Morgunblaðið - 28.10.1947, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIfí
Þriðjudagur 28. okt. 1947
FYRIR röskum 42 árum kom
sá, sem þetta ritar, í fyrsta sinn
til Reykjavíkur, þeirra erinda
að ganga undir inntökupróf í
hinn almenna Menntaskóla.
Var mjer komið fyrir til húsa
hjá ágætri konu og elskulegri,
frú Ingunni Blöndal. — Er sú
stutta dvöl í „Hæstarjetti-“, en
svo var húsið nefnt stundum,
mjer harla minnisstæö, bæði
fyrir þá sök, að þangað sótti á
kvöldin hópur ungra glaðværra
og upprennandi menntamanna,
sem hjeldu uppi umræöum um
fiest þau stórmál og nýmæli, er
þá voru efst á baugi, og engu
síður vegna þess, að því nær sem
dró hinum mikla dómsdegi,
þvarr mjer kjarkurinn jaínt og
þjett og örvænti jeg fu'lkomlega
um minn hag.
Jeg hlýt að hafa látið þetta
hugarangur á sjá, því jeg man,
að frú Blöndal ráðgaðist um við
frændkonu sína, unga, hvort
ekki myndi rjett að fá Einar til
að hjálpa mjer. Stuttu síðar um
kvöldið var mjer svo sagt, að
Einar væri kominn, og var jeg
þá leiddur fyrir pilt á rnínu reki.
Hafði sá formála í styttra lagi,
sagöist eiga að fara í Mennta-
skólann, eins og jeg og spurði,
hvað mig vanhagaði um sjer-
staklega. Frá þessu bjarta júní-
kvöldi 1905 stafa kynni mín af
þessum látna vini mínum og
frænda, sem síðan hjeldust alla
tíð til ómetanlegs gagns og
blessunar fyrir mig.
Einar Jónsson var fæddur að
Skerðingsstöðum í Reykhóla-
sveit hinn 27. maí 1890 og voru
foreldrar hans Jón Einar Jóns-
son prófasts Jónssonar í Stein-
nesi og konu hans Elínar Ein-
arsdóttur úr Skógum undir
Eyjaf jöllum, og Herdís skáld úr
Flatey á Breiðafirði. -— Voru
hennar foreldrar Andrjes And-
rjesson Björnssonar ráðsmanns
síra Ólafs Sivertsens í Flatey
og kona hans Séssélja Jónsdótt-
ir. Voru þeir Andrjes móðurafi
Einars og Matthías skáld Joch-
umsson systrasynir, og er þessi
ætt, eða var, íjölmenn um
Breiðafjarðareyjar enar nyrðri,
svo og Múla- og Reykhóiasveit-
ir. Þeim hjónum Jóni Emari og
frú Ilerdísi varð 7 barna auðið,
en af þeim komust þrjú ein á
legg: Elín, gefin Jóni Thoraren-
sen úr Stórholti, móðir síra Jóns
Thorarensen prests til Nessókn-
ar í Reykjavík, Jón Ólafur, mál-
arameistari á ísafirði, látinn
fyrir nokkrum árum og Einar,
er var yngstur sysíkinanna.
Einar missti föður sinn ung-
ur, og var hann upp frá því í
fóstri hjá móðursystur sinni
Guðrúnu, til fermingaraldurs.
Fluttist þá til Reykjavíkur 1904
og átti þar heimili síðan, að
undanteknum námsárum sínum
í Kaupmannahöfn og tæpri árs-
dvöl á Akureyri. Hann settist í
1. bekk hins almenna Mennta-
skóla haustið 1905 og útskrifað-
ist með mjög góðum vitnisburði
vorið 1911 og sigldi þá samsum-
ars til háskólanáms við Kaup-
mannahafnar-háskóla.
