Morgunblaðið - 14.03.1945, Síða 11

Miðvikudagur 14. mars 1945
MORGUNBLAÐIÐ

Grein Gísla Jónssonar
Frli. af bls. 10.
$ ársbyrjun 1938 hafa hinsveg-
ar verið bygð á verslunárlóð-
inni ekki færri en 18 ný og
ivönduð íbúðarhús. Eru þan
»11 nierkt inn. á uppdráttinn)
ifrá s.l. ári. Tíu af þessum hús-i
íuni eru fagrar og vel vandað-
ar sjerbýlisbyggingar í afmörk
jnðuni Arel skipulögðum reit í
jnið.ju j)orpinn, með götu á
alla Vegu, og stóra blómgaröa
nmhverfis húsin. Eitt af þess-
lum húsum er læknissetrið, sem
Jijeraðið Ijet reisa 1939, eitt
svandaðastíi og glæsilegasta
Jæknissetur á landinu með á-
gætlega útbúnu sjúkraskýli.
I næsta reit, sem skipuleggja
á á sama hátt, hafa þegar
verið reist 2 vönduð sjerbýlis-
hús. llin 6 eru reist víðsvegar
annarsstaðar í þorpinu. Öll
eru þessi hús sett niður í sam
j-áði við skipulagsstjóra ríkis-
jns, og setja þann sjerstaka
Tdæ á þorpið, sem A-ekur at-
Jivgli'og aðdáun allra, sem um
það farn. Verður ]>að vafa-
laust metið að verðlejfeuni síð-
ar. að höfð hefir verið full
íyrirhyggja um þessi mál. Auk
þessa hefir mörgum af hinumi
jeldri húsúm verið breytt svo,
að' þau niega teljast sem ný,
bæði að form^ og frágangi.
í>á hefir einnig síðan í sept.
1938, að lokið var smíði haf-
Bkipabrvggjunnar og verk-
smiðjuhúsa, verið tvöfaldaðar
byggingar llraðfrystihússins,
Eiskimjölsverksmiðjuhúsin
Btækkuð um helming, lokið við
mndirbyggingu að stóru frysti,
húsi í sambandi við Ræjuverk-
pmiðjuna, og byrjað á að
hyggja stórt samkomuhús. Og
enn hefir síðan verið bygð ein
steinsteypt uppfylling, 700
jferm. að stærð alla íeið fraiti í
St órstra umsfjöruborð, ásam t
l.átabryggju. Er ætlast til að
þetta mannvirki verði byrjun
ftö mjög aðkallandi bátahöfn
og enn önnur steinsteypt upp-
fylling, við h afi p ab r y g g j -
juna. ]>af sem ákveðið er að,
myndarlegu mannvirkjum og
fögru íbúðarhxisum, sem risið
hafa upp í þorpinu jiessi ár.
Mjer er jiví síður ljóst í hvaða
tilgangi hann er að láta liafa
eftir s.jer svona fjarstæður.
Eða er maðurinn svona minn-
issljór, jtegar hann ræðir við
Tínmnn, á alt sem vel hefir
verið gert- á Bíldudal undan-
farin ár? Einnig er það tor-
skilið.
Ummælin um vjel-
bátaútveginn og
frystihúsið:
„Vjelbátaútvegurinn og at-
vinmdííið eflist við byggingu.
frystihússins 1936, enda má
svo heita, að jiað hafi að veru-
legu leyti trygt afkomu þorps-
búa til lands og sjávar“; seg-
ir hreppstjórinn.
Einnig hjer er hallað rjettu
máli. 1936 ræðst hreppurinn,,
sem j)á var sárafátækur og
skuldum hlaðinn, í það að,
koma ujip myndarlegu frysti-
húsi á Bíldudal. Fjekk hann
m. a. góðan stuðning frá
sparisjóði Arnfirðinga. Þetta
fyrirtæki hefir aitkið rekstur
simi mjög verulega á hverju
ári og veitt mikla og sívax-
andi vinnu. Á meðan alt fór
sam^i, frysting, niðursuða og
söltun á fiski, varð eftirspurn-
ing á íiskinnm meiri en fram-
boð. Jókst J)á ATjelbátaflot,inn
á Bíldudal að mun, og bátar
komu jafnvel annarsstaðar að
til Jiess að selja þar fisk eða
gera þaðan út. En jafnskjótt
og fiskniðursuðan og söltun
fiskjar hættir, af ástæðum,
sem áður er lýst, og' Bíldudal
ei' á sama tíma skipað í lokað
svæði fyrir fslendinga til út- j
flutnings á ísnðnm t'i’ski, sam-
fara ])ví sem Bretar tóku þar
aldrei ugga lil útflutnings,
dregst útvegui'inn saman. Eitt
Húsaleiguvísitalan
Stutt athugasemd
anna) haia bráðlega (þ. 4. apr.
