Morgunblaðið - 06.10.1946, Blaðsíða 8

Sunnudagur 6. okt. 1946
«
MORGUNBLAÐIÐ
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stéfánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
. Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. •— Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Alþingi gerði hið rjetta
ÚTVARPSUMRÆÐURNAR frá Alþingi hafa sýnt og
sannað betur en nokkuð annað hve sterkur er málstaður
þeirra, sem að flugvallarsamningnum standa
Út af fyrir sig voru ekki borin fram mörg ný rök í mál-
inu við þessar umræður. En rökin voru öll dregin saman
og sýndu þau hina rjettu mynd svo skýrt og skilmerki-
iega, að ei verður um vilst.
★
Öllum landslýð hlýtur nú að vera ljóst, að gegn þessum
samningi eru í raun og veru þeir einir, sem vilja fjand-
skapast við Bandaríkin.
Skýrasta sönnunin fyrir þessu er e. t. v.‘ sú, að þrátt
fyrir þann leynda og ljósa fjandskap sem Framá'óknar-
ílokkurinn, undir forustu Hermanns Jónassonar hefir
sýnt Ól§fi Thors forsætisráðherra — og það í stqðugt
vaxandi mæli — þá klofnaði þó flokkurinn til helminga
í málinu. Hvers vegna? Vegna þess,’að svo augljóslega
væri það beinn fjarjdskapur við Bandaríkin að neita þeirri
beiðni þeirra, sem fyrir liggur og samningurinn fjallar
um, að hálfur Framsóknarflokkurinn undir forustu Ey-
steins Jónssonar vill heldur kljúfa sig frá helmingnum
undir forustu Hermanns Jónassonar, — vill heldur styðja
málstað Ólafs Thors en að gerast meðsekur að verknaði-
sem heilbrigð ddmgreind nú og um allan aldur dæmir
beinan og ótvíræðan fjandskap við tvö voldugustu ná-
grannaríki okkar, Bandaríkin og Bretland.
Þurfa menn frekar vitnanna við?
★
Afstaða kommúnista markast nú sem fyrr af því, að
þeir vilja einangra íslendinga, og gera þá þar með beint
og óbeint háða Rússum.
Máske hafa kommúnistar aldrei gengið lengra í þessa
átt en einmitt nú. Því að það er rjett, sem forsætisráðherr-
ann sagði á Alþingi, að ef Bandaríkjunum er neitað um
jafn sanngjarna ósk sem þá, er þeir hafa hjer borið fram,
ósk sem byggist á því, að ljetta þeim skylduna gagnvart
Sameinuðu þjóðunum til herstjórnar í Þýskalandi, — ósk
sem byggist á því, að tryggja öryggi og líf þeirra þegna
Bandáríkjanna sem þar eru að verki, þá hafa Islendingar
opinskátt og ótvírætt sýnt Bandaríkjunum fjandskap, ög
einnig virt að vettugi ráðleggingar Breta.
Og það er einnig rjett, sem forsætisráðherrann sagði, að
afleiðing þeirrar synjunar yrði sú, sem íslendingar þó
áreiðanlega ekki ætlast til, að þjóðin ætti hvergi skjóls
að leita meðál þeirra þjóða, sem voldugastar eru, nema
hjá Rússum einum.
k
Línurnar eru skýrar — svo skýrar, að ekki verður leng-
ur um vilst.
Fylgjendur málsins vilja halda jafnvæginu í vinátt-
unni við allar þjóðir.
Andstæðingar málsins vilja raska jafnvsfeginu, með því
að fjandskapast við Bandaríkin og virða skoðanir Breta
að vettugi.
Alþingi bar gæfu til að gera hið rjetta.
★
Eigi þykir á þessú stigi ástæða til að fara ú’t í hug-
leiðingar um hið nýja pólitíska viðhorf, sem skapast hefir
í sambandi við afgreiðslu þessa máls. í lok afgreiðslu
málsins á Alþingi, endurtók formaður Sósíalistaflokksins
fyrri yfirlýsingu um, að „grundvöllur stjórnarsamstarfs-
ins sje ekki lengur til“, og að ráðherrar flokksins myndu
tilkynna forsætisráðherra þetta brjeflega og óska þess,-
að hann biðjist lausnar fyrir ráðuneytið.
Forsætisráðherra svarar þessu þann veg, að enda þótt
hann gæti ekki fallist á rökin, sem færð voru fram fyrir
yfirlýsingunni, væri hitt staðreynd, að hún væri fram
komin. Myndi hann taka brjefið strax til athugunar, er
það bærist í hans hendur, og síðan taka sínar ákvarðanir.
Öll þjóðin býður nú átekta, og leggur enn sem fyr traust
sitt á Alþingi.
\Jdwerji áhri^ar:
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
Blysfarir.
