Morgunblaðið - 09.12.1944, Blaðsíða 2
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 9. des. 1944.
Tveggja ára afmæli
Nansens- klúbbsins
Verðlaunagripur
Háhon konungur fiytur ræðu
Frá norska blaðafulltrú-
anum.
FRÁ LONDON er símað: Þ.
G desember 1942 var stofnaður
í London Friðþjof Nansen-
klúbburinn. Á tveggja ára af-
mæli hans þ. 6- des s. 1. var
haldin veisla í Dorchester hó-
teli. Þar flullu ræður: Hákon
konungur, Worm Múller pró-
fessor, Richard Law bráða-
birgða utanríkisráðherra Breta
og Érik Colban sendiherra.
Prófessor Worm Miiller end-
aði ræðu sína með því að lýsa
börnrangum fólksins í Norður-
Noregi. Hann komst þannig að
orði:
Hroðalegl er ástandið í Norð
ur-Noregi í dag. En við lítum
ekki á málið að öllu leyti frá
eigin sjónarmiði. Við vitum, að
við stöndum ekki einir í heim-
iriuiíi.
Churchill lýsti ástandinu
ei hann sagði: Hefir ástand
hetmsiíis nokkru sinni verið
eins og nú. Þrír fjórðu af
hermsins þjóðum afvopnaðar
og bjargarlausar senda bænar-
óp sitt til engilsaxnesku þjóð-
anrta. Frelsið okkur. Á þessum
ai varlegustu tímum, og ennþá
frekar á erfiðleikaárunum, sem
framundan eru, er framlíð
riianr.kyns undir því komin, að
atlar þjóðir og einkum leiðtog-
arnír verði gagnteknir af anda
F; ; ðþjófs Nansen, hugsjón hans
verði að veruleika.
Richard Law ráðherra lagði
áherslu á mikilmennið Nansen
og endaði ræðu sína á þessa
leið:
,,Það sem ekki aðeins Norð-
menn lærðu af Friðþjof Nansen
,vai: að ef við eigum erfitt að
gela lifað eftir þetta, þá vei'ð-
um við að mai'ka þjóðei'nismál-
uuum íjettan veltvang, gefa
þeim rjetta meiningu, ijetta
þýðxugu. Norðmenn voru svo
hamtngjusamir, að þeir í Frið-
þtof Nansen áttu mann, sem
gerði Noreg stærri, af því hann
áv *ít hugsaði um það sem
sta rra var en Noregur“. Þess-
um ummælum var tekið með
r/ilklum fögnuði-
ILákon konungur er verndari
kiúbbsins. Hann sagði m. a.:
Þjer vitið að jeg var tengdur
sterkum vinátluböndum við
Nansen. Jeg þekti hann ekki
fyrri en árið 1905, er hann kom
til min og spurði mig hvort jeg
viídt taka það að mjer að gei'ast
komungur Noi'egs. Það var ekki
moð gleði í huga sem jeg tók
að rnjer þetla „starf“. Ekki tókst
jog þetta á hendur vegna þess
að jeg vænli þess að jeg gæli
persónulega unnið svo mikið
gagrx, sern konungur. Mönnum
hættii' til að líta svo á, að kon-
ungar hafi svo mikil völd, og
allir verði að haga sjer eftir
v)J.j;i hans. En, herrar mínir;
je.g get fullvissað yður um, að
svo er þetta ekki. En jeg við-
urkerxni fyrir yður, að jeg hefi
veiið hamingjumaður. Jeg kom
ti) Noregs sem útlending'ur, en
með þeim fasta ásetningi að
gei i hið besta fyrir' land og
þjóð. Og jeg gleðsl yfir því í
dag, að síðan styrjöldin braust
út, hafa* Norðmenn fylkt sjer
um konung sinn.
Venjan er að hlaðið er lofi
á menn að þeim látnum. En
vegna hinnar höi'mulegu styrj-
aldar hefi jeg haft tækifæfi iil
þess að komast að raun um,
að noi'ska þjóðin hefir skilið
að jeg hefi gert alt, sem í mínu
valdi stendur til þess að halda
nafni Noregs í heiöri. Það hefir
verið mjer hin mesta ánægja,
að noi’ska þjóðin sjálf hefir
orðið til þess að norska þjóðin
ei' dáð um allan heim. Og það
er sannfæi’ing mín, að nú líði
ekki á löngu uns við getum snú
ið heim til Noregs og þar verði
hægt að hefja endurreisn eftir
eyðing styi’jaldarinnar.
ÞE!R, sem unnið hafa að
]>ví að safna í byggingasjóð
Sjálfstæði.sflokksius, eru vin-
samiega beðniv að gera skif
hið fyi'sta í skvifstofu flokks-
ins Thorvaldsensstræti 2.
Ræða Churchills
Þessi náung'i hjerna hefir
fjóruin sinnum unnið titilinn
Herra Ameríka, 1 samkepni,
um það hver komist næst að
vera fyrirmyndar karlmenni,
eins og Ameríkumenn hugsa
sjer það. — Nú hefir hann
verið dreginn fyrir rjett og
eru kend nokkur böni.
