Morgunblaðið - 17.09.1948, Síða 8

8
»f ORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 17. sept. 1948.
t
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson. '-T t
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði, innanlands,
kr. 12,00 utanlands. '
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Öþarfur misskilningur
ÞESS misskilnings hefur orðið vart að hlutverk hins ný-
stofnaða Fegrunarfjelags hjer í bænum hlyti fyrst og fremst
að vera að gagnrýna bæjaryfirvöldin.
Nú er það að vísu svo að gagnrýni á störf stjórnenda bæj-
arins er sjálfsögð og eðlileg. Þeir eins og aðrir opinberir
starfsmenn í lýðræðis þjóðfjelagi verða að vera ábyrgir gerða
sinna gagnvart borgurunum, sem hafa falið þeim meðferð
mála sinna.
Slík gagnrýni, sem byggist á rökum og er sett fram á hóf-
legan og skynsamlegan hátt er ekki aðeins leyfileg heldur
sjálfsögð og jafnvel nauðsynleg. Þetta hlýtur að vera afstaða.
allra lýðræðissinnaðra manna.
En hlutverk fjelagssamtaka eins og Fegrunarfjelagsins er
allt annað og meira en það, að leggja höfuðáherslu á að gagn
rýna aðgerðir bæjaryfirvaldanna. Gagnrýni er yfirleitt nei-
kvæð. Hún beinist að því að segja fyrir um, hvernig hlut-
irnir eigi ekki að vera.
Hlutverk Fegrunarfjelagsins er hinsvegar jákvætt. Til-
gangur þess er að örva almenning í bænum til aukins þrifn-
aðar, meiri snyrtimennsku og smekkvísi í umgengni. Það
verður jafnframt hlutverk þess að stuðla að og ráðast í fram
kvæmdir, sem setja fegurri og listrænni svip á bæinn og
íylla þannig út í þann ramma, sem hin örhraða bygging har.s
hefur sniðið honum.
En einhver kann að segja að það sje einmitt hið opinbera,
sem eigi að kosta slíkar framkvæmdir. Má segja að sú skoð-
un hafi einnig við nokkur rök að styðjast. Bær og ríki megn.
gjarnan leggja nokkurt fje af mörkum til slíkra hluta. En
ekkert er samt eðlilegra en að fólkið sjálft, íbúar bæjarins,
leggi fram smávægilegar fjárupphæðir til þess að gera um-
hverfi sitt hreinlegra og fegurra. Sú skoðun að krefja beri
hið opinbera um fjárframlög til allra hluta er alltof algeng
hjer. Hún er orsök margra þeirra sníkjuferða, sem farnav
eru á hendur hins opinbera, en raunar eru borgurunun-.
vansæmandi.
En Fegrunarfjelagið óskar þó ekki liðsinnis Reykvíkinga
fyrst og fremst með því að þeir leggi fram fje. Hitt er miklu
mikilvægara að bæjarbúar skipi sjer undir merki þess með
því að vinna að betri umgengni um bæinn, betra viðhaldi á
húsum, plöntun nýrra trjágarða, útrýmingu skemmdarstarf-
semi gagnvart trjágróðri og blómum o. s. frv.
í sambandi við stofnun þessa fjelags hefur byggingu síld
arverksmiðjunnar í Örfirisey borið nokkuð á góma. Hafa
sumir talið að það ætti að vera fyrsta verkefni þess að beita
sjer gegn byggingu verksmiðjunnar á þessum stað. Þeir
menn, sem þessari skoðun hafa haldið á lofti hafa áður gert
sig bera að því að loka augunum gjörsamlega fyrir öllum
staðreyndum í þessu máli. Þeir hafa sagt bæjarbúum að þem
myndu vaða grút frá verksmiðjunni í skóvarp, enda þótt
yfirlýsingar liggi fyrir um það frá sjerfræðingum, að ekki
þurfi einu sinni að óttast óþef af henni.
