Morgunblaðið - 05.03.1948, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 5. mars 1948
Harðar umræður um
framsal smíðasamnings
fimmta togara bæjarins
SNARPAR umræður urðu á
fund bæjarstjórnar í gær, um
framsal Reykjavíkurbæjar, á
smíðasamningi eins af togurum
bæjarins, til hlutafjelagsins Jú-
píter.
Fulltrúi Alþýðuflokksins,
Helgi Sæmundsson hóf umr.
um þetta mál. Sakaði hann
Sjálfstæðismenn í bæjarstjórn
um að vinna að þvi, að draga
atvinnutæki frá öðrum lands-
hlutum.
Sigfús Sigurhjartarson sagði
að Reykjavíkurbær hefði gefið
h.f Júpít.er samninginn, auk
þess sem bærinn hefði látið lát-
ið fyrirtækið fjefletta sig. Var
helst á ræðu hans að heyra,
að bærinn hefði átt að braska
með samninginn.
Ræða borgarstjóra
Gunnar Thoroddsen borgar-
stjóri, varð fyrir svörum af
hálfu Sjál.fstæðismanna.
Borgarstjóri hóf mál sitt með
því, að gera stuttlega grein fyr-
ir gangi þessa máls. En það
kom fyrst til umr. í bæjar-
stjórn í okt. og á þessum fundi
var samþykt að heimila bæjar-
stjórn að framselja smíðasamn-
ings fimta togarans.
Um það leyti, sem samning-
arnir um nýsköpunarlogarana
hófust, þá gerði bæjarstjórn
Reykjavíkur þá kröfu, að 20 af
hinum 30 nýsköpunartogurum
skyldu verða gerðir út frá
Reykjavík. En í hlut Reykja-
víkur fjellu 13 togarar, 5 í hlut
útgerðarfyrirtækja í bænum og
8 í hlut bæjarins. Ekkert var
þá ákveðið um hve marga tog-
ara bæjarútgerð Reykjavíkur
skyldi gera út. Hinsvegar hófst
bæjarútgerð hjer í Rvík með
komu Ingólfs Arnarsonar. —
Bærinn á nú í smíðum 1 eim-
knúinn togara og 2 dieseltog-
ára.
Rekstur
Ingólfs Arnarsonar
Næst vjek borgarstjóri að
hinni litlu reynslu sem enn
væri fengin með útgerð Ing-
ólfs Arnarsonar. En sýnilegt
væri að nokkuð vantaði á að
útgerð skipsins yrði rekin halla
laus. Það er von okkar, sagði
borgarstjóri, að rekstur bæjar-
útgerðarinnar megi takast sem
be-st og öll hrópyrði kommún-
ista um að Sjálfstæðismenn
vildu bæjarútgerð Reykjavíkur
feiga, væri uppspuni einn, sem
ekki gengi í fólkið.
Heppilegasta lausnin
í ræðu sinni lagði borgar-
stjóri áherslu á að þegar á
að þegar á þetta framsal smíða
samningsins væri litið, þá væri
það heppilegasta lausnin. Hing-
að til Reykjavíkur flvst fjár-
hagslega sterkt fyrirtæki, sem
þegar gerir út tvo togara, og
gerðir verða hjeðan út, ásamt
þeim þriðja, sem bærinn hefur
nú framselt. Með þessu eykst
svo togarafloti Reykiavíkur
meira, en með því að bærinn
tæki þennrn togara.
Fulltrúi Hafnarfjarðar
Siðan vjek borgarstjóri nokk-
uð að ræðum andstæðinganna.
Sagði hann að sig undraði mjög
málflutningur Helga Sæmunds-
sonar. Engu væri líkara en hann
væri fulltrúi Hafnarfjarðar. —
Benti hann Helga á að kynna
sjer afstöðu flokksmanna sinna
í Hafnarfirði til útgerðarfjelags-
ins Júpíter, en framkoma þeirra
mundi hafa átt megin þátt í því
að flæma h.f. Júpíter úr Hafn-
arfirði. Þá benti borgarstjóri
Ilelga á, að Ilafnarfjarðarbær
hefði ekki átt neinn þátt í því
að Júpíter fengi togarann Nep-
túnus. Þá vjek borgarstjóri að
því atriði í ræðu Helga, þar sem
hann sakaði Sjálfstæðismenn
um að hafa svikið kosningalof-
orð, um bæjarútgerð. Slík lof-
orð hafa aldrei verið gefin af
hálfu Sjálfstæðismanna. Hins
vegar marg yfirlýst að þeir
vildu vinna að aukinni útgerð í
bænum.
