Morgunblaðið - 22.01.1949, Page 6

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 22. janúar 1949.
9
ÞJÓÐVARIMARSTEFNA" KOMMIÍIVISTA
99
ÞAÐ hefir orðiú æði margt til
að varpa nokkuð þungum blæ
á bæjarlíf okkar uþp á síðkast-
ið, sem orkað hefir til þess að
gera skammdegið ennþá skugga
legra.
Erfiðleikar í skammdeginu.
Óvanalegt erfitt tíðarfar hef-
ur steðjað að. Stormar og snjó-
ar valdið erfiðleikum — og síð-
ustu dagana með þeim áþreif-
anlegu ummerkjum að svifta
borgina ljósi og hita frá orku-
verinu við Sogið. En óveðrin
hafa einnig torveldað sjósókn
og margvíslega atvinnustarf-
semi sem kemur víða tilfinn-
anlega hart niður á heimilum
borgaranna.
Eru nú mikil umskifti frá því
í fyrra um sama leyti, þegar
Hvalfjörður og sundin voru full
af síld og höfnin full dag eftir
dag af drekkhlöðnum síldar-
skipum. Unnu þá margar hend-
ur að þessum sjávarafla, sem
færði einstaklingum atvinnu og
arð og þjóðarbúinu miljóna-
tekjur.
Hefir verið frá því skýrt, að
vinnulaunin í heild við vetr-
arsíldina hafi verið um 50 milj.
króna og gjaldeyristekjur þjóð-
arinnar af afurðunum um 70
milj. kr. Munar okkar litla þjóð
fjelag um minna — og hafði
þá einnig, eins og kunnugt er,
verið miklu áorkað frá því í
fyrra með byggingu nýrra síld-
arverksmiðja og stækkun eldri
verksmiðja, til þess að geta hag
nýtt þessi gæði margfalt bet-
ur en áður.
Þetta eru áföll, sem iðulega
verður hlutskifti fiskiveiða-
þjóða að þola.
Betur búnir að mæta áföllum.
En, þegar við hugleiðum
þetta, fer ekki hjá því, að við
veitum einnig þeirri mikilvægu
staðreynd athygli, hversu ó-
endanlega við íslendingar er-
um nú betur undir það búnir
að mæta slíkum áföllum en áð-
ur var.
Aflabrestur og ótíð eina ver-
tíð færði áður fyr, þó að ekki
sje litið langt aftur í tímann,
hungur að garði og boðaði fólk-
inu örbirgð.
Nú renna fleiri og sterkari
stoðir undir þjóðlífið, vegna
þess þroska, sem það hefir tek-
ið á síðari árum — þeirrar fram
þróunar, sem Islendingar hafa
orðið aðnjótandi.
Lang stærsta sporið í þessum
efnum var stigið með nýsköpun
atvinnulífsins í tíð fyrverandi
stjórnar, undir forsæti Sjálf-
stæðisflokksins.
Sjer hjer einna mest á, þegar
sú hefir orðið raunin, að þrátt
fyrir svo að segja algeran afla-
brest á síldveiðunum — svo
mikilvirk sem þessi atvinnu-
grein ella gæti verið — hafa út-
flutningsverðmæti þjóðarinnar
s.l. ár samt sem áður orðið meiri
en nokkru sinni áður. — Hvað
mundi þá, ef alt væri með hag-
stæðasta móti?
Úr bæjarlífinu fyr og nú.
Bæjarbragurinn er þá líka all
ur annar hjá höfuðstaðarbúum
og reyndar landsmönnum öll-
um, en áður var.