Einar var frábærilega vel gef-
inn maður, sjóðnæmur og minn-
ugur í besta máta á allt, er hann
hafði numið. Skólafögin öll
Ijeku honum í lyndi og að því
leyti hygg jeg, að hann hefði
um Einar Jónsson magisler
þykkholda. Hann var í eðli sínu
frekar dulur og gat komið ó-
kunnugum svo fyrir, sem væri
hann nokkuð þur á manninn,
sem svo var kallað. En allt slíkt
hvarf fljótlega við nái\ari kynni. i
Hann var manna gamansamast-'
ur í kunningjahópi, hafði jafnan
svör á hraðbergi og Ijet, ef svo
bar við, f júka í kvæðlingum því
hann var skáldmæltur vel, eins
og hann átti kyn iil, en allt var
þetta græskulaust og til þess
gert að skemmta en ekki særa.
Ilann var afburðasnjall á ís-
lenkst mál, og hefðu lífskjörin
verið önnur, hefði hann getað
orðið einn hinn snjallasti rit-
höfundur þjóðarinnar. En barátt
an fyrir daglegu brauöi veitti
honum altof fáar næðistundir
til ritstarfa, og því liggur minna
eftir hann prentað en öll efni
stóðu til. Auk blaðagreina nokk-
urra ritaði hann Minningarrit
Stýrimannaskólans, vandað að
málfari og efni. Þá var hann og
náinn samstarfsmaður Jóns heit
ins vfirkennara óíeigssonar og
veitti honum drjúga aðstoð við
samningu orðabókar hans, og
við fleiri slík verk mun hann
hafa ljeð aðstoð sína, þótt mjer
sje það ei gerla kunnugt. Hann
átti og sæti í nefnd þeirri, er
kenslumálaráðuneytiö skipaði á
sínum tíma til undirbúnings
reglum þeim er nú gilda um ís-
lenska stafsetningu.
Þrátt fyrir mikið annríki við
kenslu og vísindastörf, fórnaði
Einar Jónsson miklum tíma til
fjelagsstarfsemi. Hann var fje-
lagi Oddfellowreglunnar og vann
þeim fjelagsskap mikið og þarft
Einar Jónsson mag. art.
getað kosið sjer að sjérmenntun
eða lífsstarfi hverja fræðigrein,
sem var; hann hefði skilað
fullu dagsverki hvar helst hann
hefði borið niður. En sjálfur
mun hann þó mest hafa hneygst
til málanáms og bókmennta,
enda varð það úr, því hann hóf
þegar nám í þýsku og þýskum
bókmenntum og tók meistara-
próf í þeim greinum nær miðj-
um vetri árið 1913, og hjelt þá
þegar heimleiðis. >
Þegar heim kom tók hann
þegar til óspiltra málanna við
kennslu, sem hann síðan hafði
að æfistarfi. Hann gerðist fastur
stundakennari um nokkura ára
skeið við Vjelstjóraskóla ís-
lands og Stýrimannaskólann, að
undanteknum vetrinum 1928—
’29, er hann, að tilmælum
kennslumálaráðuneytisins, þjón-
aði kennaraembætti við Gagn-
fræðaskólann á Akureyri. Kom
hann þá aftur til Reykjavíkur sem lengi verður minst
og tók upp sín fyrri kennslu-
störf, bæði í einkatímum og við
Sjómannaskólann og var loks
skipaöur fastur kennari við
þann skóla 1932, og gengdi því
embætti til dauðadags. Er tungu
málakennsla hófst við Ríkisút-
varpið gerðist hann útvarps-
kennari í þýsku, og rækti það
starf með hinni mestu alúð og
samviskusemi, sem og öll önnur
störf sín.
Það er ollum kunnugt, að á
landi voru hefur kennarastaðan,
þangað til ef til vill hin seinustu
ár, ekki verið það staríið, sem
færði iðkendum sínum gull og
gersemar á stuttum tíma eða
fyrirhafnarlaust. — Það hefur
lengstum verið verst launað
allra starfa. Einar Jónsson fór
því heldur ekki varhluta af því
frekar en aðrir stjettarbræður
hans.' Starfsdagurinn varð því
oft langur og stundum lögð nótt
með degi, og kom sjer þá vel að
hann var gæddur skapfestu og
einbeittum vilja.
Einar var kvæntur Önnu Sig-
urðardóttur Jónssonar frá Gröf
í Skagafirði, er lifir mann sinn,
og áttu þau eina dóttur, frú
Rósu Einarsdóttur, konu Brands
skólastjóra Jónssonar prófasts í
Kollafjarðarnesi.
