Morgunblaðið - 07.12.1946, Qupperneq 10

MOiRGUNBLAÐIÍ)
Laugardagur 7. des. 1946
... i ; ! í i \
10
L’ngversk börn taka útrjettum höndum á móti fyrstu matvæla-
lestinni, sem kom til Ungverjalands á vegum Rauða Kross
Randaríkjanna.
Hjálpið ungverskum
börnum
Á MEÐAL HINNA mörgu
Janda, sem á þessum tíma
stríðs og eyðileggingar, hefur
orðið einna verst úti er Ung-
verjaland. Land lífsgleði og
Zigauna-hljómlistar (en sem
ókunnugt er af mörgum) hef
ur orðið fyrir hinum hrylli-
legustu styrjaldarafleiðing-
um.
Höfuðborgin Budapest, sem
er ein af fegurstu borgum
Evrópu, er að miklu leyti
gjöreyðilögð. Þar var barist í
samfleitt 8 mánuði og 3ja
mánaða látlaus götubardagi,
svo að heita má, að barist væri
í hvet-ri götu, enda sum hverfi
borgarinnar þannig, að tæp-
lega stendur steinn yfir, steini.
Eftir uppgjöfina, vorið 1945,
fundust óteljandi lík barna,
sem höfðu farist af hungri
og völdum stríðsins,. og þau
er lifðu þessi ósköp af litu út
eins og lifandi beinagrindur,
er þau höfðu verið grafin
fram úr rústunum og komu
fram úr fylgsnum og kjöllur
um allra ólíkustu felustaða.
Við hjer heima á íslandi
myndum aldrei geta látið
okkur renna grun í, hve mik-
ið þau hafa iiðið.
Þegar fyrsta hjálpin kom
til Ungverjajands, voru þess-
ir aumingjar svo aðfram-
komnir, að þeir hjeldu ekki
niðri mat, sem þeim var gef-
in.
Það, sem þessi vesalings
ungversku börn koma til með
að vanta mest af öllu til að
halda lífi og auðveldast verð-
ur að senda. er — lýsi, um-
fram all-t og ull eða ullarfatn-
aður. Veturinn er allstaðar
kaldur og þó fremur, þar sem
bæði er hungur og veikindi
fvrir.
Emil Telmányi, hinn heims
frægi ungverski fiðluleikari,
sem dvelur a íslandi þessa
daga, og sem gefur ykkur
tækifæri til að hlusta á sig,
hefur boðist til að styrkja
söngkonuna Irmu Weile Bar-
kany Jónsson, sem veitir for-
stöðu hjálparstarfsemi til
Ijettis og þarfa sveltandi börn
um í Ungverjalandi, með því
að gefa kr. 500,00 af 1 unum
sínum frá æskulý ’jóm-
leikum Tónlistafjelar
Ennfremur hafa ' >a-
menn Tór»b'"+,'.'fjelags' Á'ð
áheit fyrir kr. 500,00, til
hjálpar ungverskum börnum.
Við undirritaðir viljum
beina athygli allra, ekki síst
hljómlistaunnendum og ís-
lenskri æsku að því, að bæta
við gjöf Emils Telmányi til
hjálpar ungverskum börnum.
Peningagjöfum taka blöðin
á móti og þarf ekkert að fylgja
þeim til skýringar annað en
orðin „Ungversk hjálparstarf-
semi“ og „Bjargið barninu11.
Jóhannes Gunnarsson, bisk-
up; Einar Jónsson, mynd-
höggvari; próf. Matthías
Þórðarson; Auður Auðuns,
cand. polit.; Ásta Magnúsdótt
ir, ríkisfjehirðir; Irma Weile
Barkany Jónsson.
Hippokrates
Vald. Steffensen:
Hippokrates — faðir
læknislistarinnar.
Bókaútgáfan Norðri h.f.
Aknreyri 1946.
Kver þetta er 7 % örk að stærð.