— Eins og ykkur er kunnugt, ,
TORTÍIVIIR
Ræða Jóhanns Hafste
vöku Óðins
LSIIMU
m a
kvöld-
I ræðu þeirri, sem Jóhann Hafstein, alþm-, flutti
á kvöldvöku málfundafjel. sjálfstæðisverkamanna,
Óðins, í fyrrakvöld, sýndi hann fram á hversu at-
vinnu- og efnahagsþróun á grundvelli sjálfstæðis-
stefnunnar hefði gert Keykjavík að sterku hæjarfje-
lagi á undra skömmu árahili — og jafnframt er hent
á, hversu atvinnuþróun nýsköpunarstefnunnar hefði
styrkt þjóðfjelagsaðstöðu okkar. Hins vegar væri þess
ari þjóð sem öðrum hin mesta hætta húin, ef hand-
leiðsla konimúnista ætti að ráða í sjálfstæðis- og
utanríkismálum. Fer ra-ðan hjer á eftir.
höfum við bæjarfulltrúarnir
Jverið að undirbúa fjárhagsáætl
un Reykjavíkur fyrir árið 1949
1 og var hún í dag lögð fram á
' bæjarstjórnarfundi til fyrri um
1 ræðu.
Það vill svo til, að jeg hefi
um svipað leyti verið að glugga
í „Sögu Reykjavíkur“, eftir
Klemens Jónsson.
Það er oft næsta æfintýralegt
að bera saman það sem var og
er.
Borgarstjóri var fyrst kosinn
1908. Þá hafði borgarstjóri í
laun 4,500,00 kr. og 1500 í skrif
stofufje. 1926 kostaði skrifstofa
borgarstjóra alls 42,000 kr., og
finst Klemens Jónssyni það
„talandi vottur um vöxt bæjar-
ins“. Nú eru laun í skrifstofu
borgarstjóra áætluð 1 milj. kr.
— en kostnaður af bæjarskrif-
stofunum öllum (ekki sjer-
stakra stofnana bæjarins) 4,2
milj. kr. Kostnaður við löggæsl
una var 1926 86 þús. kr., en
er nú áætlaður 2,6 milj. kr.
Lög um holræsi og gangstjettir
eru frá 1911, — en áður voru
aðeins rennur meðfram götun-
um. Nú er áætlað árlega til
nýrra gatna og holræsa 5 milj.
kr„ og 3 milj. kr. til viðhalds.
Til götulýsingar 340 þús. kr„
en 30 þús. 1926.
Svo höfum við Hitaveitu, sem
samsvaraði 30 þúsund kola-
tonnum árlega, þegar lokið var
við hann 1944, en er að ná því
marki að tvöfaldast á þessu ári,
þannig, að hún samsvari 60
þús. kolatonnum.
Þá er rafveitan, sem hefir
tífaldað orkuna á síðustu tíu ár
um, — og nú er verið að hefja
á þessu ári í samlögum við rík-
ið, nýja virkjun við neðri Sogs-
fossana, með meiri orku en alls
er nú til í öllum orkuverunum.
En slíka og aðra álíka þróun
bæjarmálanna, sem menn hafa
fyrir sjónum og alkunn er, skal
jeg ekki rekja hjer.
A hinum öru uppvaxtarárum
þessa unga bæjarfjelags hafa
Sjálfstæðismenn alla tíð haft
forsjá bæjarmálanna.
Framfarirnar eiga að víkja
fyrir sósíalisma.
Þið kannist við að hafa heyrt
það, sem hjer hefir gerst, verið
kallað afturhald, — óstjórn og
jafnvel áþján, sem yrði að víkja
fyrir nýjum gróanda nýrrar
stjórnmálastefnu, sósíalisma!
Kommúnistarnir hafa verið
einna háværastir á þessu leit-
inu! Hver vill skifta á hlut-
skifti, sem þeir bjóða í reynd-
inni?
Alþýða manna hjer hefir ekki
látið vjelast. Kommúnistar
höfðu að vísu náð sterkum tök-
um. Nú fara þau minkandi, eft-
ir að þeir mistu stjórn á Alþýðu
sambandinu á s.l. hausti. Sjálf-
stæðismenn áttu sinn veiga-
mikla þátt í þeim sigri, yfir
kommúnistum. Nú er fram-
undan áframhald þessarar bar-
áttu gegn þjóðskemdarstarfsemi
kommúnista, þegar verkalýðs-
fjelögin fara að halda aðalfundi
sína og kjósa nýjar stjórnir.
