Morgunblaðið - 02.11.1946, Síða 9

Laugardagur 2. nóv. 1946
ÍÍOKGUNBLAÐIÐ
9
HARI POGO OG MANNÆTURNAR
Hinn merkilegi Íífsferill Charles
JEG heyrði fyrst getið um
Hari Pogo dag nokkurn 1944,
þegar tundurspillir okkar kom
við á smáeyju í Salomonseyj-
um. Jeg leitaði hann uppi í hin-
um hrörlega skógarbústað hans,
og sá hann fyrst gegnum opna
hurðina, mjósleginn, lágvaxinn
mann, með andlitsdrætti ein-
setumannsins. Hann var klædd
ur tötralegum áströlskum her-
mannabuxum og háum stígvjel-
um, og líkami hans bar þess
glögg merki, að hitasóttin hafði
leikið hann grátt. Hann leit *á
mig yfir gleraugu sín. „Komdu
inn, sonur minn,“ sagði hann.
,,Jeg er að vinna að orðabók-
inni minni.“
Allt var á tjá og tundri í her-
berginu. Húsgögnin voru striga
fleti, tveir gamlir stólar og nið-
urnítt borð, sem hlaðið var
■ gömlum tímar'.tum frá Ástralíu
og Nýja Sjálandi. Á trjekassa
stóð rykugt skákbretti.
Jeg kvnnti mig, og við rædd-
umst við allan daginn. Hann
bjó sjer sjálfur til sígarettur
sínar, og á meðan hann reykti,
sagði hann mjer frá þeim 45
árum, sem hann hafði lifað
meðal hinna innfæddu. Hann
sagði mjer af lífi sínu þarna
og nærri hálfrar aldar baráttu
við fávisku, mannakjötsát og
sjúkdóma.
Menntamaður.
Þessi lávaxni maður, sem
þeir innfæddu kalla Hari Pögo,
er trúboði, málamaður, orða-
bókasmiður og hinn góði hirðir
hinna svörtu „safnaðarbarna“
sinna. Hið rjetta nafn hans er
Charles Ellioct Fox, og hann
hefjr doktorsnafnbót frá há-
skóla Nýja Siálands.
Sem ungur maður sneri Charl
es Fox bakinu við lifnaðarhátt-
um hvítra manna. Hann gerð-
ist múnkur og lagði af stað til
hinna þá óþektu Salomonseyja.
Innbyggjar þessara eyja eru
sterklegir og grimmúðlegir á-
sýndum. Næsíum allir þeirra
hafa tattóeringar á andliti og
brjósti, og þeir skreyta sig með
hálsfestum úr hundstönnum •—
eða mannatönnum. Hár sitt lita
þeir dimmrautt.
Charles Fox ávann sjer hylli
þessara villimanna, með því að
lifa eins og þeir. Óvopnaður og
aleinn ljet hann flytja sig til
eyjarinnar San Cristobal, en
þar höfðu mannætur um lang-
an tíma hafst við. Hann steig á
land eftir að dimmt var orðið
en þeir, sem höfðu ferjað hann,
flýttu sjer í burtu. Og með
tösku af lyfjum og örlítilli fæðu
gekk Fox brosandi á fund
grimmasta kynflokks Salomons
eyja.
Þegar maður lítur á Fox, á
maður auðveldar með að skilja,
hvernig hann slapp lifandi frá
þessu. I andliti hSns má lesa
blíðlyndi, vináttu og djúpan
skilning. En hann skýrir þetta
sjálfur á annan veg.
„Jeg er ekkert nema beina-
grind,“ segir hann brosandi. „I
þeirra augum var ekki það mik-
ið ket á mjer, að það svaraði
kostnaði að skipta sjer af mjer.“
Hvíti maðurinn.
Fyrst vakti þessi ungi, hvíti
maður eftirtekt í þorpinu. Síðan
varð hann hálfgerður kjöltu-
rakki. Einn eldri mannanna
E. Fox, sem í 45 ár hefur Sifað
meðal frumbyggja Salomonseyja
hjálpaði honum að byggja sjer
kofa, oe smám saman var byrj-
að að líta á hann sem einn af
hópnum.
