Morgunblaðið - 20.12.1944, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 20. des. 1944,

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
' Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Fjárlaga -afgrei ðslan
TÍMINN OG VÍSIR sameinast um það þessa dagana að
gera fjárlagaafgreiðsluna að umtalsefni, með þeim hætti,
að ekki má á milli sjá, hvorum veitir miður í heiðarlegum
málflutningi.
Tíminn segir að afgreiðsla fjárlaganna sje „einstæð í
allri þingsögunni og þótt víðar væri leitað”. Og alt á að
rekja rætur til afglapa stjórnarinnar. Og Vísir er lítt
mildari í dómum, — segir að stjórnin sje „að berjast við
þann draug, sem hún hafi sjálf vakið upp, sína eigin fjár-
málastefnu“. (Leturbr. Vísis).
★
Bæði þessi blöð býsnást yfir því, hversu há útgjöldin
sjeu og eins hinu, að ekki sje nú við afgreiðslu fjárlag-
anna reiknað með útgjöldum vegna niðurfærslu dýr-
tíðarinnar, þar sem afgreiðslu þess máls sje frestað fram
yfir áramót.
Vísir gerir þessa uppgötvun í forystugrein í fyrradag:
„Fjármál ríkisins hafa verið í góðu lagi til þessa“. „Nú
er tíminn kominn að stinga við fótum” — bætir blaðið við.
Er nú ekki rjett að líta sem snöggvast á afgreiðslu
síðustu fjárlaga. Þá hjelt höndin, sem nú stýrir penna
Vísis, um ríkisfjárhirslurnar. LítiH samanburður getur
auðveldlega sýnt hversu þá var alt í lagi af því, sem nú
er talið afleitt.
Þá hækkuðu áætluð útgjöld fjárlaganna fast að 30
miljón krónum frá því, sem fjármálaráðherra hafði áætl-
að í fjárlagafrumvarpinu og þar til þingið afgreiddi frum-
varpið endanlega, með nærri 90 milj. kr. útgjöldum. En
var þetta ekki þinginu að kenna, getur Vísir spurt. Aftur
mætti spyrja: Hvaðan ætti aðhaldið í ríkisfjármálum að
koma, ef ekki frá fjármálaráðherranum? Og sleppum því
í bili hvors sökin var, þings eða stjórnar. Hitt sannar
þetta, að hjer var stjórnleysið í fjármálunum búið að
halda innreið sína, öngþveitið komið í algleyming. Við
þessa afgreiðslu fjárlaganna síðustu bættist einnig, að á
22. gr. voru ríkisstjórninni tilskyldar ýmsar heimildir til
útgjalda á 56 liðum, sem hæglega gátu leitt til 15—20
milj. króna útgjalda. Og enn er þá ótalið að á þessum
sömu fjárlögum voru ekki talin útgjöld til niðurgreiðslu
dýrtíðarinnar. Þetta heitir á máli Vísis í dag, að fjármál
ríkisins sjeu í góðu lagi. Og ekki hefir Tíminn verið lang-
minnugur þegar hann nú talar um einstæða afgreiðslu
fjárlaganna í þingsögunni.
*
Hið sanna í þessum málum er það, sem Pjetur Magnús-
son, fjármálaráðherra, sagðií þingræðu í fyrradag: „Fjár-
lagafrumvarpið er ekkert annað en rökrjett og óumflýjan-
leg afleiðing aðgerða undangenginna ára”.
Asninn var leiddur í herbúðirnar, þegar menn hugðust
að höndla viskusteininn með því að höggva á hin þing-
ræðislegu tengsl framkvæmdarvaldsins og löggjafar-
valdsins með skipun utanþingsstjórnar.
