Alþýðublaðið - 08.06.1929, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝBUBLAÐIB
| iemur úí á hverjum virkum degi.
J UgrelBsla í Alpýöuhúsinu við
« Hverfisgötu 8 opin frá ki. 9 árd.
J U1 kl. Í aíðd.
ISkirlSstofa a sama stað opin kl.
9l/j—10!/» árd. og ki. 8-9 síðd.
Slmar s 988 (afgreiör.lan) og 2394
, (akrífstofan).
IV'esBlags Áskrifíarverð kr. t,50 á
nnánuBs. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
3 Preníssnfðja; Alpýðuprentsmiðjan
| (í aama húsi, simi 1294).
„iliert !ormsatri(íi.“
„Beilindi" Jakobs Moiiers.
íhaldsmenn eru nú farnir að
láta Jakoib Mölíler vinna fyrir
þingsætisvoninni. í fyrra dag vef-
ur hann langan blekkingarvef í
„Vísi“, og er tilgangurinn sá, að
reyna að telja lesendum trú um,
að jafnaöarmann mæli ekki af
heilindum, er þeir lýsa því ydir..
að þeir séu því fylgjandi, að
sa mba nd s la gas a mn in gnum verði
sagt upp.
Fer vel á því, að Jakob riti
ttm heilihidd í stjómmáiu'm fyrir
hönd ihaldsbroddanna. Stjórn-
málaheillndum hans og pólitís-kum
vistaskiftum hefir lengi verið vj'ð
brugðið.
Mjög er Möller iloðmæltur í
þessu skrifi sín, segir ekkert á-
kveðið, en dylgjar þeim mun
meir. En röksemdafærsla hans
virðist. eátthvað á þessa leið:
Sumir (þ. e. Ihaldsmenn) vilja
hafa kong, en jafnaðarmeinm vilja
ekfci hafa kóng, þess vegna er
Ííikiegt að sumir íháldsmenn gæiði
atkvæði gegn sambandsslitimt
1943 til þess að halda í bilessaðan
kónginn og stríða ólukku jafnað-
armönnunum.
Þessi rökfærsla er það sem í
mælti máli er kailLað hringavit-
leyisa.
Jafnaðarmenn hafa margsinmis
Iýst yfir því, að þeir telji sjálif-
sagt að segja upp samniingnum
við Dani jafnskjótt og lög standa
til. Jafriframt heimta þeir, að
konungsstjórn sé feld niður og
lýðveldi stofnað.
Fofingi íhaldsmanrna, þar á
meðal ^jöller, Jón Þorláks-
son, kveðst og vilja sam-
bandsslit, en heldur því jafnframt
fram, að konungssambanidið og
þar með vald konungs haldist
óbreytt þótt samningnum sé sagt
upp. Og J. M. sjálfur tæpir á
þessu sama í gnein siani
Hvernig getur þá krafan um
stofnun íslanzks lýðveildis spilt
fyrir því, að sambanidsiagasamn-
ingnum sé sagt upp? Á engan
hátt. Hún styður þvert' á móti
að því, að auka áhuga lands-
manna fyrir uppsögn samningsins.
Samkveemt sambandsJögunuim
erum við skuldbundnir til að hafa
konung, sama ko.iung og Daoiir.
meðan þau giJda. Fyrsta gremin
tekur af öll tvímæli um þetta,
Hún segir svo:
„Danmörk og ísland eru frjáls
og fullválda ríki L samba/idi um
e'um og sama konung og um
mmning pann, er felst í þessum
sambandslögum.“
Með öðrum orðum, sambanidið
er eins koriar grautur úr kon-
ungssambandi og málefnaisaim-
bandi. Meðan samibanidslögiin
gi.lda eiga Íslendiní/iar að hafa
yfir sér konung, danskan kon-
ung. Og 5 //reinar af 20 greinum
sambandslaganna fjalla eingöní/u
um konunginn og skyldur okkar
íslendinga við hanin.
Sjálfur forðast Jakob, edns og
köttur heitan graut eða fjandinn
Grallaranin, að nefnia það, hvort
hann. vilji, að íslendingar stofni
lýðveidi eða iúti erlendum kon-
ungi. Slík eru „lreiliridi" hans.