Sigfús vildi braska
I sambandi við ummæli Sig-
fúsar Sigurhjartarsonar um að
bærinn hefði með framsali smíða
samningsins gefið 500 til 600
þús. krónur, sagði borgarstjóri
að þegar hinir fyrri smíðasamn-
ingar höfðu verið framseldir til
útgerðarfjelaga, hefði alclrei ver
ið á það minst, að bærinn færi
að braska með þá og græða á
þeim og væri því eðlilegt að það
sama gilti við framsal þessa
samnings. Varð ekki annað ráð-
ið af orðum Sigfúsar, en hann
vildi leggja smíðasamningana
fram á uppboði. Og tölur Sig-
fúsar um að hækkun á skipun-
um nemi 500 eða 600 þús. kr.
eru alveg gripnar úr lausu lofti.
Það skal nefnt sem dæmi, að
Júpíter hefur undanfarin ár
greitt í opinber gjöld rúma milj.
og þar af mikinn hluta til bæj-
arins.
Vaxandi áhætta fyrir bæinn
Minnihlutaflokkarnir hjeldu
því fram, að útgerðarkostnaður
yrði hlutfallslega lægri, ef bær
inn gerði út fleiri togara en
fjóra. Borgarstjóri benti á að því
mætti ekki gleyma, að áhættan
fyrir bsójarsjóð ykist þá um leið.
En fulltrúi Framsóknarmanna,
Pálmi Hannesson, sem stóð fast
með Alþýðuflokknum og komm-
um í málinu lýsti því yfir að
hann gerði ekkert úr áhættunni.
Steinþór Guðmundsson hafði
haldið því fram í ræðu sem
hann hjelt, en hann var annars
óvenjulega þögull og gladdi það
bæjarfulltrúana. Gerði hann um
það fyrirspurn, hvernig tryggt
yrði að þeim skilyrðum yrði full
nægt að h.f. Júpíter gerði tog-
ara sína út hjeðan.
Borgarstjóri benti á að með
skuldbindingum, sem fram eru
sett við framsal smíðasamnings-
ins, hafi Júpíter skuldbundið sig
til að gera þennan togara út
hjeðan, auk hinna tveggja og
þurfi því samþ. bæjarstjórnar-
innar til þess að togararnir verði
fluttir hjeðan.
Að lokum var svo framsal
smiðasamningsins borið undir
atkvæði. Var það samþykt með
8 atkvæðum gegn 7.
Truman snýr aftur til
Washington
Washington — Truman forseti
kemur til Washington næstkom-
andi föstudag úr tveggja vikna
fríi. Stjórnarfundi, sem venju-
lega er haldinn á föstudagsmorg-
un, verður frestað til eftirmið-
dags, svo að forsetinn geti verið
viðstaddur.
„Einingin" verri en
„Herópið”
— segir Brynjólfur.
Sveinn Benediktsson:
Hversvegna hrundi
„Ákavíti?'
SKEMTILEGAR umræður voru
í gær í efri deild um bindind-
ismál og áfengisneyslu. — Var
frumvarp Bjarna Benedikts-
sonar um aukir. framlög til bind
indisstarfsemi til umræðu.
Kommúnistar hafa snúist al-
gerlega gegn frumvarpinu og
sagðist Ásmundur Sigurðsson
greiða atkvæði gegn því. Vildi
hann og Hanníbal skjóta fleyg
inn í frumvarpið.
Dómsmálaráðherra kvað það
sönnun fyrir sig að hjer væri
um gott mál að ræða úr því,
að kommúnistar snerust þann-
ig við því.
Hannibal fann sig knúinn til
að standa upp og mótmæla
þessu. Sagðist hann fullkom-
lega treysta kommúnistum til
að bera fram góð mál eins og
ráðherra.
Ráðheria kvað það ekki
koma sjer neitt á óvart, þótt
Hannibal treysti kommúnistum
vel, það væri eklcert nýtt.
Hanniba! æsti sig mjög á
móti hinum mikla gróða á-
fer.gisverslunarinnar og fór um
það mörgum hörðum orðum.
Þorsteinn Þorsteinsson minti
Hannibal þá á, að fjórða hver
króna, sem hann fengi í laun,
væri af gróða áfengisverslun-
arinnar. Nú varð Hannibal
svarafátt, en sagði þó að lok-
um, að hann gæti vel sjeð af
fjórðu hverri krónu!
,,Vcrra en „HerópiS“!
