Morgunblaðið - 12.03.1947, Page 7

Miðvikudagur 12. mars 1947
MOKGÚNBLAÐIÐ
7
Frá umræðunum um fj árhagsáætlunina
Afgreiðsla fjárhagsáætlunar.
Þegar bæjarstjórn Reykjavík
ur afgreiðir fjárhagsáætlun bæj
arins, er það venja, að flokkarn
ir flytji ályktunartillögur, sem
marka stefnuna í bæjarmálum.
Að sjálfsögðu er það hinn ráð-
andi meirihluti, sem segir til um
hvað gera skuli og hvert beri að
stefna.
Á fimmtudaginn var afgreiddi
bæjarstjórnin fjárhagsáætlun
fyrir þetta ár. Það hafði dregist
vegna óvissunnar um stjórnar-
myndun og um þá stefnu, sem
tekin yrði í dýrtíðarmálum. Það
var ómögulegt fyrir bæinn að
setja sjer fjárhagsáætlun fyr en
þing og stjórn hefðu tekið á-
kvörðun um það, hvort dýrtíð-
in skyldi leika lausum hala eða
skyldi stöðvuð. Hin nýja ríkis-
stjórn ákvað að festa vísitöluna
í 310 stigum. Þar með var skap
aður fastur grundvöllur, og var
þá þegar undinn bráður bugur
að afgreiðslu fjárhagsáætlunar
Reykjavíkur; hefir hún nú ver-
ið afgreidd á undan fjárlögum
ríkisins.
Útgjaldahækkunin ekki á valdi
bæjarstjórnar.
Heildarhækkun fjárhagsáætl
unar nemur tæpum 10 milj. frá
í fyrra. Mönnum kann að
blöskra sú upphæð. En það eru
utan að komandi ástæður, ástæð
ur, sem meirihluti bæjarstjórn
ar ræður engu um.
Ástæðurnar eru tvær: Trygg-
ingarlögin frá síðasta ári, sem
h'ækka bæjarútgjöldin um 6
milljónir, og vísitalan, sem
hækkað hefir um 30 stig síðan í
fyrra, en meginhluti útgjalda
bæjarins er launagreiðslur og
annað, sem óhjákvæmilega fylg
ir vísitölunni.
Kommúnistar og Alþýðuflokk
urinn býsnast báðir yfir hækk-
un útgjaldanna, ráðast gegn
Sjálfstæðismönnum og saka þá
um þessa hækkun. „Útsvörin
verða 50 milljónir“ kyrja þeir í
kór. Reyndar er útsvarsupphæð
in samkv. fjárhagsáætlun 46
miljónir og 400 þúsund. En
furðulegt má það heita, að þeir
menn, sem mest hafa gumað af
tryggingarlögunum og skreytt
sig kosningafjöðrum þess máls,
skuli hafa brjóstheilindi til þess
að deila á Sjálfstæðisflokkinn
fyrir kostnaðinn, sem af lögun-
um leiðir.
Almannatryggingalögin voru
aðalkosningamál Alþýðuflokks
ins. „Þau eru okkar verk“ hróp
uðu frambjóðendur þeirra um
land allt í fyrra sumar. „Þau
eru góð, en ganga alltof skamt“
æptu kommúnistar og heimt-
uðu meiri útgjöld. En báðum
vöknar um augu útaf hinum ó-
skaplegu útsvörin, sem „íhald-
ið“ í Reykjavík ætlar að leggja
á borgarana til að standast
kostnaðinn við tryggingarnar.
Sjálfstæðismenn eru fylgj-
andi öruggum almannatrygging
um. Þeir stóðu drengilega að um
bótum á því sviði á Alþingi í
fyrra. En þeir vöruðu við því,
að þjóðin og bæjar- og sveitar-
fjelög reistu sjer hurðarás um
öxl, þannig að gjaldþoli þeirra
og borgaranna væri ofboðið. En
síst hefðu þeir Sjálfstæðismenn
sem unnu að þessu merka um-
Fulltrúar bæjarstjórnarminnihlutans
á flótta
að Alþýðuflokkurinn og sósíal-
istar rjeðust að Sjálfstæðis-
flokknum fyrir of mikil útgjöld
vegna almannatrygginganna.
Kommúnistar segja, að Sjálf-
stæðismenn taki málin af þeim.