Hann kallar það algert forms-
atriði „hvort hér skuíi fram-
vegss verða konungsstjórn", og
gefur í skyn, að jafnaðarme'niri
vinni gegn uppsögn samnimgs'ins
með því að krefjast afnáms kon-
ungsstjórnar.
Svona er þá „sjáifstæðiskemp-
an,“ Möller inn við beóniið. Harni
hef ir :nú nákvæmlega ,sömu aðstöðu
og heimastjómarmennimir gömJu
höfðu, er þeir deiLdu við sjálf-
stæðismenn og héldu því fram.
að ekki mætti gera róttækar fcröf-
ur, af því að það spilti fyrir þvi,
að nokkuð fengist. — Hver dreg-
ur dám af símum seis'sunaut, Jafcob
af Jóni Þorlákssyni.
Allur fyrsti kafJi stjórnarstorár-
irnnar, 26 greinar, er um vald og
réttindi konumgs og þegnskyldur
okkar isl. ndin.ga við hann. Hann
„hcfir hið æðsta vaid i ölJutn
máLefnum ríkisins“, ,er ábyrgð-
arlaus með öllu“, skipar ráðhemm
‘og alla helztu embættismen'n
landsins, framkvæmdavaldið er
hjá honum, og iöggjafarvaldið að
mestu leyti, því a’ð hann getur
neilað að staðfesta framvörp, sero
alþisngi hefir samþykt, og verða
þau þá ekki að lögum. Bráða-
birgðarlög getur hann og sett,
þegar hoinum Jízt. Hanin hefir
vald til að rjúía þiing og gera
samininga við erlend ríki, íslenzk
iög «á drki til hans, því að' hann
er ábyrgðariaus og friðbelgur,
hvað sem hainn gerir og hversp
sem honum þóltnast að nota vald
sitt.
Alt þetta kallar „sjálfstæðis-
maóurinn“ Möller „aigert formsat-
riði“. Þótt erlendur ma’ður, sem
Islendingar ráða enigu um val á.
heldur tilviljun ein, hafi „æðsta
vald“ í öllum málefnium IsLands,
geti sett iög og hinidrað lagasetn-
ingui gegn vilja alþingis, og víta-
laust brotið öM íslenzk lög, þá
finst Jakobi ekkert athugavert
við það. Hann hefir eklœrt á móti
því, að danski kóngurinn og eftir-
menn hans hafi bæði vald og rétt
til þess framvegis að svifta Landts-
menn öllu raunverulegu sjálf-
stæði.
Þetta eru svik við sjálfstæðis-
stefnuna. SjáLfstæði íslendin'ga er
ekki fenigíð fyr en þeir sjálfir
hafa öll völd, líka „hið æðsta
vald“ í málefnum ríkisins. Kraf-
an um íslenzkt lýðveldi og jafn-
an rétt allra islendinga er beint
og eðlilegt áframhaid af kröfuro
sjálfstæðismannanna gömlu.
Þessa kröfu þorir Möller ekki
að taka undir, enn síður að bera
fram. En til þass að reyna að
breiða yfir þrekleysið og svikin
við sjálfstæðisstefnuna, gerir
hann áriiátlega tilraun til að telja
lesendum trú um, að kóngsstjiórn-
arfyrirkomulagið, hið gífurlega
vald erlends þjóðhöfðingja, sé
,ælgert farmsatriöi". — Má af þvi
marka heilindi þessa stjórnmála-
manns.
Hitt ortoar ekki tvímælis, að
það er óg hefir ait af verið ,jal-
gert formsatriði“ við hvaða flokk
Jakob MöMer kennir sig, hvort
liann kallar sig frelsishersmamn,
sjálfstæðismann, íhalidsmann eða
alt þetta.
Það er Siarna í hvorum buxna-
vasa íhaldsins hann er.
FiagiBH er trestað.
Khöfn, FB„ 8. júni.
Frá Sto'kkhólmi er símað : FLugi
Ahrenbergs hefiir verið frestað
vegna óveðurs. Flýgur ef til vill
af stað í fyxra málið.
fiæsstirétfer,
Péiffliir i itsátii
Péturs © ddssonar
Nýlega er failinn dómur í máli1
því, sem höfðað var gegn Pétri
kaupmanni Oddssyni í Bolunga-
vík fyrir mjótspyrnu gegn rann-
sófcniardómaranum í Hnífsdals-
málinu, HalLdóri Júlíussymi.
