Morgunblaðið - 29.10.1946, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 29. okt. 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Ausiurstræti 8. — Sífhi 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.0o á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Áhyrgðarleysið
ÞAÐ er áreiðanlega einhver óáran í mannfólkinu hjer
hjá okkur íslendingum, sem verður að uppræta og lækna,
ef vel á að fara. Sje svo spurt hvar upptök meinsemd-
anna sjeu, munu fæstir í vafa um að þau sjeu hjá stjórn-
málamönnunum. Og höfuðmeinsemdin er hin gamla
erfðafylgja okkar íslendinga, sundrungin.
★
Á löggjafarsamkundu þjóðarinnar, Alþingi. sitja 52 full-
trúar, sem kjörnir eru af þjóðinni til þess að ráða fram
úr málunum og stjórna landinu. Ef þessir menn gerðu
skyldu sína, myndi margt betur fara en nú er raun á.
Enginn efast um hæfni þessara manna tii þess að starfa
vel og viturlega fyrir land sitt og þjóð, ef þeir legðu sig
alla fram til þeirra hluta. En meinsemdin gamla og rót-
gróna, sundrungin, hefir gagntekið svo marga þessa
ágætu menn, að þingið verður fyrir þá sök nálega óstarf-
hæft
í augnablikinu er landið stjórnlaust. Og fullyrt er bak
við tjöldin í þingsölunum, að þannig verði það a. m. k.
mánaðártíma ennþá. En á meðan engin ábyrg ríkisstjórn
er til í landinu, þarf ekki að halda að mikið verði unnið
að gagni í þinginu.
★
Framsóknarflokkurinn hefir undanfarið verið að boða
flokksfundi víðsvegar út um land og sent þingmenn til
að mæta á þessum fundum. Sýnir þetta einkar glögglega
hið takmarkalausa ábyrgðarleysi, sem ríkir meðal þing-
manna. Því að það er vitanlega engin afsökun Þnir þessa
þingmenn, að eins og sakir standa sje lítið að gera á Al-
þingi og því gildi einu hvar þingmenn sjeu. Þingmenn
exu einmitt kjörnir til þess að sitja á Alþingi og ráða mál-
um þar, meðan þingið starfar. Og síst situr það vel á
Framsóknarflokknum að haga sjer þannig, þar sem aðal-
blað flokksins er alltaf annað veifið með þungar áskanir
í garð þingsins, fyrir ljeleg vinnubrögð.
Það er reyndar ekki nýtt, að Framsóknarmenn rjúki
burt af Alþingi, til fundahalda út um land. Við munum
hvernig þetta gekk til haustið 1944, þegar verið var að
mynda ríkisstjórnina. Áður en ríkisstjórnin var mynduð
og áður en stjórnarsamningurinn var birtur, ruku þing-
menn Framsóknarflokksins brott af Alþingi og boðuðu
flokksfundi víðsvegar út um land. Og hvaða boðskap
höfðu þeir að flytja þjóðinni þá? Þann eina boðskap, að
þrír þingflokkar hefðu komið sjer saman um að gegna
þeirri frumskyldu í þingræðislandi, að mynda þing-
ræðisstjórn. Annað vissu þeir ekki, því að stjórnarsamn-
ingurinn var ekki birtur, þegar þessir bráðlátu þingmenn
ruku af stað.
Auðvitað fengu þingmennirnir maklega ráðningu fyrir
þetta frumhlaup sitt. Þjóðin fann ekkert við það að at-
huga, að þingflokkar tækju höndum saman og mynduðu
'þingræðisstjórn. Síður en svo. Þetta var fyrsta skylda
þeirra að gera. Og að sjálfsögðu fekst þjóðin ekki til að
kveða upp neinn dóm um málefnasamning, sem hún vissi
engin deili á. Hún vildi sjá um hvað samið var, áður en
hún kvað upp sinn dóm.
★
En það kom að því, að þjóðin kvað upp dóm um mál-
efnasamninginn frá 1944. Það gerði hún í kosningunum.
í vor. Sá dómur var ótvíræður. Hann var skýlaus trausts-
yfirlýsing til ríkisstjórnarinnar og þess málefnasamnings,
sem gerður var haustið 1944. Ætti Framsóknarflokkn-
um a. m. k. að vera minnisstæður þessi dómur.
Burtreið þipgmanna Framsóknar af þingi nú, er svipaðs
eðlis og haustið 1944. Það eru ekki samstarfs- og samein-
mgaröflin, sem hjer knýja á, heldur sundrungaröflin.
Þpssi vinnubrögð sýna betur en nokkuð annað ábvrgð-
arleysi þingmanna og algera lítilsvirðingu á.því starfi,
sem þjóðin hefir falið þeim.
\Jibverji ólripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Spiltar götur.
