Morgunblaðið - 20.04.1947, Qupperneq 7

Sunnudagur 20. apríl 1947
MOBGUNBLASIÐ
7
R E Y K JAV íKURBRJEF
Samningar.
ENGAR tilkynningar hafa
verið gefnar út um samninga
þá, sem staðið hafa yfir, við
erlendar þjóðir. Það barst í tal
í umræðum á Alþingi á föstu-
dag, að viðskiftasamningarnir
við Sovjetríkin gengu stirðlega.
En skotspónafregnir hafa bor-
ist um það, að viðskiptasamning
unum við Breta myndi þá og
þegar vera lokið. Engar áreið-
anlegar fregnir hafa enn borist
um árangur þeirra.
Hin norska samninganefnd
sem hjer var, er farin fyrir
nokkrum dögum. Er von á til-
kynningu frá nefndarmönnum
um það, að hvaða niðurstöðu
samninganefndirnar hafa kom-
ist. En hver sem hún hefir ver-
ið að þessu sinni, þá er ástæða
til að álíta að þau samtöl, sem
hjer hafa átt sjer stað, um við-
skifti Norðmanna og íslendinga,
hafi sannfært báða samnings-
aðila um, að báðum þjóðum
muni vera það mikið hagsmuna
mál í framtíðinni, að samstarf
megi takast, viðvíkjandi ýms-
um málum er snerta sölu sjáv-
arafurðanna.
Hekla.
HELDUR hafði dregið úr
Heklugosinu ipn skeið. Þangað
til um miðja síðastl. viku, að
hún tók til aftur, með meiri
ákafa en nokkru sinni áður, að
undanteknu gosinu fyrsta dag-
inn. Einsog áður hefir verið
skýrt frá lijer í blaðinu, má
búast við því, að gosið hatii
áfram með meiri eða minni hlje
um í nokkra mánuði.
Ef gosin liggja aldrei niðri í
langan tíma, til þess svo að
blossa upp að nýju, eru vonir
um, að stórkostlegt öskufall
endurtaki sig ekki, að þessu
sinni. Svo tjón,ið sem verður af
þessum eldsumbrotum, verði
ekki mikið meira en þegar er á
dunið.
Nokkuð ósamkynja fregnir
hafa borist blöðxmum úr ösku-
fallssveitunum. Þegar stormar
tóku að svifta vikurlaginu til,
þá urðu menn bjartsýnir á, að
gróðurlendið, sem hulið var
inum dökka vikri, myndi af-
hjúpast á skömmum tíma. En
svo meinlaust verður þetta ösku
fall ekki. Annað mál er það,
að ekki er ástæða til að vera
svo svartsýnn, að sveitirnar sem
urðu fyrir öskufallinu að þessu
sinni, eyðileggist og jarðirnar
verði ekki setnar áfram. Ekki
var nema eðlilegt, að bændur
og búalið sem sá alt graslendi
breytast á svipstundu í svarta
eyðimörk, liti svo á, að jarð-
irnar væru eyðilagðar fyrir
fullt og alt. En sem betur fer,
er sú svartsýni ekki á rökum
bygð, eins og dæmin hafa leitt
í Ijós t. d. frá Dyngjufjalla-gos-
inu árið 1875, þegar mun meiri
aska fjell á Jökuldal, en nú í
Fljótshlíð og Eyjafjallasveit.
Hinu verður ekki gleymt, a'i
það er ekkert sældarbrauð, að
búa við önnur eins landsspjöll,
og orðið hafa í þessum tveim
sveitum, sem fengu Hekluvik-
urinn yfir sig.
Hekla ag sjórinn. ! i < ,
ÞVÍ hefir aldrei verið neinn
gaumur gefinri fyrri en nu,
hvaða áhrif mikil vikurgos
kunni að hafa á lífið í sjónum
og sjávarafla. Enda ekki eins
auðvelt að ganga úr skugga urn
það, einsog gróðurspjöll á land-
inu.
En einsog allir vita, er líf
þjóðarinnar ekki síður undir
sjávargróðrinum komið, einsog
þeim, sem vex uppúr grasverð-
inum. Reynist það svo að vik-
urinn sem í sjóinn fer, hafi
skaðleg áhrif t. d. á svifþörunga
þá, sem eru undirstaða alls
sjávarlífs, þá <;r hugsanlegt, að
tjón það, sem askan gerði í aust
ursveitum sje smámunir, á við
það tjón, sem askan hefir gert
sem fjell fyrir utan landsteina.
