Morgunblaðið - 22.06.1945, Page 7

Föstudagur 22. júní 1945.
MORGUNBLAÐIÐ
LÍFSSKOÐANIR JAPANA
ÞEGAR Bandariki Norður-
Ameríku fóru að beina hern-
íiðaraðgerðum sínum frá Ev-
rópu til Kyrrahafsins, urðu her
mennirnir að horfast í augu við
þá staðreynd, að þeir voru að
heyja styrjöld við guð. Floti
þeirra var þegar búinn að
ieggja undir sig hinar ystu
eyjar í ríki guðsins. Flugher
þeirra var á góðum vegi með
að jafna borgum hans við
jörðu. Og nú var landherinn
að búa sig undir lendingu á
hinní heilögu jörð heimalands F
hans. . | að ströndum Japans. Hann bað
í augum þeirra, sem tilbiðja | aðí nef sitt — og stormguðinn
Sonur sólarinnar
Grein sú, sem hjer fer á eftir, er þýdd úr
ameríska tímaritinu „Time“. — Lýsir hún vel
því regindjúpi, sem staðfest er inilli lífsskoð-
ana Japana annars vegar og vestræns hugs-
unarháttar hins vegar.
þenna guð, er slíkt helgispjöll,
ekki síður en kirkjurán í aug-
um innrásarmannanna. Flestir
Ameríkanar gerðu sjer ekki
grein fyrir þessum helgispjöll-
um. Þessi guð kom þeim fyrir
sjónir sem fremur tannstór,
hjólbeinóttur, væskilslegur lít-
ill náungi með gleraugu. En í
augum 70 miljón Japana, var
hann guðdómlegur. Han» var
keisarinn Hirohito.
Smám saman eftir að Amerí-
kanar fóru að lenda í blóðugum
bardögum við þessa óvini sína,
fóru þeir að gera sjer það ljóst,
að fyrir hugskotssjónum Jap-
anans, sem hvað menningu
snerti var þeim algerlega fram-
andi, ef til vill ekki skyldari
þeim heldur en Neanderthal-
maðurinn, var Hirohito tákn
landsins sjálfs -— Japan. Hann
var ímynd hins sameinaða óvin
ar. Hanh var sjálfur þjóðar-
andinn með öllum sínum mót-
sögnum — æðislegri grimmd
og viðkvæmni fyrir öllu fögru,
hamslausu ofstæki og þolin-
móðri hlýðni við yfirboðara,
margbrotnum helgisiðum og
varð, til. Hann baðaði hægra
auga sitt — og tunglguðinn
varð til. Hann baðaði vinstra
auga — og sjá, hin dýrðlega
Amaterasu, sólgyðjan skapað-
ist.
Síðar sendi sólgyðjan barna-
barn sitt, hrísgrjónaprinsinn til
jarðarinnar til að stjórna henni.
Á sínum tíma varð svo barna-
barna-barna-barn sólgyðjunn-
ekki lakari sundmaður en hver
annar.
Hernaðarandinn.
Við hio kyrrláta og einangr-
aða uppeldi Hans keisaralegu
hátignar, var mikil rækt lögð
við það, að innræta sveininum
áhuga fyrir hernaði og öllu því
er að hermensku laut.
Tveir hinir fyrstu ráðgjafar
keisarans voru herforingjarnir
til við það að búa japönsku
þjóðina undir hið guðdómlega
sigurhlutverk.
Það var Shinto, sem ól á
hinni ofsafengnu þjóðernis-
stefnu. 1. grein japönsku stjórn
aí-skrárinnar er innblásin aí
anda þessarar trúar, en hún
segir: Yfir japanska heims-
veldinu mun ríkja óslitin röð
keisara um aldir alda. Og 3.
gr. segir: Keisarinn er heilagur
og friðhelgur. Það var Shinto,
sem innrætti japönskum laga-
nemum setninguna: Vilji keis-
arans er hin einu sönnu lög. -—
Og Shinto kendi japönskum
hirðarinnar tók hann sje fyrir
eiginkonu, Nagako prinsessú
af Satsuma ættinni, en sú ætt
stóð þá utan við þann þröngn
ættahring, sem mátti gifta dæt
ur inn í keisaraættina. Þegar
stundir liðu, eignaðist hann
með henni fimm dætur og tvo
sonu, en sá eldri þeirra er krón
prinsinn Akihito, sem nú er 11
ára.
