Morgunblaðið - 16.12.1944, Blaðsíða 5
Laugardagur 16. des. 1944
MORGUNBLAÐIÐ
$
Brjei irá Alþingi:
Þingfrestun — Launalög — Syradir
— Síldarverksmiðjur — Háskólinn
RÍKISSTJÓRNIN hefir nú á-
kveðið að fresta fundum Al-
þingis frá 20. desember til 4.
janúar. Hefir ekki unnist tími
til að ljúka ýmsum þeim stór-
málum, sem fyrir þinginu
liggja. Ræðir þar fyrst og
fremst um launalagafrumvarp-
ið, sem nú er að vísu komið
úr nefnd í Ed., en mikillar at-
huganir þurfa þó ennþá.
Ólíklegt er þó að Alþingi
þurfi að hafa langa setu eftir
áramótin. Hefir ríkisstjórnin þá
um tvær leiðir að velja, annað
hvort að slíta framhaldsþing-
jnu mjög fljótlega og setja nýtt
þing, sem svo yrði frestað t. d.
til næsta hausts eða að breyta
með lögum hinum lögákveðna
samkomudegi þingsins, 15.
febrúar, og ákveða þannig ann
an samkomudag þess síðar á
árinu. Hvor háttur er á þessu
hafður, skiftir í raun rjettri
ekki miklu máli, ef hin mikil-
vægustu mál, er nú liggja fyr-
ir, verða afgreidd áður en þingi
er slitið, ef að því ráði yrði
horfið. En fjárlög munu verða
afgreidd áður en þingi verður
frestað nú fyrir jólin. Ennfrem-
ur mun rikisstjórnin leggja
fram a. m. k. eitthvað af tekju-
aukafrumvörpum sínum, þann-
ig að fjárlög verða ekki af-
greidd með greiðsluhalla.
Launalög.
EINS OG greint hefir verið
frá, er frumvarp til Iaunalaga
nú komið úr nefnd. Þrátt fyrir
allmikla vinnu, sem nefndin
hefir lagt í meðferð þess, verð-
ur þó enn ekki sjeð endanlega,
hver gjaldaauki ríkissjóði verð
ur að samþykt þess. En ætla
má að hann verði stórum meiri
en gert var ráð fyrir, er frum-
varpið var flutt, af þingmönn-
um allra flokka. Samkvæmt út-
reikningi fjárhagsnefndar er
t. d. 'gert ráð fyrir að heildar-
laun kennara, þau, er ríkis-
sjóður greiðir, hækki um rúm-
lega 3,3 milj. kr. Þar með tal-
in verðlagsuppbót. Nemur
launahækkun kennaranna meg-
inhluta þeirrar heildarhækkun-
ar, sem frumvarpið hefir í för
með sjer, á útgjöldum ríkis-
sjóðs, enda munu kerinarar
hafa verið þeir starfsmenn hins
opinbera, sem einna lægst hafa
verið launaðir.
Það skal ekki dregið í efa
hjer, að nauðsyn hafi borið til
þess að setja ný launalög til
leiðrjettingar því ósamræmi,
sem ríkt hefir í launagreiðsl-
um hjá ríkinu og ýmsum stofn-
unum þess. Hjá því getur þó
ekki farið, að mönnum hnykki
við, er þeir sjá fram á þau
auknu útgjöld, sem með því
skapast. fyrir ríkissjóð. Og vissu
lega hverfur ekki alt ósamræmi
í launagreiðslum með hinum
nýju launalögum. Því fer fjarri.
Og ekkert sýnir betur en þessi
væntanlegu launalög, hvaða
stefnu hefir verið fylgt í stjórn
ríkisins á undanförnum árum.
Rekstur ríkisins hefir þanist út
ár frá ári. Þessi útþensla hefir
mun þetta vera i fyrsta sinn Jum stofnun nýs dósentsembætt |í sögu þess. Þetta ár var.sjalf-
síðan 17. gr. var sett, sem af- t is við guðfræði deildina og skal stæðismál þjóðarinnar til lykta
nám hennar nær samþykki við það vera bundið við nafn sjera leitt og lýðveldi stofnað á ís-
2. umræðu á þingi. Fær vel á Björns Magnússonar. Flvtja það landi. Á þ^ssu ári-voru 100 ar
þvi að bændur losnuðu við þingmenn úr öllum flokkum. Jliðin frá þv;í áð ákveðið var að
Síldarverksmiðjur.