HÖRMUNG ER að sjá hvern- |
ig veðráttan og aukin umferð
hefir farið með allar þær göt-
ur bæjarins, sem ekki eru mal-
bikaðar. Víða eru göturnar eitt
forað með djúpum pollum og
varla færar nokkrum farar-
tækjum eða fótgangandi. Það
er sannarlega sorglegt, ao göt-
urnar skuli hafa farið svona
illa, eftir alt, sem að þeim hefir
verið unnið í sumar.
Fyrst og fremst er það hin
aukna umferð í bænum, sem
veldur spjöllunum á götunum,
enda mun koma að því, að ekki
borgar sig að leggja götur öðru-
vísi en steyptar eða malbik-
aðar, en það er hreint ekki svo
lítið vérk og mun kosta skild-
inginn.
Smámyntarskortur.
SMÁMYNTARSKORTURINN
í landinu fer versnandi með
degi hverjum, jafnvel opinber-
ar stofnanir og embætti géta
ekki lengur gefið til baka og
hvetja menn til að koma með
skiftimynt með sjer þegar hið
opinbera þarf að borga ut. Fyr-
jr löngu voru gerðar ráðstafan-
ir til að fá nýja smámynt frá
útlöndum, en það er með þá
framleiðslu eins og margt ann-
að, sem þarf að fá gert, að það
dregst lengur en ætlað var. í
nokkra mánuði hefir verið von
á smámyntinni til landsins, en
eftir því, sem best er vitað er
hún ójtomin ennþá.
Smámyntarskorturinn stafar
ekki eingöngu af því að fólk
hafi meira fje milli handanna,
en áður tíðkaðist. Ókjör öll af
íslenskum smápeningum fór 1
festar og glingu’r, sem búið var
til handa hermönnum, en þeir
keyptu mikið af smápeninga-
festum til minja um veru sína
hjer á Islandi.
Þess er að vænta að fjármála-
ráðuneytið reyni nú enn einu
sinni að herða á því að smá-
myntin nýja fáist til landsins,
því erfiðleikarnir eru mjög
bagalegir víða í þessum efnum.
•
Vestur-íslendingur
segir frá heimkomu.
VESTUR-ÍSLENDINGARN-
IR, sem dvöldu hjer á landi í
sumar í boði Þjóðræknisfje-
lagsins og ríkisstjórnarinnar
eru komnir heim til sín. Koma
þeirra hingað vakti talsverða
athygli og mun mörgum þykja
gaman að heyra hvernig þeir
lýsa heimkomunni fyrir lönd-
um sínum vestra. I erindi sem
Stefán Einarsson ritstj. Heims-
kringlu flutti skömmu eftir að
hann kom vestur sagðist hon-
um frá m. a. á þessa leið:
,,Að lýsa allri skemtuninni,
sem við höfum haft af heim-
ferðinni, er ekki hægt. Að heyra
útvarpið stöðugt flytja mál sitt
á íslensku, var gaman; að heyra
blaðadrengina hrópandi á ís-
lensku ög sjá götunöfnin öll á
íslensku og matskrár hótelanna,
og tala við þjónana á íslensku
á hótelunum og börnin á göt-
unum, er svo skemtilegt alt og
innilegt, að maður gleymir því
aldrei.
•
Ánægður með
móttökurnar.
„HVAR SEM KOMIÐ VAR,
var okkur tekið opnum örmum,
segir Stefán ennfremur. En það
var fleira en það, sem minti
mig á, að jeg var kominn heim.
— Fjöllin blá í fjarska, söngur
fuglanna, niður fossanna og
gnýr brimsins við klettótta
strönd, þetta blandast alt svo
þægilega æskuminningum þess,
sem uppkominn fer að heiman,
að honum finst það alt partur
af sjer sjálfum. Hann skilur þá
fyrst hvað það er að vera kom-
inn heim, sem hann hefir ef til
vill aldrei skilið eins erlendis.
Þarna lýsir sjer skyldleikinn
við æskustöðvarnar og þetta er
leyndardómurinn að þrá Vest-
ur-íslendinga heim og þjóð-
rækni þeirra.
•
Framfaraaldan,
sem kom of seint.
í EFTIRFARANDI ORÐUM
lýsir Stefán ritstjóri skoðun
sinni á framfaraöldunni, sem
komið hefir öllu af stað á ís-
landi, eins og hann orðar það:
„Eftir að hafa sjeð Suður-
landsundirlendið, Borgarfjörð-
inn og hin blómlegri hjeruð
heima fór jeg að spyrja sjálfan
mig hvort vesturferðirnar
hefðu verið nauðsynlegar. Mjer
fanst að þeir sem vestur fóru
fyrstu 10 til 20 árin, hefðu með
hægara móti getað numið land
á íslandi, en hjer vestra og það
hefði minni fórnir haft í för
með sjer fyrir þá. En framfara
aldan, sem á síðustu 30 eða 40
árum, hefir sett alt á hreyíingu
heima, kom 30 árum of seint.
Hefði hún verið risin eins hátt
og nú 1874, hefðu líklegast eng-
ir vesturflutningar orðið. Það
var tíminn, sem þarna kom
mest til.greina og meira heldur
en landakostir“.