Það ber ekki að efa, að hugur fyrverandi fjármálaráð-
herra hafi ekki staðið til þess að gjöra betur en raun
varð á í stjórnartíð hans. Líklegt er einnig, að meiri hluti
Alþingis hafi verið sama sinnis. En kjölfestunni var kipt
í burtu. Hinni þingræðislegu ábyrgð stjórnarinnar gagn-
vart þinginu. Þess vegna skapaðist algjört stefnuleysi í
fjármálum. Af því súpum við seyðið nú. Hitt ber svo á
að líta, sem núverandi fjármálaráðherra sagði: „Ríkis-
stjórnin telur skyldu sína að reyna að koma fjármálum
ríkisins aftur á rjettan kjöl. Til þess telur hún fvrstu
leiðina vera, að auka atvinnumöguleikana, afla fleiri at-
vinnutækja inn í landið“.
★
Dul og draumar
Guðrún Böðvars-
dóttir
GUÐRÚN hjet hún, en Dúna
var hún kölluð. Allir, sem
kynlust henni, elskuðu hana.
Hún var eins og sjaldgæft, fínt
blóm, sem stóð þó svo styrkum
rótum í lífi jarðar, að sjálfur
hvíti dauðinn, sem merkti sjer
hana kornunga, gekk ekki með
fullan sigur af hólmi fyr en
eftir 17 ár.
Fyrir 8 árum síðan var sú
hólmganga á enda, en nú er
Dúna komin aftur, í litlu bók-
inni Dul og draumar, sem hún
skrifaði sjálf, er móðir hennar
hefir geymt handritið að, þar
til nú að hún hefir gefið það
út.
Jeg er viss um að Guðrún
Böðvarsd. hefir orðið ógleym-
anleg öllum sem nokkuð voru
með henni. Jeg kom til hennar
sjúkrar í nokkur skifti, og mjer
fanst í raun og veru hjer vera
sál, sem með kærleika og hrein
leika hefði sigrað sjúkdóm og
þjáningar. Hennar andlega líf
var svo sterkt, að segja má, að
þrátt fyrir veikindin væri hún
alla jafna miklu fremur veit-
andi en þuríandi í samböndum
sínum við aðra.
I litlu bókinni hennar koma
fram öll hennar aðaleinkenni:
Styrkur hennar, hreinleiki,
löngun til að hjálpa og elska
hennar á fegurðinni. Alt er
þetta blandað dulskynjunum,
sem voru sá gimsteinn, sem
henni hafði verið gefinn, og
bættu henni sjálfsagt upp lík-
amlega veiklun. Ekki er hægt
að efast um, að Dúna segir satt
og rjett frá, eftir því sem hlut-
irnir komu henni fyrir sjónir,
og þar sem í nokkrum tilfellum
er um að ræða forspár, henni
er sagt eða hún sjer það, sem
ekki er komið fram, þá er líka
um sannanir að ræða. Þessar
sannanir gefa leyfi til þess að
leggja líka trúnað á þann hluta
þess, sem fyrir hana bar, sem
ekki verður sannaður. Við þetta
bætist svo, að eins og Dúna
sjálf, er þessi litla bók ilm-
andi blóm, borið fram af titr-
andi kærleikshöndum og lagt
á altari lífsins. Það ættu allir
að verða betri menn og kær-
leiksríkari við að lesa þær frá-
sagnir, sem bókin geymir.
í des. 1944.
Aðalbjörg Sigurðardóttir.
Söngskemlun
á Akureyri
Frá frjettaritara vorum,
Akureyri, mánud. 19. des
í gærdag, sunnudaginn 17.
þ. m. hjelt hinn svokallaði
Smára-Kvartett, söngskemtun
í Nýja Bíó. — í söngsveit þess-
ari eru menn úr Karlakór Ak-
ureyrar, þeir Jóhann Konráðs-
son, Jón Bergdal, Gústav B.