1945) verið í gildi í 6 ár.
F. R. safnaði upplýsingum
um viðhaldskostnað 20 hús-
eigna nokkur ár fyrir stríðs-
bvrjun: þessi gögn voru látin
' I TILEFNI af brjefi kaup-
lagsnefndar til allsherjarnefnd
ar Sþ., sem birtist í Morgun-
blaðinu þann 24. þ. m., vil jeg
leyfa mjer að taka eftirfarandi
frystihús gat á engan hátt tek- fram:
ið á móti þeim afla, sem herst, j pað er mjög villandi hjá ] kauplagsnefnd í tje og eru em
að. ef vel veiddist. Bátarnir f^rmanni kauplagsnefndar, að > vörslu fjelagsstjórnarinivai
urðu j>ví að fara annað )neð halda því fram. að F. R. hafi afrit af 14 þessara gagna.
fiskinn, t. d. á Patreksfjörð talið hlutfallið milli viðhalds F- R- safnaði framangreind-
eða ísafjörð. Varð þetta óinet og leigutekna ,.hæfilegt“ 15:100
anlegt- t.jón fyrir Jiorpsbúa. Stjórn F. R. lagði einmitt ríka
um gögnum a£ sjálfsdáðum, en
með vitund kauplagsnefndar,
En h.jer þýddi ekkert að deila, áherslu á. að þó að nauðsynleg- jen alls ekki samkv. margítrek-
ið dómarann Þegar svo síð- as<i viðhaldskostnaður, miðað , aðr> osk nefndannnar. Gögnin
um átti fyrst og fremst að nota til
vio domarann . Þegar svo si
ar. að sva-ðið var gefið frjálst,
höfðu menn annaðhvort selt
hátana eða hætt til J)ess að!
sitja að öðru þetra, svo að'
engin tök voru á ]>ví að
ferma skip á hæfilegiun tíma.
Verður það eitt af J>eim verk-
um. sem J>arf að leisa í fram-
tíðinni og það sem fyrst, hvern,1
við aðeins eitt ár, væri
15% af leigutekjum hússins, þá ; leiðbeiningar við ákviirður á
bæri að leggja til grundvallar : híutfallinu niilii leigutekna og
meðaltalstölu eigi skemra tima ! viðhaídskostnaðar. Nam það
bils en 10 ára. Þessu til sönn- jsamkv- gögnum 24.57 a móti
unar vísa jeg i brjef til alls- 1100- Formaður kauplagsnefnd-
herjarnefndar nd. Alþingis,
dags. 8. maí 1941, en það hljóð-
ar svo orðrjett:
„Hjálagt leyfir stjórnin sjer
ig unt er að auka J)ar áftur að senda nefndinni vottorð
verulega vjelbátaflotann, og; þriggja þektustu húsasmiða-
skal komið að því síðar. llitt meistara bæjarins, sem í fjölda
ér svo algerlega rangt, að morg ar hafa unnið að bygg-
11raðfrvstihúsið hafi verið svo inSu °S viðgerð húsa hjer í bæ
að segja eitt um það a«: °g hafa því meiri reynslu í þess
tryggja afkomu þorpsbúa jx-ssi
ár til lands ög sjávar, eins og
hreppstjórinn fullyrðir. Þar
. j um efnum, en flestallir aðrír
hjer.
Eins og vottorðið ber með
sjer telja þeir, að í nauðsynleg-
ar viðurkennir í brjefi sínu, að
hann hafi ekki notað gögnm i
þessu skyni. Én honum hlaut þó
að vera það kunnugt — enda
báru gögnin það beinlínis sjálf
með sjer — að þeirra var fyrst
og fremsl aflað og þau afhent
kauplagsnefnd í því skyni að
þau yrðu notuð við ákvörðun
já hlutfaíEsíöSunni milli leigu-
tekna og viðhaídskostnaðar.
iSá þáttur þeirra var og sá lang
liafa áðrir lagt til miklu síærrj , , , ...
