Morgunblaðið - 23.12.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardaginn 23. des. 1944,
f
JltagmtMiifrtfr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
I lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Áb urðarverksmi ðjan
TÍMINN eyðir um þessar mundir miklu rúmi til þess
að ófrægja Pjetur Magnússon, fjármálaráðherra. Vafa-
laust eiga þeir Tímamenn eftir að reka sig á. að þessi
skrif þeirra na ekki tilætluðum árangri. Pjetur Magnús-
son ér meðal þeirra fáu manna á_okkar landi, er gefa
sig að stjórnmálum, sem nýtur óskifts trausts þjóðarinn-
ar í heild, sakir mannkosta sinna og hæfileika. Það er
langsamlega ofvaxið lítilsigldum blaðamönnum sem
þeim, er Tímann rita, að breyta því áliti og þeirri tiltrú,
sem þjóðin hefir á Pjetri Magnússyni. •
Það hefir orðið hlutskifti Pjeturs Magnússonar, vegna
stöðu hans sem ráðherra, að benda alþjóð á, hve óvand-
aðir Tímamenn eru í málflutningi, og hvernig þeir mis-
þyrma góðum málum í áróðursskyni.
Glegst dæmi þessa er áburðarverksmiðjan, sem vafa-
laust getur orðið gott og nytsamt mál fýrir íslenskan
landbúnað, ef vel og viturlega er á haldið.
En hvernig ætluðu Framsóknarmenn að fara með þetta
mál? Þeir fá fyrv. landbúnaðarráðherra, Vilhj. Þór til
að flytja það inn í þingið, í því skyni að setja lög um
verksmiðjuna. Byrja skyldi á því að skipa verksmiðju-
stjórn, þar sem trygt yrði að Framsókn rjeði öllu. Þetta
átti að ske löngu áður en hafist yrði handa um byggingu
sjálfrar verksmiðjunnar! En verksmiðjustjórnin átti að
ákveða, hvar verksmiðjan skyldi reist. Og hún átti að
ákveða staðinn norður á Akureyri. Afleiðing þess yrði
sú, að 85% af áburðinum yrði að flytjast með strandferða-
skipi til fjarlægra hafna, víðsvegar á landinu, og svo
þaðan með bílum eða á öðrum farartækjum til þeirra,
sem áburðinn nota. Dálagleg búhyggja að tarna! Ekkert
var hirt um það, þótt afleiðing þess að reisa verksmiðj-
una á Norðurlanai yrði sú. að kaupa yrði rafmagn til
vinslu áburðarins margfalt hærra verði en unt var að
láta í tje hjer syðra.
Svona var nú umhyggjan fyrir íslenskum bændum.
Pjetur Magnússon mintist í eldhúsumræðunum á dög-
unum nokkuð á undirbúning þessa verksmiðjumáls. Hann
sagði:
„Jeg hefi gert mjer talsvert far.um-að setja mig inn
í þetta mál, en verð að játa, að jeg er nokkurn veginn
jafnnær eftir þá athugun. Jeg hefi sjeð, að ætlast er til
að framleitt verði í þessari verksmiðju sprengiefni, sem
talið er að nota megi sem áburð. Hjer á landi hefir þessi
áburður aldrei verið reyndur, og, að því er mjer hefir
verið sagt. hvergi á Norðurlöndum. Að því er virðist,
eru talsverð vandkvæði á geymslu hans og ef eitthvað
ber út af með hann, þá hleypur áburðurinn í hellu og
verður gersamlega ónothæfur. Um kostnaðarhliðina er
það að segja, að ráð virðist vera gert fyrir því. að svo
framarlega sem ríkið leggur fram allan stofnkostnað
óendurkræfan, muni unt að selja áburðinn líku verði og
útlendan áburð, með því verði sem nú er á honum. Að
þessu öllu athuguðu má hver lá stjórninni það sem vill,
þótt hún vilji láta athuga þetta mál eitthvað nánar áður
en farið er að gera ráðstafanir til að reisa verksmiðjuna.