Það er sannarlega gleðilegt,
að þeir Vestur-íslendingarnir
skuli hafa haft ánægju af komu
sinhi hingað, þá hefir og til-
ganginum með heimboðinu
verið náð.
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
aillSllltllMMillllillMMIItMIMIMItlllMMlMiiMlllllMltMSMlliMMMItllllltn
SAMKVÆMT tilkynningu
frá stjórn sænska hersins, hafa
nú ljósfyrírbæri þau, sem víða
sáust um Svíþjóð fyrir
skömmu, verið rannsökuð eins
gjörla og hægt hefir verið.
Fyrirbrigði þessi byrjuðu að
sjást síðast 1 maí þessa árs, en
fregnirnar um fyrirbrigðin voru
fáar og strjálar í maí og júní
yfirleitt. Var engar ályktanir
hægt að draga af frjettum
þeim, sem bárust, og ekki var
heldur hægt að að fipna neitt
samhengi milli viðburða þess-
ara og svipaðra viðburða, sem
urðu í öðrum löndum á sama
tíma.
I byrjun júlímánaðar sáust
allskonar ljósfyrirbrigði um alt
landið samtímis. Svipaðir við-
burðir gerðust einnig í byrjun
ágústmánaðar. Milli þessara
tímabila hafa fregnirnar um
þessi ljósfyrirbrigði verið
fremur f áar og í september bár-
ust aðeins einstakar fregnir um
þessa.
Með samvinnu við stjörnu-
fræðinga var það uppgötvað,
að þegar Ijósafyrirbrigðin voru
mest, muni hafa verið um loft-
steina eða vígahnetti að ræða.
Tekur þetta til tímabilanna
tveggja í júlí og ágúst, er mest
bar á þessu.
Þegar 1 byr|un þtssara fyrir-
burða vorú láðstafanir gerðar
til þess að fylgjast með fyrir-
fcrigðum þessum og reyna að
Furðuljós yfir Svíþ
komast eftir orsökum þeirra.
Var sjerstaklega talið að með
radartækjum mætti komast að
því, hvort ljós þessi stöfuðu frá
nokkurskonar skeytum eða flug
vjelum. Radartækin sýndu líka
viss áhrif og enda önnur verk-
færi, en með því að fara eftir
þessu fengust engar sannanir,
sem óyggjandi mættu teljast.
Fram að 1. október hafa alls
um 1000 fregnir borist her-
stjórninni, og hefir hún látið
bera þær saman og vinna úr
þeim. Um 80% af þeim eru um
hrein Ijósfyrirbrigði, sém lík-
legt er að hafi verið vígahnett-
ir eða önnur ljósfyrirþrigði í
geymnum. Það sem eftir er af
frjettunum er all-sundurleitt,
hafa sumir bæði sjeð ljós og
heyrt hljóð. Flestar eru frá-
sagnirnor mjög óljósar og verð-
ur að fara mjög varlega í að
treysta þeim. Þó hefir nokkr-
um sinnum komið fyrir að
menn hafa °jeð fyrirbrigði sem
ekki geta verið heimfærð til
neinskonar ljósfyrirbrigða í
lofíi og þar \-ar heldur ekki um
að ræða að sænskar flugvjelar
væru á ferð. En ekki hefir ver-
ið hægt að fylgjast með braut
þessara farartækja yfir landið,
nje reikna hana út.
Þá liggja íyrir margar fregn-
ir um að þessu hafi slegið nið-
ur í jörðina oíg hafa þéir sem
þótst hafa sjeð slíkt- ;eínnig
þótst finna leifar af hinu og
F
öðru, sem hrapað hafi til jarð-
ar. Þessar leifar eru venjulega
svipaðar annaðhvort koksi eða
gjalli, og hefir verið hægt að
efnagreina þetta. Með því hefir
verið hægt að skera úr um það,
að hjer hefir ekki verið um
neinskonar skeyti að ræða, s. m
af mönnum hafi verið gert.
Enn hefir ekkert fundist, sem
gæti bent til þess að þetta gæti
stafað frá neinskonar vopni af
V-tegundinni.
Það má því með vissu segja
að méirihlutii n af þessum fyr-
irbrigðum eru loftljós í geyirn-
um. Slíkt kemur oft fyrir, en
vekur yfirleitt ekki mikla at-
hygli. En þegar athyglin er
vakin, fara menn að gefa þesru
nánari gætur, og þess vegna
hefir hinn mikli frjettafjöldi
borist. Sumt af því, sem fyrir
hefir komið, verður þó ekki
skýrt sem loftljós, en ekki eru
fyrir höndum nægilegar sann-
anir til þess að segja hvað það
hafi verið. (Frá sænska sendi-
ráðinu).
Sffslu loðfeldum
LONDON. Nýlega var brot-
ist inn í hús auðmanns nokk-
urs í London og hafði þjófur-
inn eða þjófarnir á brott með
sjer loðfeldi og skartgripi, sem
virtir voru á meira en 5000
steriingspund.