Morgunblaðið - 20.06.1945, Blaðsíða 1

:
mMfibifo
tó. árgangur.
135. tbl. — Miðvikudagur 20. júní 1945.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
Heillaóskir frá
iruman forseta
.R)ESETA ISLANDS hafa
bovist svohljóðandi ámaðar-
óskir í til'éfni af ársafmœli
híns íslenska iýðveldis frá'
íorseta Bandaríkjanna.
..Mjer er það mikið ánægju
efni a"ð flytja yðitr og í.s]ensku
þ;jóðinni 'óskir heilla og árn-
aðar frá Bandaríkjaþjóðimn'
á þessu fyrsta ársafmæli stofn
imnar íslcnska lýðveldisins".
Knnfremur hafa forseta
boi-ist árnaðaróskir íslendinga
fjelagsins í New Ýork og fje-
htgs íslenskra námsmanna í
Ninneapolis og ísleridingum í
Edinborg.
Þá hafa forsætisráðherra
borist árnaðaróskir frá Nord-:
manslaget í Reykjavík og ýms
um emstaklingum og fjelög-
mti hjer á landi.
Meðal þeirra árna'ðaróska,
sem hafa borist forsætisráð-
lierra í tilefni af Þjóðhátíð
Jslendinga 17, júní hafa verið
kveðjur frá fyrverandi for-
sætisráðherra Normanna Ivar
Lykke, Stefáni Þorvarðssyni.
sendiherra í London, og utan-
ríkisráðherranum í Nigaragua.
? ? ?
Kiilerich segir frá
lýðveldishéfíSinni
Göring ræðir um ísland.
K.-höfn í gær:
í hljei, sem gert var á dans-
inum á íslendingamótinu hjer
í Höfn 17. júní, sagði Ole Kiil-
erich öllum á óvænt frá há-
tíðahöldunum við lýðveldisstofn
unina í fyrra. Hann ljet einnig
svo um mælt, að þekking Dana
á íslandi væri ákaflega tak-
mórkuð. Ennfremur hjelt hann
því fram, að íslendingar hefðu
ekki sýnt Dönum minstu óvin-
áttu með því að segja upp sam-
bandslögunum, heldur hefði
borið nauðsyn til þessa, eins og
á stóð. Blöðin hjer segja frá
hátíðahöldunum, í gær, og
Morgenbladet, sem áður var
„leyniblað, leggur áherslu á um
mæli Guðmundar Arnlaugsson
ar i ræðu um beiskju Dana yfir
skilnaðinum. Segir blaðið að
þaS sje misskilningur. Blöðin
segja einum rómi, að afstaða
íslendinga hafi aldrei birst al-
menningi í Danmörku.
Socialdemokraten ræðir um
sýningu þá, sem Svavar Guðna
son tekur þátt í hjer, og segir,
að hann virðist bestur af þeim
sem þar sýna, leggi mesta á-
stundun á að ná sem fjölbreytt
astri listasamsetningu.
Skeyti frá New York segir,
að Göring hafi látið svo um
mælt, að Þjóðverjar hafi verið
með ráðagerðir um að hertaka
ísland.
Pólverjar senda her til borgor-
innar Teschen
Æliar ekki að afsala
sjer völdum
Yfirlýsing Pólverja í
Londoh varðandi
rjettarhöldin í Moskva
London í gærkveldi. Einkaskeyti til Mbl.
frá Reuter.
ÚTVARP pólsku bráðabirgðastjórnarinnar í Lublin tilkynti
í dag, að yfirhershöfðingi herja stjórnar þessarar væri kominn
til borgarinnar Teschen með her manns. Pólverjar tóku þessa
borg eftir Munchensáttmálann sumarið 1938, en áður hafði hún
tilheyrt Tjekkoslovakíu. Fyrir hálfum mánuði gerðu Tjekkar
kröfu til þess að fá borgina aftur, en nú hafa Pólverjar sent
her þangað. Segir í útvarpi Lublinstjórnarinnar, að pólski her-
inn sje á hverjum tíma fær um að „vernda rjettindi landsins og
vérja landið". — Lublinmenn bera það á Tjekka, að þeir hafi
barið pólskan kennara í Teschen og farið illa með hann. >—
Pólska stjórnin í London hefir gefið út yfirlýsingu í tilefni af
rjettarhöldum þeim, sem nú eru haldin' yfir Pólverjunum 16
i Moskva.
