Morgunblaðið - 20.06.1945, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 20. júní 1945.
— Síldveiðarnar
Pramh. af bls. 7.
síldveiðimenn flestir óánægðir
með tilhögun og stjórn síld-
larflugsins. Er það einnig að
’vonum.
Við lítum svo á, að allt bendi
í þá átt að til hinnar sönnu
heilbrigðu lausnar þessa máls
sje. að við fáum'mann úr okkar
stjett, sem hafi á hendi alla
stjórn sjávarútvegsflugmála
íslands, og um leið þá liði, er
geta orðið flugmálunum til efl-
ingar og hinnar stórfenglegu
hjálpar á sviði sjávarútvegsins.
' Svo jeg telji eitthvað fram,
iandvamir, slysavarnir, sjúkra
flutningur, læknishjálp við líf
eða dauða og margt og margt,
sem gæti og kemur í sambandi
við fiskiflota landsins á hafi
úti. Stórtækt og fljótvirkt firð-
samband gefur allar fregnir af
hinu upptalda mínútubundið,
svo öll hjálp, aðstoð, mælingar
og flutningar, geta orðið með
ieifturhraða, enda er það eitt
af því, sem komandi tími legg-
ur til að sje framkvæmt, er því
ekki að undra, þó við sjómenn
viljum fá menn úr okkar eigin
stjett til þess að sjá þessum
málum okkar vel borgið, því
þau eru einhver þau þýðingar-
mestu innan ramma öryggis,
mannkosta, velsæmis og bjarg
ar sjómanninum á hinu tak-
markaða heimili hans á hafi úti.
Síldarflugið síðastliðið sumar
var í enga staði eins vel stjórn-
að sem oft áður og af þeim
ástæðum okkur síldveiðimönn-
um ekki að geðþótta. Hvaða
ástæður hafa legið þar til
grundvallar eru mjer lítt kunn
ar, en þó vil jeg segja það hisp
urslaust, út með pennann eins
og með tungunni, að jeg er al-
gerlega mótfallinn því að ófag-
lærður maður á sviði fiski-
mannsins stjórni síldarleit í
flugvjel. I>ar hlýtur hann, hvað
góður sem hann er á öðru sviði,
að bresta þekkingu og hæfi-
leika svo fran.kvæmd flugsins
er og verður of fráhverf okk-
ur, sem að veiðunum vinna.
Við verðum í þessu tilfelli að
hafa góðan og gildan síldveiði-
mann í flugvjelinni, er stjórni
fluginu, með nánu samstarfi
við fleiri eða færri tilnefnda
menn úr veiðiflotanum, svo
best nær það sínum rjetta til-
gangi. Fái flugvjelastjóri sína
kortlögðu skipun um flugið í
bað og það skiftið, er hann
leggur upp, vík- hann vart út
af því, enda ber honum ekki
skylda til þess. 'n slíkt er ó-
þolandi, því lei'arsvæðin eru
háð misjöfnum skilyrðum í
hvert skifti, bsébi hvað vinda
og þoku snertir, og verða því
allar ákvarðanir um Ieitina að
koma frá leitarmanninum sjálf
um og með hliðsjón af viðtali
við veiðimennina framkvæmir
hann hið rjetta og besta.
Það er því óþarfi að orð-
lengja þetta meira, því reynslu
og þekkingu á því hvað er best,
fær sá einn, sem er með í starf-
jnu, en ekki sá, sem situr á
skrifstofustól í landi.
' Eitt er víst, að aldrei verður
leitað nógu vel að íldarvöðu
nema flugvjelarnar ;jeu tvær
•iþg frjettir þar sf mdi drei
hins glöggar og, ‘ ,.i ,,-fyr
•pn því mai'ki er n,. *. Margir
jnunu hugsa að þetfa Verði dýrt,
en við þá vil jeg segja, að
hversu er það ekki kostnaðar-
samt ef flotinn eða partur hans
leitar dag eftir dag að síld um
hafið og brenni þúsundum og
hundruðum þúsunda í loftið, og
eyðir dýrmætum tíma, en ella
hlusta og bíða eftir fregnum
frá. flugvjelunum, mun þá
kostnaður við flugið verða smár
til samanburðar við hitt.
Það þarf að gera mikið fyrir
islensku flugmennina, svo ör-
yggi þeirra og vjelar, sje trygt.
Þeir þurfa að fá hina bestu
lendingarstaði og þá það vel
út búna öllum tækjum, að flug
maðurinn geti lent þar, hvað
sem á dynur, þeir vita manna
best hvað er þeim fyrir bestu,
en við sjómenn þurfum að
styðja þá eins'Og við getum, svo
takmarkinu verði náð það allra
fyrsta.
Vonandi verður ekki langt að
bíða þess tima, að flugmaður-
inn geti lent í góða stefnufasta
höfn, þó illa líti út og eigi sje
vítt til veggja.