Þegar náttúrufræðingarnir
skiftu með sjer verkum, við
rannsóknir í sambandi við
Heklugosið, þá fjell það í hlut
Hermanns'Einarssonar að gera,
eftir því sem föng eru á, rann-
sóknir á þessu atriði.
Verkaskiftingin.
Ummæli Niels Nielsen próf.
um íslenska náttúrufræðinga,
þekkingu þeirra og dugnað, í
sambandi við rannsóknir þeirra
á Heklugosinu, vöktu mikla
athygli, sem eðlilegt er.
Nielsen kvaðst hafa dáðst að
því hve vel hinir íslerisku nátt-
úrufræðingar hafa skipulagt
rannsóknir á gosinu og hve vel
þeim hefir tek.ist að framfylgja
fyrirætlunum sínum í þessu
efni. Hann sagði ennfremur að
hann efaðist um, að nokkur
Norðurlandaþjóðanna hefði eins
færum mönnum á að skipa, til
að rannsaka gosið, og allar af-
leiðingar þess, einsog íslending-
ar með þeim starfandi hóp
náttúrufræðinga, sem hjer er
nú.
íslensk náttúrufræði hefir
fram að þessu átt mjög erfitt
uppdráttar. Örfáir menn hafa
lagt stund á þá vísindagrein,
og flestir þeirra orðið að
'hafa vísindarannsóknir sínar í
hjáverkum. Aldrei í sögu þjóð-
arinriar hefir svipaður hópur
náttúrufræðinga verið hjer
starfandi einog nú, vel mentaðra
og áhugasamra manna.
Heklurannsóknirnar verða
einskonar prófraun á þekkinku
og dugnað þessara manna, og
hæfileika þeirra til þess að
skifta haganlega með sjer verk-
um. Umsögn Nielsens prófess-
ors bendir til, að þeir vinni
verk sitt með ágætum. En þá
ættu þeir líka að finna hjá
sjer skyldu til þess að leggja
sig fram til þess að láta þjóð-
ina ekki þurfa lengi að bíða eft-
ir því, að þeir allir taki hönd-
um saman til að semja vandaða
allsherjarlýsirigu á náttúru
lands vors.
Árásir á alþýðuna.
ÞJÓÐVILJANUM hefir orðið
tíðrætt um hinar miklu tolla-
hækkanir sem verið hafa til um
ræðu á Alþingi. Með miklum
orðavaðli, einsog gengur í þeim
herbúðum, hafa kommúnistar
talað um, að tóllahækkanir
þessár væru stój-feld áráS á al-
þýðu manna í landinu. ;
Kommúnist,ar þykjast ■ vilja
forða alþýðunni frá bássum
voða, verjá hana gégn þessari
„árás“. Það er verið að forðast
að fjárlög verði afgreidd með
stórfeldum tekjuhalla. Komm-
únistar hafa lagt það til, að bætt
yrði 20 miljónum króna við út-
gjaldabálk fjárlaganna. En þeir
vilja ekki aðeins, að þessi 20
miljóna útgjöld verði lögð á
þjóðina, án þess að tekjur komi
í staðinn. Þeir vilja að tekju-
halli fjárlaganna verði 50—60
miljónir. Hætt verði að hugsa
um, hvort nokkrar tekjur verði
handa ríkissjóði, í samræmi við
hin miklu útgjöld. Þetta er
þeirra pólitík^
Allir vita, að álagning hinna
nýju skatta er hreint neyðarúr-
ræði, á meðan ekki fæst sam-
komulag á # >\lþingi, um að
lækka dýrtíðina og ljetta af
ríkissjóðnum þeim feikna út-
gjöldum, sem stafa af mikilli
verðþennslu. En kommúnistum
dettur ekki í hug, að nefna dýr-
tíðina, sem þeir fremstir allra
hafa skapað „árás á alþýðuna“.
Viðhald dýr.tíðarinnar er hin
ískyggilegasta árás á hagsmuni
alþýðunnar. Með því að halda
áfram á dýrtíðarbrautinni eins-
og kommúnistar vilja, er ver-
ið að stofna framleiðslu þjóð-
arinnar í voða. Það er vitað
mál að ekki verður lengi hægt
að selja framleiðslu landsmanna
fyrir það verð, sem hún kostar
framleiðendurna, ef sama verð-
þenslan verður látin halda sjer
hjer innanlands.