Höfundur segir sögu hins vísa
„föður læknisfræðinnar“ og
hinnar Hippokratisku læknis-
listar, og þar á eftir fylgja þýð
ingar á víð og dreif- úr ritum
hans. Rit þetta er skýrt og að-
gengilegt yfirlit um sögu hins
gríska frumherja læknavísind-
anna. Steffensen læknir segir
vel frá. Hann notar ágæt heim-
ildarrit. Nýr heimur opnast
flestum íslenskum lesendum
með riti þessu, því að í fyrsta
sinni kemur út á íslensku rit
um Hippokrates og læknislíst
hans. Þýðingarnar eru á góðu
máli, svo sem þýðandans er von
og vísa. Þarna er læknaeiður-
inn forni meðal annars. Jeg er
viss um, að hver sem kaupir
þetta rit, les það sjer tii mik-
illar ánægju og fróðleíks.
Vald. Steffensen hefir nú ver
ið heilsubilaður um skeið.. Hann
hefir tekið þetta rit saman sjer
til dægrastyttingar, en jafn-
framt mörgum til gagns og
gleði. Hann helgar kver þetta
konu sinni, Jenny, sem dáin*er
fyrir nokkrum missirum.
Brynleifur Tóbiasson.
Skaðabófakröfur Egypfa
CAIRO. Sidky Pasha, for-
sætisráðherra Egypta, hefir til-
kynt, að Egyptar krefjist
100.000.000 sterlingspunda af
ítölum í stríðsskaðabætur.
AHariskanna gefin
Saurbæjarkírhju
FYRIR SKÖMMU barst
Saurbæjarkirkju á Hvalfjarð-
arströnd gjöf, sem er hinn
mesti kjörgripur. Er það alt-
ariskanna úr skíru siifri, for-
kunnar falleg.
Á lok könnunnar eru greypt
mjög haglega þessi orð: Til
minningar um hjónin Val-
gerði Þorgrímsdóttur, f. 31. 1.
1850 — d. 8. 2. 1901 og Sigurð
Oddsson, f. 1. 3. 1841 — d. 27.
10. 1923. Frá niðjum. Og neð-
ar: Gefið til Saurbæjarkirkju
1. mars 1946.
Könnunni fylgdi svohljóð-
andi gjafabrjef, skrautritað:
„Gefið til Saurbæjarkirkju
á Hvalfjarðarströnd til minn-
ingar um hjónin Valgerði Þor-
grímsdóttur og Sigurð Odds-
son. Valgerður var fædd 31.
janúar 1850. Foreldrar hennar
voru Ingibjörg Guðmunds-
dóttir, systir Helga biskups
Thordarsens og síra Þorgrím-
ur Guðmundsson Thorgrím-
sen, sonur Guðmundar Thor-
grímsens, er fyrstur var dóm-
kirkjuprestur í Reykjavík.
Þorgrímur Guðmundsson var
síðast prestur að Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd eða frá
1849 til 1866. — Sigurður
Oddson var fæddur 1. mars
1841 að Nesi í Selvogi, og var
sonur hjónanna Sigríðar Jóns-
dóttur og Odds Egilssonar
bónda. Hann var járnsmiður,
en bjó búi sínu á ýmsum jörð
um, og síðast að Gufunesi við
Reykjavík. Dó í Reykjavík
28. des. 1923.“
Síra Þorgrímur í Saurbæ
var vígður til Keldnaþings á
Rangárvöllum árið 1826, en
fluttist þaðan til Nesþinga á
Snæfellsnesi 10 árum síðar.
Saurbæ fekk hann, eins og í
gjafabrjefinu stendur, 1849.
Hann þótti góður prestur
og inn mætasti maður að öllu
leyti. Kona hans, frú Ingi-
björg, var annáluð fyrir skör-
ungsskap og gáfur. A£ þessum
agætu hjónum er mikill ætt-
bogi kominn og góður. Niðjar
þeirra margir eru víðþektir
fyrir andlegt og líkamlegt at-
gerfi, og hið mesta mann-
kostafólk.
