Morgunblaðið - 11.03.1948, Blaðsíða 2

2
M0RGUIVBL4Ð1Ð
Fimmtudagur 11. mars 1948, ]
S. [. S. borgar með
enska cementinu
Neytendur skattlagðir
Samþyktir æsknlýðs-
fundarins I gærkvöldi
Fundur reykvískrar æsku, haldinn í Austurbæjarbíó miðviku«
dagirtn 10. mars 1948, Iýsir yfir fyrirlitningu sinni á valdaránl
kommúnista í Tjekkóslóvakíu og' ofbeldi því og ofríki, sem þeir
beita pólitíska andstæðinga sína. Sjer í lagi lýsir fundurinn yfií,
samhryggð sinni með stúdentum og öðrum æskumönnum í Tjekkó-
slóvakíu sem nú verða að þola ofsóknir og frelsisskerðingu af
hálfu hinna kommúnistisku kúgara.
SAMVINNA LÝÐRÆÐISFLOKKANNA
Fundur reykvískrar æsku, haldinn í Austurbæjarbíó miðviku-
daginn 10. mars 1948 lýsir ánægju sinni yfir samvinnu núverandl
stjórnarflokka og fylgi sínu við stefnu ríkisstjórnarinnar. Skorar
fundurinn á lýðræðisflokkana að halda áfram samvinnu um stjóru
landsins og bendir á ósigra flokks stjórnarandstöðunnar í verka-
lýðsfjelögum og ýmsum öðrum fjelögum sem talandi tákn um
traust þjóðarinnar til ríkisstjórnarinnar og andúð hennar á stefnu
og baráttuaðferðum kommúnista.
- MASARYK
TÍMINN hefir gert þá þýð-
ingarmiklu játningu í umræð-
unum um cementsverslun SIS
hjer sunnanlands. að SIS hafi
| gripið til þess ráðs, að selja
i 800 smálestir af cementi, sem
1 flutt var til Reykjavíkur með
i Selfossi í nóv. s. 1. með stór-
| kostlegu tapi.
! Fyrir nokkrum dögum var að
j vísu ekki farið að selja þetta
; cement, en ekki cr annað sjá-
anlegt en að verðfellingin hafi
i verið gerð í því augnamiði að
j fcgra hina nýju verslun SÍS
í hjer sunnanlands, eftir að sýnt
hafði verið fram á hve hrapa-
j lega hafi tekist í upphafi, þeg-
| ar hið opinbera neyddi menn til
, að kaupa cement hjá SÍS gegn
vilja þeirra og kaupendunum til
stórtjóns.
Til að gefa nokkra hugmynd
um hina nýju verslunarhætti
SIS má benda á eftirfarandi:
Það er sannað með brjefi
Verðlagsstjóra, sem birt var
hjer í blaðinu þann 6. þ. m., að
SÍS hefur haft leyfi verðlags-
yfirvaldanna til að selja cem-
entið á að minnsta kosti kr.
300.00 smáiestina í þessu verði
er innifalin hin leyfða álagning,
sem er kr. 21 00 á hverja smá-
lest auk 5% af innkaupsverði.
Þegar þessi álagning er dregin
frá, reynist innkaupsverð að
vera kr. 265.72, en útsöluverð-
ið, sem Tíminn auglýsir, er kr.
269.68. Það sem SÍS fær upp
í allan sinn kostnað við cement-
ið er því ekki nema kr. 3.96 á
hverja smálest, en það er vita-
skuld langt fyrir neðan það, sem
þarf tiL að verslur.in verði halla
laus, og hlýtur heildartapið að
nema þúsundum króna.
Þessar kr. 3.96, sem SÍS fær
upp í kostnaðinn eftir upplýs-
ingum Tímans, nema aðeins
1Yz % af innkaupsverðinu. En
þegar SÍS hefur selt cement í
heilum föimum eða hlutum af
förmum til kaupfjelaga út á
land, taka þeir að jafnaði 3%
af innkaupsverðinu, en hafa þá
engan kostnað af geymslu eða
sölu og taka ekki á sig halla
af nokkurri rýrnun.