Enda þótt hann hefði ekki
læknismentun. hafði hinn ungi
trúboði aflað sjer örlítillar
þekkingar á h;tabeltissjúkdóm-
um. Hann vakti yfir hinum
sjúku, lagði kælandi hendi sína
á brennandi enni þeirra og gaf
þeim það litla. sem hann hafði
af lyfjum.
Það leið langur tími, þar til
ungi munkurinn gerði tilraun
til að prjedika. Ilann varð fyrst
að læra hinar mismunandi mál-
ýskur eyjanna. Og hann varð
að vinna hylli galdralæknanna,
með því að koma fram eins og
aðstoðarmaður þeirra, en ekki
keppinautur.
En hægt og hægt vísaði Fox
leiðina til betri lifnaðarhátta.
Hann setti trjególf í kofa sinn,
hinir innfæddu fóru að dæmi
hans, og trjególf er nú í hverj-
um kofa. Hann baðaði sig oft,
og þeir hermdu eftir, án þess að
vita, hvers vegna þeir voru að
þessu. Hörundssjúkdómar mink
uðu.
Sjúkdómar.
Fox hefir fengið mýraköldu
104 sinnum. Flestum hörunds-
sjúkdómum hitbeltislandanna
hefir hann þjáðst af. Stundum
tók harin veikina af ásettu ráði.
„Hvernig gat jeg hjálpað sjúk
lingum,“ segir hann núna, „ef
jeg þekkti ekki deili á þján-
ingum hans? Með því að taka
sjálfur sjúkdóminn gat jeg gert
alskonar tilraunir, þar til jeg
fann lausnina.“
Það er vegna ninnar þrá-
földu mýraköldu, að bann fjekk
heitið Hari Pogo. Hari Pogo
þýðir: „Sá, sem liggur ágrúfu“.
Svörtu ,,börnin“ hans gáfu hon-
um nafnið, eftcr að hafa komið
að honum hvað eftir annað, þar
sem hann lá meávitundarlaus
eða kvalinn af mýraköldu.
Fox hefir sjeð töfra og viili-
mannagaldra, sem hann getur
ekki skýrt. Hann sagði mjer,
að hann hefði eitt sinn sjeð
„peningamann“ standa nakinn
á ströndinni fyrir framan helg-
an eld og hrista skeljápeninga
fram úr tómum höndunum.
Hann var viðs+addur, þegar San
Cristobal kynflokkurinn brendi
líkið af höfðingja sínum á báli,
og eldurinn hoiaði innan skrokk
inn, án þess að skinnið sviðn-
aði einu sinni.
Nakið kvenfólk.
Hari Pogo er langt frá því
að vera einstrengingslegur siða
bótamaður. Hann sjer ekkert
rangt við það, þó kvenfólkið
gangi um með mittisklæði, eða
þá als ekki neitt. Hann heldur
því fram, að því meiri föt, sem
þær beri, því skæðari sjeu húð
sjúkdómar þeirra Hann brosir
að sögunni um stúlkurnar, sem
fengu að gjöf skyrtur, til að
^iylja nekt sína, og klipptu tvö
stór göt á flíkurnar, til að gera
þær þægilegri.
Góðir siðir.
Þau 45 ár, sem Hari Pogo hef
ir dvalist á eyjunum, hefir
mannát því nær lagst niður. En
jafn ákaft og hann barðist gegn
þessum sið, reyndi hann að
gæta þess, að góðu siðirnir
hjeldust óbreyttir. Einn af sið-
um þessum er þann veg, að þeg
ar tveir menn berjast, fer sá,
sem sigrað hefir, til hins sigr-
aða, og greiðir honum skelja-
peninga, til að sýna, að deilu-
málið sje úr sögunni. Peningar
þessir eru geymdir og þegar
sonur móttakandans er orðinn
fullorðinn, fær hann þá syni gef
andans, en að því loknu halda
báðar fjölskyldur mikla hátíð,
til að fullsanna það, að deilu-
málið sje gleymt, dautt og graf-
ið.
Þess má geta í þessu sam-
bandi, að það er aðeins hægt
að kaupa þrennt fyrir skelja-
peninga: konu, grís eða bát.
Ræðumenn kynflokksins nota
þá þó á annan veg. Eftir að
hafa flutt langa ræðu, borga
þeir hverjum Kurteisum áheyr-
anda ákveðna upphæð, til að
láta í ljós þakklæti sitt til
þeirra, sem á hlýddu. Hari
Pogo lítur svo á. að margir
mættu taka sjer þetta til fyrir-
myndar.