Hefir áður verið minst
mál hjer.
Siðara frumvarpið er
ekki nema að sumu leyti verið
eðlileg. Það hefir verið raðað
á garðann. Ný embætti, for-
stjórastöður, fulltrúastöður,
skrifstofustjórastöður og ritara-
stöður, hafa þotið upp og verið hana fyrr en síðar.
fyltar jafn harðan mönnum,
sem þurfti að koma á jötuna.
Það yrði ófögur skýrsla, sem
gefa mætti um einstakar stofn- nokkru borið fram frumvarp í Nordals og fer fram á að hon
anir, og stöður, sem þannig eru Nd. um heimild til þess að auka um verði gefinn kostur á að
til komnar. Jiánsheimild ríkissjóðs til bygg- láta af kenslustörfum, en halda
Það er rjett að þessar syndir ingar nýrra síldarverksmiðja úr þó áfram prófessorslaunum
fyrri bitlingaára sjeu hafðar í|10 milj. kr. upp í 20 milj. kr. sínum.
huga nú, þegar ný launalög eru Hefir stjórnin ákveðið að reisa j Markmið frv. þessa er að
sett. Það kynni þá að verða jnýja 10 þús. mála síldarverk- ^veita prófessornum aukið tóm
ljóst, að sá útgjaldaauki, sem smiðju á Siglufirði fyrir síldar- til ritstarfa og vísindastarf-
vertíð 1946 og nýja 5 þús. mála semi.
verksmiðju á Skagaströnd eins j
fljótt og hafnarskilyrði þar Aramót.
leyfa. j ÞAÐ ÁR, sem nú er senn á
Aukning afkasta síldarverk- þrotum, mun verða talið eitt hið
á það endurreisa Alþingi. A næsta ári
eru svo hún*irað ár liðin fx.á
um sjálfri endtjtrrýisn Alþingis. Veg
RIKISSTJORNIN hefir fyrir prófessorsembætti dr. Sigurðar j ur Alþingi?|hýfir á síðustu árum
farið hnigfiandi. Orsakir þess
hafa áðuil jWerið raktar hjer.
Hitt er þó||e^t, að þjóðinni er
ríkissjóði og skattborgurunum
verður að setningu þeirra, er
ekki einungis örlæti núverandi
valdhafa að þakka, heldur og
syndum annara og fyrri ráða-
manna ríkissjóðs að kenna.
Á það verður að benda í þessu
sambandi, að um leið og ný
launalög eru samþykt, ber.
brýna nauðsyn til þess að lög-
gjöf sje sett um skyldur opin-
berra starfsmanna. Slík löggjöf
er nú ekki til. Alþingi samþykti
nú fyrir skömmu þingsályktun,
sem felur ríkisstjórninni að und
irbúa löggjöf um rjettindi og
skyldur o'pinberra starfsmanna.
Þeim undirbúningi verður að
hraða. Með henni verður m. a.
að koma í veg fyrir það, að
einstakir starfsmenn sjeu hlaðn
ir mörgum embættum, sem sum
hver eru engin embætti, heldur
einskærir bitlingar, og taki
þannig margföld laun úr rík-
issjóði. Það verður ennfremur
að setja reglur um það, hvernig
störfin skuli rækt, þannig að
viðunandi sje, í senn fyrir hið
opinbera og almenning í Tand-
inu. Margt fleira mætti til telja,
sem mjög brestur á að gætt sje
í þessum efnum nú.
17. gr.
SÍÐAN AÐ hin nýju jarð-
ræktarlög voru sett árið 1936,
hefir staðið yfir stöðug deila
um 17. gr. þeirra, jarðránsá-
kvæðið svo nefnda, sem illræmt
er orðið. Sjálfstæðismenn hafa
á nær hverju þingi borið fram
tillögu um afnám hennar. Þeir
hafa barist gegn þeirri stefnu,
að ríkisvaldið notaði sjer um-
bóta- og framfarahug bænda til
þess að sölsa undir sig hluta af
jarðeignum þeirra. Framsókn-
arflokkurinn hefir hinsvegar
haldið dauðahaldi í ránsákvæð-
ið.