Þetta virðist vera í meira lagi
einkennilegir viðskiptahættir,
svo ekki sje meira sagt, en Tím-
inn segir, að slíkt sje ekki ó-
venjulegt i verslun samvinnu-
fjelaganna.
Þessi yfirlýsing Tímans er
ekki ófróðleg, fyrir almenning.
Það er glöggt, að sjerhver versl
un, hvort sem hún heitir SÍS
eða annað, getur ekki selt vöru-
tegund með miklum halla öðru-
vísi en að jafna þánn halla með
gróða af verslun með aðrar vör-
ur Hjer er því um að ræða að
þeir, sem kaupa aðrar vörur af
fyrirtæki, sem þannig verslar,
eru skattlagðir til þess að jafna
hallann af tapverslun með cem-
ent.
En þeir, sem ekki kaupa
cement hjá SÍS, munu una því
heldur illa að vera skattlagðir
til að hægt sje að icka cements-
verslun með halla í þeim til-
gangi einum að þjóna hagsmun-
um, sem almer.ningur á enga
samleið með.
FjárSöyin:
Tillögur f járvelfinga-
nefndar hækka þau
um 4 milj kr.
í GÆR voru lagðar fram á
Alþingi breytingartillögur fjár-
veitinganefndar við fjárlagafrv.
fyrir árið j 948.
Samkvæmt tillögum meiri-
hluta nefndarinnar verða nið-
urstöðutölur fjárlaganna þessar
á rekstraiyfirliti:
Tekjur: 216.411.150 og gjöld:
220.462.158 kr. Rekstrarhalli
samkvæmt þessu yrði rúmar 4
miljónir króna.
A sjóðsyfirliti gerir nefndin
ráð fyrir að útborganir verði
246,4 milj kr. en innborganir
218,2 milj. króna. Greiðslujöfn-
uður þanr.ig óhagstæður um
28,1 milj. kr.
Lækkunartillögur fjárveit-
inganefndar við frumvarpið
nema samtals 3,3 milj. kr. en
hækkunartillögur 7,2 milj. kr.
Gjaldahækkun samkv. breyt-
ingartillögum nefndarinnar
nemur því tæpum 4 milj. kr.
Aðalhækkun útgjaldanna
sprettur af auknum framlögum
til verklegra framkvæmda.
þannig leggur nefndin til að
framlögin til nýrra þjóðvega
verði hækkuð um 3,8 milj. kr.,
til brúa um 1,8 milj. kr. og til
hafna- og lendingarbóta um
1,5 milj. kr. Ennfremur verði
framlagið til hafnarbótasjóðs
hækkað um 350 þús. kr.
Frumvarpinu var í gær visað
til annarar umræðu, sem mun
hefjast kl. 1,30 í dag.
Fulltrúar kommúnista í fjár-
veitinganefnd munu skila sjer-
stöku áliti um frumvarpið.
Fá ekki að flytja tll
manna sinna
London í gær.
UTANRÍKISMÁLARÁÐU-
NEYTI Breta tilkynti í dag að
enginn vissi, nema þá stjórn
Rússa, hversvegna rússneskum
konum, sem giftar væru bresk-
um þegnum, væri bannað að
flytjast til maka sinna. Var þess
um leið getið að ekkert væri því
til fyrirstöðu að breskir þegnar
giftir rússneskum þegnum flyttu
til Rússlands, ef þeir vildu.
- Segir sig nrKomm-
únisfaflokknum
Framh. af bls. 1
flokksins11, segir Mikalsen. „Enn
mjer var ómögulegt að sjá að
skýringar hans væru lýðræðis-
legar. Jeg stakk því upp á, að
flokkurinn gæfi yfirlýsingu í
þremur atriðum.