Nú rennur upp sá timi í
sumar sem síldveiðimiðin Norð
anlands verða sótt af kappi og
má segja að barist verði um
hvern bita, má búast við að
allar þær þjóðir, sem þekkja
hið dýrmæta gildi íslensku
sumarsíldarinnar geri út hing-
að í stórum stíl. Er því rjett
að athuga hvort að skeyti þau,
sem síldleitunarflugvjelin send
ir frá sjer, eigi að fljúga út L
hverja loftholu á mæltu máli,
er því ekki sjálfsögð dulmáls-
leiðin með allar slíkar tilkynn-
ingar. Útlendingamir yrðu þá
að minsta kosti ekki þeir fyrstu
á frjettasvæðinu, sem tilícynn-
ingarnar tilnefndu í það og það
skiftið.
Okkur er sagt að stríðinu sje
lokið og hættan í hafdjúpinu
að mestu horfin, en þó er svo
ekki. í sjónum og á yfirborð-
inu sveima um hin miklu dráp-
tól, tundurduflin, og eru líkur
fyrir að þau sveiflist til og frá
um hafflötinn í mörg ár, út-
hafið er stórt og seint að fullu
kannað hvað þetta snertir. ■—
Mjer finst það ein óhæfa að
taka allar byssur af siglinga-
flotanum, ef ske kynni, að með
þeim mætti eitthvað minka
þessu hættu duflanna, með því
að sökkva þeim.
En aftur á móti kemur úr
rústum þessa stríðs margt, sem
við getum notfært okkur á sviði
atvinnuveganna, og tækninnar
öld er hafin.
Mjer varð það á, er fyrstu
veðurfregnirnar voru birtar í
útvarpið, að segja, hver and-
skotinn er nú þetta, hafa þeir
mist hann úr sauðarleggnum.
Það er nærri von að manni
verði eitthvað slíkt að orði, er
allt í einu birtist það, sem hef-
ir verið bannað í fleiri ár og
eins mikilvægt sem veður-
fregnir eru fjöldanum og við
margir orðið fyrir barðinu á
bannákvæði þessu og sektum.
En sú þróun, sem átt hefir
sjer stað á þessu sviði, er ekki
hvað mest mikilsvirði fyrir
flugið í heild og þá síldarílug-
ið einnig, því veðurfregnir
hljóta að verða rjettar og glögg
ar á komandi tíma, því tækn-
in hefir orðið þar stórstíg, sem
og í öðru, má því fyllilega eiga
von á, er fram líða stundir, að
veðurspár bregðist ekki vonum
manna.
Oskir okkar sjómanna og þá
í þessu tilfelli síldveiðimanna er
sú, að hin nýsetta lýðræðis-
stjórn lands vors, heyri og sjái,
stefnu okkar í málum þessum,
og hún beini stjórnarvali síld-
arflugsins í þann farveg, sem
við álítum að okkur veiðimönn
um og öllum sje fyrir bestu.
Þá er víst að hið mikla starf
flugsins, hvað síldarleit áhrær
ir, verður okkur síldveiðimönn-
um til gagns og gleði, landi og
þjóð til auðs, afls og velmeg-
unar.
Með þeirri ósk, að við sjó-
menn eflumst að vilja, krafti
og viti og fáum samið okkur að
allri nýbreyttni á hinúm vís-
dómslega vettvangi með aðstoð
og hjálp okkar nánustu og
framtíðarinnar, verður saga sjó
manna endurskráð, af sjó-
mannastjettinni sjálfri, um
bætt lífskjör, menningu, hag-
sæld og grundvöllur að megin
þætti í framtíðarsögu íslensku
þjóðarinnar.
Samið á Atlantshafi m.s. Eld-
borg 10. júní 1945.
— Innl. vettvangur.
Framhald af bls. 6.
boði dönsku stjórnarinnar. Mun
þetta fyrsta skipti, sem slíkt skeð
ur og er það eflaust öllum íslend
ingum gleðilegt tákn góðrar sam
búðar við bræðraþjóðina á kom-
andi árum.
Klukkan 9 í gærmorgun lagði
forstöðunefnd hátíðahalda þeirra,
sem fram skyldu fara vegna end
ursamninga Danmerkur og Suð-
ur-Jótlands, sveig á fótstall líkn-
eski Kristjáns konungs hins ní-
unda, hjá ráðherrahúsinu.
Eins og áður er getið skyldi
guðsþjónusta fara fram í dóm-
kirkjunni í tilefni af hátíðahald-
inu, eins og annarsstaðar á Norð-
urlöndum. Prjedikaði þar biskup
landsins. Mynduðu liðar af varð
skipinu danska heiðursvörð við
kirkjudyr er inn var gengið og
safnaðist að messugjörðinni mann
fjöldi svo mikill, sem rúm leyfði.
