Morgunblaðið - 03.01.1946, Blaðsíða 12

12
MORGUNBIyAÐIÐ
Fimtudagur 3. jan. 1946
Áramótoávarp Ólafs Thors, forsætisráðherra
Framh af bls. 9
vikið. Öll sjergæska skapar ó-
farnað.
Jeg er meðal þeirra sem í
ræðu og riti hefi gert ráð fyrir
að að þessu geti dregið. En jeg
hefi verið andvígur baráttu um
kjararýrnun meðan atvinnu-
rekstur bar sig og enn voru
óreynd önnur úrræði. Jeg er
enn sama sinnis. Jeg tel því
rjett að bíða úrslita viðskifta-
og verslunarsamninga þeirra,
er nú standa fyrir dyrum við
ýmsar þjóðir, svo fullreynt
verði, hvers vænta megi af hin-
um nýju mörkuðum. Jeg álít
þetta leyfilegt, vegna þess, að
ekki sje óskynsamlegt að vænta
þess, að ve^na mikillar mat-
vöruþurðar kunni þeim að auðn
ast að ná sæmilegu verði, sem
góða vöru býður og getur veitt
einhvern greiðslufrest, ef óskað
er. Og jeg álít það æskilegt
vegna þess, að ef gripa þarf
til þess óyndisúrræðis að lækka
kaupgjaldið og gera aðrar til-
svarandi ráðstafanir, veltur á
öllu að það lánist á friðsam-
legan hátt og án blóðtöku á
atvinnu manna og fjármunum.
En það verður ekki nema að
þjóðin sjái og skilji, að öll önn-
ur úrræði hafi áður verið reynd.
★
JEG VIÐURKENNI að af
þessu leiðir, að orðið getur óhjá
kvæmilegt að grípa til sjer-
stakra úrræða, bátaútvegnum
til öryggis. Dettur að sönnu
engum í hug, að til lengdar
verði svo stór þáttur atvinnu-
lífs landsmanna rekinn með
rikisstyrk eða tryggingum. En
hjer er um þá einstöku að-
stöðu að ræða, að heita má að
fullkomin straurrihvörf sjeu
hvað afurðasölu áhrærir, er við
nú um skeið höfum selt alla
framleiðsluvöruna ákveðnu
verði, fyrirfram, en eigum hana
nú alla óselda, og þess von, að
þurfa að verulegu leyti að
leita á nýja markaði. Var þetta
að vísu svo fyrir ófriðinn, en
er nú því óvissara en þá, sem
lengra er umliðið frá því um
nokkurn frjálsan markað hefir
verið að ræða, eða samkepnis-
verð á vöru okkar. Munu og
allir á eitt sáttir um það, að ef
illt á að ske, svo að útvegur-
inn ætti verulegan taprekstur
í vændum, væri farsælla að
deila tapinu á alla þjóðina, held
ur en hefja hina nýju sókn með
bátaútveginum mergsognum og
máttvana.
★
Á STYRJALDARÁRUNUM
hefir íslendnigum græðst mik-
ið fje á okkar mælikvarða.
Jafnframt höfum við búið við
allsnægtir og ekki neitað okk-
ur um neitt. Hátt afurðaverð,
( samfara mikilli eftirspurn
, vinnuorkunnar, hlaut að leiða
jtil stórhækkaðs kaupgjalds og
þar af leiðandi tilsvarandi
hækkunar á dýrtíðinni. Fram
^ að þessu hefir þessi þróun ver-
jið einhliða ávinningur, þjóð-
hagslega skoðað. En að því get-
ur nú dregið óðar en varir, að
1 úr verði skorið. hvort sá ávinn-
ingur snýst til ófarnaðar. Velt-
( ur það, eins og oft og af mörg-
um hefir verið bent á, á því,
hvort við berum gæfu til • að
( gera rjettar ráðstafanir í tæka
tíð, þ. e. a. s. hvort þjóðin lætur
sjer skiljast, að framleiðsla
landsins verður eigi til lang-
frama rekin með tapi og reynist
fús til að taka afleiðingunum
af þeirri staðreynd.
Rjett er að viðurkenna að
mikið skortir á, að íslendingar
geri sjer enn fulla grein fyrir
þessu. Keppast enn hver við
annan um að draga fram sinn
hlut, raunverulegan eða ímynd
aðan. Er það kanske ekki óeðli-
legt, en þó versta hættan, sem
yfir þjóðinni vofir. Mættu ís-
lendingar vel renna huganum
til annara þjóða, sem margar
sveltá nú heilu hungri, og jafn-
framt minnast þess, að ef við
kunnum okkur ekki hóf, snýst
velgengni og velsæld í vesæld
og vansæmd.