Andstæðingar Örfiriseyjarverksmiðjunnar fara villur vega
ef þeir halda að það eigi að vera hlutverk Fegrunarfjelagsins
að berjast gegn nýjum, fullkomnum og glæsilegum atvinnu-
tækjum í bænum. Reykjavík er í dag þróttmikil höfuðborg
lítils lands vegna þess að þar hafa verið rekin myndarleg at-
vinnutæki, sem sköpuðu fjármagn og atvinnu í bænum. —
Reykjavík verður ekki fegruð með því að berjast gegn þv?
að þar haldi áfram að rísa fullkomin atvinnutæki. Því fer
víðs fjarri. Heilbrigð þróun atvinnulífsins er þvert á móti
grundvöllur allra framfara.
Til þess er að lokum ástæða að óska bæjarbúum til ham-
ingju með stofnun þessa fjelags. Það á mikið verk að vinna..
sem nauðsynlegt er að góð samvinna ríki um með fólki úr
öllum stjórnmálaflokkum. Það er misskilningur hjá Tím-
um að valið hafi verið í stjórn þess með flokkssjónarmið
íyrir augum. Frá því að undirbúningur var hafinn að stofnur.
þess hafa menn úr öllum flokkum verið hafðir með í ráðum
um það, sem gert hefur verið. Hefur það líka verið greinilegc
tekið fram af Gunnari Thoroddsen borgarstjóra, sem forystu
hefur haft um myndun fjelagsins, að því væri ætlað að starf^
óháð öllum stjórnmálaflokkum.
UR DAGLEGA LIFINU
Fegurð tugthússins.
ÞAÐ HEFIR komið í ljós, að
hegningarhúsið við Skólavörðu
stíg, sem í daglegu tali er kall-
að „Steinninn“, er allra snotr-
asta hús og þar að auki stíl-
hreint. Þetta kom ekki í ljós
fyr en híinn hái fangelsisvegg-
ur vestan við húsið var rifinn
fyrir nokkrum dögum.
Reykvíkingur, sem hefir kom
ið auga á fegurð tugthússins
skrifar mjer um það brjef og
leggur ttl, að Fegrunarfjelag
Reykjavíkur taki að sjer, og
sjái um, að ekki verði reistur
nýr veggur svo húsið geti notið
sín.
Vill brjefritarinn meira að
segja, að eystri veggurinn verði
einnig rlfinn, því að nóg sje að
hafa vegg um sjálfan fangelsis-
garðinn,-að húsbaki.
t •
Reykjavíkursafn.
ÞAÐ ER HÆGT að vera
Reykvíkingi sammála um slíka
ráðstöfun. Hegningarhúsið er
eitt af eldri húsum bæjarins,
sem á sína merkilegu sögu í
bæjarlífinu.
Það er satt, að húsið er stíl-
hreinna en menn hafa alment
vitað og það eru einmitt gaml-
ar byggingar, eins og hegning-
arhúsið,.sem á að halda við og
varðveita.
Ýmsar líkur benda til þess,
að áður en langt líður verði
bygt nýtt hegningarhús, því
þetta er orðið gamalt og að
ýmsu leýti óhentugt sem fanga
hús.
Þa« virðist liggja í augum
uppi„ að' nú þegar hæstirjettur
flytur úr húsinu, þá sje tilval-
ið að gera „Steininn" að safna-
húsi fyrir Reykjavík. Hjer er
tilvalið verkefni fyrir Reykvík
ingafjelagið.
•
Bílasfæðið á
Snorrabraut.