, asta viðhald huseignannnar
lduta, ems og svnt verður hjer muni fara minst 15% af árs_
iYam á með óhrek.iandi tolum. leigutckjum hussins. En þar að
Er J)et,ta á engan hatt sagt i i 1 auki telja þeir, að á hverju 10
Jiess að vanmeta J»að mikla ara fresti þurfi að fara fram
starf. sem frysti'húsið
int af hendi, og sem je
að mætti eflast og blómgastj nægja til hennar allar leigu-
mikla,
befir gagngerð viðgerð á hverju húsi,
óska svo víðtæk, að varla muni
með hverju ári sem líður.
BRJEF:
Eftirtektarverð-
ur áróður
tekjur hússins það ár, þ. e. auk i
áðurgreindrar 15% 85% af
leigutekjunum. Sje þessum við
bótarviðhaldskostnaði, 85%, I
jafnað niður á 10 ár, sem virð-
ist eðlilegast og reyndar sjálf- 1
sagt, verður raunverulegur við
haldskostnaður húseignarinnar,
miðað við 10 ára tímabil,
samkv. hjálögðu vottorði,
15%-}-8.5%, eða 23.5%.
Vottorðsgefendur telja, að
viðhaldskostnaðurinn
hafi
Herra ritstjóri!
GYLFI Þ. GÍSLASON dósent
þýðingarmesti og áríðandi að
á þeim yrði bygt að því leyti,
þar sem þau náðu flest yfir 4-5
ár fyrir stríð'sbyrjun.
2. Formaður kauplagsnefnd-
ar viðurkennir, að hann hafi
neitað að láta. F. R. í tje a:int
af þeim gögnum, sem nefndln
bygði hlutfallstölurnar á. Vit-
anlega var það þýðingarmikíð
atriði að fá upplýsingar um
aldur og gerð (steinhús eða
timburhús) þeirra húsa (82 ár-
ið 1937 og 85 árið 1938). sem
nefndin bygði útreikninga sína
á. Aldur hússins skiftir miklu
máli varðandi viðhaldskostnað
inn, svo og hvort húsið er stein-
hús eða timburhús, ennfremur
byggingartími og margt fleira.
Um alt þetta vantar upplýs-
ingar. Það eitt er upplýst, að
hjer er um „hrein leiguhús": ífð
ræða, en það er a.m.k. skoðuu
j-eisa á olíugeyma fyrir útveg-lnunnir miS nokkuð á Gyðinga
ijiii. Af J.essu er ljóst, að J.ótt ~ ckkl’ raunar> aíÞjáðiegan nú-
ckki sje tekið tillit til annarsl
cn tölu þeirra íbúðarhúsa, sem
tíma-Gyðing, síður en svo, held
jur af því tagi, sem Páll postuli
- v , , . . , segir um í Rómverjabrjefinu:
bvgð hafa verxð a Bildudal i x , . „ , . , .
;v |..Það ber jeg þeim, að þeir eru
B,ðan 1938, þa hefir þo fjolg- |Vandrátir vegna Guðs, - en
að )>ar um 18 hxís eða ta*p ekki með skynsemd“. Gylfi Þ.
60' < . En með því að þessi hús. Gíslason hefir vafalaust góðan
eru flest. miklu stærri að rúm-. ^tilgang með sínum þráláta þjóð
inetratölu en þau, seni fyrir j ræknistrumbuslætti, en mjer er
voru og auk þess miklu vaiid- til efs, að hann geri gagn með
aðri og verðmeiri, og að J>ar á honum, þegar plúsar og mínus-
ofan lial’a verið reistar þa,-ar eru gerðir upp.
einnig aðrar byggingar, má! Dósentinn var áðan að flytja
’fullyrðá að vöxtur þorpsins
í Ríkisútvarpið eina af hei-hvöt
þ tti um sinum gegn ágengni þeii-ri
befir orðið miklu meiri.----- . , .