Kommúnistar urðu fyrir mikl
um vonbrigðum út af tillögum
Sjálfstæðismanna í bæjarstjórn
við afgreiðslu fjárhagsáætlunar
innar. Þeir hrópa hástöfum í
Þjóðviljanum, að Sjálfstæðis-
menn hafi hnuplað tillögum
kommúnista og gert þær að sín
um. Kommúnistar hafi verið
ginntir til að skila tillögum sín
um þrem dögum fyrir bæjar-
stjórnarfund, og síðan hafi Sjálf
stæðismenn soðið sínar tillögur
upp úr þeim. Sigurður yfirlækn
ir hafi hnuplað frá þeim tillög
um í heilbrigðismálum og borg
arstjóri stolið öllu steini ljettara
í húsnæðis- og skólamálum.
Alt var þetta rekið kyrfilega of
an í kommúnista á bæjarstjórn
arfundinum. Sigurður Sigurðs-
son sýndi með skýrum rökum,
að tillögur Sjálfstæðismanna
um sjúkrahúsmál eru byggðar
á grundvelli nefndar allra
flokka, sem starfaði í fyrra og
skilaði ítarlegu áliti á síðast-
liðnu ári.
Bæjarbúar eiga því láni að
fagna, að eiga sem bæjarfull-
trúa þann mann, Sigurð Sigurðs
son, berkalyfirlækni, sem allra
manna fróðastur og lærðastur
er um heilbrigðismál þjóðarinn
ar. Sjálfstæðisflokkurinn fylgir
tillögum hans af einlægum hug.
Borgarstjóri benti á, að hann
hefði á bæjarstjórnarfundi fyr-
ir hálfum mánuði, þann 20.
febrúar, lýst því, hver verkefni
lægju fyrir í skólamálunum, og
að tillögur sjálfstæðismanna
væru byggðar á því. Þetta gerð
ist 11 dögum áður en kommún-
istar skiluðu sínum tillögum
um skólamál.
Að því er húsbyggingarmálin
snerti hafði borgarstjóri í við-
tölum við ríkisstjórnina og
brjefaskriftum til hennar mark
að stefnuna löngu áður en sósíal
istar báru fram tillögur sínar.
Þegar sósíalistar reyna nú að
hugga sínar hrelldu flokkssálir
með því að Sjálfstæðismenn
hafi soðið upp úr tillögum sósíal
ista, er þetta því fleipur eitt og
fjarstæða.
En þetta sýnir, hversu gjör-
samlega kommúnistar eru rök-
vana. Reyndin varð og sú, að
talsmenn kommúnista á bæjar-
stjórnarfundinum viðurkendu
stefnu Sjálfstæðismanna, frjáls
lyndi þeirra og stórhug. Sigfús
Sigurhjartarson sagði, að í
ræðu borgarstjóra og tillögum
meirihlutans kæmi fram veru-
legur skilningur á húsnæðismál
unum og Steinþór Guðmunds-
son komst svo að orði um vissar
tillögur Sjálfstæðismanna í
skólamálum að þær virtust bera
meiri vott um stórhug heldur
en tillögur sósialistá. Þessi er
nú sannleikurinn um aðalatrið
bótamáli á þingi, búist við því, ið í ádeilu kommúnista á bæjar
stjórnarmeirihlutann, að hann
hafi hnuplað málum frá þeim.
Húsnæðismál. — Ábyrgðarleysi
kommúnista í algleymingi.
Bæjarstjórnin hefir ákveðið
að halda áfram í stórum stíl
byggingum íbúða fyrir fátæk-
asta fólkið, þá bæjarbúa, sem
búa í kjöllurum, bröggum og
öðrum heilsuspillandi íbúðum.
Hún hefir samþykkt að hefja nú
þegar undirbúning undir bvgg-
ingu 300 tveggja herbergja
íbúða, til viðbótar þeim 104
íbúðum, sem hún hefir nú í
smíðum við Skúlagötu og Miklu
braut.
Allir vita, að aðalörðugleik-
arnir í húsnæðismálunum eru
þeir, að fá vinnukraft: trjesmiði
múrara, málara o.fl. — og bygg
ingarefni, vegna þess hve eftir
spurnin er gífurleg.
Kommúnistar þykjast svo
sem vilja byggja íbúðir yfir
fólkið. En hvað lögðu þeir til í
bæjarstjórn? Þeir fluttu tillögu
um það, að bærinn skyldi nú
þegar byggja hús í nýju bæjar
hverfunum fyrir verslanir,
póst og síma, kaffihús, mat-
söluhús, samkomuhús og „sjopp
ur“. Bærinn á sem sje að taka
að sjer byggingar, sem ríkinu til
heyra, byggja yfir kaupmenn
og kaupfjelög. Allir geta gert
sjer í hugarlund, að þessi til-
laga kommúnista yrði til þess
að draga stórkostlega úr íbúða
byggingum. . Sjálfstæðismenn
vilja byggja íbúðir. Kommún-
istar vilja að bærinn byggi
„sjoppur“.