ÖÐRTJ ÁHUGAMÁLI SÍNU
lýsir Reykvíkingur í sama
brjefi og segir á þessa leið:
„Svo er það annað atriði al-
varlegra eðlis. Mig langar til að
koma þeirri áskorun til rjettra
hlutaðeigenda, að banna með
öllu bifreiðastæði á svæðinu við
Snorrabraut, milli Grettisgötu
og Njálsgötu, gegnt Austurbæj"
arbíó, vegna þeirrar stórkost-
legu slysahættu, sem af því staf
ar, eins og því miður hefir kom
ið í ljós nýlega. Umferðin af
gangandi fólki er þarna ákaf-
lega mikil vegna kvikmynda-
hússins og ástandið er óhæft
eins og er, þegar menn leggja
bifreiðum sínum fyrst þversum
á stæðinu og auk þess líka með
fram beggja vegna.Leggið þetta
bifreiðastæði niður strax, áður
en fleiri slys verða þar af þeim
ástæðum“.
Falskar ávísanir.
BANKAGJALÐKERINN, sem
jeg sagði ykkur frá á dögunum
og sem lá með tugi þúsunda
króna í ónýtum ávísunum í
kassanum hjá sjer, sagði mjer
í gær, að nokkuð hefði dregið
úr ávísunum, sem ekki er inn-
stæða fyrir, eftir að minst var
á þessa óreglu hjer í dálkun-
um.
En það veitir ekki af að
hamra á þessu aftur og aftur
til þess, að fá menn til að hætta
því að gefa út falskar ávísanir.
Gjaldkerinn fullyrti, að það
væru margir velstæðir menn,
sem ávísanir kæmu frá, sem
ekki væri til fyrir. Það stafaði
hreint og beint af kæruleysi,
að beir gæfu hina fölsku ávís-
anir út. Þeir nentu ekki að
leggja saman í ávísanaheftinu
sínu og fyndu ekki til neinnar
sektar við falsið. Þessir menn
gerðu ráð fyrir, að ef ekki væri
til fyrir ávísun þá hringdi bank
inn til þeirra og Ijeti þá vita.
Varðar við lög.
EN ÞESSIR GÓÐU menn
virðast ekki athuga, að það
varðar við lög að falsa ávísanir
og að það þeir eru orðnir sekir
um afbrot, sem gæti hæglega
komið þeim í tugthúsið, ef
bankarnir sýndu ekki miskun-
semi með því að kæra ekki taf-
arlaust ávísanafalsið.
Ávísanafalsið er spilling,
eykur bankastarfsfólki óþarfa
vinnu, og á ekki að eiga sjer
stað í íslensku viðskiftalífi.
Það er rjett, að fólk ber yfir-
leitt litla virðingu fyrir pening-
um um þessar mundir hjer á
landi. En fyr má nú vera en að
menn geri sig að tugthúslim-
um fyrir eintómt virðingaleysi
fyrir verðmætum og af tómu
bansettu kæruleysi.
Um tvífætt
jórturdýr.
ALLLENGI hefir legið hjá
mjer brjef, þar sem farið er
hörðum og vandlætingarorðum
um það fólk, sem jórtrar tyggi-
gúmmí.
Jeg hafði satt að segja ekki
trú á, að það væri mjög út
breitt, að fólk tyggi þennan
fjára svona alment. En þrátt
fyrir, að ekki er leyfður inn-
flutningur á þessum munaði —
og bættur sje skaðinn — þá er
það furðanlega útbreitt, að ung-
lingaj; sjeu japlandi á sætu
gúmmí, eða gum, eins og þeir
segja'í útvarpinu.
Kunningi minn fullyrti, að
það væri svo mikil eftirspurn
eftir tyggigúmmí í skipum, sem
koma frá útlöndum, helst frá
Ameríku, að það væri sóst eins
mikið eftir því að nýlonsokk-
um.
Tvggigúmmí væri blátt á-
fram aðalsmyglvara, sem flutt
væri til landsins.