Af þeim sigrum, sem íslend-
ingar nú verða að vinna, er
sá ekki minstur, nema mestur
sje, að okkur takist að deila
bróðurlega því sem við drögum
í búið og krefjast eigi meira
en aflast. Með því einu móti
varðveitum við frelsi okkar og
sjálfstæði. *
★
VIÐ ÍSLENDINGAR erum
minsta sjálfstæða þjóð heims-
ins. Það er áreiðanlegt, að flest
um verður á að brosa þegar
þeir heyra um þessar 130 þús-
und sálir, sem telja sig bærar
um að halda uppi menningar-
ríki og leggja fram mannvit til
úrlausnar allra þeirra við-
fangsefna, sem sjerhver sjálf-
stæð þjóð verður við að glíma.
Margir gleyma strax þessu
litla en undarlega fyrirbrigði.
En aðrir kynna sjer það betur,
sumpart af því að þeir þurfa
þess, sumpart af forvitni.
Er þetta raunverulega mögu-
legt? Geta svona fáir menn
leyst jafn mörg verkefni svo
viðunandi sje?
Því minni sem þjóðin er, því
meira á hún undir að haga
svo búskap sínum, en einkum
þó viðskiftunum út á við, að
hún með því ávinni sjer virð-
ingu annara þjóða. Skal að
þessu sinni eigi rætt, hvaða
skilyrðum íslendingar verða að
fullnægja svo vel sje í þeim
efnum, heldur á það eitt berit,
að minsta þjóð heimsins getur
vel teflt velferð sinni og sjálf-
stæði í voða, ef hún temur sjer
j siðleysi einmitt í þeim efnum,
sem beinast blasa við sjónum
annara þjóða, og jafnvel snerta
beinlínis hagsmuni þeirra, þ. e.
a. s. meðferð utanríkismála
sinna.
Þetta verðum við íslending-
ar að gera okkur ljóst og hætta
því að ræða utanríkismálin
með óvarfærni, og þeim ofsa
og óbilgirni, sem tíðast ríkir
í innanlandsmálum.
Við íslendingar þurfum einn
ig að láta okkur skiljast, að við
megum ekki fremur en aðrar
þjóðir ætla, að við getum til
lengdar vænst mikils góðs af
nokkurri þjóð, umfram það,
sem er í rjettu hlutfalli við
þá þýðingu, sem við höfum fyr
ir hagsmuni hennar sjálfrar.
Þetta er lögmál lifsins. Eftir
því skulum við hegða okkur,
m. a. vegna jSfess, að það er
frumskilyrðið til að eignast þá
vináttu og virðingu annara
þjóða, sem getur, þegar mest
ríður á, verið verðmætari en
nokkrir fjársjóðir.
íslendingar þurfa að isýna
í verki, að þeir ætla sjer að
freista þess að lifa sínu lífi
þrátt fyrir smæðina, en ekki
af smæðinni.
Við íslendingar erum orðnir
þátttakendur í margvíslegri al-
þjóðastarfsemi og gerumst ef
til vill bráðum ein hinna sam-
einuðu þjóða. Við ættum að
temja okkur nýja og betri siði
í umgengni okkar við aðrar
þjóðir og meiri háttvísi og var
færni í umræðum um utanrík-
ismálin, áður en við færum okk
ur ofar á bekkinn á alþjóða-
samkundum.'
★
ÞEGAR íslendingar endur-
reistu hið forna lýðveldi, gerðu
’þeir sjer ljóst hvílíkt-afrek er
svo fámennri þjóð að halda
hjer uppi menningarríki. Fögn-
uður þeirra var fyrirheit um
að neyta allra krafta til að
sigrast á örðugleikunum. Það
verður aldrei gert með spar-
seminni einni, þótt hagsýni sje
mikilsvirði. Aðalatriðið hlýtur
að vera hitt, að stæla þrótt-
inn og ganga með víkingslund
að því að hagnýta þau gæði,
sem landið á ónotuð. Sá auður
er kanske torsóttur, en hann
er ótæmandi.
Ef við íslendingar förum rjett
að, stýrum djarft, en gætum
þess þó að k.ollsigla okkur ekki,
getum við orðið rík þjóð. Hjer
má aldrei verða atvinnuleysi
og aldrei stritað án vits. Verk-
efnin eru nóg. Vinnuaflið af
skornum skamti. Fáar þjóðir
eiga því fremur en við að sækja
vjelaflið og láta það vinna fyr-
ir okkur. Aðrar þjóðir, sem líkt
er ástatt um, eru orðnar ríkar.