Frú Anna var manni sínum
hin ágætasta kona og var heim-
ili þeirra til fyrirmyndar. Þang-
að var gott að koma, og eiga
vinir þeirra hjóna margar ljúfar
endurminningar frá þeim stund-
um.
Einar Jónsson var maúur í
meðallagi hár, þrekvaxinn og
með þakklæti.
Einar Jónsson mun ekki hafa
verið það, sem kallað er heilsu-
hraustur maður, en við sæmilega
heilsu framan af æfinni. Fyrir
nokkrum árum kendi hann sjúk-
dóms nokkurs, er ekki varð lækn
aður nema með uppskurði. Var
það mikil aðgerð og tvísýn, en
hepnaðist vonum framar. Komst
hann á fætur og tók upp störf
sín sem fyrr, en mun þó vart
hafa verið samur maður, þótt
lítt hjeldi hann því á lofti nje
ljeti á nokkru bera. Gekk svo
nokkur ár, en á síðastliðnu vori
þurfti hann að ganga undir upp-
skurð að nýju, jafn tvísýnan og
hið fyrra skiftið. Þessi aðgerð
heppnaðist vel, og komst hann
aftur á fætur. Hugðurn við vin-
ir hans, að nú myndi lokið þess-
ari þrautatíð fyrir honum, og
með hæfilegri hvíld myndi hann
ná sinni fyrri heilsu og við fá
að njóta hans um langt skeið
enn. Svo átti þó ekki að verða.
Þegar kensla hófst í skólum bæj
arins í haust, gekk Einar Jóns-
son til starfs síns eins og venju-
lega. Hinn 20. þessa mánaðar
mætti hann að venju til kenslu
í Sjómannaskóla.num snemma
um morguninn. Klukkustund síð
ar var hann látinn.
e 9
Það er að sjalfsögðu ofætlun
hverjum manni að segja til um
hugrenningar og óskir deyjandi
manns, en einhvern veginn finst
mjer, að þetta fráfall vinar míns
eins og það bar að, hafi verið
honum að skapi. Hann f jekk að
fara í miðju starfinu, því starfi,
sem hann hafði helgað krafta
(Framhald á bls. 12)
Sýndi stérkostleg!
gáleysi
I GÆR var kveðinn upp í
Hæstarjetti dómur í málinu!
Rjettvísin og valdstjórnin gegn '
Sigurði Guðna Gíslasyni, Hval-
eyri, Hafnarfirði. 0
Fyrir Hæstrjetti var Sigurð-
ur G. Gíslason sviftur leyfi til
að aka bifreið æfilangt, og lát-
inn sæta 6 mánaða varðvaldi.
Þá var honum gert að greiða
allar. kostnað sakarinnar, bæði
í hjeraði og fyrir Hæstarjetti.
Málavextir eru þeir, að þ. 23.
nóv. 1944 urðu tveir drengir,
er voru á skíðasleða fyrir bíl
Sigurðar á Sljettuvegi. Annar
drengjanna, Guðmundur Jón
Jóhannsson, 8 ára, frá Fögru-
hlí við Sljettuveg, beið sam-
stundis bana af.
í forsendum dóms Hæsta-
rjettar segir m. a.:
Flughálka var á vegi þeim,
er slysið varð á, og var ákærða
um það kunnugt, þar sem harm
hafði ekið þar um skömmu áð-
ur. Hann sá til drengjanna á
sleða um 100 metra fram und-
an sjer, en þeir voru 7 og 8 ára
að aldri, og mátti hann því
gera ráð fyrir barnalegum við-
brigðum af þeirra hendi. Þrátt
fyrir þetta ók hann með 30—
40 km hraða niður töluverðan
halla, án þess að hafa keðjur
á hjólum bifreiðarinnar og
dróg ekkert úr hraðanum, er
hann ætlaði að aka fram úr
drengjunum vinstra megin við
þá, enda gat harm ekki stöðv-
að bifreiðina á skemmra færi en
29 metrum eftir að árekstur
hafði orðið milli hennar og
sleðanna. Akærði hefur því
með stórkostlegu gáleysi við
akstur orðið valdur að dauða
drengsins Guðmundar Jón Jó-
hannssonar, og varðar brot
hans við 26. og 27. sbr. 385 gr.
bifreiðalaga nr. 23, 1941, 2. og
4., sbr. 14. gr. umferðarlaga nr.
