar með loki
Pottar loklausir
Kökuformar
Tertuformar .
Skálasett 3 stj.
14.00. I
7,301
6.20 |
5,00 f
2.80
10,65
K. Einarsson
& Björnsson
Bankastræti 11.