í fyrsta lagi, að Kommúnista-
flokkur Noregs hreinsaði sig af
þeirri ásökun að hann væri
fimtu herdeildarflokkur með
málshöfðun. í öðru lagi að flokk
urinn lýsti því vfir, að hann
stæði vörð um málfrelsið og
rjettaröryg'gið og tæki á þeim
grundvelli ákveðna afstöðu frá
atburðunum sem skeð hefðu í
Tjekkóslóvakíu, þriðja atriðið
var að Kommúnistaflokkur
Noregs gengi ekki í Kommin-
form.
„Jeg hafði vænst stuðnings“,
bætti Mikalsen við, en það var
öðru nær. Þessvegna hefi jeg
sagt mig úr flokknum. Það gæti
litið svo út á yfirborðinu að
verkamenn í Tjekkóslóvakíu
hefðu unnið sigur, mín skoðun
er sú, að verklýðshreyfingin þar
hafi unnið of dýrkeyptan sigur
og hafi beðið tjón á sálu sinni:‘.
Frh. á bls. 2.
Gefið í skyn,
að hann hafi verið bilaður.
í tilkynningu ínnanríkisráð-
herrans, Nosek, sem er komm-
únisti og hefur stjórnað hreins-
uninni í Tjekkóslóvakíu eftir
valdaránið, er gefið í skyn, að
Jan Masaryk hafi verið bilaður
að sálarkröftum. Sagði Nosek í
opinberri tilkynningu, að vitað
sje, að Masaryk hafi undanfarið
þjáðst af svefnleysi og verið
mjög taugaóstyrkur. 1 herbergi
hans hafi fundist mikið af sígar-
ettustubbum og ennfremur hafi
verið á borði hans mörg sím-
skeyti frá vinum hans í Bret-
landi og Ameríku þar sem látin
hafi verið í ljós undrun og and-
úð á því að hann skyldi hafa
tekið við embætti í stjórn komm
únistans Gottwald. Er gefið í
skyn, að þessi skeyti hafi flýtt
fyrir þeirri ákvörðun Masaryks,
að ráða sig af dögurrp
(Um bilað sálarástand
Masaryks ber, Nosek ekki
saman við aðrar frjettir þar
sem sagt er að Masaryk hafi
verið í góðu skapi kvöldið
fyrir dauða sinn og farið í
rúmið eins og venjulega og
hafði sagt þjóni sínum að
vekja sig kl. 8,30, eins og
venjulega).
Þjóðarsorg1
1 Tjekkóslóvakíu var í dag
þjóðarsorg vegna láts utanrík-
isráðherrans, sem vár mjög vin-
sæll maður og ekki síst fyrir
baráttu sína gegn nasismanum
í styrjöldinni. Þá hjelt hann
hvatningarræður í útvarpið frá
London og hjelt uppi von þjóð-
ar sinnar um að frelsið myndi
sigra okið.
í mörgum verslunum í Prag
voru gluggar klæddir svörtu
sorgarklæði um mynd Masaryks
og æviatriða hans getið. Blöð
andstöðuflokka kommúnista
prentuðu aukaútgáfur um lát
hans. En kommúnistablaðið í
Prag eyddi rúmi sínu að mestu
til að segja frá stefnuskrá Cott-
walds, en gat aðeins óverulega
um dauða ráðherrans.
í þinginu var hans hinsvegar
minst á virðulegan hátt og sæti
hans skreytt blómum. Var og til
kynt að útför hans myndi fara
fram á ríkisins kostnað n.k.
laugardag og með hernaðarlegri
viðhöfn og virðingu. Hann verð
ur jarðsettur við hlið föður síns.
Samúð og hryggð
víða um heim
Víða um heim hafa stjórn-
málamenn í lýðfrjálsum lönd-«
um vottað Benes forseta sam-
hrygð vegna fráfalls Masaryks.
Trygve Lie, aðalframkvæmda-
stjóri sameinuðu þjóðanna hef-
ir sent Benes skeyti og einnig
Frakklandsforseti.
í breska þinginu var Masarykj
minst og tóku til máls Attle0
forsætisráðherra, Bevin utan-
ríkisráðherra og þeir Eden og
Churchill.