Keisarirm.
Árið 1924 varð Hirohito rík-
isstjóri. Fjórum árum síðar tók
hann. formlega við krúnunni
með allri þeirri pomp og pragt,
hermönnum regiuna. Þeir, sem ; sem aldagamlar, Kefðbundnar
í orustu falla með orðin „Tenno i venjur fyrirskipuðu.
Maresuke Nogi, sigurvegarinn
ar, Jimmu, fyrsti keisari í Jap fi'á Port Arthur, og Heihatiro |
an. Hann skipaði niðjum sínum j Togo, flotaíori.igi, sem V’ð Tsu |
að færa öll hin átta horn al- shima hafði sökkt hinum þrek- j Krónprinsinn
heimsins undir þak Japans. jlitla rússneska flota í einni af
Þannig varð upphaf hinnar, hinum áhrifaríkustu sjóorust-
guðdófnlegu keisaraættar árið um veraldarsögunnar.
Heika Bonza“ (Lifi keisarinn)
á vörunum, verða heilagir,
hvort sem þeir hafa verið góð-
ir eða vondir í þessu lífi.
Shinto var það einnig, sem
gerði keisarann að tákni allr-
ar þjóðarinnar. Hirohiio hefir
sjaldan eða aldrei vikið hárs-
breidd frá hinum kröfuhörðu
trúarreglum.
660 fyrir Kristsburð, en Hiro-
hito, keisari, Hans göfuglynda,
Þegar hinn verðandi keisari
var 10 ára gamall, dó Meijii,
dygðum prýdda, dýrðlega Há- keisari, en Nogi, hershöfðingi
I æsku sinni var Hirohito
Hann iklæddist hinum æfa-
forna, gula klæðnaði forfeðra
sinna. Frá Tokio ók hann í
gullnum vagni til hinnar gömlu
höfuðborgar Kyoto. Þar las
hann, með tilbreytingarlítilli
röddu, eiðstaf sinn og tilkynti
svo sína eigin valdatöku. Al-
einn gekk hann, einu sinni fyr-
ir miðnætti og einu sinni eft-
ir miðnætti, að skríni formóð-
ur sinnar, Sólgyðjunnar, og
færði henni fórn, hin heilögu
þyrstur í þekkingu á öllu því, j hrísgrjón.
tign, hinn keisaralegi sonur
himinsins yfir Dai Nippon
(hins mikla Japan), er 124. af-
komandi þessarar ættar, en for
lögin hafa ákveðið honum það
hlutverk að reyna að fram-
kvæma boð Jimmus, keisara.
Afsprengi aldanna.
Hirohito fæddist í svefnher-
bergi Aoyama , hallarinnar í
dýrslegum' löstum, venjubundn | Tokio 29. apríl 1901. Japan var
um aga og hroðalegum æðis- j einmitt á þeim tíma að endur-
köstum, fullkominni sefjun af
hinu guðdómlega hlutverki
sínu og á hinn bógínn tilsvar-
andi sefjun af hinu mikla ver-
aldarvaldi.
í þessum skilningi hlaut st.yrj
öldin við Japan óhjákvæmilega
að verða styrjöld gegn keisar-
anum. í þessum skilningi hlaut
dreyfing Bandaríkjahersins frá
vestri til austurs að beinast
fyrst og fremst að goðsögninni
um hinn guðdómlega Mikado,
sem stjórnaði guðdómlegri þjóð
í styrjöld. Óhreinir Bandaríkja
hermenn og landgönguliðar, er
nýlega voru að grafa hina þraut
seigu óvini út úr fylgsnum
þeirra á Okinawa og Luzon,
voru jafnframt að grafa þessa
goðsögu út úr hugarfylgsnum
Japanans.
Hver var þessi maður, sem
jafnframt var guð?
fæðast. Það voru liðin 48 ár
síðan hinn ameríski yfirsjóliðs-
foringi, Matthew Calbraith
Perry, hafði opnað hafnir lands
guðanna fyrir verslunarviðskift
um við Bandaríkin og jafnframt
fyrir vestrænum áhrifum. Fjór-
um árum síðar átti þáð fyrir
Japan að liggja, að sigra hið
víðáttumikla Rússland og verða
ákvað að nota tækifærið og inn
prenta sveininum rækilega það,
sem þýðingarmest var við upp
eldi hans, sem sje siðareglur
Shintotrúarinnar. Og það, sem
hann gerði til þess, hefir hlotið
að hafa mikil áhrif á drenginn.