Salzburg í gærkveldi:
Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter.
Aðstoðarmaður Leopolds
Belgíukonungs, Gatier du Parc,
greifi, ljet það í ljós við blaða-
menn í dag, að ekki kæmi til
mála, að konungurinn afsalaði
sjer völdum. Hann sagði, að
heilsa konungsins væri nú mjög
að batna, en eftir að konurigur-
inn var leystur úr haldi Þjóð-
verja, hefir hann verið gestur
7. hersins ameríska. „Konung-
urinn hefir", sagði du Parc, —
„ákveðið að snúa heim til Belg-
íu aftur. Stjórnin þar hefir sagt
af sjer, og frá því augnabliki
erd raunverulega öll völd í hönd
um konungsins samkvæmt
stjórnarskránni". Du Parc sagði
að ekki væri hægt að segja
meira að sinni, en önnur yfir-
lýsing væri væntanleg.
Heima í Belgíu hafa for-
sprakkar jafnaðarmanna verið
á fundi og látið í ljós að hætta
væri á uppþotum, ef konungur
afsalaði sjer ekki völdum. —
Hægri flokkarnir aftur á móti,
styðja konung í hvívetna.
Síðustu frjettir.
Leopold Belgíukonungur hef-
ir ákveðið að i-eyna að mynda
stjórn í Belgíu, áður en hann
snýr heim frá Salzburg. Þetta
tilkynnti van Acker, fyrrver-
andi forsætisráðherra Belgíu í
,kvöld. — Van Acker sagði að
Leopold hefði beðið Charles
prins að halda áfram að gegna
störfum landsstjóra fyrir sig. —
Sagði Van Acker, að prýðileg-
asta samkomulag hefði verið
milli sín og konungsins í öllum
viðræðum. (Van Acker er úr
jafnaðarmannaflokkhum, sem
heimtar að konungur afsali sjer
völdum). — Reuter.
Voru leiðtogar heima"-
hersins.
í yfhiýsingu pólsku stjórn-
arinnar er það tekið fram, að
allir hinir 16 menn, sem nú eru
fyrir rjetti í Moskva, hafi ver-
ið forsprakkar í pólska and-
stöðuhernum, sem barðist gegn
Þjóðverjum eftir að þeir tóku
Pólland 1939. Ennfremur er
tekið fram, að andstöðuher
þessum hafi verið skipað af
pólsku stjórninni í London, að
aðstoða rússneska herinn með
öllum ráðum, er hann kæmi inn
í Pólland, og hafi skipunum
þessum verið hlýtt í hvívetna,
og Pólverjarnir veitt rauða
hernum mikilvæga aðstoð. Seg-
ir stjórnin að það sje auðsjeð
hvað gera eigi, þegar rjettar-
höldin fari fram samtímis samn
ingaumleitununum í Moskva,
og Rússar vilji gera Pólland að
17. sovjetlýðveldinu.
Rjettarhöldin í Moskva'
hafa haldið áfram í dag, og
símar fregnritari vor, að Okul-
icki hershöfðingi hafi skýrt svo
frá», að hann hafi verið látinn
svífa niður í fallhlíf 1 Póllandi,
eftir að hafa ráðið fyrir pólsk-
um hersveitum á ítalíu. Ætl-
aði hann að aðstoða Bor hers-
höfðingja, sem stjórnaði upp-
reisninni í Varsjá. Áður fór
hann þó til London, til þess
að ræða þar við Sosnokowsky
hershöfðingja. Eftir að Bor var
handtekinn, var Okulicki yfir-
maður pólska heimahersins.
Okulicki sagði; að Sosnokow-
sky hefði sagt, að framsókn
Rússa gæti haft það í för með
sjer, að Pólverjar misstu lönd
þeim í hendur og ógnuðu Rúss-
ar því sjálfstæði Póllands. Sem
'ráð við þessu var ákveðið að
pólski heimaherinn skyldi
halda sig í leynum, sem fyrr,
til þess að „vernda sjálfstæði
þjóðarinnar fyrir hverjum sem
væri''.