Að hugsa sjer aðra eins vit-
leysu!
frrw~iMiTTnTniB<iiMM«MriMMnMnwM—■wiiTTiirirm—«———min 1111 npun——— innu ■■m im
MEÐAL ANNARA ORÐA
iiiiiiiiiiimMiiiiiiimmiitiiMiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiimiiiimiitimntinnnnimTfiimninr
Tolstoysfofnunin og rússnesku kennaramir
MAL rússnesku kennaranna,
sem neituðu að hverfa til heima
lands síns eftir að hafa
um skeið dvalið í Banda-
ríkjunum, sem barnakennarar
hjá rússneskum embættismönn
um þar í landi, hefur meðal
annars haft það í för með sjer,
að athygli almennings hefur
beinst að Tolstoystofnuninni í
New York ríki. Þessi stofnun
hefur aðalbækistöð sína á Reed
búgarði skamt frá New York,
og það var einmitt þangað, sem
einn kennaranna, Kasenkina,
flúði og þangað var hún að
lokum sótt af aðalræðismanni
Rússa í New York.
• •
LÝSING RÚSSNESKU
STJÓRNARVALD-
ANNA
Eins og vænta mátti, lýstu
Rússar því þegar í stað yfir, að
Reed-búgarðurinn væri ekkert
annað en glæpanýlenda —
samastaður Hvítrússa, sem með
al annars áttu að hafa það á
stefnuskrá sinni að ræna rúss-
neskum þegnum og aftra þeim
frá að komast heim til ætt-
lands síns.
Sannléikurinn reyndist þó
allur annar. Eins óg mál Kas-
enkinu leiddi í ljós, óskaði hún
alls ekki eftir að hverfa til
baka til Ráðstjórnarríkjanna
og leitaði aðeins til Tolstoy-
stofnunarinnar í þeirri von, að
rússneska ræðismannsskrifstof
an gæti ekki fundið hana þar.
• •
HOOVER ER HEIÐ-
URSFORMAÐUR
Hjer fara á eftir nokkrar
upplýsingar um Tolstoystofnun
ina, og ættu þær að gefa mönn
um allgóða hugmynd um, hvað
hæft er í ásökunum Rússa á
hendur þessum fjelagsskap:
Herbert Hoover, fyrverandi
forseti Bandaríkjanna, er heið-
ursformaður stofnunarinnar.
Meðal heiðursfjelaga eru Willi
am T. Manning, fyrverandi
biskup í New York, og dr.
Sergei Koussevitzky, stjórnandi
symphönyhljómsveitarinnar í
Boston. Leiðtogi og forseti fje-
lagsskaparins er Alexandra L.
Tolstoy, dóttir hins fræga, rúss
neska rithöfundar.
• •
1000 FJELAGAR
Tolstoystofnunin hefur starf
að í níu ár. Aðalmarkmið henn
ar er að aðstoða þá Rússa, sem
lýst hafa sig andvíga núver-
andi stjórn í ættlandi sínu og
sem margir hverjir hafa flúið
til Bandaríkjanna. Fjelagatala
samtakanna er um 1000, og
| þar sem þau á engan hátt geta
talist fjársterk, verða þau að
láta sjer nægja að rjetta því
fólki hjálparhönd, sem öðrum
fremur þarf á aðstoð að halda.
Tolstoy-stofnunin aflar sjer
fjár með samskotum, sölu á
landbúnaðarafurðum frá Reed
búgarði og hljómleikum, auk
þess sem ýmsir landflótta og
þekktir Rússar hafa lagt fje að
mörkum til líknarstarfsins. —
Blaðið New York Times hiefur
1 grein um stofnunina hrósað
henni fyrir starf það, sem húu
hefur lagt að mörkum til að
viðhalda rússneskri list og vís-
indum.
• •
MIKIÐ HJÁLPAR-
STARF
Tolstoystofnunin hefur náið
samstarf við ýmsa söfnuði,
hjálparfjelög og endurreisnar-
samtök víða um heim. Sam-
vinna hennar við önnur menn-
ingarfjelög miðar fyrst og
fremst að því að hjálpa rúss-
neksu flóttafólki í Evrópu. —
Þessi hjálp kemur meðal ann-
ars fram í peningalánum og
matvæla- og lyfjasendingum
til hjálparþurfa Rússa víðsveg
ar í heiminum, en auk þess
hafp Rússarnir á Reed-búgarði
Framh. á bls. 12