VIRÐULEG OG SKEMTILEG
var blysför Mentaskólanem-
enda í fyrrakvöld. BÍysfarir
eru ekki algengar hjer nú orð-
ið, en hjer áður fyr þótti það (
ljelegt gamlárskvöld, ef ekki,
var myndarleg blysför og stóðu
mentaskólanemendur oft að
þeim.
Á Norðurlöndum eru blys-
farir nokkuð algengar og oft
eru þær farnar er fjelög vilja
heiðra menn. Er þá farið í blys-
för heim til viðkomandi manns,
ræður fluttar og hann hyltur.
Þegar Davíð Stefánsson skáld
varð fimtugur fyrir nokkru
fóru Akureyringar heim til,
hans í blysför og þótti það bæði '
nýlunda og hátíðlegur virðing-
arvottur við skájdið.
• _
Gamall stúdent
minnist blysfarar.
SÍRA KRISTINN DANÍELS-
SON sagði mjer sögu um blys-'
för, sem hánn tók þátt í,. er
hann var nemandi r Menta-
skólanum. Hann man sjerstak-
lega eftir þessari einu blysför
vegna þess, að hann eyðilagði
einu hvítu skyrtuna sína, sem
hann átti til að við tækifæri.
„Jeg man ekki í hvgða bekk
jeg var“, sagði síra Kristinn.
,,en þetta var mikill viðburður
og jég fór í einu hvítu skyrt-
una, sem jeg átti tfl. Það var
ljereftsskyrta, og mjer alldýr-
mæt.
í blysin var notuð tjara, og
er jeg kom heim um kvöldið
sá jeg mjer til leidinda, að
skyrtan var öll útötuð í tjöru-
blettum og mjer ónýt sem spari
flík.
Þajjnig fór um blysför þá.“
•
Sprungið bílhjól.
FYRIR NOKKRUM dögum
hitti jeg kunningja minn, sem
dvalið hefir nokkur ár í Ka-
adá. Hann var illa á sig kom-
inn með sprungið bílhjól. Helj-
armikill naglagaur stóð í gegn-
um bílbarðann.
„Svona lagað kemur ekki
fyrir í Kanada. Það er sjeð
fyrir því að naglar liggi ekki
á akbrautum til að eyðileggja
bílagúmmí fyrir mönnum. Not-
ar Kanada til þess bíla með seg-
ulmagni neðan í þeim, til að
hreinsa götur af naglarusli“.
Nú er bílagúmmí skamtað og
erfitt að fá, en margir verða
fyrir þungum búsifjum af
nöglum, sem stingast upp í
hjólbarða og sprengja slöng-
urnar. Væri ekki ráð að fá
segulmagn á bíl og láta hann
fara um götur þær, sem helst
er hætta á að naglar sjeu, til
dæmis þar sem nýbyggingar
eiga sjer stað?
o
„Versta veður
í heimi“.
TÍMARITIÐ „ESQUIRE“,
sem gefið er út í Bandaríkjun-
um flutti nýlega grein um ís-
land. Er hún-yfirleitt ekki vit-
laus, en þar er því haldið fram
að amerískir veðurfræðingar
segi, „að veðurfar á íslandi sje
það versta í heimi“.
Það á ekki af okkur að irnnga
hvað snertir ummæli um veðr-
ið okkar. Hvar sem komið er í
Bretlandseyjum er talað um
„lægðina, sem valdi slæma
veðrinu í Bretlandi og komi
frá íslandi". Því miður getum
við ekki neitt gert við þessum
lægðum-. Þær verða að hafa
sinn gang. Það eina, sem hægt
er fyrir okkur að gera,' þegar
Bretar eru að kvarta, að segja
þeim eins og satt er, að við
eigum ekki þessar lægðir, því
þær komi flestar til okkar frá
Grænlandi.
I MEÐAL
■iMmiiniiiiiiiuiiiiiiiiiflflinifliiiMfiiiiiiMiaviMa
ANNARA ORÐA .
tiiiiiiiiiiiiimiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
f
I
Blysförin til Mentaskéians
ÞEGAR stúdentar hafa haft
eitthvað við á undanförnum
árum, farið í gkrúðgöngu, eins
og t. d. á lýðveldishátíðinni 18.
júní 1944, þá hefi jeg altaf ver-
ið með, eins og ber hverjum
stúdent, sem ekki vill slíta
böndin við þann hóp, sem hann
hlýtur að tilheyra til æfiloka.
En þegar í fyrrakvöld var
farin blysför að okkar 100 ára
gamla skóla og hann stóð þarna
upplýstur á sínum forna og
glæsilega stað, þá var jeg ekki
með í þeirri göngu. Og það bar
til þess, að jeg sem blaðamaður
gat ekki altaf leyft mjer þann
lúxus að vera einn af þátttak-
endunum. Þegar haldið var há-
tíðlegt 100 ára afmæli Menta-
skólans um leið og honum var
slitið í sumar, var jeg með í
hinni miklu skrúðgöngu og
horfði á þúsundirnar, sem stóðu
meðfram öllum götum, sem við
gengum um. I fyrrakvöld fanst
mjer það vera skylda mín sem
blaðamaður að vera í hópi
þeirra þúsunda, sem skapað
hafa þenna skóla, — þjóðarinn-
ar, — og horfa með þeim á það
sem fram færi. .