En annað eða meira hefir eigi verið farið fram á“.
Þannig lýsti Pjetur Magnússon hinum marglofaða und-
irbúningi fyrv. landbúnaðarráðherra á þessu máli.
★
Áburðarverksmiðjg sú, sem Vilhjálmur Þór var með
á prjónunum, gæti aldrei orðið íslenskum lanabúnaði að
liði. Hún myndi aðeins gleypa miljónatug úr ríkissjóði,
án þess að bændur fengju ódýrari áburð en þeir eiga nú
völ á. j
Líkur eru hinsvegar fyrir því, að unt verði að leysa'
þetta áburðarmál með þeim hætti, að íslenskum landbún-
aði verði að varanlegu liði. Að þessu verður unnið.
Ávarp Anthony
Edens til norsku
þjóðarinnar
Til norska blaðafulltrúans
hjer er símað:
BLAÐ NORSKU stjórnarinn-
ar í London, Norsk Tidend, hef
ir birt svohljóðandi ávarp frá
Anthony Eden, utanríkisráð-
herra, til norsku stjórnarinnar:
Fyrir hönd bresku stjórnar-
innar og bresku þjóðarinnar' er
það mjer ánægja að fá tæki-
færi til þess að votta lesendum
„Norsk Tidend“ þakklæti það
sem við berum í brjósti til
Norðmanna fyrir þá aðstoð, sem
þeir hafa lagt fram í styrjöld-
jinni, á heimavígstöðvunum og
utanlands á vígvöllum, í lofti
,og á hafinu.
I Um leið vil jeg flytja norsku
þjóðinni samúðarkveðju þjóð-
ar minnar i þeirri eldraun, sém
Norðmenn þola nú. Jeg óttast
að þjáningar norsku þjóðarinn-
ar eigi eftir að aukast frá því
sem þær eru nú. En það er sann
færing vor, að nú sjeu dimm-
ustu dagar Noregs, uns þeir sjá
ljóma fyrir degi.
Á slíkum tímum er það óum-
jflýjanlegt að við horfum fram
hjá erfiðleikum dagsins og fram
til viðfangsefna komandi ára.
jLeggja þarf fram allan þrótt
og alla samheldni sameinuðu
þjóðanna, til þess að þjóðirnar
nái fullnægjandi lausn vanda-
Jmálanna. Söguleg og fjárhags-
jleg tengsl og nálægð landanna
gerir það að verkum, að náin
samvinna hlýtur altaf að hald-
ast milli Bretlands og Noregs.
Þegar lesendur „Norsk Tid-
end hverfa aftur heim til Nör-
iegs, vona jeg að þeir telji sig
,geta fullyrt að meðal Breta sje
fullur skilningur á því, að sam-
vinna Norðmanna og Breta sje
'nauðsyn, sem bygð er á gagn-
kvæmri vináttu og virðing fyr-
ir þjóðrjetti.
Jeg mun aldrei gleyma hátt-
vísi þeirri og vináttu sem ráð-
herrar norsku stjórnarinnar
hafa sýnt í 4 ár í samvinnu
'þeirra við okkur.
j Á meðan jeg hefi stjórn nokk
urra þeirra mála, sem á ein-
hvern hátt koma Noregi við,
vona jeg að jeg geti viðhaldið
fram á daga friðarins þeim
anda vináttu og gagnkvæms
skilnings, sem verið hefir okk-
ur leiðarljós í hinu óhugnanlega
ófriðarstarfi.
Með sílkum endurminningum
frá liðnum dögum og slíka fram
tíðarvon, get jeg öruggur sagt
að jeg tala fyrir munn allra
landa minna, er jeg óska öllum
Norðmönnum, sem nú eru utan
lands síns, skjótrar heimkomu
til friðsamlegs endurreisnar-
starfs á tryggum grundvelli
lýðræðis og frelsis í samstarfi
við Breta og aðrar frelsisunn-
andi þjóðir heims.