24, 1941 og 215. gr. hegningar-
laga nr. 19, 1940. Þykir. refsing
hans hæfilega ákveðin 6 mán-
aða varðhald. Sarnkvæmt, 39.
gr. bifreiðalaganna ber og að
svifta ákærða leyfi til að aka
bifreið æfilangt“.
Minningarorð um
Guðrúnu Brynjéifs
Guðrún Brynjólfsdó ’r
í DAG verour til moldar borín
hjer í bænum, frú Guðrún Bryn-
jólfsdóttir, er varð bráðkvödd
að heimili sínu Baldursgötu 29
hinn 16. þ. m.
i Guðrún var fædd á Kaldbak
í Hrunamannahreppi 6. ágúst
, 1878. Voru æskuár hennar erf-
. ið, vegna fátæktar, þar eð hún
^ var ein af 16 barna hópi í föður-
, húsum.
| Árið 1902 fluítist hún til
I Reykjavíkur og f jórum árum
síðar giftist hún eftirlífandi
| manni sínum Birni Jónssyni frá
I Iðu í Biskupstungum. Reistu þau
bú hjer í höfuðstaðnum en fluttu
til Hafnarfjarðar nokkru síðar,
en þaðan fluttust þau aftur til
( Reykjavíkur og hafa báið hjer
síðan.
j Þau Guðrún og Björn eignuð-
( ust 9 mannvænleg börn og eru
8 af þeim á lífi. Eitt barnabarn
áðífetna áljsjéða
:uf
■ r RLB r a
I
New Delhi í gær.
FYRSTA ráðstefnan, sem Al-
þjóðaverkalýðssambandið held-
ur í Asíu, var sett hjer í New
Delhi í dag. Flutti Nehru ræðu
við það ækifæri, og komst með-
al annars svo að orði, að Banda-
ríkin væru í dag voidugasta
þjóð veraldarinnar, og að það
væri þeirra hagur, að sem mest
velmegun væri í heiminum.
Nehru kvaðst líta svo á, að
sá tími nálgaðist nú óðum, að
allar tegundir nýlendustefnunn-
ar hyrfu í Asíu. -— Reuter.
sitt hafa þau alið upp, en öll eru
barnabörn þeirra 24.
Guðrún var mesta dugnaðar-
og myndarkona, enda kom það
sjer vel, því oft var eríitt með
svo stói'an barnahóp.
Er með fráfalli hennar sár
harmur kveðinn að eiginmanni,
börnum og öðrum ættingjum.
Blessuð sje minning Guðrúnar
Brynjólfsdóttur.
Cera ffflöassr
( Gesíapomaður Iiandtekinn
IBERLIN: — Þýskur gestaponiað-
ur, sem mikið hefur verið leitað,
j hefur nýlega fundist á hernáms-
I tvæði Rússa. Ilefur hann nú verið
| fluttur til Rússlands, þar sem
hann mun verða dreginn fyrir
I stríðsglæpadómstól.
ALMENNUR fundur vefnað
arvöruiðnrekanda i Fjelagi is-
lenskra iðnrekenda hinn 25. þ.
m. samþykkti svohljóðandi á-
ljúkun:
„Fundur haldinn i fatnaðar
iðnrekendadeild Fjelags ísl. iðn
rekenda beinir þeirri kröfu til
Fjárhagsráðs:
1. Að ef nauðsyn teljist að
skammta fatnaðarvöru skuli
ekki skömmtuð innlenda
vinnan og skömmtunarseðl-
ar aðeins aíhentir fyrir
þeirri upphæð, sem samsvar
ar erlenda efninu.
2. Að ef takmarka þarf inn-
flutning á vefnaðar- og
klæðavöru, þá sitji iðnaður-
inn í fyrirrúmi með inn-
flutning áður en öðrum að-
ilum sje veittur innflutning
ur á fatnaðarvörum.
3. Að ekki sje skömmtuð fatn-
aðarvara, sem að 70% eða
meira er gerð úr íslenskri
ull.