Morgunblaðið - 24.12.1944, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
J Ó L
Á austurhirnni heilagar stjörnur skína.
Og hingað er jeg kominn um óraveg.
Jeg heilsa þjer, Kristur, og krýp nú við fótskör þína
klökkur og auðmjúkur. Meistari, sjá, hjer er jeg.
Sunnudagur 24. des. 1944.
Prestsetur í rústum
Já, loks er jeg kominn hingað um höf og álfur.
Að heiman fór jeg til þess að leita að þjer/
þá loguðu jólaljós, sem jeg kveikti sjálfur
í litlu baðstofukytrunni heima hjá mjer.
En ieiðin var miklu lengri en mig hafði grunað.
— Nú lít jeg aftur og blygðast mín fyrir það,
að hafa ekki betur hin mörgu heilræði munað,
sem mamma gaf mjer, þegar jeg lagði af stað. ’
Því veganesti fjekk mjer hin fátæka móðir,
þó.tt fátt 'sje nú raunar eftir af gjöfum þeim.
Sjá, hjer er jeg, og nú bið jeg þig, mikli bróðir
í barnslegri einlægni: Viltu fylgja mjer heim?
Ó, fylg mjer heim, ó, gef að jeg nái ekki að gleyma
hve göfugur tilgangur þessa ferðalags var.
Við stefnum á ljósin í litlu glugganum heima,
það lifir ennþá á jólakertunum þar.
Böðvar Guðlaugsson.

>»
Aramótadansieikurinn
Aðgöngumiðar að dansleiknum verða af-
4 hentir 27. og'28. þ. mán. kl. 2—5 í skrifstofu
Tjarnarcafé. Borð niðri fá aðeins þeir, sem
taka þátt í borðhaldinu.

Eftir nokkur ár!
Dá verður hann pakklátur
peim, sem gáfu honum
hftryggingu til útborg-
unar við tuttugu ára aldur.
Bezta gjöfin, sem pér
getið gefiö börnunum er
líftrygging.
Sjóváinj^iiSagíslands!
ÁSAR í Skaftártungu er
ein með skemtilegustu og
bestu jörðum í Vestur-Skafta-
fellssýslu síðan Eldvatn var
brúað, sem rennur skomt frá
bænum, því að báðu megin
vatnsins eru slægjur og góðir
og víðlendir hagar. Eins og
kunnugt er, eru Ásar jirestset
ur, en þar hafa prestar iítið
búið eða verið síðan 1906, að
sjera Sveinn heitinn Eiríks-
son dó það ár, en frá þeim
tíma hefir Sveinil sonur sjera
Sveins, bóndi á Fossi, ýmist
búið að Ásum eða haft. þá að
meira eða minna leiti undir
og rekið þar sauðfjárbú.
lljáleiga, sem heitir Ytri-
Ásar, fylgir prestsetrinu, og
er 1/3 af jörðinni. Sá partur
af jörðinni hefir nú verið Iát-
inn til nýbýlis, og er þar
prýðilegt til ræktunar. Bónd-
inn, sem fjekk þetta nýbýli,
sótti um að fá keypt íbiiðar-
húsið á prestsetrinu, sem var
tórt. timburhiis, lil að byggja
upp nýbýlið, og þó ótrúlegt
sje þá vanst honum þetta.
Nu er þessi bóndi farinn að
bygg.ja upp nýbýlið, og bú-
inn að rífa prestseturshúsið,
ásamt fjósi og geymsluskúr,
sem því fyigdi, niður í grunn.
Svo þar stendur nú alt í tóft,
og á prestsetrið nú ekki í
húsum þar svo mikið sem í
eimi tannstöngul.
Ef staðurinn verður bygður
upp aftur og hver sem það
gerir, er það mikið tjón fyrir
þann að tapa öllu þessu timbri
og jártii, eins og þarna eru
dýrir flutningar og erfiðir.
Það kann nú að vera að’
fá prestsetur sjeu svona grátt
leikin. En ])ó rnun það svo
vera, að margar af þeim jörð-
um, sem ætlaðar eru embætt-
ismönnum í sveitum landsins,
eru meira og minna sama sem
í eyði, vegna þess að viðkom-
andi prestur, eða embættis-
maður, hefir engin tök á aö
hafa noga áhöfn <í jörðina.
vegna dýrleika og fólksleysis.
