Morgunblaðið - 06.02.1948, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 6. febrúar 1948
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgfSarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ám. Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600. __
Áskriftargjalá kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlandá.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
LEIÐ ÆSKUNNAR
Á UNDANFÖRNUM árúm hafa samtök ungra Sjálfstæðis-
manna um alt land eflst mjög. Hundruð og þúsundir af ungu
íólki, konum og körlum hefur fylkt sjer undir merki Sjálf-
stæðisstefnunnar innan þeirra samtaka, sem fyrir henni
herjast.
öflugustu fjelagssamtök Sjálfstæðisæskunnar er fjelagið
Heimdallur í Reykjavík. — 1 því eru nú á þriðja þúsund
í jelagar og gengu 400 þeirra í fjelagið á s.l. ári. Hefur vöxtur
íjelagsins aldrei verið jafn ör á einu ári, sem kosningar hafa
ekki farið fram á. Er Heimdallur nú orðinn lang fjölmenn-
asta stjómmálafjelag íandsins.
Hvemig stendur á þessum öra vexti fjelagsins og hinni
miklu sókn unga fólksins í samtök ungra Sjálfstæðismanna
yfirleitt?
'M ^ * r\ -■ ■ • *-
Ungt fólk er yfirleitt frjálslynt í skoðunum. Hverskonar
kúgun og klíkuskapur er því ógeðfeldur. Það trúir á frelsið.
Frelsi til þess að tala, rita og hugsa eins og því sýnist. Frelsi
til þess að menta sig, skemta sjer, velja sjer lífsstarf.
Unga fólkið er þeirrar skoðunar að allar umbætur eigi og
hljóti að miða að því að skapa því sem einstaklingum og
heild aukið frelsi, andlega og efnalega. Þessvegna er það
umbótasinnað og er á móti kyrrstöðu og afturhaldi.
1 þessu viðhorfi til frelsismálanna felst frjálslyndi ungs
fólks á Islandi og flestum öðmm lýðræðislöndum.
Af því leiðir hinsvegar það að æskan hallast að þeim fje-
iagasamtökum, sem berjast fyrir auknu frelsi á hinum ýmsu
sviðum þjóðlífsins.
Þetta er skýringin á hinum öra vexti samtaka Sjálfstæðis-
æskunnar.
Það er af þessum ástæðum, sem unga fólkið í Reykjavík
hefur gert Heimdall að fjölmennasta stjórnmálafjelagi lands-
ins. Þessvegna fyllir skólafólk og hin vinnandi æska höfuð-
borgarinnar stærstu fundarsali bæjarins þegar Heimdallur
boðar til útbreiðslufundar eins og á mánudaginn var. Fólkið
veit að þessi fjelagssamtök hafa barist fyrir og komið fram
málum æskunnar svo sem lækkun kosningaaldursins, bætt-
um mentunarskilyrðum, byggingu íþróttamannvirkja, sköp-
un nýrra og betri skilyrða fyrir fjelagslíf unga fólksins til
sjávar og sveita, svo fátt eitt sje talið.
Þetta er það frjálslyndi, sem íslensk æska ann og finnur
að miðar að því að gera hana frjálsari.
En svo er til annað ,,frjálslyndi“, sem nokkrir kyndugir
náungar segja að sje miklu betra og hið eina sanna.
Það er alt öðru vísi.
Það byggist á því, að ekki aðeins ungu fólki, heldur fólki á
öllum aldri er bannað að tala og rita nema í samræmi við
vilja hinna æðstu stjórnarvalda. Bók, sem að ungur maður
vill gefa út er bönnuð ef valdhöfunum líkar hún ekki, ef hinn
rjetti „andi“ er ekki í henni. Listmálari má ekki heldur sýna
málverk sín nema að „andinn“ sje á ljereftinu. Ef hann er
þar ekki þá er listin „úrkynjuð" eða hættuleg „öryggi
ríkisins".
Við þetta getur ungt fólk síst af öllu felt sig. Það fæst ekki
til þess að trúa því að leiðin til að skapa hið fullkomna frelsi
einstaklings og heildar sje að afnema alt frelsi og kæfa
alla gagnrýni. Það er þessvegna skoðun yfirgnæfandi meiri-
hluta þess að þessi viðhorf til frelsisins byggist ekki á frjáls-
lyndri lífsskoðun heldur rammasta afturhaldi, fjandsam-
iegu raunhæfum umbótum og heilbrigðri þróun.
Ar þessum ástæðum fást ekki nema örfáir æskumenn í
Reykjavík til þess að- sitja á „sellufundum" upp á Þórsgötu
þegar hundruð af ungu fólki fer á fundi æskulýðssamtaka
Sjálfstæðisflokksins. „Gromyko“-leshringurinn rennur út í
sandinn, „Molotoff-bræðurnir" týna tölunni og „Semenov-
systurnar" segjast aldrei hafa verið til hvað þá stundað nám
í „frjálslyndi" á Skólavörðustíg eða Þórsgötu.
