Morgunblaðið - 05.12.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 5. des. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
5
. Helgi Pjeturss:
íslensk framtíð
Atriði úr Galdra Lofti á leiksviði Siglufjarðar: Loftur, (Þórir
Hjálmarsson), Olafur (Jón Kjartansson) og Steinunn (frú Soffía
Guðlaugsdóttir ).
5»?
Galdra Loftur
leikinn á Siglufirði
Frá frjetaritara vorum
á Siglufirði.
UM ÞESSAR mundir er verið
að sýna á vegum stúkunnar
Framsókn, sjónleikinn Galdra-
Loft eftir Jóhann Sigurjónsson.
Leikstjóri er hin góðkunna
leikkona, frú Soffía Guðlaugs-
dóttir. Kom hún hingað til
Siglufjarðar 19. október, og hóf
ust þá æfingar þegar. Auk leik
stjórnar fer frú Soffía með hlut
verk Steinunnar. í öðrum aðal
hlutverkum eru: Loftur, leik-
inn af Þórarni Hjálmarssyni,
Dísa, leikin af ungfrú Guð-
björgu Þorbjarnardóttur, Olaf-
ur, leikinn af Jóni Kjartanssvni,
Ráðsmaðurinn á Hólum, leik-
inn af Arna Jóhannssyni. —
Eftir mánaðaræfingar eða þann
19. nóv. s. 1., var frúmsýning
á Galdra-Lofti. Að lokinni frum
.sýningu ávarpaði bæjarfóget-
inn, herra Guðmundur Hannes-
son, frú Soffíu Guðlaugsdóttir
og þakkaði henni hingaðkom-
una og ágætan leik og prýði-
lega leikstjórn. Bað hann leik-
húsgesti að heiðra frúna með
feríöldu húrra-hrópum. — Einn
ig þakkaði ræðumaður stúk-
unni Framsókn þann stórhug,
iHmmiuHHiiDniiiiiiimuimiiiHiiiimiiiiimiiimiii'”
| NfKOMIfl I
= Amerískar Snyrtivörur —
= Gjafakassar. Gjafakörfur. §j
Dömutöskur. =
M Dömu- og Ilcrrahanskar.
Treflar — S'æ.ður
Falleg Undirföt
M Nátt-treyjur — Náttkjólar
S Svuntur — LUlarblússur.
= Snuðblúsur — Ullarpeysur
^Dömukjólar — Kjólakragar
l§ Kjólaskraut
= Yms Kjólacfni þar á meðal
UUar-yersey
Alskonar Barnaföt.
að ráðast í slíkt stórvirki sem
það væri að taka Galdra Loft
til meðferðar. Arnaði hann stúk
unni og Sjómanna- og Gesta-
heimili Siglufjarðar, als hins
besta í framtíðinni. — En allar
tekjur sem kunna að verða af
þessari sýningu eiga að renna
til Sjómanna-heimilisins. Leik-
stjórinn, frú Soffía Guðlaugs-
dóttir þakkaði’ ræðumanni hlý
orð og árnaðaróskir og bað
leikhúsgesti hrópa ferfalt húrra
fyrir framtíð siglfirskrar leik-
listar. Að lokum ávarpaði Jón
Kjartansson, ieikstjórann og
fæi’ði honum þakkir leikaranna
'og templara í Siglufirði. Meðal
gesta á frumsýning var bæjar-
stjórn, bæjarfógeti, frjettamenn
1 útvarps og' blaða.
' Leikstjórinn frú Soffía Guð-
laugsdóttir vakti sjestaka hrifn
ingu í hlutverki Steinunnar,
bárust henni í leikslok bóm-
vendir.
