Morgunblaðið - 29.10.1946, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 29. okt. 1946
MORGUNBLAÐIÐ
1
HITLER EINS OG HANM VAR
NÚ, eftir að byrjað er að
rofa til í Þýskalandi, eru xnörg
leyndarmál farin að koma í
ljós. Við höfum komist á snoð-
jr um ýmislegt, sem við kem-
ur upphafi styrjaldarinnar, og
margskonar smáatriði um gang
hennar. Hvað höfum við þá
lært um upphafsmann þessarar
styrjaldar?
Hann var auðvitað gæddur
snilligáfum; byltingarkenndum
snilligáfum — það er árangurs-
laust, að neita því, því enginn
venjulegur maður hefði getað
átt upphafið að slíkri eyðilegg-
ingu; en það eitt, að segja að
maður skari fram úr, gerir okk-
ur ekkert auðveldara að skilja
hann. A hverju bygðust þessar
gáfur hans? Að hvaða leyti var
hann giörsamlega frábrugðinn
öðrum mönnum og á hvaða
sviði átti hann samleið með
þeim?
Sumir hafa gefið í skyn, að
Hitler sjálfur hafi verið lítil-
fjörleg persóna, hann hafi að-
eins verið tákr, verið leiksopp-
ur í höndum voldugra utanað-
komandi afla, fjármálajöfra t.
d. viðskiptahölda, junkaranna
eða hersins. Þetta eru staðleys-
ur einar. Um skeið hjeldu allir
þessir aðilar að þeir myndu geta
ráðið við Hitler. Þeir lyftu hon-
um til valda. En að lokum rjeði
hann einn yfii þeim öllum og
allir steyptust þeir í glötunina
ásamt honum.
Einvaldurinn.
Það var síðustu dagana fyrir
ösigur Þjóðverja, að hið algera
einveldi hans kom best í ljós.
Þá hafði hann engu lengur
stjórnarstofnanir sjer til aðstoð
ar. Hann hafði engan her, enga
Gestapo-menn, engan áróður.
Auðsjeð var, að honum hafði
mistekist að framkvæma það,
sem hann hafði sett sjer fyrir
hendur. Hann hafði eyðilagt
Þýskaland. Og þó var persónu-
leiki hans svo alger, að skipan-
ir hans voru enn framkvæmd-
ar út í æsar.
Martin Bormann og aðrir
vildu flýja Berlín, áður en hún
yrði umkringd. Þeir hefðu auð-
veldlega getað gert þetta. En
Hitler neitaði að hreyfa sig, og
þeir fóru því hvergi. Þeir dvöld
ust meira að segja í borginni)
meir en 24 klukkustundum eft-
ir dauða hans, svo að þeir
mættu framkvæma þá fyrirskip
un hans, að líki hans yðri brent.
Afleiðingin af þessu varð svo
sú, að þeim reyndist ómögulegt
að flýja, og flestir þeirra ljetu
lífið í Berlín. Aðeins einn mað-
ur reyndi að komast undan á
laun þessa daga. Þetta var
mágur Hitlers. Hitler gaf fyr-
irmæli um að finna hann, flytja
hann til baka og skjóta hann;
og enn var fyrirsltipunum hans
hlýtt.
Trúði á stjörnuspár.
Hvernig getum við skýrt
þetta frábæra persónulega vald?
Að stjórnmálalegum ástæðum
slepptum, hafði Hitler eflaust
eitthvað sjerstakt persónulegt
aðdráttarafl. Hann kom þjóð-
verjum.til að trúa því, að hann
væri innblásinn. Allir sem komu
til hans, voru tældir frá fyrri
hugsjónum sínum; hann töfr-
aði þá.
Það voru sjerstaklega augu
Nýjar upplýsingar bygðar á
ieyniskjölum og viðtölum við
nánustu samverkamenn hans
JJ. & Jrevor-Uo!
Fyrri grein
oer maj-or
Leyndin, sem hvíldi yfir lífi Hitlers, er engri
minni nú en eftir dauða hans. I grein þessari er
gerð tilraun til að skygnast lítillega bak við þetta
launungartjald. Greinin er rituð af manni, sem
haft hefir tækifæri til að ræða við ýmsa af helstu
fylgismönnum Hiílers, auk þess sem höfundur-
inn hefir haft aðgang að opinberum skýrslum og
leyniskjölum. Hann hafði, fyrir hönd Breta, yfir-
umsjón með rannsóknum þeim, sem fram fóru í
sambandi við dauða einræðisherrans.
I
hans, sem hötðu dáleiðandi á-
hrif. Þau voru ekki skær; þau
voru blá-grá og dimm. En þau
bjuggu yfir myrkum krafti,
sem yfirbugaði menn. Einn af
bestu mönnum hirðar hans ját*-
aði, að hann hefði ekki þurft
annað en vera í nálægð Hitlers,
til að vera dauðþreyttur eftirá.