JarðskjálHar í Japan
sjást á mæium hjer
ÁÐFARANÓTT fimtudags
uvðu allmiklir jarðskjálftar
við suðurströnd Japan, og
hlaust af þeim allmikið tjón.
•í sarna mund sýndu jarð-
skjálftamælav hjer hrævingar
ev stóðu frá kl. 3,40—4,40 um
íióttina. Voru hræringarnar
svo litlar, að fólk varð jxeirra
ekki yavt. -—• Ilafa því lirær-
ingar af javðskjálftum, sem
uvðu í 9000 kin. fjavlægð fund
ist hjev ]>essa nótt.
Ævarp
yjoreíjááöf'i
nunni
DAGLEGA berast nú hörmuleg tíðindi af frændþjóð. vorri,
Noi'ðmönnum. Alsaklaust fólk, gamalmenni, konui’, sem börn,
heilbrigðir og sjúki-r eru, eftir því sem fregnir herma, hrakið
frá heimilum sínum út 1 vetrarkuldann og rekið í hópum eft'ir
strönd landsins eða heiðum, klæðlítið, svangt og örmagna, á
meðan heimili þess eru brend lil ösku. Við, sem lifum við góð
kjör og sæmilegt öryggi, getum eðlilega ekki gert okkur fulla
grein fyrir, hvað það fólk líður, sem svo grátt er leikið. Við
viljum að sjálfsögðu reyna að rjetla hjálparhönd, að svo miklu
leyli sem unt er, enda hafa margir hjer á íslandi sýnt vilj$
sinn í því efni.
Nú, er jólahátíðin gengur í garð, færi vel á því að við mint-
umst frændþjóðarinnar, er hefir nú við svo harða kosli að búa,
og við fórnum nokkru af því, sem við myndum annars nota til
þess að gleðja okkur sjálf og okkar nánustu og gæfum til
hjálpar hinu nauðsladda fólki. Með því gætum við, án efa,
glatl margan góðan vin.
Noregssöfnunin gefur út kort, sem ætluð eru til þess að senda'
kunningjum og vinum, en jafnframt greiðir sá er kortið kaupir
einhverja upphæð til. Noregssöfnunarinnar, á nafn þess, sem
hann ætlar að gefa kortið, og verður því fje varið, svo fljótL (
sem verða má, til styrklar þeim, er nú verða að þola kúgun I
og hörmungar í Noregi. — Kortin eru seld í bókabúðum, lijá
blöðunum og skólunum í Reykjavík. Jafnframt verða kortin
send út um land allt, eftir því sem tök verða á.
Reykjavík, 6. des. 1944.
Noregssöfnunarnefndin.
Guftl. Rósinkranz.
Harald Faaberg. Sigurður Sigurðsson.
Framh. af bls. 1.
skjóta hvern þann, er þeir telja
andvígann sjer í stjórnmálum,
geta ekki talist lýðræðissinnar.
Lýðræðið byggist á heiðarleg-
um leikreglum (Fair play) og
virðingu fyrir samborgurum
sínum, hverrar skoðunar sem
þeir kunna að vera. Lýðræðið
er ekki vændiskona, sem hver
og einn náungi, sem vopnaður
er vjelbyssu, getur tekið upp af
götunni.
| Það hefir verið okkur nauð-
synlegt, að fá hverjum manni
’ vopn í hönd, sem valdið hefir
byssu og fær hefir verið um
að skjóta Húna. En við getum
ekki þolað, að morðingjalýður
vaði uppi og hrifsi til sin völd,
menn, sem ekki hafa hlotið eitt
einasta atkvæði í löglegum
kosningum. Þessir menn hafa
hrópað ,,stríðsglæpamenn“ á
andstæðinga sína — og rjett er,
að þeir eru margir, en þeir
verða að fá sinn dóm í löglegum
rjettarhöldum, en ekki fyrir
skrílkviðdómi.
Stigamenn hafa vaðið uppi í
Belgíu, Ítalíu og Grikklandi, ef
til vill verður Holland næst.
„Aumingja Bretland“.
„Aumingja Bretland“, nú er
hrópað að því ókvæðisorðum
fyrir að hafa ráðist gegn „vin-
um lýðræðisins“. Ekki hefir
okkur fyrr tekist að frelsa þess-
ar þjóðir undan oki nasismans
og komið á lögum og reglu, en
við erurh ákærðir fyrir að þola
ekki fasistastjórnarfar í þessum
sömu löndum.
Uppreisn fyrirhuguð í
Belgíu.
I nóvember höfðu „vinir lýð-
ræðisins“ ákveðið að gera stjórn
arbyltingu í Belgíu. í Belgíska
þinginu, hinni einu löglegu
fulltrúasamkomu þjóðarinnar,
hafði stjórn Pierrlots hlotið
traustsyfirlýsingu með 132 at-
kvæðum gegn 12. En vinir lýð-
ræðisins ætluðu samt að steypa
stjórninni.