\Jdwet’ji ilrifiar:

IjJr clcigfee^ci fíjinu
Síðasti virkur dggur
fyrir jól.
I DAG er Þorláksmessa og að
þessu sinni síðasti virki dagur-
inn fyrir jól, þar sem aðfanga-
dag ber upp á sunnudag. Það má
því búast við, að mikið verði að
gera hjá mönnum í dag. Verslan
irnar eru opnað til klukkan 12
á miðnætti í kvöld, eins og venju
lega á Þorláksmessu, og menn
verða að ljúka við jólainnkaup
sín í dag, því ekki er hægt að
komast í búð á morgun, þó eitt-
hvað hafi gleynftt.
Margir verða vafalaust fegn-
ir hvíldinni, því víða hefir fólk
lagt hart að sjer í jólaönnunum,
einkum verslunarfólkið og þeir,
sem unnið hafa að þeirri fram-
leiðslu, sem ætluð var á jóla-
markaðinn.
•
Mikið um að vera.
ÞEGAR ÞETTA er ritað, er
ekkert um það vitað, hvort Reyk
víkingar hafa verslað meira fyr-
ir þessi jól en endranær, þó telja
megi það líklegt eftir látunum,
sem verið hafa í verslunum, að
minsta kosti sumum hverjum.
Jólaskipin komu að þessu sinni
nokkuð seint og unnið var að
því dag og nótt að koma vörun-
um í land og koma þeim gegnum
tollinn. Alla þessa viku hefir ver
ið að koma eitthvað nýtt í búð-
irnar og það hefir ekki staðið
á kaupendunum, þegar um ein-
hverja sjaldgæfa vöru hefir ver-
ið að ræða.
Ilmvötn komu t. d. í verslan-
ir einn daginn. Þau stóðu ekki
við lengi, ekki einu sinni þau,
sem kostuðu 400 krónur glasið.
Það var blátt áfram rifist um
þenna útlenda ilm á skrautglös-
n.
Fyrirmenn og héfðarkonur,
sem sjaldan sjást á almannafæri
fytir hádegi, sáust í vikunni á
harðahlaupum á 9. tímanum á
morgnana til að standa í biðröð-
um, er verslanirnar voru opnað-
ar. Það var sem sagt um að gera
að grípa gæsina á meðan hún
gafst, því annars var fuglinn
floginn.
Penicillin bjarffar
mannslífum
London: Penicillin, hið nýja
lyf, bjargar lífi þriggja af hverj
um fjórum breskum og Kana-
diskum hermönnum, sem hafa
særst innvortis dagana frá 6.
júní til 31. október þessa árs.
Hefir yfirlaéknir breska hersins
á meginlandinu skýrt frá þessu
í tilkynningu.
Er þetta ekki ágætt?
EN ER þetta ekki einmitt á-
gætt? Peningarnir „cirkulera“,
eins og þeir segja. Og víst er það
gott, að menn hafa ráð á að veita
sjer lífsins gæði. Bara að sem
flestir hafi úr nógu að spila, og að
þetta haldist, þá er alt í stakasta
lagi, lagsi._
Og við íslendingar erum eng-
ar smásálir. Það skuluð þið sjá
og reyna annað kvöld, þegar þið
opnið jólapakkana ykkar. Það
er ekki gjöf, nema að hún kosti
100—200 krónur, og varla góð
gjöf, nema að verðmæti hennar
hlaupi á þúsundum.
Svona eiga sýslumenn að vera.
Skítt með það, þó ekki verði til
fyrir ýsuþunnildi eftir hátíðar.
Það er orðið úrelt að hugsa eins
og hún amma mín. Hún sagði við
mig einhverju sinni, er jeg kom
til hennar, dúðaður með trefil
upp í háls, einn góðviðrisdag fyr
ir jólin: „í hverju ætlar þú að
vera á þorranum, blessað barn?“
•
Munið eftir fuglunum
um jólin.