Þeir mirtust allir frelsisást-
ar Masarvks og bentu á, að
hann myndi ekki hafa þolað of-
beldi gegn þjóð sinni og þess-
vegna hefði hann heldur kosið
að láta lífið, en taka þátt í að.
undiroka þjóð sína.
Aðrir stjórnmálaleiðtogar
víða um lönd fóru líkum orðuní
um Masaryk, dugnað hans og
ótrauða baráttu fyrir frelsi og
lýðræði.
Ummæli Attlees
LONDON: Clement Attlee,
forsætisráðherra Eretlands birtl
í dag yfirlýsingu vegna frá-
falls Jan Masaryk og segir þarí.
„Nafn Masaryks er nafn, sem
ávalt mun verða virt meðai
frjálsra manna. Jeg hefi þektl
Jan Masaiyk í mörg ár og jeg
minnist þess í dag hve ákveðna
afstöðu hann tók gegn oki nas-
ismans. Dauði hans er mikið
áfall.
Hann elskaði frelsið fyrst ogj
fremst og vel getur það verið,
að hann hafi ekki getað hugs-
að sjer að lifa í kæfandi and-
rúmslofíi einræðisins, þegar alt,
sem hann hafði barist fyrir va?
eyðilagt.“
I Moskvaútvarpinu í gær-
kveldi var fráfalls Jan Masa-
ryks aðeins getið með nokkruœS
orðum og aðeins það sagt, semi
innanríkisiáðherra Tjekka hafðf
tilkynt. |
AusfuríandskvíEt- |
mynd sýtid í bvðld
KVIKMYND frá Austurlandf
verður sýnd í kvöld í Tjarnar-
café á skemtifundi, sem Aust-
firðingafjelagið heldur þar.
Það er Árni Stefánsson, bif-
vjelavirki, sem tekið hefiri
mynd þessa og sýnir hanrs
hana. Einnig sýnir hann skuggai
myndir frá Austurlandi.
Þetta er í annað sinn, serrS
kvikmynd þessi er sýnd hjer I
Reykjavík, en Árni sýndi han^
á fundi hjá Ferðafjelaginu ný-
lega við mikla aðsókn. J
— flðvörun Masarýhs
Framh. af bls. 1
Segir Stalin hafa rofið sáttmála
Papanek ákærði embættismenn Rússa í Tjekkóslóvakíu fyrir
að hafa tekið beinan þátt í ofbeldi og valdaráni kommúnista og
ásakaði Stalin marskálk um að hafa rofið vináttusáttmála þann,
sem Tjékkar og Rússar hefðu gert með sjer.
Aðvörun Masaryks
Papanek skýrði blaðamönnum frá því, að fyrir þremur mánuð-
um, er hann hafi síðast átt tal við Jan Masaryk, hefði utanríkis-
ráðherran sagt við sig: x
„Við eigum erfiða daga fyrir höndum. En við meg-
um ekki láta undan, eða gefast upp.
Þú verður að vera hjer áfram meðan jeg er utan-
ríkisráðherra og hefi aðstöðu til að vernda hagsmuni
þjóðar okkar.
Hætti jeg að vera utanríkisráðherra verður þú að
taka til þinna ráða og það áður en sólarhringur er
liðinn frá því, að jeg er ekki lengur í embætti“.
T
Benes fangi
Að lokum sagði Papanek: „Frá valdaráni kommúnista hefur
: forseta landsins ekki verið leyft að koma fram opinberlega, eða
birta neitt frá sjer. Hann er ekki lengur frjáls maður.
Kommúnistar fara með ofbeldi og ógnum um landið og gánga
að lýðræðinu dauðu.“
íf Fleiri sendiherrar segja af sjer
Sendíherra Tjekka í Ankara í Tyrklandi hefur sagt af sjer.
Hapn kom til Aþenu í dag á leið sinni til London.
Aðalræðismaður Tjekkóslóvakíu í Sydney í Ástralíu hefur einn-
ig sagt af sjer í mótmælaskyni við valdarán kommúnista.