Borgarstjóri benti á, hvílíkur
regin-misskilningur væri hjer á
ferð hjá kommúnistum. Það
væri vitanlega hlutverk skipu-
lagsfræðinga bæjarins og skipu
lagsnefndar að ætla staði í hin
um nýju bæjarhverfum fvrir
verslanir, matsöluhús, lyfjabúð
ir, póst- og símaafgreiðslu. Hitt
væri fráleitt, að bæjarfjelagið
færi að draga úr íbúðarbvgging
um sínum með því að ráðast í
þessar framkvæmdir, sem væru
hlutverk ríkisins, fjelaga og ein
staklinga.
Þessi tillaga kommúnistar var
auðvitað felld, engir fengust til
að greiða henni atkvæði nema
kommúnistar.
Fulltrúar kvenna.
Sjálfstæðisflokkurinn á merk
um konum á að skipa í bæjar-
stjórn, þeim Auði Auðuns og
Guðrúnu Jónasson. Fr.ú Guðrún
sat í bæjarstjórn um 18 ára
skeið og beitti sjer þar fyrir
menningar- og mannúðarmál-
um af sínum alkunna áhuga og
dugnaði. Hún hefir þar komið
fleiri velferðarmálum til leiðar
en flesta grunar, með lægni og
þrautseigju. Þessi hógláta og
farsæla kona hefir verið giftu-
drýgri fyrir mannúðarmál,
sjúkrahúsmál, framfærslumál,
slysavarnir, barnavernd, heldur
en sumar þær hávaðakonur úr
andstöðuflokkunum, sem hæst
hafa látið og mest geisað. Nú er
frú Guðrún Jónasson varafull-
trúi í bæjarstjórn, hefir vikið
þar sess fyrir yngri konu. Frú
Auður Auðuns hefir tekið við
hennar sæti, ung kona; gáfuð og
menntuð, lögfræðingur að lær
dómi, og hefir tekið forustu í
bæjarstjórninni í hagsmunamál
um kvenna.
Guðrún Jónasson og Auður
Auðuns sátu báðar fund bæjar-
stjórnar, þegar fjárhagsáætlun
in var rædd. Frú Auður flutti
tillögu um að hækka styrkinn
til Hallveigastaða úr 50 þús. í
75 þús., og var hún samþykkí.
Báðar fluttu þær saman tvö
merkileg mál. Annað var til-
laga um að ráða stúlkur til þess
að hjálpa á heimilum, þar sem
væru sjerstaklega erfiðar ástæð
ur, t.d. vegna barnsfæðinga, en
eins og kunnugt er eiga mörg
heimili ákaflega erfitt, þegar
konan leggst á sæng og engin
stúlka jer til hjálpar. Hin til-
lagan var sú, að fela Ráðningar
stofu bæjarins að reyna að út-
vega konur til þess að gæta
barna og heimila hluta úr degi
eða á kvoldin, ef foreldrar vildu
bregða sjer frá, þeir sem enga
aðstoð hafa. Hjer hafa þær Auð-
ur. Auðuns og frú Jónasson
hreyft nauðsynjamálum, og er
þess að vænta, að í framkvæmd
takist að ráða þar bót á.
sjer lítt til að deila á stefnu
Sjálfstæðisflokksins í húsnæðis
málunum, en reyndi að slá síg
til riddara á því, að Sjálfstæðis
flokkurinn hefði gjörbreytt um
stefnu. Núverandi borgarstjóri
teldi húsnæðismálin aðalvið-
fangsefnið, en fyrverandi borg-
arstjórj hefði fengið samþykkta
tillögu í bæjarstjórn fyrir 10
árum, um áð hrlsnæðismálin
væru bæjarstjórninni óviðkom-
andi. Borga'rstjóri fletti ofan af
þessum rangfærslum Sigfúsar
og benti á, að tillaga Bjarna
Benediktssonar á sínum tíma
hefði átt við það fyrst og fremst
að bæjarstjórninni bæri ekki
skylda til að byggja yfir hvern
þann utanbæjarmann, sem dytti
í hug að flytja til bæjarins.