Þó skal játað að hjer eru heið
arlegar undantekningar, því
sumir i>restar eða embætlis-
menn búa stóru og mvndar-
legu bui. En hitt er algeng-
ara nú á tímum. Sumir af'
þessum embættismönnum taka
búendtir inn á jarðirnar uppáj
einhver fríðindi. En sú staða
tyrir bonda þann er ótrygg,
þar se’-1 viðkomandi embætt-
ismaður getur ekki ráðið
þeim samningum nema meðan
hann er þar. Fari hann burtu,
á bóndinn á hættu að verða
fara líka. Það er því eðlilegt.
að svona búskapur geti jörð-
ununi lítið til góða.
Þetta þarf að breytast til
batnaðar og et- auðvelt, ef tek
ið er rjettum tökum.
★
•Teg vil með tíð og tíma,
t.aka alia-r jarðir, sem ætlaðar
eru prestum og embættismönn,
Ytri.Ásana. Báðar eru jarð-
irnar, Prestbakki og Ásarnir,
prýðilegar til ræktunar,
og
tim og skifta þeint niður íjhagarnir víðlendir og góðir,
nýbýli. Mín skoðun er, að ]tó sjerstaklega í Ásum. Svona
bændur eigi að rækta jörðina,
en jtrestarnir trúaranda fólks-
ins, og aðrir embættismenn
sín störf.
Þær jarðir, sem ekki erti
setnar, vil jeg láta taka strax,
en hinar hvað eftir og þær
losna við mannaskifti. íbúðar-
húsin á þessum stöðum, eða
jörðum, ef þau eru þar sem.
embættismaður situr áfratn,
á hattn að hafa, en annars
að byggja honum þægilegt í-
búðarhús, þar sem best hent-
ar að hattn sitji í hjeraðinu,
með nægilegu landi umhverf-
,is húsið, fyrir leikvöll handa situr í Vík.
góð skilyrði, sem hjer um-
ræðir ntá þjóðin ekki við að
Játa ónotuð, og svo mun víðar
vera á landinu. Meðallandið,
setn er næsti hreppur en það-
an eru Itændur nú að flytja
vegna sands og vatns. Það er
]iví tilfinnanlegt að láta ónot-
að á næstu grösum eins góð
skilyrði til búskapar og að
framan getur.
Presturinn, sem situr í Ú'k
og þjónar Mýrdalnum. ga“r 1
vel liaft Austur-Eyjafjölliii
b'ka; hjeraðslæknirinn, sem
þjónar þessu hvorutveggja,
börnum heimilisins, og ef hjón
in vildu rækta sjer kálmat,
og skrúðgarð.
Iívergi er auðveldara að fá
keyptar landbúnaðarvörur en
í sveitinni, svo sem mjólk,
kjöt, kartöflur o. s. frv. Og
revnslan mun vera sú, að það
borgar .sig betur fyrir em-
bættismenn að kaupa þcssar
vörur en framleiða þær með
þessunt dýra og í rauninni
ófáanlega vinnukrafti. Eins.
og kunnugt er, þá.er ekki nú
orðið um vinnufólk að tala,
en daglaunafólk og kattpafólk
er líka orðið mjog hæpið að
fáist í sveitirnar, hvað sem í
boði er. Þeir embættismenn,
sem l)úa í sveit og hafa engitt
Eins og kunnugt er, eru nu
nálega öll vötn brúuð í Yest-
nr-Skaftafellssýslu og bílveg-
ur í gcgnum allar sveitirnar.
Bínti mjög víða á bæum, út-
varp nárlega alstaðar, * svo
ttienn geta hlustað á niessttr
á heimilunum.
Það er því orðið hægra utn
vik en áðttr var, og sjálf-
sagt. að notfæra sjer ]>að á
sem flestum sviðum.
'tr
eins ok kunnuot ER.
þá er til meðferðar á Al])it'Sr
lítunafrumvai‘p, og mun þar
t'igtt að santræma og hrekka.
Jaun embættismanna ríkisins.