Hitler var galdramaður, sem
kom heilli þjóð til að trúa því,
að hann einn skildi dulheima
stjórnmálanna.
Hann trúði þessu jafnvel
sjálfur, og trúði því til hinstu
stundar, að hann væri þýskur
Frelsari, sem einn væyi nógu
viljasterkur til að leiða Þýska-
land til sigurs; og það var með-
al annars af þessari ástæðu, að
hann hræddist það, að verða
myrtur, og auldist daga og næt-
ur í djúpum neðanjarðarskýl-
um.
Og það eru fleiri ástæður fyr-
ir því, að líkja má honum við
töframann. Líkt og Wallenstein,
hinn þýska æfintýramann
þrjátíu ára stríðsins, trúði hann
á stjörnuspádóma. Bæði hann
og Himmler höfðu stjörnuspá-
menn og studtíust við spádóma
þeirra, þegar mikið var í húfi.
Skaraði aldrei framúr.
En þótt kalla megi Hitler af-
burðamann, skaraði hann aldrei
fram úr á sviði hinna jákvæðu
framkvæmda. í hjarta sínu, og
á bak við allar hinar þýðing-
arlausu setningar um friðsam-
legar fyrirætlanir, leyndist löng
un hans til að eyðileggja. Þeg-
ar hann hugsaði um sjálfan sig
sem sögulega persónu, skipaði
hann sjer ekki á bekk með hin-
um frægu brautryðjendum
menningarinn-jr: hann leit á
sjálfan sig sem svipu mann-
kynsins — Alaric, Attila, Gen-
ghis Khan.
Þessi gjöreyðingarstefna hans
'v'ár mikiíl 'hlúti af heimsspeki-
stefnu þeirri, sem hann hall-
aðist að til að byrja með. Um
miðbik yaldatimabils hans bar
ekki svo mjög á þessu. En að
lokum, þegar Göbbels hafði
Hann trúði á stjörnurnar.
beitt öllum brögðum sínum,
sínum, logaði þessi stefna upp
á ný, og nasisminn tók aftur
á sig sitt upprunalega gerfi. Þeg
ar hann ákallar Varúlfana, fer
hann í raun og veru fram á als-
herjar eyðileggingu. Þeir, sem
þekktu Hitler, vissu um þetta
eyðileggingarbrjálæði hans.
Morðæði.
Enda þótt Hitler hræddist
blóð, nægði umhugsunin um
það til að æsa hann og hrífa.
Það þurfti ekki annað en minn-
ast á hina æð'slegu „hreinsun"
1934, eða blóðtöku Evrópu, til
að brevta öllu lundarfari hans.
Augu hans þrútnuðu og hann
var gerbreyttur maður. Og hon-
um stóð á sama, hverjir voru
drepnir.
Þýskur liðsforingi byrjaði
einu sinni að skýra frá því í
afsökunarróm, að mannfall
Þjóðverja hefði verið mikið.
Hitler stoppaði hann. „Mann-
fall getur aldrei verið of mik-
arinnar, vildi hann láta færa
mannfórnir við gröf sína.
Maður, sem reynir að ger-
breyta öllum heiminum, hefir
óhjákvæmilega í sjer eitthvað
af eðli listamannsins; því lista-
menn reyna líka að breyta ver-
öldinni, enda þótt þeir oftast
láti hugmyndaflugið nægja.
Hitler leit altaf á sjálfan sig
sem listamanr., og stjórnmál á-
leit hann eina hlið listarinnar.
Hann vildi aldrei líta á Himml-
er sem eftirmann sinn, vegna
þess að hann „skorti svo al-
gerlega allar listgáfur", og í
lokin hafði hann meiri áhuga á
lokasenu með óperusniði, en ör-
lögum Þýskalands. Fyrir stríð-
ið lifði hann „listrænu Iífi.“
Adolf og Eva.
Vinnutími Hitlers var venju-
lega frá hádegi til hálf fimm
að morgni. Hann hljóp þó stund
um frá vinnu sinni, fór í skemti
ferðir upp til fjalla og umgeng^t
einkum kvikmyndastjörnur og
aðra leikara.
Hann kyntist bæði Evu
Braun og einkalækni sínum
gegnum þetta. og bæði höfðu
mikil áhrif á líf hans. Hitler
taldi sjálfum sjer oft trú um,
að hann vildi gjarnan draga
sig í hlje og gerast listamaður;
að hann vildi lifa einn með Evu
Braun i borginni Linz. Hann
leit ætíð á Linz sem æskustöðv-
ar sínar. Rjett fyrir andlát sitt
var hann að undirbúa nýtt
söngleikahús þar, og í erfðaskrá
sinni gaf hann listasafni i Linz
myndir sínar.
Foreldrar Hitlers voru af
millistjettum, og enda þótt
hann gnæfði yfir samborgara
sína í stjórnmálum og hug-
myndum, kom þessi engill eyði-
leggingarinnar í einkalífi sinu
ætíð fram sem miðstjettarmað-
ur.