Jónsson og Magnús Sigurjóns-
son, þeim til aðstoðar voru Jón
Þórarinsson og Áskell Jónsson,
söngstjóri Karlakórs Akureyr-
Þjóðin fagnar því af alhug, að í sæti fjármálaráðherra hIjóð^fœri^ Aske11 undllleik a
A söngskrá voru als 17 lög,
skuli kominn maður. sem hún ber fylsta traust til. Þar
fer saman gætni, festa og prýðileg þekking. Og það er ’öll eftir erlenda höfunda, en því
einlæg von allrá sannra íslendinga, að fjármálaráðherr- miður voru engin eftir íslensk
anum takist að koma fjárhag ríkisins í lag. tónskáld.
\Jilverji álriýar: ®
lyfr cieigíecýci Íí^inu
Þjóhátíðarkvik-
myndin.
ÞJ ÓÐHÁTÍÐ ARK VIKMYND-
IN var sýnd nokkrum gestum
þjóðhátíðarnefndar s.l. sunnu-
dag. Sagt hefir verið frá mynd-
inni í frjettum. Þeir Kjartan O.
Bjarnason og bræðurnir Vigfús
og Edvard Sigurgeirssynir tóku
myndina, sem er i eðlilegum lit-
um.
Þó almenningur fái ekki tæki-
færi til að sjá þessa kvikmynd
fyr en í vor, ætla jeg að fara um
hana nokkrum orðum, og það
ekki síst vegna þess, að það var
mikið rætt hjer í dálkunum í
fyrrasumar fyrir hátíðina, hvort
nægjanlegt væri að taka mjó-
filmu af hátíðahöldunum.
Þrátt fyrir, að kvikmyndun
þessi hefir tekist vel og á köfl-
um prýðilega, verður ekki ánn-
að sagt, en að heppilegra hefði
verið í alla staði að taka full-
komna breiðfilmu, þar sem tal
óg tónn hefði verið tekinn um
leið, að svo miklu leyti, sem unt
hefði verið. Því var svarað til
á sínum tíma, er raddir voru
uppi um að taka bæri breið-
filmu, að tæki til þess.væru ekki
til í landinu. Það var ekki alls-
kostar rjett, því vitað er, að Loft
ur Guðmundsson hafði breið-
filmutæki, og tók enda kvik-
mynd af hátíðahöldunum, án op-
inberrar íhlutunar.
Fallegir kaflar.
EN EKII tjáir að sakast um
orðinn hlut, eins og þar stend-
ur. Hin „opinbera“ kvikmynd af
hátíðahöldunum er og verður
mjófilma og það er vissulega bót
í máli, að hana hafa tekið fær-
ustu Ijósmyndarar og að þeim
hefir tekist betur en hægt var
að gera sjer vonir um að ó-
reyndu.
Landslagsmyndirnar eru prýði
lega teknar og margar gullfall-
egar. Myndirnar frá hátíðahöld-
unum á Þingvöllum, í allri rign-
ingunni, hafa tekist svo vel, að
undrun sætir. Koma allir litir
greinilega fram og myndin er
eins skýr og mjófilma getur
verið.
En það verða menn að gera
sjer ljóst, að þessi kvikmynd —
og enn einu sinni skal sagt, þó
prýðileg sje — verður aldrei til
annars en að sýna hana í tiltölu-
lega litlum samkomuhúsum, í
skólum og þess háttar.
Mikið á k^ikmyndin eftir að
batna frá því sem hún er nú,
þegar tal og tónn kemur í hana,
en fullkomin mynd af lýðveld-
ishátíðinni verður hún aldrei.
Kvikmyndatökumennirnir, sem
tekið hafa myndina, eiga hins-
vegar hrós skilið fyrir verk sitt,
sem unnið er undir erfiðum skil
yrðum, einkum hvrað snertir
myndatökuna á Þingvöllum.
Var ekki Þjóðleik-
húsið nóg?