•Teg er einrt meðal þeirra,
sem, er því fyfejandi og bvkir
t # i * r ------ p ■ •
jaroarafnot fynr skepnur ogi bað mjög* sanngjarnt. En ]
>a
að það s.jf
Mín skoðun er
j kominn tími til að breyta1
þessu fyrirkomulagi þannig.1
að þeir embættismenn, sem,
bua í sveit fái hærri laun, og
þar sem svo hagar til, nteira'
að -starfa við sitt embætti
með útfærslu, sjerstaklega.;
sumra presta, en l)inda ekki
við þeirra s>;rf jarðir, eða1
afnot jarða.
et.ga þær eklei, ert kaupa það
sem þeir þurfa af landbúnað-
arvörum, kontast síst ver af
tneð sínar fjölskyjdttr, en hin-
ir, sem framleiða vörutta, •—
hvort setn það eru kýr. hest-
ar eða sauðfje. Þetta er nú í
f'lestum tilfellum ovðið svona,
og injög sennilegt að það snú
ist. ekki fljótlega við aftur
ir
•TEÖ ÖAT ÞESS hjer að
l'raman, að sumir ])restar gætu
haft, meira um sig, eða svo,
og. af þvi jeg er kunnugur,
eða þekki svo vel til í báðuni'
Skaftafellssýslunum, ætJa jeg
að láta rnína skoðun í Ijós,
■á þessum málum þar.
I Ártstur-Skaftafellssýslu er
nú einn prestur, en þyrftu að
vera tveir, því sýslan er svo
Jöng yfirferðar og óbrúuðvötn
yfir að fara. Þó er þar samt:
ekki neina einn hjeraðslækn-
ir.
í Vest tt r-Ska f t a f e 11 ssýsl 11
eru þrír prestar, en þur'fa ekki
að vera nema tveiiy endtt. ekki
nema tveir hjeraðslæknar. Nú
hagar svo vel til, að bæði í
Vík og á Kirkjubæjarklaustri
ertt góð prestseturshús. Prest-
urinn á Kirkjubæjarklaustri
er rnjög vel settur þar í lrjer-
aðinu til þess að þjóna á ntilli
sanda, MýrdaTssands og Skeið-
;i rsands. 1 rjeraðslæknirinn.
senr þjónar sarna h.ieraði, er
ver settUr á Breiðabólstað.
Prestbakki og Ásar þurfa nú
ekki lengttr að vera prest-
setur; það æt.t.i því að skipta
þeinr báðum í nýbýli, hvorri,
í tvö. Væru þá tveir búendur
á Prestbakka og þrír á Ás-
utn, með þeim sem nú hefir.
þarf líka jafnframt að sanr-
ræma það, að allir enrbættis-
mettn ríkisins s.jeu látnir haf<a
nóg að starfa við sitt, eigJö
embætti, eins og vikið cr aö
í' framanrituðu.
•Teg geri nú ráð fyrir, að
]>a ð s.jeu skiftar skoðanir
manna á þessum málum, eitts
og yfirleitt er á ntálefnunt
þ.jóðarinnar. En jeg vil taRn.
]>að frant að nú á síðari ár-
uttt hefttr þetta verið n}]11
persónulega skoðun.
Sveinn Sveinsson,
irossi, Mýrdal.
— Jak. Thor.
Framh. af bls- 2.
enn ógránað, en þó ekki fyr en
hann hefir lofað mjer að heyra
kvæði. Það er nýtt og heith’
Hornstrandir. í því er þrek °£
þróttur, tign og veldi þessa
merkilega landshluta, sem
Jakob gisti í sumar. En Jakob
hygg jeg sjálfum best lýst
1
þessu erindi úr kvæði hans:
hljóði, sem prentað er í kvseða'
bókinni Heiðvindar:
Sæll er hver sá,
er sjálfum lærist
• akurstarf síns innis.
>ví margt er mjúklátt fr£e
í mannsins huga
hæft í sterka hlyni.
Heill sje honum, sem heúr
nú í 30 ár gróðursett sterka
hlyni í bókmentaskógi íslend'
inga með akurstarfi sínu á an<^
ans víðu völlum.
Jens Benediktsson-