Þetta kom honum að ýmsu
leyti vel, því þýski verkamað-
urinn og óbreytti hermaðurinn,
sem leit á Göring og marga
fjelaga hans sem þóttafulla auð
jöfra, varð honum aldrei frá-
hverfur. Hann var ætíð einn
þeirra.
Hann lifði fábreyttu lífi og át
reglulega, þegar Eva Braun var
fjarverandi, með einkariturum
sínum.
Evgí Braun var ólík þeim
hjákonurti harðstjóra, sem við
eigum að verjast. Enda þótt
hún væri viðfeldin í útliti, var
hún engan vegin fríð. Smekk-
ur hennar var látlaus og hún
haíði ekkert dálæti á vóldum.
stjettalífernisins, sem tlitler
fjell i geð.
Hún bægði stjórnmálamönn-
unum frá honum, þegar hann
vildi hvílast, sá um að eiuka-
boð hans (venjulega hald'm kl.
2,30 e. m.) yrðu ekki trufluð;
þegar allir virtust vera aö y.C-
irgefa hann, treysti hann henni
algerlega. Hitler spáði því, að
aðeins Eva Braun og Elsas-
hundurinn hans, Blendi, mundu
ætíð halda trygð við sig.
I fyrstu var Eva Braun látin
dveljast í Obersalzburg, og kom
aldrei til Berhn. Þarna- fór hún
á skíðum og kleif fjöll; hún
dansaði vel, hafði sama list-
smekk og Hitler og gat rætt
við hann um bækur og myndir
og verið í ráðum, þegar kaupa
átti ný listaverk. Það var að-
eins síðustu tvö árin, að hún
fjekk að koma til Berlín. Að
lokum kom hún óumbeðin, og
Hitler reyndi að senda hana til
baka. En hún neitaði, hún hafði
komið til að giftast honum.
ið“, sagði har.n ákafur, „það | Hún var aðstoðarmaður ljós-
er grundvöllurinn undir frægð j myndara, kom af sömu stjett-
um og Hitler; og það var af
þeim ástæðum, að hann kau.'
hana frekar en hinar fjplmorgu
norfænu leikkonúr. sem Göbb-
els kynti fyfir honum. Úún
skipti sjer aldrei af stjórnmál-
um, en sá um þau atriði milli-
framtíðarinnar."
Siðustu dagana, sem hann
lifði, fyrirskipaði haiin'fjölda-
aftökur, að því er virtist al-
gerlega að ástæðulausp. Myrða
átti alla „meiriháttar“ stríðs-
fanga. Líkt og hetjur fornald-
M.A. Skólittn selt-
ur á sunnudaginn
MENNTASKÓLINN á Akur-
eyri var formlega settur klukk-
an tvö á sunnudag í hátíðasal
skólans.
Sigurður Guðmundsson,
skólameistari hjelt við það tæki
færi ítarlega ræðu. Skýrði hann
m. a. frá breytingum á kenn-
araliði skólans. Sigurður L.
Pálsson dvelst í vetur í Ox-
ford á vegum Brithis Council.
Guðmundur Arnlaugsson tekur
við starfi sínu við Menntaskól-
ann í Reykjavík. Friðrik Þor-
valdsson er við nám í Edin-
borg og Steingrímur Sigurðs^
son við.nám í Nottingham. Hin-
ir nýju kennarar eru Björn
Bjarnason cand. mag., stærð-
fræðikennari Ottó Jónsson frá
Menntaskólanum á Akureyri,
enskukennari frú Erla Geirs-
dóttir og Hreinn Benediktsson
stúdent málakennarar. Ráðs-
konuskifti hafa orðið við heima
vist skólans. Af störfum lætur
ungfrú Einhildur Sveinsdóttir,
en við tekur ungfrú Magnea
Pjetursdóttir. Skólameistari
þakkaði förnum starfsmönnum
störf og bauð nýja velkomna.
Þá gat skólameistari þess, að
smíði hins nýja heimavistar-
húss hefði hafist 27. ágúst og
lýsti hann teikningum húss-
ins. Yfirsmiður er Stefán
Reykjalín og gjaldkeri dr. Krist
inn Guðmundsson. Skólameist-
ari þakkaði skilning Alþingis,
menntamálaráðherra og ríkis-
stjórnar yfirleitt á þörfum
skólans. Gat hann þess að innan
skamms yrði lagður hornsteinn
hússins.
Loks hjelt skólameistari ræðu
um ýms vandamál varðandi
æskuna, sjerstaklega um Vax-
andi hnupl og virðingarleysi
fyrir. eignarrjetti.
Söp^stjórn við'athöfnina ann
aðist frú 'Margrjet Eiríksdótt-
ir, skólastjóri Tónlistarskólans.
I vétúr slunda 14(5 manns
nám við ■ Menntaskólann.
H. Vald.