Leið æskunnar liggur ekki þangað. Hún liggur í þveröfuga
átt til þeirra fjelagssamtaka, sem heyja baráttuna fyrir betra
og rjettlátara þjóðfjelagi á grundvelli þeirrar skoðunar að
frelsi fólksins sje frumskilyrði fyrir fx'amförum og umbótum.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Óstundvísin á öllum
sviðum.
ÓSTUNDVÍSIN á öllum svið
um í okkar þjóðfjelagi er orð-
in mikil plága og hinn versti
löstur. Það er sama hvar það
er. Ekki kemur það fyrir að
fundir hefjist á auglýstum
tíma, af þeirri einföldu ástæðu,
að áheyrendur láta ekki sjá sig
og stundum kemur það fyrir
að bað vantar sjálfa ræðumenn
ina, sem áttu að hefja umræður
á fundinum, sem þá láta ekki
sjá sig fyr en eftir dúk og disk.
I kvikmyndahúsum og leik-
sýningum eru menn að tínast
inn í salinn löngu eftir að sýn-
ing hófst. Hafi menn lofað að
hittast á ákveðnum tíma kem-
ur varla fyrir, að báðir haldi
það loforð.
Hjer er ekki aðeins um leið-
an löst að ræða heldur sóun á
verðmætum í stórum stíl, því
tíminn er peningar.
•
Virðingarleysi.
ÞEIR, SEM ÓSTUNDVÍSIR
eru, sýna samborgurum sínum
virðingarleysi og dónaskap,
sem engin ástæða er til að þola
frekar en aðra ókurteisi. Stund
vísa fólkið, sem jafnan er í
minni hluta, mætir á tilsettum
tíma og verður svo að hanga og
bíða.
Það er hrein undantekning
ef fundir hefjast fyr en hálfri
klukkustund eftir auglýstan
tíma, og stundum er það
klukkustund.
Hjer þarf að verða breyting
á til batnaðar og það er hægt
með því, að forstöðumenn
mannamóta taki sig saman um
að byrja þau á mínútunni. Þá
munu fundarmenn smátt og
smátb læra að koma á rjettum
tíma er þeir sjá, að ekki er beð
ið eftir þeim.
Innheimta rafmagns-
reikninga.
FLESTIR ERU nú blessunar-
lega lausir við innheimtumenn
ina. Þessa vinsælu stjett manna,
sem svo oft var boðið uppá að
koma aftur.
Þó eru enn til innheimtu-
menn, t. d. rafmagnsinnheimtu
menn, sem koma mánaðarlega
í heimsókn. Það er með þá, eins
og sagt var um kreppuna hjer
á árunum, að engin veit hve-
nær þeir koma, eða hvert þeir
fara. ■ Þessvegna kemur það oft
fyr.ir, að þeir, sem greiða eiga
rafmagnsreikninginn eru ekki
viðstaddir þegar hann kemur.
En nú hefir verið skýrt frá því,
að rafmagnsreikningar verði
ekki sýndir nema einu sinni og
er það útaf fyrir sig regla, sem
það útaf fyrir sig regla, sem
ekki er hægt að hafa mikið á
móti.
•
Betra fyrirkomulag.
EN ÞAÐ væri hægt að hafa
betra fyrirkomulag á inn-
heimtu rafmagnsreikninga og
það er að láta rafmagnsnot-
endur rölta sjálfa með gjaldið
í skrifstofuna. Þá aðferð hefir
síminn og virðist hún gefast
vel. Síminn og Rafmagnsveit-
an hafa líka aðstöðu til að fá
greiðslu fyrir þjónustu sina,
því ef ekki er greitt, þá er hægt
að loka.
Rafmagnsveitan ætti að hafa
þá aðferð, að senda mönnum
mánaðarreikning í pósti og
segja þeim að greiða fyrir á-
kveðinn tíma.
Með þv* fyrirkomulagi væri
fyrirbygt, að rafmagnsnotend-
ur segðust ekki hafa sjeð reikn
inginn, því litlu sneplarn-ir,
sem rafmagnsrukkararnir skilja
eftir sig, vilja oft tínast og sá
sem greiða á sjer þá aldrei.
Það mætti að minsta koáti
byrja á þessu við fólk, sem ósk-
aði eftir þessu fyrirkomulagi
sjer staklega og jeg veit, að það
verða margir.
Innheimtumenn
hverfa.
ÞAÐ VAR HREINT ekki svo
lítill hópur manna, sem;vann
að innheimtustörfum hjer áður
fyr, áður en lánsverslun var að
mestu lögð niður og kostnaðúr
kaupsýslumanna við innheimt-
una var mikill.
Nú er lánsverslunin að hverfa
að mestu og allir mega vera
ánægðir og eru það vafalaust.
Matmálstíminn.