Hinsvegar tók hann það fram,
að Sjáifstæðisflokkurinn teldi
hlutverk sitt, skyldu og sóma,
að fylgja þróun tímans, taka til
lit til breyttrá atvinnuhátta, af
omu og hugsunarháttar og laga
stefnu sína og starfsemi eftir
því. Hinsvegar væri Sjálfstæðis
flokkurinn ekki eins lipur við
að hoppa af einni línunni á
aðra, eins og sumir aðrir.
Útgerðarmál.
Jóhann Hafstein gerði glögga
grein fyrir stefnu Sjálfstæðis-
manna í sjávarútvegsmálum og
framkvæmdum bæjarstjórnar-
meirihlutans í þeim efnum.
Hann sýndi fram á, hversu mik
ilvægan stuðning bæjarstjórn
hefði veitt um öflun vjelbáta og
togara til bæjarins. Fyrir ötul-
an atbeina bæjaryfirvaldanna
hefði fengist hingað helmingur
hins nýja togaraflota og margir
nýir vjelbátar. Aðalatriðið
væri það, að útgerð væri sem
blómlegust hjer í Reykjavík,
hitt hefði minni þýðingu, hver
gerði skipin út. „Það hefir verið
stefna bæjarstjórnarinnar að
tryggja, að sem flest hinna
nýju skipa væru gerð út frá
bænum, og fyrir beinar aðgerð-
ir Reykjavíkur liggur nú fyrir,
að um helmingur hinna nýju
togara verði gerður út hjeðan“,
sagði Jóhann Hafstein.
Kommúnistar fluttu tillögu
um að þegar í stað festi bæjar-
stjórn kaup á 10 nýjum togur-
um. Talsmaður þeirra í þessu
máli, Björn Bjarnason, sagði,
að ýmsir gallar mundu koma
fram á nýju togurunum við
Umframgreiðslur.
Minnihlutamenn í bæjarstjórn
deildu mjög á meirihlutann fyr
ir úmframeyðslu á síðasta ári.
Það er rjett, að töluverðu fje
var eytt á síðasta ári umfram
áætlun. En megnið af því fór í
gatnagerð vegna knýjandi þarfa
til að géra byggingar mögulegar
í hinum nýju hverfum.
Sjálfstæðismönnum er það
ljóst, að stefna beri að því að
halda framkvæmdum og fjár-
greiðslum innan þeirra tak-
marka, sem fjárhagsáætlun set-
ur. Þess vegna fluttu þeir til-
lögu um að gera jafnan í sam-
bandi við afgreiðslu fjárhags-
áætlunar sjerstaka áætlun um
verklegar framkvæmdir á ár-
inu. Bæjarverkfræðingur hefir
þegar gert áætlanir um kostnað reynsluna. En samt vildi hann
við helstu aðkallandi fram-
kvæmdir á sviði vega- og hol-
ræsagerðar.
En þá þótti mönnum skörin
færast upp í bekkinn, þegar
einn af varafulltrúum komm-
únitsta, Jónas Haralz, þóttist
þess umkominn að deila á fyr-
verandi borgarstjóra fyrir
eyðslu sakir, að kvað það óhæfu
að fje væri greitt umfram áætl-
un. Gunnar Thoroddsen benti
á, að svo væri mál með vexti
um flokk þennan, Sósíalista-
flokkinn, að aldrei kæmi sá
bæjarstjórnarfundur allan árs-
ins hring, að fulltrúar flokksins
flyttu ekki einhverjar tillögur
um aukin útgjöld fyrir bæjar-
sjóð, án þess að hirt væri um,
hvað fjárhagsáætlunin segði.
Setti Jónas þá hljóðan.
Stefnur og línudans.
festa kaup á 10 nýjum togurum
áður en Ingólfur Arnarson
hefði lokið sinni fyrstu veiðför.
Ný jasshljómsveit
NÝLEGA var stofnuð hjer í
bænum hljómsveit Árna Isleifs
sonar. Hljómsveitin spilár nú
sem stendur í „Tjarnarlundi",
hinu nýja samkomuhúsi við
Kirkjustræti.
Árni ísleifsson hefur um lang
an tíma leikið í Hljómsveit
Björns R. Einarssonar í Breið-
firðingabúð, og munu margir
Reykvíkingar kannast við
píanóleik Árna. í hljómsveit
hans eru þeir Björn Guðjóns-
son (trompet), Helgi Ingi-
mundar (alt-saxofón) og Þor-
steinn Eiríksson (tromma).
Er þess að vænta, að hinni
nýju hljómsveit verði vel tek-
Sigfús Sigurhjartarson treysti'ið af Reykvíkingum.