Forsefi Sþ. sendir
Slórþinginu kveðju
FORSETI sameinaðs Alþing-
is, Gísli Sveinsson, sendi stór-
þingi Noregs, þegar það kom
saman 14. þ. m., svo látandi
kveðjuskeyti:
Jeg óska hinu frjálsa
norska stórþingi heilla og
blessunar. íslendingar fagna
því, að samvinna geti hafist
milli frændþjóðanna beggja,
sem nú njóta fulls frelsis.
Þessu skeyti svöruðu forsetar
stórþingsins, Hambro og Mon-
sen, hinn 17. júní, á þessa leið:
Stórþing Noregs sendir Al-
þingi kveðju á frelsisdegi ís-
lands, með þökk fyri/r ó-
gleymanlega hjálpsemi og
örlæti og fagnar hinni bróð-
urlegu samvinnu, sem fram-
undan er, í fullu trausti þess,
að aldrei týnist vegur milli
vina.
Frá skrifstofu Alþingis.
VerSur Sam Rayburn
varaforsets!
Washington í gærkveldi:
TRUMAN Bandarikjaforseti,
sendi þinginu boðskap í dag,
þar sem hann leggur tíl, að
breytingar verði gerðar á lög-
gjöfinni um varaforseta, þann-
ig að ef hann dæi, eða yrði ekki
fær um að gegna stjórnarstörf-
um, þá tæki forseti fulltrúadeild
ar þingsins við forsetastörfum.
Forseti fulltrúadeildarinnar er
nú Sam Rayburn.
Tillaga forsetans er sú, að
þetta fyrirkomulag gildi, þegar
ekki er kjörinn varaforseti, eins
og nú er. íSamkvæmt núgild-
andi lögum, tekur utanríkisráð
herrann við, ef forseti fellur
frá, en Stettinius gegnir nú því
embætti. Alt síðan Roosevelt
fjell frá, hefir verið um það
rætt í Bandaríkjunum, að Stett
inius væri ekki nægilega reynd
ur maður til þess að takast þann
vanda á hendur, sem fylgir for-
setatigninni. Ennfremur er tal
ið, að Stettinius megi ekki yfir-
gefa það embætti, sem hann hef
ir nú. — Reuter.
De Gaulle ásakar
Aflasölur togaranna
Kópanes 163 smál. fyrir 9.626
stpd. Drangey 166 smál. fyrir
9.571 stpd. Geir 154 smál. fyrir
9.048 stpd. Haukanes 185 smál.
fyrir 10.709 stpd. Belgaum 187
smál. fyrir 10.496 stpd. Óli
Garða 182 smál. fyrir 11.131
stpd. Kári 185 smál. fyrir 10.504
stpd. Rán 124 smál. fyrir 7.268
stpd. Þórólfur 212 smál. fyrir
12.164 stpd. Venus 233 smál.
fyrir 13.318 stpd.
London i gærkveldi:
Miklar umræður urðu um Sýr
landsmálin í franska þinginu í
dag. Ásökuðu sumir þingmenn
frönsku stjórnina, en De Gaulle
ásakaði Breta fyrir ósæmilegt
framferði í garð Frakka í lönd-
unum við austanvert Miðjarðar
haf. Kvað hann brýna nauðsyn
bera til þess að sættst yrði í mál
in því samvinna Breta og
Frakka yrði að vera sem allra
best.
Meðal annars, sem De Gaulle
ásakaði Breta fyrir, var það,
að fulRrúar þeirra hefðu haft
um hönd undirróður í Sýrlandi
og Libanon, þeir hefðu látið
oka frönskum skólum og frönsk
um fyrirtækjum, og látið við-
gangast að illa væri farið með
franska þegna. De Gaulle sagði,
að hann hefði ætlað að fara með
her Frakka burt úr Sýrlandi og
Libanon, þegar er hernaðar-
nauðsyn hefði leyft það.
Reykjahesði fær
bifreiðum
Húsavík, þriðjudag.
Frá frjettaritara vorum.
Fyrsta bifreiðin fór í gær yfir
Reykjaheiði til Austurlands, og
má heiðin nú teljast sæmilega
fær bifreiðum. Nokkrir skaflar
á heiðinni voru mokaðir í s. 1.
viku, og var þá heiðin lokuð bif
reiðaumferð, en var opnuð í
gær. Er því komið á bifreiðasam
band milli Norður- og Austur-
landsins.