Gadra Loftur mun verða
sýndur enn um stund. Er jafn-
an húsfyllir, og mun mega full-
yrða, að engin leikur hjer hef-
ir fengið aðra eins aðsókn á
jafn skömmum tima. -— Leik-
urinn fær góða dóma. — Leik-
tjaldamálari var Herbert Sig-
fússon og var gerður góður róm
ur að verkum hans. — Leik-
sviðsútbúnað annan sá Snorri
Friðleifsson um. Ljósameistari
var Jóhann Jóhannesson, raf-
virki.
Verslunin „Liney“,
Sími 3632, Vesturgötu 14.
| iafnrjetti kvenna
|‘ Á NÝAFSTÖÐNU 18. þingi
= Alþýðusambands íslands var
|§ eftirfarandi tillaga samþykt ein
ij§ róma:
H j „18. þing Alþýðusambands Is
=1 lands skorar á Alþingi að
= , tryggja f launalögunvþeim. sem
j|: nú liggUr fyrir Alþingi, full-
g j kofnið jafnrjetti karla og
|j j kvenna og sömu hækkunar-
g j möguleika og að vinna kvenna
j sje ekki metin lægra en karla“.
giiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiii
<§>
AÖalfundur
Snæfellingafjelagsins
verður haldinn í Oddfellowhúsinu fóstúdnginn 8.
des. kl. 8,30 e. ni. — Skemtiatriði eftir fundinn.
Einsöngur: Hr. Guðmundur Jónsson. — Dans.
STJÓRNIN.
Tilgangur lífsins er far-
sæld, og ekki einungis það,
heldur »vaxandi farsæld.
En saga lífsins hjer á jörðu
hefir verið saga vaxandi
þjáningar.
I.
ísland sjálfslælt ríki, og ís-
lenskur þjóðhöfðingi er sú
breyling til bóta, að vjer sem
nú erum komnir á elliár, töld-
um í æsku lilt hugsanlegt, eða
öllu heldur ekki, að slíkt gæti
oroið á vorum dögum. En þó
er þegar sjeð, að iafnvel þessar
ótrúlegu framfarir geta ekki
trygt þjóðinni góða framtið.
nema til komi nokkrar breyt-
ingar, sem að sumu leyti eru
með jafnvel ann meiri ólíkind-
urn en þær sem þegar eru orðn-
ar- Það er eitl, að vinna verður
bug á. þvi ósafnlvndi. sem hefir
v.erið svo mikið mein íslensku
þjóóarinnar, jafnvel á þeim
timurn er segja má að Ijómi
snildar og mannkosta hafi leik-
ið yfir þessu landi. Alþingí þarf
að vera stofnun bar sem ekki
er rifist. - og hatasl, heldur
ráðgasl og ráðið um málefni
þjóðarinnar at' samtaka hygg-
indamönnum. Það þarf að koma
málum vorum í það horf, að í
sannleika sje hægl að tala um
þjóðarhag. En nú fjr talsvert
tómahljóo í því orði, og jafn-
vel einnig í orðinu. þjóð.
II.
Mikil og jaínvel ómissandi
hjálp í þessum efnum væri sá
gkilningur, að íslenska þjóðin
eigi sjer hlutverk sem alþjóðar
samhugur gæt.i orðið um að
sinna. Og það getur enginn vafi
á því leikið, að þjóðinni er ein-
mitt slíkt hlulverk ætlað — ef
svo mætti að orði komast — og.
ekki er síður víst, hvers eðlis
það hlutverk er. Enginn getur
borið á móti því, að hjer hafi
á; blómaöld þjóðarinnar skinið
það ljós, er mikla þýðiiigu hef-
ir haft fyrir frændþjóðir voa-ar
á Norðurlöndum og þó fleiri.
Og það getur í þessu efni verið
til nokkurs skilningsauka, að
íslenskir votu að ætt, þó að
ekki væri. öll, bæði ,sá maður
sem á sinni tíð var talinn lang-
frémstur listasnillingur Norð-
urlanda, og eins einn af fræg-
ustu Jæknum.