Brynjóliur Bjarnason talaði
á móti málinu, en fór nokkuð
langt út fyrir efni málsins. M.
a. fór hann að tala um glæpa-
mannafjelög í Bandaríkjunum.
Endaði hann ræðu sína á, að
hann vildi ekki láta fje ganga
til bindindisstarfsemi, sem gæfi
út hjegómleg blöð. eins og „Ein
inguna“. sem er sýnu verra en
„Herópið!“
Breytingartillögur voru tekn
ar aftur til 3. umræðu, en frv.
samþykt og vísað til 3. umræðu
með 11 samhlj atkv. (Komm-
únistar sátu hjá).
Minkar ekki bannaðir.
í gær fór fram atkvæða-
greiðsla í Nd. um frumvarp um
bann gegn minkaeldi. •—• Var
felt að banna algerlega minka-
eldi með 12:11 atkv., en sam-
þykt að setja strangari ákvæði
um gæslu minka og eyðingu
villiminka.
Mlklar símabiianir
á VesHjðrðani
ísafirði, fimtudag.
UNDANFARNA daga hefir
maður frá radíóverkstæði Land
simans unnið að því, að setja
upp hjer talbrú við loftskeyta-
stöðina og mun starfræksla
hennar hefjast næstu daga.
Miklar skemlir hafa orðið á
símalínum hjer vestra í ofviðr-
unum að undanförnu. Á Stein-
grímsfjarðarheiði er símalínan
niðri á um 3 km svæði og hefir
verið talsímasambandslaust nú
í 7 daga við Reykjavík og aðra
landshluta.
Viðgerð gengur mjög seint
vegna fólkseklu og óhagstæðs
veðurs og er alveg óvíst hvenær
símasamband kemst á. Síma-
bilanir hafa verið mjög tíðar
í vetur og er mikil óánægja hjá
fólki yfir þessu ófremdarástandi
í símamálum, og er vonandi að
símamálastjórnin noti vel kom-
andi sumar til þess að koma
þessum málum í viðunandi
horf. — MBJ.
SAMKVÆMT ósk stjórnar Síld-
arverksmiðja ríkisins voru þeir
verkfræðingarnir Valg. Björns-
son og Árni Pálsson dómkvaddir
hinn 11. apríl 1947, til þess að
meta meðal annars hverjar or-
sakir Voru til þess að mjöl-
geymsluhús SR’46 verksmiðjunn
ar hrundi, undan aðeins þriggja
feta snjóþunga, aðfaranótt 24.
mars 1947.
Álit verkfræðinganna var:
„Orsök til þess að þakið fjell
niður er fyrst og fremst, að ás-
ar í þekjunni voru of veikir“.
„Húsið var ekki nægilega
sterkbyggt til þess að geta tal-
ist örugg mjölgeymsla á Siglu-
firði. Ásar í þaki voru mikils
til of veikir. Þakgrind var veik.
Vindgrind vantar í þak. Veggir
og gaflar eru ekki gjörðir fyrir
nægilegan vindþunga. — Form
hússins var óhagstætt. Undir-
stöður voru of rýrar. Uppsetn-
ingagallar hafa ekki komið í
ljós.“
„Af því sem að framan grein-
ir er augljóst að húsið verður
ekki endurreist í sama formi.“
„Húsið stenst á engan veg út-
reikning fyrir vindþunga og
verður því að gera sjerstakar
ráðstafanir til þess, að ekki sje
hætta á að það falli í stormi.“
Þetta er í fám orðum álit
hinna dómkvöddu verkfræðinga
á því hverjar orsakir lágu til
þess að húsið hrundi.
Svo sem kunnugt er stóð fyr-
verandi byggingarnefnd Síldar
verksmiðja ríkisins fyrir bygg-
ingu mjölskemmunnar, sem var
að stærð 112 x 58 metrar að
flatarmáli og því stærsta hús
landsins að grunnfleti.
Engin teikning eða útboðslýs-
ing var gerð á húsinu áður en
það var pantað.
Ekki var húsgrunnurinn held-
ur rannsakaður áður en bygging
var hafin.
Áka Jakobssyni, fyrverandi at
vinnumálaráðherra hefur reynst
erfitt að verja atferli fyrverandi
Byggingarnefndar SR.
Áki hefur nú gripið til þess
örþrifaráðs að reyna að kenna
mjer hrunið, með því að ljúga
því upp, að jeg hafi látið dæla
heitu vatni á þak skemmunnar
áður en skemman hrundi.