Það er bein árás á hagsmuni
alþýðunnar, að stefna fram-
leiðslu landsmanna, sölumögu-
leikum afurðanna í strand.
Þettta skilur alþýðan betur en
kommúnistar halda. Þessvegna
gera menn ekkert með fleipur
kommúnista um toll'ahækkan-
irnar. Því þeir vita sem er, að
undirrótin að því, að nokkurn-
tíma hefir komið til orða, að
leggja þessa nýju tolla á, er sú,
að dýrtíðinni er haldið í há-
spennu, og það eru kommúnist-
ar, sem eru allra manna frá-
hverfastir því að nokkur lag-
færing verði gerð á því þjóðar-
böli.
Frjálshuga menn og
annað.
ÞAÐ vekur furðu, í hvert
sinn sem Þjóðviljamenn tala
um sig sem frjálslynda menn.
Að vísu getur það ekki komið
neinum á óvart þó þeir komist
þannig að orði. Því þeir eru
allra manna leiknastir í, að við-
hafa allskonar öfugmæli.
En þegar litið er til hinnar
kommúnistisku fyrirmyndar, þá
ber þar ekki mikið á frelsinu.
eða hinu frjálslynda stjórnar-
fyrirkomulagi.
Það er spaugilegt ,,frelsi“
alþýðunnar, þar sem það er að
heita má dauðasök, að finna að
stjórn landsins. Þar sem hver
mað.ur er þræll einveldisins,
verður að vinna þar sem hon-
um er sagt, fyrir það kaup sem
honum er skamtað. Ekki er
leyfilegur nema einn flokkur
í landinu, ekki nema einn fram
boðslisti er í hverju kjördæmi,
og hver sá, sem lætur; undjr
höfuð leggjast,> að greiða þess-
um lifeta atkvæði sitt, hann ggt-
úr á'tt von • á, að :Vérða sýiftur
daglegu bráuði.
Það er einkennilegt ,,frelsi“
í landi, þar sem fjölda manna
er haldið í fangabúðum, að sið
nasista, af þeirri einu ástæðu
að fólkið hefir ekki sýnt ein-
ræðisstjórn landsins nægilega
mikla hlýðni og auðsveipni og
landinu er stjórnað með öllum
þeim aðferðum, sem harðsvír-
uðustu einræðistjórnir hafa
notað í heiminum fram að
þessu.
Menn, hvort heldur sem þeir
eru á íslandi, ellegar annars-
staðar í heiminum, er aðhyllast
þessháttar stjórnarfyrirkomu-
lag, jafnvel lúta slíkum stjórn-
arvöldum í auðmýkt, ættu að
hafa þann snefil af smekk, að
þeir nefndu ekki frjálslyndi, í
sambandi við stjórnmálaskoðan
ir sínar.
Einn hirðir og ein
hjörð.
FYRIR nokkru síðan var rann
sóknanefnd sett á rökstóla í
Bandaríkjaþingi, til að athuga
óþjóðlega starfsemi í landinu.
í áliti því sem nefnd þessi hefir
sent frá sjer, er m. a. komist
að orði á þessa leið:
Kommúnistaflokkurinn í
Bandaríkjunum vinnur undir
skipulögðum aga, frá kommún-
istaflokknum í Sovjetríkjun-
um. Tilgangur flokksins er að
kollvarpa núverandi efnahags-
starfsemi Bandaríkjanna, og
koma lýðræðinu fyrir kattar-
nef. I stað þess á að koma hjer
sovjet-einræði.
Ennfremur segir í skýrslunni:
Kommúnistaflokkurinn í
Bandaríkjunum hefir alla tíð,
og að öllu leyti, unnið sem deild
í samtökum kommún-
ista er hafa miðstjórn í Moskva,
en samverkamenn um allan
heim. Flokkurinn hefir skilyrðis
laust farið eftir þeim fyrirskip-
unum sem gerðar hafa verið í
Moskva, og selt jafnt eignir sem
orku meðlima sinna í þjónustu
hinnar rússnesku stjórnar eða
alþjóða bandalags kommúnista
hvar sem er í heiminum, en
fengið fyrir þetta fríðindi frá
Moskva.
Moskva-tímaritið „Nýir tím-
ar“, sem gefið er út á 5 tungu-
málum, er hið viðurkenda mál-
gagn alþjóðasamtakanná, en
skoðanir þær, sem tímaritið
flytur, eru teknar sem fyrir-
mæli meðal kommúnistaflokka
um allan heim.