Ekki má gleyma því. að það
var eigi einungis sem fræði-
menn og skáld, sem ísl.enskir
fornmenn voru fremstir Norð-
urlandamenn sinnar samtíðar.
Sumir þeir sem röskastir þóttu.
jafnvel í norskum her, voru
stuhdum Islendingar, eins og
Þórálfur hinn sterki Skólms-
son (í líði Hákonar góðal og
Flallur Ótrvggsson. dóttursonur
Þorkels háks, (í 'liði Haraldar
harðráða), og mætti þó fleiri
telja.
Það hefir verið hæðst .að því,
að hú á ðögum fari íslendingar
á útlend iþróttamót til að vera
þar síðstir. En það er áreiðan-
legt, að svo þarf ekki að vera
og mun ekki verða. Jeg veit
,ekki betur, en að hjer áxIandi
hafi þegar verið stokkið hærra
en stokkið var hæst annarsstað
ar á Norðurlöndum fyrir ekki
mörgum árum. Tel jeg þetta
mjög eftirtektarvert, og það því
fremur, sem ekki er ólíklegt,
að hjer hafi þetta frábæra af-
rek verið framið við nokkru
verri ástæður en á útlendum
leikvelli. Og jeg tel alveg víst,
að ef íslenska þjóðin kemst á
sanna framfaraleið, þá munu-
íslenskir íþróttamenn sem þátt
taka í útlendum leikmótum,
ekki verða þar síðstir, hejldur
meðal hinna frægustu og
fremstu. .
III.
íslendingar þurfa að fá það
orð á sig, að þár sje þjóð, sem
öllu mannkyni ætti að vera
nokkur hugur á að þrifist gæti.
Og er ekki ólíklegt, að í því
efni geti amerískir menn af is-
lenskum æltum orðið að miklu
lioi. íslenskir bókmentahæfi-
leikar hafa ekki enn notið sín
til fulls í Vesturheimi. og liggja
til þess auðskildar ástæður. Jeg
man ekki eftir að neinn maður
vestanhafs af íslenskum ættum
hafi heimsnafn sem rithöfund-
ur, annar en dr. Vilhjálmur
Stefánsson, hinn mikli land-
fræðingur og ferðagarpur. En
þeir munu verða fleiri menn-
irnir af íslenskum ættum vest-
ur þar, sem heimsnafn ávinna
sjer á í'ræða-, bókmenta- og
listasviðinuýog líklega enn öðr
um. Svo margir munu slíkir
menn verða, miðað við íslenskt
fámenni, að heimseftirtekt mun
vekja. Og frægð þeirra mun
,ekki verða þýðingarlaus fyrir
islensk þjóðþrif og alþjóðaáhrif
hjer heimanað. Þess má geta
máli mínu til stuðnings. að hinn
agæti ameríski landfræðingur
Ellsworth Hunlington, hefir
þegar fyrir ekki allfáum árum,
í bók sem heitir, ef jeg man
rjetí, The Character of Nations,
vakið atbygli á því hversu
margir merkismenn hafi kom-
iö fram hjá íslensku þjóðinni,
þegar miðað er við mannfjölda-
Og er þó vert að minnast þess,
að merkismennirnir hafa vevið
langtum fleiri, en ráða mátti
af þeim heimildum sem Hunt-
ington hafði fyrir sjer.
IV.