„ . af halfu Bandankjanna, sem
Jnjer saim, nær, að segja mœtti, hann telur upp á að vænta megi
að vöxt.ur þess værx um eða framvegis f garð íslensku þjóð-
yfir 100% á þessum fáu árum. larinnar
og þeirri þjóðernis-
Mjer or nú ekki alveg ljóst, ;linku> sem hann virðist álíta
einhvern „stei-kasta“ þáttinn í
fari hennar. Dósentinn taldi
jreynsluna þegar hafa sýnt, að
íslenskum námsmönnum virtist
og því liaft tækifæri til
Jivernig maður eins og .Tón
breppstjóri, sem búið hefir á
F.íldudal allan þexman tíma,1
öllu eðlilegra að sarrilaga sig
að fylgjast með Jirouninni, |amerisku umhVerfi en evrópsku
lieli,- getað lokað gersamlega en ekki varð heyrt, að það
augunum fyrir öllum Jieim rankaði að honum, að þetta
þar af leiðíndi minna til við-
haldsins kostað), en í leiguhús-
ur í, enda er hann þá fær urn
að fylgjast daglega með ástandi
kynni að standa í sambandi við hækkað frá gildistöku gengis- 'margra leigutaka, að slíkum
einhverskonar skyldleíka og því iaSanna fii Þessa tíma um husum sje ver við haldið íog
einmitt að nokkru bending um, minst
hvar oss myndi árangurvænleg j Samkv. þessum upplýsingum.
ast að leita sambanda í fram- sem væntanlega verða þó ekki um. þar sem leigusali býr sjálf-
tíðinni — utan Norðurlanda. vjefengdar, þar sem óvilhallir
Þvert á móti var svo að heyra og viðurkendir sjerfræðingar
á dósentinum, að með þessu eiga hjer hlut að máli, þarf. húseignarinnar.
væru lagðar fram óvefengjan- húsaleigan, vegna hækkunar á | Vitanlega hefði hið rjetta ver
legar og augljósar sannanir fyr viðhaldskostnaðinum einum, a'ð ið að taka htutfallslega jafn
ir þvi, að Ameríka væri Freist- hækka um 23.5%“. mörg ús úr báðum þessum
ing sjálf, holdi klædd, er hverj- | Samkv. þessu brjefi, — sem flokkum.
um einlægum íslending bæri að barst þinginu rúmum 5 vikum 3. Formaður kauplagsnefnd-
bregðast við á svipaðan hátt og áður en lögin voru samþykt ar segir það rangt, að nefndin
Kristinn heitinn vegabótastjóri endanlega og því 5 vikum áð- j hafi nýlega lýst því yfir við fjeT
sagðist hafa gert, er hann mætti Ur en málið gat komið til kasta j lagsmálaráðherra, að hún teldi
freistingu í Ameríku — „Þegar kauplagsn. — telur F. R. hlut- ekki ástæðu til endurskoðunar
jeg var í Halifax", sagði hann, fallið „hæfilegt“ 23.5%, en ekki á grundvelli húsaleiguvísitöl-
unnar.
Því til sönnunar, sem jeg hefi
„mætti jeg hóru. — -p- Jeg aðeins 15%.
hljóp —- jeg stökk — jeg skaust j Skýringin á þessum gífurlega
— jeg slapp!“ 'mikla mun er e. t. v. m. a. sú, um þetta sagt, leyfi jeg mjer
Dósentinn komst þannig að að kauplagsnefnd miðar hlut- 1 að vísa í brjef fjelagsmálaráðu-
orði í þessari útvarpsræðu, eins fallið aðeins við 2 ár (1937 og neytisins til F. R. dags. 28. nóv.
og stundum áður. sem hann 1938). F. R. telur hinsvegar, að s.L. sem hljóðar svo orðrjett:
teldi það fullkomlega eftir, að miða beri hlutfallið við meðal- j „Með tilvísun til tveggja
Vesturveldunum hefir notast að tals viðhaldskostnað eigi skemri ^brjefa fjelagsins, dags. 20. sept-
landi -voru í baráttu sinni við tíma, en 10 ára. Jeg fæ eigi ember 1943 og 29. júní s.L. varð
Nazistarikið. Vildi hann þá sjeð, að það geti verið vafa und andi endurskoðun á grundvelli
heldur, að þau hefðu verið svo irorpið hvaða sjónarmið er hjer húsáleiguvísitölunnar og að
hæversk, Vesturveldin, að þau hið rjetta og vil jeg í því sam-
hefðu fyrir þær sakir látið kaf- bandi benda á, að húsaleigu-
Framþald á bls. 12 lögin (þ. m. t. 7. gr. gengislag-
fenginni umsögn kauplagsnefnd
ar, skal fjelaginu hjermeð tjáð,
Framhald á bls. 12