HNEYKSLAÐUR skrifar:
,Herra Víkverji! Jeg sje það í
blöðunum, að skipulagsnefnd
bæjarins vill ekki verða við
beiðni Tónlistarfjelagsins um að
fá að reisa tónlistarhöll á gatna-
mótum Eiríksgötu og Baróns-
stígs, en vill hinsvegar hola
henni niður í Skuggahverfinu,
með þeim forsendum, að mjer
skilst, „að þá verði hún nær
Þjóðleikhúsinu". — Hversvegna
þarf hún að vera nærri Þjóð-
leikhúsinu, og eru mennirnir al-
veg búnir að gleyma óánægju
bæjarbúa yfirleitt með þann
stað, sem Þjóðleikhúsið stendur
Fögur bygging á ljót-
um stað.
ÞAÐ HEFIR verið mál manna,
að Þjóðleikhúsið myndi aldrei
njóta sín þar sem það stendur,
nema ef rifið væri svo og svo
mikið af húsum frá því. Eða
þetta var að minsta kosti sagt,
þegar hneykslunin var sem mest
yfir staðnum, sem því var val-
inn. En ekkert hefir verið rifið.
Og á svo að fara að hnoða ann-
arri glæsilegri byggingu, — það
efast víst enginn um, að þetta
verði glæsileg bygging, — nið-
ur í eitthvert aumasta hverfi
bæjarins hvað útsýn snertir,
hverfi, sem fyrr eða síðar með
stækkun borgarinnar hlýtur að
verða hafnarhverfi. Menn eru
altaf að tala um, að bærinn
stækki, en samt á altaf að setja
allar veglegustu byggingarnar
niður í gömlu dældina. Hvers
eiga nýju hverfin, sem standa
hátt, að gjalda? — Eða er bara
verið að hugsa um, að menn sjeu
ekki lengi að hlaupa á milli
Þjóðleikhúss og Tónlistarhallar?
Það væri heldur ltíilfjörleg á-
stæða frá fagurfræðilegu sjón-
armiði, og tæplega -frambær af
nokkurri skipulagsnefnd“. '
•
Kærkomið íslending-
nm erlendis.
ÞESSA DAGANA, þegar allir
eru að hugsa um gjafir handa
vinum og vandamönnum, er ekki
úr vegi að hugsa um íslendinga,
sem erlendis búa. Flestum ís-
lendingum, sem dvelja fjarri
ættjörðinni, þykir einna vænst
um að fá frjettir að heiman. Ýms
ar einkafrjettir fá þeir í brjefum
frá kunningjunum, en almennar
frjettir í góðu frjettablaði. ís-
lenskur námsmaður, sem dvelur
í Ameríku, skrifar Morgunblað-
inu á þessa leið:
„Jafnframt því, sem jeg þakka
ykkur fyrir Morgunblaðið, sem
jeg les með mikilli ánægju og
lána kunningjum mínum, lang-
ar mig til að biðja yður að vekja
athygli fólks heima á því, hvað
okkur hjer þykir mikill fengur
að fá Morgunblaðið að heiman
— þó það sje stundum nokkuð
lengi á leiðinni“.
Þetta, sem námsmaðurinn
minnist á, ættu venslamenn ís-
lendinga er erlendis dvelja, að
athuga. Afgreiðsla Morgunblaðs
ins sendir blaðið hvert sem er
í heiminum, ef þess er óskað.
Öllu betri glaðning er ekki hægt
að veita ættingja eða vini er-
lendis, en að senda honum á-
skrift að árgangi af Morgun-
blaðinu.
Fallhlífamenn
að baki Japönum
Það hefir verið opinberlega
tilkynnt af hálfu Breta, að fall-
hlífasveitir, sem látnar voru
svífa til jarðar í Burma að baki
^Japana, hafi gert þeim miklar
skráveifur, eyðilagt fyrir þeim
jbirgðir, sprengt upp járnbraut
ir og gert árásir á foringjabæki
'stöðvar. — Einnig hafa sveitir
þessar bjargað yfir 200 flug-
mönnum bandamanna, sem
urðu áð nauðlenda eða voru
Iskotnir niður að baki víglínum
Japana, er þeir voru á leið frá
| Kína til Indlands. —- Reuter.