Erfiðleikar á framfaraleið is-
lensku þjóðarinnar, sem flestir
munu telja alveg ósigrandi, eru
þeir sem stafa af hnattstöðu
landsins og jarðeðli- Ef vel á
að vera, þarf landið að verða
þannig, að þjóðinni sje ekki
háski búihn af hafísum, iarð-
skjálfium og eldgosum. í Þjórs
árdal má sjá mjög glöggar
menjar jarðskjálfla sem verið
hefir eí l. v. ekki fullum 1000
árum fyrir landnámslíð- Ef
vjer berum þær menjar sam-
an við ummerki jarðskjálft-
anna 1896, sem einnig ma sjá
þar i dalnum, þá er augljóst að
munurinn hefir verið býsna
mikill. I samanburði við hina
fyrri, hafa jarðskjálftarnir
1896 verið smáhræringar ein-
ar. Og þó voru þeir jarðskjálft
ar fólkinu ærið erfiðir og lögðu
í rústir bæi (eða bæahús) svo
hundruðum skifti. Það virðist
*því nokkur áslæða til að efast
um, að á öllu Suðvesturland-
inu a. m. k., mundi nokkurt hús
verða uppistandandi, ef jörð
skylfi- aftur, eins og eldri ujb-
merkin bera vott um. Þá má
enn sjá á þessum slóðum, að
Hekla hefir gosið nokkru íyr
en sá jarðskjálfti varð, og það
svo stórkosflega, að hin kol-
svarta vikurbreiða hefir á jafr>
lendi, jafnvel í tuga kílómetra
fjariægð frá eldfjallinu, verið
þverhandarþykk eða vel það.
Það er hætt við að illa færi
um íslahds bygð, ef slíkir jarð-
skjálftar yrðu aftur, og 'slík
eldgos; En gegn slíku er vitan-
lega engin trygging, að svo
komnu. Miklu fremur má telj»
víst, að slíkra tíðinda sé hér em»
voh, ef ekki getur orðið sú
mikla breyting, sem að vísui
mest er allra og svo margar
aðrar góðar roun af leiða. Ei»
það er að þjóðin öðlist þekk-
ingu á því hvernig ná má sam-
bandi við fullkomnari mann-
kyn á öðrum jarðstjörnum al-
heimsins. slík sem fyrri mönn-
um urðu ■ tilefni trúar á guði
og goðheim. Þegar slíkt sam-
band væri komið á, mundi
mannkyn jarðar vorrar, meö
tilstyrk guðanna, ná þeim tök-
um á náítúruöflunum sem nauö
synleg eru til að geta afstýrt
öllum voðatíðindum úr þeirri
átt, og jafnvel beint þeirri jöt-
unorku sem í eldgosunum lýs-
ir sjer, þannig að ekki sje frano
ar til böls heldur bóta.
6.—7. nóv.
Fimmtug: Bjarney
Guðiónsdóttir, ijós-
tnóðir f Höfnum
BJARNEY Guojónsdóttir,
ljósmóðir í Höfnum, er fimtug
i dag. Bjarney er Barðstrend-
ingur að ætt og alin upp þar
vestra, Fulltíða flutti hún a-
samt foreldrum sínum suður ó
Snæfellsnes. Gerðist hún ljós-
móðir í Ólafsvik og síðar í FróíS
árhreppi. Á þeim árum giftist
hun Gunnari Árnasyni író
Jaðri í Ólafsvík. Bjuggu þau»
nokkur ár að Bakkabæ á Brin»
ilsvöllum, en fluttu siðan suður
til Hafna.
Bjarney. er um margt vel
gefin. í starfi sinu hefir húr»
unnið sjer straust og virðingi*
þeirra, er til hennar hafa leit-
að. Þótt hún hafi stundum haft
smátt á milli handa, hefir hún>
þó jafnan verið fær um afí
miðla samferðarfólkinu þvk
nesti, er ekki g'leymist jafr»
skjólt og gleipt er.
Jeg þakka henni, margar á—.
nægjustundir og vona að bjart
og hlýft verði í kringum han»
og hennar félk hin ókomnu ár.
V.ert jeg að margir, sem hana
þekkja, munu taka undir þá
kveðju. X.
Byltingarforingi fyrirfer
sjer.
London: Meliton Brito,
ofursti, sem nýlega reyndi a<3
koma af stað st.jórnarbyltingi*
í Bolivíu, en mistókst það, hefir
fyrirfarið sjer.