Þegar hinn aldraði hershöfðingi
og kona frjettu um lát keisar-
ans, hreinsuðu þau §ig, sam-
kvæmt reglum Shintotrúar-
innar. Því næst lögðust þau á
knje fyrir framan heimilsskrín
ið og frömdu kviðristu. en sam
kvæmt gömlum Shintotrúarsið,
sem nefndur er junshi, ber
þjónum að fylgja húsbændum
sínum í gröfina. Síðar gætu
amerískir hermenn, sem eru
þrumulostnir yfir því, er jap-
anskur hermaður lætur hand-
sprengju tæta sig í sundur, eða
sem vestrænt var, eins og marg
ir þegnar hans urðu síðar. —
Hinir virðulegu stjórnmála-
menn, er næst stóðu- krúnunni,
voru menn með vestrænar hug
myndir, eins og Saionji prins,
sem beitti sjer fyrir því, að sett
væri á stofn fulltrúaþing, í jap
önskum anda þó, með einskon-
ar þingbundinni sttjórn. Árið
1921 ákvað Hirohito krónprins
að fara utan og naut þar stuðn-
ings þessara manna. Aldrei áð-
ur hafði neinn af sonum sói-
arinnar yfirgefið land guðanna.
Ofstækisfullir Shintodýrkendur
fyltust heilagri vandlætingu
og höfðu í hótunum um það að
Því næst tók hann til að
gegna hinum keisaralegu skyld
um með iðni skrifstofumanns-
ins. Eftir venju ákvað hann
valdatímabili sinu nafn, en
það var Showa, sem þýðir
„upplýstur friður“. Hann gaf
eftirfarandi skýringu á nafn-
gift þessari: „Jeg hef komið á
vigvelli heimsstyrjaldarinnar,
og við það að sjá þar viður-
stygð eyðileggingarinnar, hefi
jeg öðlast skilning á nauðsyn
góðrar sambúðar milli þjóð-
anna“.
Þessi skilningur hjelt hon-
um ekki frá því, að leggja
blessun sina vfir innráálna í
varpa sjer fyrir járnbrautina, i Manchuríu 1931, innrásina
sem flutti hans keisaralegu há-
tign til skips. En Hirohito komst
úr landi og þessi 20. aldar kvið
ristuaðferð var aldrei notuð.
1 Evrópu, sem þá var að byrja
að rísa úr rústum; eftir hinar
gífurlegu eyðileggingar heims-
drekkir sjer, fremur en að falla i styrjaldarinnar fyrri fannst
í hendur óvinunum riíjað upp bessurr> bulduleita gleraugna-
forusturíki Austurálfu.
Afi Hirohitos, hinn ríkjandi fyrir sjer söguna um þetta verk |
keisari var hinn sköllótti, slæg Nogos, hershöfðingja.
vitri Meijii, keisari, en fyrir | En í augum Hirohitos hlýtur
hans tilstilli hafði þjóðin opnað þetta að hafa verið dýrðlegt —
land sitt fyrir vestrænum áhrif síðasta skírn hinnar þjóðlegu
um. Faðir Hirohitos var hinn trúar, sem kennir, að styrjaldir
sjúki Yoshihito, sem var sturl- sjeu eftirsóknarverðasta fráegð
aður er hann ljest. ' hvers manns, að skilyrðislaus'
hlýðni sje aðalmarkmið mann-
Leyndin yfir uppeldi keisarans. lífsins. að alger sjálfafneitun
Guðirnir æskja leyndar og sje glæsilegasti friðurinn —
yfir bernsku Hirohitos ríkti andleg ofstækisstefna, forn-
eins mikil leynd eins og guð- eskjulegri og áhrifaríkari en
irnir gátu framast óskað. Hann nokkuð það, sem nasistar hafa
Þúsund ára ríkið. | var alinn upp með keisaralegri getað látið sig dreyma um.