Hæstiréttur lækfcaðí refsingu Pét-
urs niður í 100 lcróna sekt, en
undirréttur hafði ákveðið sektina
600 krónur. Þessa smáu refsingu
telur hæstirétfcur hæfilega fyrir af-
brot Péturs, mótþróa við lögregl-
una, og færir sem ástæðu, að
HaUdór Júliusson hafi með röngu
framferði átt mikla sök á mót-
spyrnunni. Virðist hæstiréttur
'teija, að átyllulaust hafi verið af
H. J. að heimta- tryggingu af
hreppstjóranum, Kristjáni Ölafs-
syni, eða setja hann í gæzluvarð-
hald, og ekki verður séð, að
hæstarétti hafi þótt neitt athuga-
vert við það athæfi hreppstjór-
ans, að skrifa nöfn kjósenda und-
ir toosningavottorðin, án þess að
taka fram, að nöfnin væri ekki
skrifuð af þeim' sjáJflum, og votta
síðan með undirslo'ift sinnii, að
þau hafi kosið í einrúmi, þótt
hann skrifaði fyrir þau. Ekki
verður annað sagt en að Pétur
hafi sloppið vel frá þessari upp-
reist sinnii sem íltaldsblöðin liafa
dásamað svo mjög, enda er
;,Mgbl.“ efcki lítið hróðugt yfir
þessum úrslitum og' því, hversu
mjúkum hönduro hafi verið tekið
á þessum dýrlingi þess, sem safn-
aði saman mannfjölda til þess að
mótmæla aðgerðuan rannsóknar-
dómarans og hindra hann í að
fmmkvæma starf sitt eins og
hann taldi henta.
Áiafoss!
Sumarskemtanir, sem haldnar
hafa verið að AJafossi hafa þótt
ágætar. Heifir fjöldí fölks faiið
þangað upp eftir og skemt sér
við að horfa á alls konar í-
þróttir, gleðskap og að ganga úti
í náttúrunni. — Á morgun verður
fánadagurLnn haldinp hátíðlegur
að Álafossi og verður þar inargt
til skemtunar, s. s. ræður, söngur.
leikfimi, vikivakadanz, skrúð-
ganga, dýfingar, sundlcnattleikur.
hlutavelta, kvikmyndasýning og
hljómleikar. Sérstök athygii vill
AlþýðubJaðið vekja á því, aið
norðlenzku stúlkítrnar ætla að
sýna þama leikfimi og söngfeiki.
enn fremm’ mun nmrga fýsa að
sjá sundknattleildinn, e:n sú íþrótt
er nú mjög að ryðja sér til rúms
og' mikil keppni er milli félag-
anœ þriggja, sem taka þátt í
leiknum.
Álafoss er tiiválinn sumar-
skemtistaður, og verður því á-
reiðanlega mam^nargt þar á
morgun.
Síaðarfellsskóli.
Á mánudagskvöld fór varðskip-
ið óðinn með dómsmálaráðherra.
til þess að vigja húsmæðra skói-
ann að StaðarfeMi í Dalasýslu.
Með í föxinni voru blaðamienn frá
öllum JanidsmálabLöðunum í
Reykjavík, mema „Morgunbl.",
„Verði" og kvennablaðiiinu „Braut-
in“.
SMpið kom við í StykkishóMni
Og bættust þar allmargir í för-
ina. Þar á meðal voru Magnús
Friðiiikisson, , fyrrum böndi að
StaðarfeHi og kona hans, en þau
hjón gáfu Staðarfeli til skólaset-
urs fyrir 8 árum, eins og margir
muna, tii minningar uim son siinn,
Gest, er þau mijstu i sjóinn fúM-
vaxta, mesta efnilsmann. í fögru
björtu veðri var siglt inn miilli
eyjannþ i mynni Hvammsfjarðar
og laigst fram undan Staðarfellí
stundu eftir hádegi á þriðjudag.
Staðarfell er nálægt miðri Fells-
strönd. Liggur bærinn faguriega
móti sól sminan í hlíð og nær
túnið nú niður að sjó. Skógur
nokkur er í hliðinni og heldur í
vexti.
Heima á staönum hafði saínast
.saman margt fólk úr nærliggj-
andi sveitum. Sjálf vigsluathöfn-
in hófst með því að sungið var
fagurt kvæði, er Stefán skáld frá