Sú barátta verður hörð, því
að við óvægna andstæðinga er
að etja, en miklu má orka með
samstiltum kröftum Sjálfstæð-
isverkamanna og annars lýð-
ræðis- og frelsisunnandi verka-
fólks.
Þjóðvarnar-stefna komm-
únista.
Kommúnistar boða reyndar
víðar fagnaðarerindið en á
sviði bæjarmála og verkalýðs-
mála. Nú er það nýjasti boðskap
urinn til þjóðarinnar, að þeir,
þ. e. a. s. kommúnistar, ætli að
gera henni þann greiða að
forða henni frá því að Sjálf-
stæðismenn og aðrir álíka vond
ir selji landið og svíki þjóðina.
A þetta bíta svo vissir menn
og gerast bandamenn kommún-
ista, vitandi eða óafvitandi, —
þessarar helstefnu, sem hrekur
heilar smáþjóðir landflótta og
kúgar aðrar, traðkar á rjettar-
öryggi borgaranna með „gesta-
po“-heimsóknum upp á nasist-
iska vísu og lifir konunglegu
forrjettindalífi á bognum bök-
um alþýðunnar.
Gleymum við ekki of oft
,,gæðum“ þessara stefnu? Væri
ekki skynsamara af okkur að
hugleiða oftar en við gerum um
eðli þeirra afla, sem þar eru
að verki? Sumir kristilegir borg
arar segja: Þetta er alt einhliða
áróður um áhrif Rússa á kom-
múnista hjer og hættuna, sem
því er samfara. Kommúnistar
eru- í Þjóðvarnarfjelaginu og
vilja engin erlend áhrif, — bet-
ur að svo væri, — en verri eru
staðreyndirnar og lítil „þjóð-
vörn“ í stefnu þeirra.
Hantlleiðslan í utanrikismálum.
Kommúnistar biðja nú þjóð-
ina að lúta þeirra handleiðslu í
utanríkismálum.
Hvaða fordæmi hafa flokks-
bræður þeirra annars staðar
skapað, — og hvaða stefnu hafa
kommúnistar hjer markað í ut-
anríkismálum?
Minni fyrst á „stefnu“ for-
sprakkanna hjer:
1. „Verndarinn“ og „óvin-
urinn“.
Árið 1939 skrifar einn aðal-
leiðtogi kommúnista í Þjóðvilj-
ann (6. ág.), Halldór Kiljan,
og markar þá stefnu í utanríkis
málum, að Bretland sje „okkar
eðlilegri verndari“, og krefst
samvinnu í utanríkismálum við
lýðræðisblökkina, sem á „höf-
uðfulltrúa sína í Bretum, Frökk
um og Rússum“.
Aðeins nokkru seinna sama
ár — Þjóðviljinn 22. október
1939:
„Þó að þýski fasisminn sje
erkióvonurinn, má ekki gleyma
hinu, að breska auðvaldið er
sterkasti óvinurinn“. (Þó „höf-
uðfulltrúi" lýðræðisblakkar-
innar).
Þjóðviljinn 13. apríl 1940:
„Öllum smáþjóðum jarðar-
innar er ógnað með ofbeldi. —
Það er hnattstaðan ein, sem
ræður því, hvort sú ógnun stend
ur af Bretum, Frökkum eða
Þjóðverjum", (Rússar ekki
nefndir), — hjá okkur stafar
hættan af Bretum“, (þ. e. „eðli
lega verndaranum11!!)
Finst mönnum ekki sæmileg
festa í utanríkisstefnu hinna
kommúnistisku „þjóðvarnar-
manna“?
2. „MiIIi tveggja rándýra“.
Hver var svo stefna hinna
skeleggu „þjóðvarnarmanna“ í
síðustu heimsstyrjöld til hinna
stríðandi aðila?
Þjóðviljinn 13. maí 1940:
„Hvor aðilinn, sem sigrar,
mun troða á rjetti vorum og
sjálfstæði“.
Þjóðviljinn 22. maí 1940:
„Hjer á Islandi verða sósíal-
istar að gera sjer fullljóst, að
þeir geta hvorugum hinna
stríðandi aðila óskað sigurs“.