Vinir lýðræðisins- komu ak-
andi í vörubílum til höfuðborg
arinnar. Fjöldi manns hafði
safnast saman á aðaltorginu í
Irussel, aðallega konur og börn.
Breski hershöfðingin skipaði
þá breskum hermönnum að
taka sjer stöðu við torgið. Fyr-
irskipanir sínar hafði hann frá
Eisenhower hershöfðingja, hin-
um dugmikla og greinda yfir-
hershöfðingja. Breska stjórnin
var algjörlega samþykk fyrir-
skipunum Eisenhowers. Hefði
borgarastyrjöld brotist út í
Belgíu, hefðu flutningar milj-
óna manna, sem voru á leið til
Þýskalands stöðvast. Bretar
hafa fórnað 35^—40 þús. manns-
lífum við að opna samgönguleið
ina til Antwerpen. Við höfum
skyldur við þessa hermenn okk
ar, þó ekki væri arinað.
Hernumdu þjóðirnar hafa
margar beðið í 4—5 ár eftir, að
losna undan oki Þjóðverja. Ef
þjóðir þessar ætla að sína vilja
sinn, geta þær ^kki beðið eftir
almennum kosningum.
Sforza stóð ekki við orð sín.
Churchill sneri sjer nú í ræðu
sinni, að stjórnmálaatburðunum
á Italíu.
„Það er algjörlega rangt“,
sagði hann, að breska stjórnin
hafi krafist þess, að Sforza
greifi yrði ekki í ítölsku stjórn
inni. Það er ítala einn að á-
kveða það. En hitt er rjett, að
sendiherra okkar í Róm skýrði
ítölskum stjórnmálamönnum
frá því, að breska stjórnin
treysti ekki Sforza greifa. Þeg
ar hann átti Jeið hjer um Lond
on átti jeg tal við hann og
Sforza lofaði þá að styðja
Badoglio-stjórnina, þangað til
bardögum væri lokið á Ítalíu
og hægt væri að hafa kosning-
ar. Sama loforð gaf hann
Badoglio. En þar kom að, að
það var Sforza, sem gekk á orð
sín og slíkum mönnum getum
við ekki treyst.
|
Gangur mála í Grikklandi.
Það var ákveðið á Quebeck-
ráðstefnunni, að við Bretar
hernæmum Aþenu svæðið. Við
undirbjuggum með mestu leynd
her manns til að senda til Grikk
lands og sögðum ekki einu sinni
grísku stjórninni frá liðssafnaði
okkar fyrr en honum var lokið.
Við komum til Grikklands með
samþykki allra flokka og her-
sveitir okkar unnu skjótan sig-
ur, sem kunnugt er.
Mesta öngþveiti hafði ríkt í
grískum stjórnmálum allan
fyrravetur og herinn í Egypta-
landi hafði gert uppreisn. Þá
kom fram á sjónarsviðið maður,
sem allir flokkár virtust sam-
einast um, Papendreu, forsætis
ráðherra, maður, sem hafði
dvalið í Grikklandi allan her-
námstímann, en aldrei haft hina
minstu samvinnu við Þjóðverja.
Papandreu telst í flokki Jafnað-
armanna (Democratic Social-
ists). Fundur var haldin x
Lebanon milli stjórnmála-
manna frá öllum flokkum í
Grikklandi o£ þar náð sam-
komulagi um stjórn landsins.
Skæruliðar gerðu uppreisn
eftir, að við höfðum frelsað
landið. Papendreu forsætisráð-
herra vildi segja af sjer, en við
buðumst til að hjálpa til að
vinna á skæruliðunum með
stjórninni, því við gátum ekki
leyft, að stjórnleysi ríkti í land-
inu.
Þingið getur leyst mig frá
embætti, en fari svo, að mjer
verði áfram falið að gegna for-
sætisráðherraembættinu, bið
jeg þingmenn að gera sjer ljóst,
að jeg mun halda nákvæmlega
sömu stefnu í þessum málum og
hingað til.
Þjóðirnar kjósa sjer sjálfar
stjórnir.
Churchill sagði, að Bretar
myndu ekki á nokkurn hátt
reyna að hafa áhrif á hvaða, eða
hverskonar stjórn hinar frels-
uðu þjóðir veldu sjer, að und-
anskildu fasistastjórnarfari. Jeg
er ekki í nokkrum vafa um, að
þjóðwviljinn á eftir að koma
fram í Belgíu, Grikktandi,
Italíu og Hollandi sem hjá öðr-
um þjóðum. Það eina, sem við
förum fram á af hendi lýðræðis
þjóðanna, er að við fáum að
hafa óáreittar samgönguleiðir
um lönain fyrir hersveitir okk-
ar, á meðan styrjöldin stendur.
BEST AÐ AUGLÝSA !
MGRGUNBLAÐINU