Fyrir hönd Saurbæjarkirkju
vil jeg færa gefendunum al-
úðarþakkir fyrir hina höfðing
legu gjöf og tryggð þá, sem
hún lýsir við stað þann er lífs-
rætur þeirra liggja frá. —
Guð blessi yður.
Saurbæ, Hvalfjarðarströnd
18. nóv. 1946
Sigurjón Guðjónsson.

hleður til
Bíldudals,
Þingeyrar,
Flateyrar,
Bolungavíkur,
Isafjarðar,
Súðavíkur.
Vörumóttaka í dag og mánu-
dag. — Uppl. í síma 5220 og
7023.
SIGFÚS GUÐFINNSSON.
• Kommýrcistmn s$isia
"*■ '■ " ; ■■ v ■■' . 'íi .
um kaupverð logaraits
Frá umræSum á bæjarstjémarfundi
Nokkrar umræður urðu enn
á bæjarstjórnarfundi í gær um
hin síðustu togarakaup bæjar-
ins, er bæjarstjórn ákvað ný-
lega að taka tilboði Nýbygg-
ingaráðs um kaup á einum tng-
ara í viðbót er á að verða full-
smíðaður seint á árinu 1948.
Sigfús Sigurhjartarson hóf
máls á því, að einhver óvið-
kunnanleg tregða hefði komið
fram meðal Sjálfstæðismanna
í Sjálvarútvegsnefnd gagpvart
þessum togarkaupum, en bæj-
arstjórn hefði sem kunnugt er
samþykt að óska eftir því að
20 togarar fengjust hingað til
bæjarins af þeim 30, sem smíð-
aðir verða í Englandi á vegum
ríkisst j órnarinnar.
Jón A. Pjetursson varð fyrst
fyrir svörum, en hann á sæti
í sjávarútvegsnefndinni. Hann
sýndi fram á, að alveg var það
eðlilegt, að sjávarútvegsnefnd-
in vildi ekki gleypa við tilboði
Nýbyggingarráðs, að óathug-
uðu máli, því búast mætti við,
að sá togari, sem átti ekki að
vera búinn fyrr en svo seint,
yrði dýrari, kannske 20—30%,
en tilsvarandi skip eru nú.
Það var ekki fyrr en farið
var að semja við Nýbyggingar-
ráðið um þessi togarakaup, að
það kom á daginn, að hægt
var að fá verðjöfnun á verði
hans, og þeirra, sem fyrr verða
fullsmíðaðir. Þetta skifti miklu
máli fyrir bæinn. Auk þess
sagði Jón, getur það komið
sjer vel að fá nokkurt tæki-
j færi til að athuga gerð þeirra
togara, sem hjer á eftir á að
' smíða fyrir bæinn, því alltaf
! er verið að finna nýjar endur-
{bætur á togurum þeim, sem
j verið er að smíða í Englandi.
j Á tiltölulega skömmum tíma
hafa t. d. verið ákveðnar 50
breytingar á fyrsta togaranum,
Ingólfi Arnarsyni.
Jóhann Hafstein taldi að um
mæli Sigfúsar Sigurhjartarson
ar miðuðu að því, að hann
vildi láta líta svo út, sem hann
og flokksmenn hans væru hin-
ir skeleggustu nýsköpunar-
menn.
En þetta mistekst fyrir hon-
um. Því bæjarstjórn og bæjar-
ráð hafa haldið fast við þá upp
runalegu kröfu, að hingað
fengjust alls 20 togaranna.
Annað mál er það, að Nýbygg-
ingarráð hefir ekki viljað fall-
ast á þetta, heldur viljað dreifa
togurunum sem víðast um
landið.