Þjóðviljinn 13. des. 1940:
„Þetta er allur sannleikurinn
um stríðið. Það cr barátta milli
tveggja rándýra Um bráð“.
Þjóðviljinn 13. jan. 1940:
„Hið breska hervald hefir
beinlínis sýnt sig í verki sem
fjandsamlegt íslensku þjóðinni
og þjóðin hlýtur að dæma þetta
hervald eftir þessari fram-
komu þess, á sama hátt og
danska og norska þjóðin lítur á
þýska herinn þar“.
(Nú smjattar „Þjóðviljinn á
þeirri ,,stefnu“ samherjanna í
Þjóðvarnarliðinu á fundinum
s.l. sunnudag, — Hallgríms Jón
assonar o. fl. — að Engilsaxar
sjeu svo sterkir á hafinu, að
við getum þess vegna verið ró-
legir og sjálfstæðið örugt. M. ö.
o. öruggir vegna herveldis, sem
áður var talið engu betra en
her Nasista).
Þjóðviljinn 31. jan. 1941:
„Ekkert handtak, sem unnið
er fyrir hinn breska innrásar-
her, er þjóðinni í hag. Ef slík
hagnýting vinnuaflsins er ekki
glæpsamleg, þá er alveg óþarfi
að vera að burðast með það orð
í íslenskum ofðabókum“.
Þetta er þó ákveðin stefna,
býst jeg við að menn segi. Hjer
hafa þó kommúnistar rækilega ’
markað „þjóðvarnar” stefnu
sína.
3. Glæpurinn verður að
,,þjóðvarnarvinnu“.
En það er til annað hljóð í
strokknum. Það atvikaðist eins
og menn muna þannig, að Rúss
ar urðu einnig' stríðsaðili með
Bretum og Bandaríkjamönnum.
Þá varð tónninn þessi:
Þjóðviljinn 19. maí 1942:
„Þeir, sem hamast nú gegn
landvarnavinnunni á Islandi,
eru að vinna í þágu Quislings
og Hitlers“.
Hvað var sama vinna — áður
kölluð? „Glæpsamleg hagnýt-
ing vinnuaflsins", — var það
ekki? Nú landvarnarvinna, eða
mætti líka vera „þjóðvarnar-
vinna“.
Þjóðviljinn 24. des. 1942:
„Þegar Sósíalistaflokkurinn,
— eini flokkurinn, sem alitaf
hefir haft ákveðna stefnu í ut-
anríkismálum íslendinga —
(þið haldið kanske þetta sje
prentvilla?) sýnir fram á hver
nauðsyn Islendingum sje á því
að skera upp úr um með hvor-
um samúð þeirra sje í frelsis-
stríðinu gegn fasismanum, þá
eru slík úrþvætti hjer á Islandi,
sem beint eða óbeint taka upp
hanskann fyrir Hitler“.
Stóð ekki áður skrifað hjá
þeim, sem altaf hefir haft á-
kveðna stefnu í utanríkismál-
um (Þjóðv. 22. maí 1940):
„Hjer á íslandi verða sósíal-
istar að gera sjer fullljóst, —
að þeir geta hvorugum hinna
stríðandi aðila óskað sigurs“.
Það er „þjóðvörn“ í 'slíkum
drengjum — í slíkri stefnufestu
— eða hvað finnst mönnum?
4. Hlutleysið og stríðsyfir-
lýsingin.
Loksins nokkur orð um hlut-
leysið. Nú er hlutleysið ein
„þjóðvörnin“, ef ekki sú eína
hjá kommúnistum.
En hverskonar hlutleysi er
það að telja íslendingum nauð-
syn á því að skera upp úr um
með horum samúð þeirra sje, —
þegar um styrjaldarsamtök er
að ræða?
Og þegar rætt var um, að ís-
lendingar yrðu stofnendur
Bandalags Sameinuðu þjóð-
anna. Hvað sögðu kommúnistar
þá um hlutleysið? Þá sagði Þjóð
viljinn, 25. apríl 1945:
„Þeir (þ. e. sósíalistar) vildu
láta viðurkcnna, að þjóðin sje
Framhald á bls. 7