Hari Pogo hefir örsjaldan
farið frá eyjunum, síðan hann
kom þangað fyrir 45 árum.
Hann var kyr eftir að Japanir
komu þangað. Hinir innfæddu
hjálpuðu honum að dyljast,
meðan innrásarherinn reyndi
að hafa upp á honum, til að
afla sjer upplýsinga.
Hann er nú 68 ára gamall
og hefir enga 'öngun til að snúa
aftur til kynbræðra sinna. Hann
vill eyða síðustu árum ævi sinn
ar á eyjunum. og halda áfram
að fræða, prjedika og græða
sár hinna sjúku.
mgafsjénsskéii
FRAM er komið á Alþingi
stjórnarfrv. um matsveina- og
veitingaþjónaskóla.
Skal stofna þennan skóla í
Reykjavík. Skólinn á að veita
hagnýta fræðsiu, þeim, sem
gerast vilja matsveinar eða
veitingaþjónar á skipum og
gisti- og veitingahúsum. Kensla
verður bæði bókleg og verk-
leg.
I greinargerð segir svo:
Þegar hafin var bygging
sjómannaskólans var svo ráð
fyrir gert, að þar yrði, svo
fljótt sem unnt væri, komið
upp skóla fyrir matsveina og
veitingaþjóna, til starfa á ís-
lenskum skipum, bæði fisk-
flutninga- og farþegaskipum.
Nú má vænta þess, að þetta
húsnæði verði fullbúið á árinu
1947, og á þá skólinn að geta
tekið til starfa.
Um þörf fyrir þennan skóla
þarf ekki að fjölyrða. Það er
alkunnugt, að kennslu á þessu
sviði befir skort mjög á und-
anförnum árum, og enn verður
þörfin brýnni með aukningu
skipastólsins nú.
Þá hafa ráðuneytinu einnig
borist um það tilmæli frá sam-
bandi veitinga- og gistihúsa-
eigenda, að sjeð yrði fyrir
kennslu alls starfsfólks sem
nauðsynlegt er almennri gisti-
húsa- og veitingastarfsemi í
landinu, og er ætlast til að hægt
sje einnig að verða við þeirri
ósk með þessum skóla.
Tillögur um fyrirkomulag
hafa borist bæði frá Farmanna-
og fiskimannasambandi Islands,
Landssambandi iðnaðarmanna
o. fl., og hefir verið leitast við
að hafa, við samningu frum-
varpsins, hliðsjón af þessum
tillögum.
Ivö þásund og finun hundrui
Frv. þetta var til 1. umr. í
Nd. í gær. Var samþ. til 2. umr.
og vísað til sjávarútvegsnefnd-
ar.
Einnig var samþ. til 2. umr.
frv. Sig. Bj. og Ingólfs Jóns-
sonar um breyting á lögum um
skemtanaskatt og þjóðleikhús.
í Ed. var samþ. við 3. umr.
frv. stjórnarinnar um heimild
til að innheimta ýms gjöld með
viðauka. Var frv. sent Nd.
0 Nú er tækifærið til að koma
efnahag íslensku þjóðarinnar
varanlega á traustan grund-
völl.
! Stöðugar ócirðir eru nú á Indlanili, aðallega milli Hindúa og Múhameðstrúarmanna. Myndin
hjer að ofan var tekin á torgi í Calcutta, þar sem 2500 manns fjellu í þardaga þann 16. ágúst.
skip.
Geymdu fje þltl.
ÞIG VANTAR HÚSGÖGN,
kæliskáp o. m. fl. til heimilis-
ins. Allir þessir hlutir eru nú
rándýrir og erfitt eða ómögu-
legt að útvega þá Eftir nokk-
ur ár verður það stórum 'auð-
veldara og ódýrara. Á meðan
ávaxtar þú fje þitt best með því
að kaupa vaxtabrjef stofnlána-
deildarinnar. Brjef, sém í dag
kostar 862,60, endurgreiðist
eftir 5 ár með 1000.00 krónum.
Tveggja ára brjéf ávaxtast með
2V2%, þriggja ára með 2%%.
Fást hjá bönkum, sparisjóðum,
verðbrjefasölum. Ríkisábyrgð.