REYKVÍKINGAR eru orðlagð
ir fyrir örlæti við smælingja og
meðbræður, sem eiga í erfiðleik-
um. Hefir það komið fram í
hvert einasta skifti, sem leitað
hefir verið til Reykvíkinga um
aðstoð. Núna um hátíðina væri
það fallega gert, ef menn myndu
eftix litlu fuglunum, sem dvefja
hjá okkur allan veturinn og
skemta okkur með söng sínum
á sumrin.
Það er ekki mikil fyrirhöfn að
láta matarmola út í garðinn sinn
eða annarsstaðar, þar sem fugl-
arnir ná til þeirra. Enginn verð-
ur fátækari fyrir það, sem fer
í þessa litlu málleysingja.
•
Enn um tónlistarhöll.
,,HNEYKSLAÐUR“ skrifar
aftur: „Herra Víkverji! — jleg
held jeg verði að angra góðá
menn með fáeinum línum vegna
tónlistarhallarinnar, enda þótt
miklar skýringar hafi verið gefn
ar á því máli af æðstu valda-
mönnum í skipulagningu í dálk-
um þínum í blaðinu s.l. miðviku
dag. Mjer finst þessar skýring-
ar nefnilega minna of óþægiléga
mikið á það, sem var sagt, þeg-
ar menn voru sem reiðastir út
af byggingarstað Þjóðleikhúss-
ins hjer um árið, þegar þeir sáu
| því alt í einu vera holað niður
■ innan um gamla húskumbalda.
Það er nú orðið ærið langt síð-
an hornsteinn þess var lagður,
og hvað hefir verið rifið? Ekki
eitt einasta hús!“
•
Má nútíðin einkis
njóta?
„ÞAÐ ER náttúrlega fallegt að
lofa manni skrúðgörðum og rifn
um kuböldum, sem byrgja ásýnd
hinna glæsilegu húsa. En það er
Verst, ef þessu verður haldið á-
fram, þangað til almenningur
trúir, eða byrjað verður að reisa
fegurstu húsin í leiðinlegustú
hverfum bæjarins. Og þá líta
menn upp hneykslaðir. En þá er
líka of seint að iðrast. Er það að
þessu, sem hjer er stefnt? —
Hvað er til fyrirstöðu því, að
tónlistarhöllin rísi á gatnamót-
um Barónsstígs og Eiríksgötu?
Því hefir enn ekki verið svarað,
að öðru leyti en því, að þaðan
sje svo langt í leikhúsið. Er
skipulaginu þannig farið, að
Reykjavík eigi altaf að verða
kotbær, þar sem innangengt' er
svo að segja úr einni aðalbygg-
ingu höfuðstaðarins í aðra? Er
það þannig erlendis? Eða á eitt-
hvert sjerstakt „skipulag“ við
um þenna vesæla bæ? — Gott
væri að fá svar við þessu. — Og
hitt væri líka gott, ef við, sem
er ekki sama um, hvernig bær-
inn lítur út, fengjum að sjá ein-
hvern lit á því áður en við yfir-
gefum hann að fullu og öllu, að
meira tillit væri tekið til feg-
urðarsmekksins í skipulaginu,
en kulvísi tónlistarmanna".
•
Lúðrasveitin leikur á
stórhátíðum.
í SAMBANDI við stutt samtal
við gamlan Reykvíking hjer í
dálkunum í gærmorgun hefi jeg
verið beðinn að minna á þá stað
reynd, að Lúðrasveit Reykjavík
ur hefir ávalt leikið á jóladags-
morgun um það leyti, sem fólk
er að koma í kirkju og eins á
páskadagsmorgun þegar fólk kem
, ur úr kirkju. Loks má geta þess,
að L. R. hefir jafnan leikið fyrir
sjúklinga í Landspítalanum á jól
unum.
HúsaleÍRUvísitalan
óbreytt
IIÚSALEIGUVlSITAIÁN
fyrstu þrjá mánuði ársins
verður óbreytt eins og hún hef
irverið 136 stig.