Nú á þessu þingi flutti Þor-
smiðjanna er hið mesta hags- merkilegasta í íslenskri sögu.
munamál fyrir sildarútveg .1 sögu Alþingis er það einnig
það ár, er einna hæst mun bera
landsmanna. Arlega tapast milj
ónir króna á löndunartregðu
þeirri, sem ónógur verksmiðju-
kostur orsakar. Það hefir aldrei
verið fullreynt hvílíkum ó-;
hemju verðmætum ausa mætti
upp fyrir Norðurlandi á sumr-
in, ef síldveiðiflotinn gæti los-
að sig við veiði sína eftir þörf-
um. Þótt síldarverksmiðjurnar
sjeu dýr framleiðslutæki, er
þess vegna mikið tjón að því,
hversu lítil afköst þeirra eru
ennþá. Það er þess vegna eitt
af mörgum og mikilvægum
verkefnum nánustu framtíðar
okkar að byggja upp fullkom-
inn síldariðnað, sem fær er um
að hagnýta þá óþrjótandi mögu
leika, sem síldargöngurnar að
ströndum landsins fela í sjer.
Háskólinn.
MJÖG HEFIR Háskólann
borið á góma á þingi s. 1. viku.
Samþykt hafa verið lög þar
sem hagfræði- og verkfræði-
deild eru lögfestar við skólann.
Báðar hafa þessar deildir starf-
að nokkur undanfarin ár, en
án þess að þær væru teknar upp
í sjálf lögin ; um Háskóla Is-
lands.
Ennfremur er með lögum þess
um aukið nokkuð víð starfs-
krafta norrænu deildar skól-
ans, þar sem fyrirhuguð er stór
aukin kensla við déildina í bók
mentum og sögu. Fer vissulega
vel á því að norrænu deildin sje
efld nú, er svo mikið er rætt
um hinn forna menningararf
okkar og gildi hans fyrir þjóð-
ina.
I Háskóla Islands á að vera
steinn Þorsteinsson, þingmaður .höfuðstöð norrænna fræða.
Dalamanna, frumvarp um af- Þeirri þjóð, sem ól og fóstraði
nám þess í Ed. S. 1. fimtudag Snorra Sturluson, hlýtur að
geta haft löggjai'-
lúna í heiðri. Nið-
þingis er niðurlæg-
>ar sjálfrar, borg-
á hverjum fíma
ivérjir sitja á þing-
nauðsyn ag
arsamkoml
úrlæging
ing þjóðar|
aranna, s
ráða því
bekkjum.
Það er von min, um leio og
þessu síðasta brjefi frá Alþingi
lýkur á þessu ári, að komandi
ár megi verða þingi og þjóð
drjúgt til gæfu.
S. Bj.
Brentjja-i&t
ÚTIFÖT á börn
nýjar tegundir, mjög ódýr og góð vara.
VÆBÐABVOÐIR
Verslið við
Alaföss
Þrngholtstræti 2.
Jóla - umbáðapappír
góður og ódýr, fyriiiiggjandi.
Agnar Lúðvígsson
Heildverslun Tryggvagötu 28. Shni 3892.
var frv. til 2. umræðu í Ed. og
var samþykt með 7 atkvæðum
veja það metnaðarmál að varð
veita og ávaxta þann dýrmæta
Sjálfstæðismanna, gegn atkvæð skerf, sem hann lagði til nor-
um fjögra Framsóknarmanna
og tveggja Alþýðuflokksmanna.
Fjærstaddir voru 2 þm. sósíal-
ista og 1 þm. Framsóknar. 1
þm. sósíalista, Steingrímur Að-
alsteinsson, forseti Ed., sat hjá
við atkvæðagreiðsluna.
Engu skal' um það spáð,
hversu langt málið kemst á-
leiðis á þessu þingi, en trúlega
rænnar sögu og bókmenta.
Það er vándgert við minningu
Snorra og Ara Þorgilssonar. Jeg
hygg þó að með eflingu nor-
rænu deildar Háskólans sje Al-
þingi á rjettri leið í þeim efn-
um.
En nú í þessari viku hafa
verið flutt tvö ný frumvörp
er varða Háskólann, hið fyrra
HUSGÖGIU
Stofuskópar, (póleruð hnota).
Bókaskápar með skrifborði (eik).
Borð með tvöfaldri plötu (eik).
Sængurfataskápar, (birki).
Húsgögn Co.
Smiðjustíg 11.
f
i
Jólapappír
í mjög fallegu ún'ali, fyrirliggjandi.
Heildv. Árna Jónssonar
Aðalstræti 7. >— Sími 5805.