HIROHITO keisari rekur upp le.vnd °f? kom sjaldan fyrir
runa sinn aftur í gráa forn- au8u hinna væntanlegu þegna Vegir guðanna.
eskju. í upphafi, segir saga sinna <Það Þoíti minnisstæður Fvrir 1300 árum kom Búddha-'
Japana, var himinn og jörð eitt, atburður, þegar hann sýndi það trúin og útrýmdi að nokkuru Japan með nokkrar westrænar
frumslím svífandi í tóminu eins Utillæti að heimsækja dýra- levti Shintotrúnni eða bar að hugmyndir í kollinum. Hann
og marglitta í vatni. Þá fekk garðmn). íminsta kosti mikinn skugga á revndi þessa hugmvnd sína á
veröldin form. í upphimninum ' Hann er sagður hafa verið hans eins og Shogunatar (her- nokkrum stúdentum. sem hann
birtust hinir fyrstu guðir. — fremur kyrlátur, atkvæðalítill, foringjar. sem á timabiíi tóku taldi vera tilleiðanlega til að
Himnafaðirinn, Izanagi, stóð-og hljedrægur drengur. i vöid keisaraættarinnar að nokk. gera lítið úr formsatriðum, en
uppi á Bifröst og dýfði hinum Enda þótt hann væri rindils- uru levti í sínar hendur), báru ,hinir aðdáunarfullu stúdentar
gullna sprota sínum í hafið. — legur og herðalítill, iðkaði hann skugga á keisaraættina. En ár- jgerðu þó engan aðsúg að hön-
Norður-Kína 1937 og árásina á
Pearl Harbour 1941. Þau of-
stækisöfl, sem höfðu skapað
ríki hans, sköpuðu einnig stöðu
hans i því. Stjórnmálamenn
þeir, sem voru vestrænir í hugs
unarhætti, menn eins og Kono
ye prins og Hiranuma, hurfu
af sjónarsviðinu, en í þeirra
prins hann altaf vera að fremja stað komu metnaðargjarnir
einhver helgispjöll. í París fór ; hershöfðingjar og aðmírálar
hann út að versla og uppgötv- leins og Kenji Doihára, Hideki
aði þá. að hann var fjelaus, en I Tojo. Isozoku Yamamoto. —
samkvæmt hinum keisaralegu
siðareglum, má hann ekki
snerta peninga í London rugl-
aðist hann í langri ræðu. sem
hann var að lesa upp. Áheyr-
endurnir, sem voru allsendis
ósnortnir af Shinto, áttu bágt
með að bæla niður í sjer hlát-
urinn. Og þegar hann tók sjer
_.far með sporvagni, dulbúinn,
,og vagnstjórinn vísaði honum
j út fyrir það, að hafa ekki miða,
| gekk alveg fram af honum.
Krónprinsinn sneri aftur til
Helstu trúnaðarmenn og ráð-
gjafar Hirohitos, aðalsmenn
eins og Kido, innsiglisvörður og
fyrverandi hirðstjóri, Kantaro
Suzuki, sem nú er forsætisráð-
herra, voru settir af og ungir
menn, fullir þjóðardrambs,
komu í þeirra stað. — Sumir
hinna. rólegri manna voru
myrtir i hinni blóðugu upp-
reisn, sem gerð var árið 1936.
Meira.
Droparnir, sem fjellu af sprot- allar mögulegar iþróttir, jafn
anum, þegar hann lyfti honum, vel glímu. Mörgum árum síðar
storknuðu í Japanshafi. Himna sagði hann: — Jeg er eigin-
faðirinn hreinsaði sig með því lega ekki fær í neinni íþrótta-
ið 1868 var Shinto (sem þýðir um.
végir guðanna) gerð að ríkis-l Hirohito yar heppnari, þeg-
trú. dýrkun hinna dauðu og ar hann tók þá ákvörðun að
forfeðradýrkun komst i al- láta ástina ráða kvonfangi
— Andrea Þ. Stefánsd,
Framh. af bls. 2
messuhimni nýrrar veraldar. Á
öldum Ijóssins hefir hún nú
flust inn í óumræðilega birtu
og fegurð hins eilífa. dags.
S.
að baða sig í hafinu, sem fjell grein. Þó held jeg, að jeg sje gleyming og nú var aftur tékið'sinu. Þratt fyrir motspyrnui
LISTERINE
T-ANNKKEM