Trúgirni eða sljófleiki.
ÞANNIG er komist að orði í
áliti þingnefndar þeirrar, sem
skipuð var til þess að rannsaka
samband kommúnista við yfir-
boðarana í Moskva. Er ekki
hægt að segja að niðurstaðan
komi neinum á óvart.
Þó eru til menn hjer á landi,
sem trúa því vart og jafnvel
bera á móti því, í blákaldri al-
vöru, að kommúnistaflokkurinn
hjer á landi sje undir sömu sök
seldur einsog kommúnistaflokk
ar annarstaðar í heiminum.
Eðlilegt er að menn láti
segja sjer oftar en einu sinni,
að til sjeu starfancji stjórnmála
menn á Islandi, ,sem,bafa fíert,
og gpra svo lítið úr sjer, að
ganga í þjónustu erlends her-
veídis, erlends einræðisrikis.
Laugardagur
19. apríl
En þegar málið er athugað
með gætni og skynsemi, þá fer
ekki hjá því, að augu þeirra
opnist fyrr eða síðar fyrir því,
að hinir íslensku kommúnistar,
einsog flokksbræður þeirra um
allan heim, hafa með framferði
sínu, skoðana hringli og undir-
lægjuhætti, við hið austræna
einræðisríki, fært margfaldar
sönnur á, að þeir eru jafn auð-
sveipir þjónar hinna austrænu
húsbænda eins og kommúnist-
ar annara landa.
Aflastöðvar og
herstöðvar.
JEG hefi aldrei sjeð Einar
Olgeirsson eins vandræðalegan
í ræðumensku einsog þegar
hann á föstudaginn var, reyndi
að svara Bjarna Benediktssyni
í neðri deild Alþingis. Bjarni
rakti gang þess máls, er stjórn-
in keypti olíugeymana í Hval-
firði sem B^ndaríkjastjórn átti
þar og seldi þá útgerðarmönn-
um og samvinnufjel. Bjarni
sýndi fram á að ef geimarnir
hefðu verið rifnir niður, og far-
ið hefði verið eftir ráðum komm
únista, þá hefði hið nýstofnaða
hvalveiðifjelag ekki getað byrj-
að starfsemi sína, og útgerðar-
menn, sem eigp að gera út hina
nýju olíukyntu togara, hefðu
komist í svo ^ikil vandræði, að
tvísýnt hefði verið um útgerð
þessa.
Kommúnistar hafa gumað
mikið af fylgi sínu við kaup
hinna 32 nýjísku togara. En á-
hugi þeirra fyrir þeirri nýsköp-
un, er rokinn út í veður og vind
um leið og' hyllir undir einhvern
möguleika fyrir þá, til þess að
sleikja sig upp við yfirboðar-
ana austrænu. Kommúnista
langar til að geta sagt þar
eystra, að þeir hafi komið því
til leiðar, að allir olíugeimarnir
sem Bandaríkjamenn hefðu
reist hjer á landi væru jafnaðir
við jörð. Þeir myndu kannske
ekki verða mjög viðkvæmir fyr
ir því austanmenn, þó afleið-
ingin af því niðurrifi hefði ver-
ið sú, að útgerð hinna nýju tog-
ara, sem hingað eru væntan-
legir, hefði verið stefnt í full-
komna tvísínu.
Markaðshorfur o. fl.
ÁKI Jakobsson ætlaði að
koma Einari Qlgeirssyni fjelaga
sínum til hjálpar í þinginu á
föstudaginn. Hann talaði um,
að með því að lofa útgerðinni
að nota olíugeymana í Hval-
firði, væri verið að spilla fyr-
ir söluhorfum íslenskra afurða
í P ' rlandi. Því grunur lægi á
að Bandaríkjamenn ætluðu sjer
að nrta geimana í næstu styrj-
öld(!)
Bjarni Benediktsson benti
Áka á, að hlutverk hans í
Rússaleiknum væri það, að
reyria að láta líta svo út, sem
erfiðleikarnir á viðskiftasamn-
ingum í Moskva, væru sprottn-
ir af því, að islenska ríkisstjórn-
in væri of vinveitt Bandaríkj-
unum. Með því væri hann að
reyna að breiða yfir það, að
hann hefði fullyrðt svo mikið,
pm j sölumöguleika þar eystra,
að ekkert af því sem hanp sagði,
fengist st3ðist.
Framh. a bls. 8