Einmitt með þessum hætti geta
þær nú boðið börnum sínum
betri lífskjör en við enn þekkj-
um: í þeirra fótspor eigum við
að feta. Af þeim að læra. Að
þetta er hægt, sjáum við best
af okkar eigin sögu. Skamt er
en umliðið frá því þjóðin lifði
fábreyttu og fátæklegu lífi í
fullkominni kyrstöðu, deyfð og
þróttleysi. Eins og tvær síðustu
kynslóðir hafa breytt árabát í
eimskip, orfi og spaða í sláttu-
vjel, skurðgröfu og dráttarvjel',
hamri og steðja, rokk og snældu
í vjelsmiðju og verksmiðju,
hreysi í höll, þorpi í borg, ný-
lendu í lýðveldi, þannig eigum
við og að sækja fram til auk-
innar velsældar og menningar.
Þetta er kanske ekki auðvelt.
En örðugri var þó hin fyrri bar-
átta, sem þó hefir leitt til svo
margra sigra á svo stuttum
tíma. Feður okkar stýrðu eftir
hugmyndaauðgi, með bjartsýni
að leiðarljósi. Við höfum þeirra
reynslu fyrir okkur. Þeir hafa
sýnt okkur og sannað, að ráð-
deild skiftir miklu, en atorka,
bjartsýni og stórhugur þó miklu
meiru. Þeir hafa sannað, að sá
byggir á klöpp, sem trúfr á
orku þjóðarinnar og auðæfi
landsins. Þeir hafa látið okk-
ur þreifa á því, að land, sjór,
mannsorka og mannvit ávaxta
ríkulega það fje, sem lagt er í
íslenskt atvinnulíf.
Við þurfum því varla ann-
ars en feta í fótspor feðranna.
Við ætlum að halda áfram því
verki, sem þeir hafa hafið, og
biðjum þess að okkur megi vel
farnast.
AÐ ENDINGU vil jeg svo
þakka öllum þeim, sem á ár-
inu hafa eflt hag fósturjarðar-
innar. Jeg þakka einnig báð-
um hinum voldugu vinaþjóð-
um, er hjer hafa haft herlið að
undanförnu. Við þökkum þeim
fyrir viðskiftin á árinu, er þær
hafa keypt vörur okkar, selt
okkur nauðsynjar og sjeð okk-
ur fyrir skipakosti og margt
annað vel til okkar gert. En
'þó er það þakkarverðast, að
Inú þegar herliðin eru að mestu
1 farin burt úr landinu, geta ís-
lendingar áreiðanlega með
sanni sagt, að aldrei mun nokk-
ur hersetin þjóð hafa átt jafn
I
anægjulegar endurminmngar
um setulið, sem íslendingar um
herlið það, er hjer hefir dvalið.
Er það eigi aðeins vottur um
iðmenningu þessara þjóða, held
ur og sönnun þess, að stjórnir
þessara ríkja hafa sjerstaklega
vandað val þeirra manna, er
hjer hafa farið með umboð
þeirra, sem og þeirra foringja,
er herstjórn hafa haft á hendi.
Eg slíkt mikils virði, og meira
en margur hyggur.
Við íslendingar óskum þess-
um og öðrum vinaþjóðum okk-
ar alls góðs á komandi ári. Við
kveðjum svo árið með þakk-
látum huga, byggjum traust
okkar á forsjóninni og tökum
ótrauðir til starfa á nýja árinu.
Jeg óska öllum sem á mig
hlýða gleðilegs árs.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiniMiiiiiiiiiiiiiiiiinin
Vanur bifreiða-
sljéri
með meiraprófi, óskar eft
ir atvinnu við að aka góð-
um sendiferðar- eða vöru
bíl, aðeins góðir bílar koma j
til greina. Tilboð leggist
inn á afgreiðslu Mbl.,
fyrir föstudagskvöld merkt i
X. 210 — 249“.
X-9
&
Effir Roberl Storm i
A FEW MO/MENTð LATER Y SET THE CAMERA,
vnilV JIAMUe...lU TRY TO
G0LSM ELICE OUT A EECTION
kioht, j OF TH15, INTACT, FOR
A AiOULAGE !
Jim: — Hjerna er gúmmíslangan, Phil. — X-9:
Það er að stytta upp. Við skulum þurka eitthvað
af þessum pollum. — 2) X-9: Við skulum dæla
vatninu úr pollunum, ef ske kynni að við fyndum
hjólför. — Jim: Jeg skil hvað þú átt við. Hjólför,
sem liggja undir vatni skemmast ekki af rejgni. —
— j. iliii^CTTe ..— — .....
jl F ^°Pr- Fcatures Syndicatfr, fnc., World ríglits rcscrvcd. »j
Nokkru seinna: Jim: Þú áttir kollgátuna. — X-9:
Náðu í myndavjelina — svo ætla jeg að vita, hvort
jeg næ ekki móti af förunum.