SEINT GENGUR að ákveða
hvort leggja skuli niður mat-
málstímann um hádegið eða
ekki. Um það eru skiftar skoð-
anir, eins og kunnugt er. Á
sumum vinnustöðvum hefir það
verið samþykt með. nærri öll-
um greiddum atkvæðum, að
stytta beri hádegishljeið til þess
að hægt sje að hætta vinnu fyr
á kvöldin. En á öðrum vinnu-
stöðvum og í sumum fjelögum
hefir verið sterk andúð gegn
því að breyta matmálstíman-
um.
En á meðan þetta er að ger-
ast hafa margir tekið upp þann
sið, að stytta matartímann um
hádegið og væri fróðlegt að fá
um bað skýrslur, áður en end-
anlega er gengið frá þessum
málum. Hvað margar atvinnu-
greinar hafa tekið upp breyt-
inguna? —■ Þær eru hreint ekki
svo fáar.
MEÐÁLÁNNARA ORÐATr. .
• ~ * - | Eftir G. J. A. |-“ “ " 1 ■■■“■’ ■■ ■ ■ " """" “ '•
Líf okkar grundvallast
að langmestu leyti á
fiskinum, sem sjómenn-
irnir veiða við strendur
landsins.
ENGINN íslendingur mun
treysta sjer til að mótmæla því,
að bjóðarbúskapurinn íslenski
grundvallast að langmestu leyti
á fiskveiðunum og sölu sjávar-
afurða. Enginn einstaklingur
er uppi á íslandi, sem ekki á
fram'ý’5 sína alla undir fiskin-
um við strendur landsins, og
það skiftir hjer engu máli,
hvort viðkomandi býr til sjáv-
ar eða sveita.
Hjer á eyjúnni okkar er fisk
urinn konungur. Án fiskimið-
anna ríku væri hjer eflaust litl
ar sem engar framkvæmdir,
vissulega sáralítil menning, ef
til vill engin bygð. ísland væri
eyðilegur útkjálki, ekki ólíkur
því sem ýmsir útlendingar nú
gera sjer i hugarlund.
• •
GRUNDVÖLLURINN.
Allt líf okkar, frá því við fyrst
lítum dagsins Ijós, snýst því um
þenpan fjársjóð — fiskimiðin,
sem telja má þau auðugustu í
allrí veröldinni.
LÞtu í kringum þig og at-
hugaðu þetta. Allir hlutir í
kringum þig, allar framkvæmd
ir, hversu litlar sem þær kunna
Alveldi fiskjarins
að vera, eiga, hvað okkur við-
víkur, að miklu leyti rót sína
að rekja til sildarinnar oé
þorsksiris.
Fötin, sem þú gengur í, eru
keypt fyrir peninga, sem þú
og þjóðin hefir eignast fyrir
vinnu sjómannanna á Halanum
eða uppi í Hvalfirði. Sama máli
gegnir um húsið, sem þú býrð
í, stólinn, sem þú situr á, mat-
inn, sem þú borðar, kvikmynd-
ina, sem þú horfir á, götuna,
sem þú gengur á, bílinn, sem
þú átt eða leigir.
NÆSTUM
ÓSKILJANLEGT.
Þetta er svo furðuleg stað-
reynd, að við liggur að hún
verði manni ofviða, þegar mað-
ur reynir að skapa sjer heild-
armynd yfir alveldi fiskjarins
hjer á landi. Maðuf lítur út
um gluggann heima hjá sjer
eða á vinnustaðnum, horfir á
prúðbúið fólkið á götunni, sjer
fallegar bifreiðar þjóta framhjá
og varninginn speglast i gljá-
fægðum verslunargluggunum
.... og svo reynir maður að
skilja það og læra að meta það
til fulls, áð allar líkur eru -fyr-
ir því, að ekkert af þessu væri
þarna —‘ jáfnvel ekki fólkið
sjálft — ef ísland hefði ekki
hrenpt þessi fengsælu fiskimið
í faeðingargjöf.
• •
NAUÐSYN.
I bresku blaði, sem jeg sá
nýlega, er íslenska fiskiðnað-
inum líkt við kolaiðnaðinn
breska. Höfundurinn, Stephen
Simmons, komst þarna að þéirri
niðurstöðu, að íslendingum sje
jafn nauðsynlegt að efla og
treyrfa fiskveiðar sínar og
Bretum er það -lífsnauðsyn að
vinna úr jörðu meiri kol og
stöðugt meiri kol. ísland stend
ur nú andspænis sama vánda-
málinu og Bretland, segir hann,
það verður „að flytja út eða
deyja út“.
KONUNGURINN.
Jeg held að íslendingar yfir-
leitt hefðu gott af því að taka
undir orð Stephens Simmons
og haga sjer í samræmi við þau.
Að minsta kosti ættu þeir, sem
allra fyrst að læra að viður-
kenna þá staðreynd, að fiskur-
inn er konungur hjer á landi.
Ogþ>etta er ekki þannig gerður
konungur, að hægt sje að við-
hafa um hann orð þejrra út-
lenskp —r „Konungurinn er
dauður; lengi lifi konungur-
inn“ — ef hann einu sinni fell-
ur. frá. Því þessi íslenski al-
valdur á engan arftaka.