Jeg yarö ekki fyrir von-
brigðum. Það er eins gaman að
standa á Fríkirkjuveginum í
húminu og horfa á blysförina
koma frá Hinu mikla nýja
mentasetri okkar, Háskólanum,
eins og að vera þátttakandi í
blysförinni sjálfri. Og jeg fann
eins vel, ef ekki betur, samúð
almennings með þessum skóla,
þar sem jeg var með fólkinu,
eins og jeg hefði fundið hana,
hefði jeg verið í sjálfri skrúð-
göngunni.
Fóikið kom úr öllum áttum
og alt stefndi það á sama blett-
inn, göturnar umhverfis hinn
forna skóla, sem svo lengi hefir
staðið þarna upp af Lækjar-
götunni og reynt að ‘ búa til
sanna menn, — og tekist það
betur en manni gæti talist
mögulegt, ef mannlegt eðli er
reiknað með.
Hvass norðanvindur bljes og
maður fann greinilega að
haustið var komið. Að vitum
manns barst sterkjan af tjöru-
blysunum, sem þátttakendurn-
ir í blysförunum lögðu í köst
á túninu, svo þar myndaðist
bál, sem logaði glatt. Og gamla
skólahúsið var ljósum skreytt,
en fyrir framan það loguðu
efnnig blys, er mintu á hversu
þessi skóli hefir haldið á lofti
kyndli mentunar og menning-
ar í hundrað ár.
Og umhverfis Mentaskóla-
túnið höfðu þúsundirnar hóp-
ast saman, gamlir og ungir.
Allir virtust vita það vel, að
hjer váeri um merkilegan at-
burð, einstök hátíðahöld að
ræða, allir vildu horfa á þetta
og tjá með nærveru sinni hinni
gömlu, æruverðu stofnun virð
ing sína og hlýhug. Þetta var
þjóðhátíð, því aldrei er þjóð-
hátíð í landi, nema ef fólkið
kemur. Og mitt í deilum dæg-
urmálanna, þegar reynt var að
æsa mann gegn manni, kom
fólkið til þess að hylla jafn-
hlutlausa stofnun, eins og
Mentaskólann.
Heill sje íslensku fólki fyrir
það!
Það veit sinn vitjunartíma.
Það veit nákvæmlega hvenær
það á að koma saman svo mörg
um þúsundum skiftir. Það sann
ar aðeins eitt að þetta er ment-
að og mannað fólk, sem lætur
ekki hræra í sjer, heldur myrd-
ar sjer skoðanir sjálft. — Og
þarna í skini bálsins og blys-
anna og ljómanum frá hinu
uppljómaða skólahúsi, sá jeg
fólk mitt eins greinilega og jeg
sá það í birtu sumardagsins,
þegar fylking stúdenta fór að
hinum aldna skóla.
Og það er þetta fólk, sem
hefir gert starf þessa skóla
mögulegt úm öll þau 100 ár,
sem hann hefir starfað og það
mun gera það í framtíðinni.
Það rnun altaf standa einhuga
um alt sem máli skiftir. Að-
sóknin að afrnælishátíð Menta-
skólans sannar, að íslendingar
láta ekki kvöld og kulda aftra
sjer frá að mæta, ef þeir ætla
sjer það. J. Bn.
Brefar og Arabar
gramir Truman
London í gærkveldi.
ORÐSENDING Trumanns
Bandaríkjaforseta um aukinn
innflutning Gyðinga til
Palestinu hefir vakið mikla
gremju bæði með Bretum og
Aröbum. Bretar taka það
fram, að það sje aðeins og ein-
göngu Gyðingum að kenna,
að Palestinuráðstefnan hafi
farið út um þúfur.
Fulltrúar Arabaríkjanna
eru ákaflega reiðir forsetan-
um og hafa á orði. að ríki þessi
niuni slíta stjórnmálasam-
bandi við Bandaríkin, ef þau
haldi áfram að kliða á frekari
innflutningi Gyðinga til
Palestí’nu, og muni þá einnig
segja upp öllum samningum
um olíuvinnslu og önnur við-
skiptafrfíðindi við Bandarík-
in. — Reuter.
Krossgátublaðið, 9. tbll 1.
árg., er nýkomið út. í þessu
blaði sem öðrum er f jöldi kross-
gáta við allra hæfi og auk þess
ráðningar á gátum þeim, sem
birtust í næsta blaði þar á und-
an. — Hefir Krossgátublaðið
þegar aflað sjer mikilla vin-
sælda hjá hinum fjölmörgu
krossgátuunnendum hjer á
landi.