Sigfús Sigurhjartarson kvaðst
vilja vekja athygli bæjarfull-
trúanna á því, að sami maður,
Kjartan Thors framkv.stjóri,
væri form. Sjávarútvegsnefnd
ar og Samtr. ísl. botnvörpu-
skipa. En ekki gat hann eða
treysti sjer til þess, að bera
neinar brigður á að Kjartan
Thors stæði vel í stöðu sinni í
nefndinni sem í Samtrygging-
unni, enda benti Jón A. Pjet-
ursson Sigfúsi á, að Samtrygg-
ingin væri sameign togaraeig-
enda og það væri sameiginlegt
hagsmunamál þeirra að þvi
fryirtæki vegnaði sem best. En
það væru togaraeigendur er
hefðu valið sjer formann fyrir
þetta fyrirtæki þeirra.
Kóm þetta til út af því, að
Sigfús fór enn að tala um vá-
tryggingu togarans Ingólfs
Arnarsonar. Benti Jón A Pjet-
ursson á að allt viðvíkjandi
tryggingu og kjörum þeim, sem
fengist hafa hjá Samtrygging-
unni, kæmi fram í bæjarreikn-
ingunum.
Jeg viíja þín æsfca"
ÞETTA er 10 arka bók. For-
mála ritar dr. Broddi Jóhann-
esson. Jeg gat ekki slitið mig
frá bókinni fyrr en jeg hafi les-
ið hana alla. Trúað gæti jeg því,
að lýsingin á heimilinu á Kú-
skerpi, einkum á Kristrúnu
Hjálmsdóttur, ætti eftir að
verða klassisk í bókmenntum
okkar. Stílgáfa höfundarins,
Ólínu Jónasdóttur, er með svo
miklum ágætum, að þar finnst
ekkert víxlspor. Hvergi vottar
fyrir tilgerð. Allt er svo blátt
áfram. Þegar skáldkonan segir
frá búskapnum á Kúskerpi,
heimilisháttum og siðum, stend
ur allt ljóslifandi fyrir augum
lesandans. Þá eru mannlýsing-
ar hennar snilldarverk. Þetta
er meitluð skýr mynd af ís-
lensku heimili á síðasta ára-
tugi 19. aldar, þar sem fast-
heldnir við forna siðu í anda
vandlætingastefnunnar, er svo
rík, að aldrei bregður út af.
Ólína kann miklu betri tök á
íslenskri tungu en hana grun-
ar sjálfa. Það er hin dásam-
lega, íslenska orðlist, sem er
runnin hennr í merg og bein.
Hún steypir málm málsins utan
um hugsjónir sínar af óbrigð-
ulli snilld. Þarna sjá menn ís-
lenskuna, eins og hún var feg-
urst töluð á íslenskum sveita-
heimilum og er enn sums stað-
ar. Vilja ekki sum sagnaskáldin,
sem sæmd eru heiðurslaunum,
vera svo hreinskilin að játa
minni mátt sinn andspænis
þessari skagfirsku alþýðu-
konu? Þau myndu vaxa af því.
En það er meira en snilld stíls-
ins, sem Ólína býr yfir. Hún
skilur sálarlíf fólksins, hún
skilur raddir náttúrunnar, og
lýsir búfjenu af samúðarfullum
skilningi. Samúðin er ofin inn
í hverja setningu, jafnvel hvað
ríkust með þeim, sem voru
henni ekki góðir. — Afsökun
þeirra var sú, að þeir vissu ekki
hvað þeir gerðu.
Þessi bók er skemmtilega og
fallega skrifaður þáttur í
menningarsögu Islendi’nga.
Stökurnar eru í stíl við minn-
ingarnar.
Dr. Broddi Jóhannesson hef-
ir gert þarft verk að fá Ólínu
til að láta minningar sínar
koma fyrir almenningssjónir.
„Megum við fá meira að heyra“.
Mig grunar, að hún eigi meira
góðgæti í pokahorninu.
Bókaútgáfan Norðri hefir'
vandað til útgáfunnar og þökk
sje henni fyrir þessa ágætu
bók.
Brynleifur Tóbiasson.