Nokkru magni af heitu vatni
hafði verið dælt á þak skemm-
unnar nokkrum dögum áður en
húsið hrundi og var það gert án
minnar vitundar eða vilja, sam-
kvæmt fyrirmælum þáverandi
framkvæmdastjóra verksmiðj-
anna, Hilmars Kristjónssonar.
Flinum dómkvöddu verkfræð-
ingum var gert kunnugt um að
Hilmar Kristjónsson hafði gert
tilraun til þess að þýða snjó af
þakinu með þessum hætti, og
töldu þeir að athuguðu máli að
þessi tilraun hefði ekki verið or-
sök til hruns hússins.
Hilmar Kristjónsson, fyrver-
andi tæknilegur framkvæmda-
stjóri Síldarverksmiðja ríkisins
varð augljóst herfang kommún-
ista haustið 1946 og síðan þar til
hann hætti störfum hjá verk-
smiðjunum í september 1947.
Hann hafði á þessu tímabili ná-
ið samstarf við Áka Jaloobsson
fyrverandi atvinnumálaráðherra
og skeytti stundum lítt um að
fara að fyrirmælum meirihluta
verksmiðjustjórnar. Mitt I her-
leiðingu Hilmars hrundi mjöl-
skemman.
Áki telur mjölskemmuna nu
hafa hrunið vegna þess að dælt
hafi verið vatni á þakið og að
þar hafi annaðhvort verið um
„asnastrik eða vísvitandi skemd-
arverk“ að ræða. Aðdróttanir
þessar hafa ekki við rök a<3
styðjast að áliti hinna dóm-
kvöddu verkfræðinga. En væri
fótur fyrir þeim, berast sakir að
fyrverandi tæknilegum fram-
kvæmdastjóra SR, Hilmari Krist
jónssyni, sem ljet gera þessa til-
raun, en ekki að þeim, sem þar
komu hvergi nærri. ,
Sveinn Benediktsson.
Slofnkoslnaður nýjsi
síldanrerkscniðj-
anna 44.5 ntiljónir
STOFNKOSTNAÐUR síldar-
verksmiðjunnar á Skagaströnd
nemur nú kr. 19.770.000,00, þar
við bætist áætlaður kostnaður
við olíukynditæki kr. 450.000.00
Stofnkostnaður nýju verksmiðj
unnar á Siglufirði SR ’46 kr.
20.690.000,00, þar við bætist á-
ætlaður kostnaður við endur-
, byggingu hrunda mjölhússins
kr 3.000.000.00, kostnaður við
olíukynditæki, geymi o. fl. kr.
600,000,00, eða samtals 44.5
miljónir króna
Stjórn Síldarverksmiðja rík-
isins áætlaði hinn 18 .apríl ’47
að hækka þyrfti heimild til láns
ábyrgðar ríkisins á byggingar-
kostnaði nýiu verksmiðjanna úr
kr. 38 milj. upp í kr. 43 milj.
til þess að fullgera nýju verk-
smiðjunnar. Voru allir stjórn-
endur verksmiðjanna sammálá
um þetta.
Síðan hefir komið í ljós, að
kostnaður við endurbyggingu
mjölskemmunnar miklu er
miklu meiri en í fyrstu var tal-
ið Við rannsókn, sem fram hef-
ur farið nú nýlega á grunni
mjölhússins, reyndust vera frá
11.5 niður í 17.5 metrar niður
á fastan grundvöll Er því talið
óhjákvæmilegt, að dómi verk-
fræðinga, að reka niður staura
í húsgrunninn til þess að láta'
steyptar undirstöður hvíla á: —-
Er áætlað að reka þurfi niður
192 staura 5—10 m langa í
þessu skyni. Kemur því til með
að þurfa meira efni til endur-
reisnar á mjölhúsinu en í fyrstu
var talið og efnið hækkaði í
verði, jafnframt því, sem vinna
verður memi.
Úr brjefi frá Vogun
í Mývalnssveit
HINN 25. janúar 1948 kom
heim ein ær með lambi. Hún
hafði ekki sjest í vor er leið, að
henni var sleppt með fjögurra
nátta lamb og gimbur. Á hvor-
ugu var hægt að sjá að þau
hefðu liðið nokkuð vegna hung
urs eða kulda, eins og vigt,
þeirra ber með sjer, því ærin
vng 135 pund en gimburin 90
pund. Hvað hvor hefur verið í
sept.-okt. er enginn kominn til
með að segja, en vel mætti
segja mjer að meiri vanfóðrun
hafi átt sjer stað á mörgu fja
sem búið var að hafa í húsi
með miklum fóðurtilkostnaði,
og til jafnlengdar.
P. Stefánsson frá Þverá. ^