Viðstaddir voru messugjörðina
m.a. ræðismenn erlendra ríkja
er hjer eru búsettir, ráðherrar,
alþingisforsetar o. fl.“
I Vefnaðarvöruverslun I
A
| við Laugaveg, í fullum gangi, til sölu. Nánari upplýs-
ingar gefur
Siaurqéir Su
)i(jurcjeir ^Jicjurjon&Áoyi /
Aðalstræti 8' — Sími 1043.
u
(
Gullbrúðkaup
hjónanna á Keldum
FÁAR sveitir hafa verið jafn
hart leiknar af völdum eyðandi
náttúruafla og Rangárvellir, á
síðustu áratugunum fyrir og eft
ir aldamótin síðustu. Kjarn-
mikil lönd hafa blásið upp og
margir bæir lagst í eyði af völd
um sandágangs. Þessa áratugi
var stundum dimt yfir Rangár-
völlum, þegar noi'ðanvindar
bljesu og sjálfsagt mun mörg-
um hafa þótt ófýsilegt að
hyggja þar til búskapar. — En
einmitt þessa áratugi bjuggu
mjög skörulegir myndarbænd-
ur og konur á Rangárvöllum,
sumir þeirra svo höfðinglegir,
að af bar og margir mjög vel
efnaðir. Flest er nú þetta fóik
til moldar gengið, en gjarnan
mætti hin óskráða saga Rang-
æinga geyma nöfn og sögu þessa
glæsilega búendaliðs.
Jeg ætla hjer að minnast á
ein af þessum góðu búendum
Rangárvalla, sem staðið hafa af
sjer alla storma og erfiðleika
þessara ára og haldið velli með
heiðri og sóma, en það eru heið-
urshjónin Svanborg og Skúli á
Keldum, sem eiga 50 ára hjú-
skaparafmæli 20. júní.
Svanborg er fædd 1. ágúst
1863 í Hlíð í Gnúpverjahreppi,
dóttir merkishjónanna Lýðs
Guðmundssonar hreppstjóra og
Aldísar konu hans. Bæði voru
þau hjón gáfuð og manndóms-
rík. Getur Einar Jónsson mynd
höggvari þeirra hjóna af hlý-
leik í bók sinni „Minningar",
og hins góða anda, er ríkti á
heimili þeirrá. Mun Svanborg
hafa farið þaðan með gott vega
nesti út í lífið.
I 50 ár hefir hún gegnt hús-
móðurstörfum á stóru búi af
dugnaði og skörungsskap. Skýr
í viðræðum, djörf og hreinlynd
við alla. Þannig er Svanborg
á Keldum. ^
Skúli er fæddur 25. okt. 1862
að Keldum, sonur Guðmundar
Brynjólfssonar stórbónda þar
og Þuríðar síðustu konu hans.
Guðmundur, faðir Skúla, var
fæddur á 18. öld (1794), sonur
Bryújólfs hreppstj. í Kirkjubæ,
Stefánssonar, Bjarnasonar
hreppstj. á Víkingslaek. Guð-
mundur bjó á Keldum i 55 ár,
en hafði þ.á búið áður 14 ár á
Árbæ. Eftir lát Guðm. 1883,
bjó ekkja hans áfram nokkur
ár. En 20. júní 1895, eru Skúli
og kona hans gefin saman að
Keldum og hófu þau þegar bú-
skap þar. Og nú hefir Skúli bú-
ið í 50 ár á Keldum, sem faðir
hans. Þannig verða 126 ár síð-
an faðir hans hóf búskap.
Þeir mörgu, sem komið hafa
að Keldum, munu hafa veitt því
eftirtekt, að túnið er einS og
vinjar í sandauðn og þannig er
það. Skúli hefir varið túnið svo
árum skiftir fyrir sandinum. —
Hann hefir talið það sitt höfuð-
starf að vernda þessa föður-
leyfð sína og tekist það fram
til þessa.
Á undanförnum árum hefir
mjög verið á því haldið, að
bændur ættu að auka nýrækt
og aðrar jarðræktarframkvæmd
ir, enda styrkt af því opinbera,
en þótt bóndi hreinsi sand af
túni sínu svo tugum hundraða
vagnhlassa skifti, og hlaði
garða til varnar áframhaldandi
eyðingu, fær hann enga viður-
kenningu, þó hann haíi á þann
hátt bjargað fleiri dagsláttum
af túni og öðru graslendi frá
beinni eyðingu, sýnir þetta
með fleiru hve óþroskaða bún-
aðarlöggjöf við eigum, því
vissulega er ekki minna um
vert að styðja það, sem fyrir
er, er en reisa nýtt.
Skúli hefir einnig gefið sjer
tíma til fræðiiðkana. Hann hef
ir t. d. skrifað um öll eyðibýli
á Rangárvöllum og ábúendur
á þeim, sem heimildir eru fyrir
og ýmsan fróðleik annan. •—
Ábúendur Keldna frá upphafi,
er það fyrsta bók af því tagi,
sbr. frásögn Árna Óla, „Landið
!var fagurt og frítt“. Hann ann
J mjög fornum fræðum ’ og öllu
sem íslenskt er. Bæði eru þau
hjón sjerlega vönduð og heið-
arleg, enda eru vinsældir þeirra
miklar. Þau hafa eignast sex
börn, sem öll eru á lífi.
Nú eru bæði þessi heiðurs-
hjón komin á níræðisaldur og
eru allvel ern. Allir vinir þeirra
óska þess að bjart verði yfir
ævikvöldi þeirra. Megi Island
verða sVo gæfuríkt að eignast
marga syni og, dætur, sem líkv-
ust þeim. y \ ■ ■ '*\ i
Rangæingur.