Morgunblaðið - 22.01.1949, Side 8

8
tíOHt. VNBLAÐIO
Laugardagur 22. janúar 1949.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.).
Frjettar-itstjóri ívar Guðmundssois
Aug-lýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla;
Austurstræti 8. — Sími 1G00.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlanda,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Undirstaða velmegunar
ÞRÁTT fyrir það að ýmsir örðugleikar og vandkvæði hafi
mætt okkur íslendingum árið 1948 er það þó eitt merki-
legasta ár íslenskrar atvinnusögu. Á því ári jókst „útflutn-
ingsverðmæti þjóðarinnar úr 290 millj. króna í 400 milþ.
króna. Þessi aukning útflutningsframleiðslunnar er svo gif-
urleg að fullyrða má að engin Evrópuþjóð hafi náð slíkum
árangri á einu ári.
Afkoma þjóðarheildarinnar byggist fyrst og fremst á því,
hvers hún aflar, hve mikinn erlendan gjaldeyrir hún fær
fyrir afurðir sínar.
En hvernig stendur þá á því, spyr almenningur, að hjer
hefur ríkt mikill skortur á margskonar nauðsynjum? Af
hverju sprettur það, að þrátt fyrir hinar stórauknu gjald-
eyristekjur skuli hafa orðið að skera niður innflutning á
bráðnauðsynlegum hlutum?
Þessari spurningu hefur að vísu verið svarað áður. Og
svarið er það, að megináhersla hefur verið lögð á innflutn-
ing svokallaðra kapítalvara, rekstrarvara til atvinnuveganna
o. s. frv. Um það má að sjálfsögðu deila hversu langt sje
hægt að ganga í takmörkunum á innflutningi nauðsynja
eins og vefnaðarvöru, shófatnaðar, búsáhalda og fleiri slíkra
vara. Um hitt verður hinsvegar ekki deilt að þjóð, sem
hefur aflað sjer góðra framleiðslutækja verður að leggja á
þáð allt kapp að tryggja rekstur þeirra.
En í sambandi við hinn mikla innflutning kapítalvara
verður að minnast þess að þjóðin hefur á undanförnum
árum flutt inn tæki, sem ekki eru nema að nokkru leyti
notuð í þágu framleiðslunnar. En það kostar mikinn er-
lendan gjaldeyri að reka þessi tæki. Á það t. d. við um þær
tæplega 11 þús. bifreiðar, sem nú eru í landinu.“í?amkvæmt
upplýsingum, sem fyrir liggja mun árlegur rekstrarkostnað-
ur þessara 11 þúsund bifreiða vera um 30 millj. kr. í erlend-
um gjaldeyri. Er í þeirri upphæð reiknað með eldsneyti og
varahlutum til þeirra.
Af þessu eina dæmi er augljóst að gjaldeyrisþörf þjóðar-
innar hefur stóraukist. Um bifreiðainnflutninginn er annars
það að segja, að e. t. v. finnst einhverjum að hann hafi verið
of mikill. En það sætir engri furðu þó þjóð, sem á engin
samgöngutæki á landi, önnur en bifreiðar, leggi mikið kapp
á að eignast þær. Fyrir því má hinsvegar færa rök að víð
höfum trauðla efni á að reka hjer 11 þús. bifreiðar.
En það versta við hinn mikla bifreiðainnflutning er þo
það, hversu misjafnlega hann hefur komið niður á hina ýmsu
landshluta og byggðarlög.
Það er t. d. vitað að til eru sjávarþorp á landinu, sem ekkr
hafa fengið svo mikið sem eina vörubifreið. Á þessum sömu
stöðum eru hinsvegar hraðfrystihús og vjelbátaútgerð, sem
framleiðir útflutningsverðmæti fyrir milljónir króna árlega.
Það er auðvitað hreint hneyksli að slíkir staðir skuli ekki
hafa fengið jafn nauðsynleg tæki og vörubifreið. Sýnir það
furðulega glámskyggni á þarfir þjóðarinnar að til einstakra
kaupstaða eins og t. d. Reykjavíkur skuli hafa verið hrúgað
s-vo miklu af þessum tækjum að atvinnuleysi ríkir meðal
vörubifreiðastjóra á sama tíma, sem afkastamiklum fram-
leiðslutækjum út á landi hefur verið neitað um þau.
Því miður er þetta aðeins eitt dæmi um það, hvernig að
þeir, sem framleiðslu stunda eru hafðir út undan, bæði nú
og fyrr. Hefur það að sjálfsögðu haft þau áhrif að því fólki,
sem að framleiðslustörfum vinnur, fækkar stöðugt en hinum
íjölgar að sama skapi, sem stunda atvinnu, er engin út-
flutningsverðmæti skapar. Hin mikla framleiðsluaukning,
sem orðið hefur á 9.1. ári sprettur þessvegna eingöngu af
því að framleiðslutækin hafa verið stórbætt en ekki af þvi
að fólkinu, sem vinnur að útflutningsframleiðslu hafi fjölgað.
En í þessum efnum þarf að verða skjót breyting. Við get-
um ekki gert okkur von um að verða þess megnugir að við-
halda velmegun í landinu ef sú öfugþróun heldur áfram að
fólkinu haldi stöðugt að fækka við framleiðslustörfin en
f jölga á skrifstofum. Framleiðslan er undirstaða velmegunar.
Á afrakstri hennar byggjast möguleikar þjóðarinnar til þess
að kaupa nauðsynjar sínar. Þess verða íslendingar að vera
minnugri í framtíðinni en þeir eru í dag.
1\Jihuerji ábrij-ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
VirSingarverð
viðleitni
VIRÐING ARVERÐ viðleitni
er það hjá ,,Hreyfli“ að setja
upp bílasíma í úthverfum bæj-
arins. Það eykur mönnum þæg
indi á marga lund, að geta á
þenna hátt náð beinu talsam-
bandi við afgreiðsluna og pant
að sjer bíl.
En um leið er það hagur bif-
reiðastöðvarinnar, sem lætur
setja símana upp og tryggir
henni viðskipti þeirra, sem
símann nota. Er vel þegar hag
ur tveggja aðila fer saman í
viðskiptúm, eins og í þessu at-
riði. Þáhnig eiga viðskipti að
vera. *
Leigubifreiðaþjónustan er
almennt, orðin góð hjer í bæn-
um og hefur batnað til muna
hin síðari árin. Gjaldmælarnir
voru til stórbóta og tryggja
þeim sem leig'ja bíl, að ekki sje
krafist hærri leigu, en áskilið
er.
•
Of mikil eftirspurn
BIFREIÐASTJÓRAR leigu-
bíla eru farnir að umgangast
farþega sína á annan hátt, en
áður tíðkaðist, þegar farþegi í
leigubíl átti á hættu að mæta
frekju eða stirðbusahætti, eins
og algengt var. Þar með er þó
ekki sagt, að bifreiðastjórar
eigi að vera eins og vinlegir
seppar, sem dingla rófunni
framaní hvern mann. En það
vildi brenna við hjer áður fyr,
að ekki var hægt að setjast
upp í bíl hjá leigubílstjóra, án
þess að hann tæki manni sem
gömlum vini og ræddi öll sín
áhuga- og einkamál. Og það
jafnt hvort farþeginn og bif-
reiðastjórinn höfðu sjest áður.,.
eða aldrei hittst.
Slík ,,vinahót“ eru nú að
mestu horfin, hamingjunni sje
Þegar bíllinn
bregst
ALLT er þetta gott og blessað,
sem sagt hefur verið til þessa
hjer að framan. En þessi pistill
var ekki til þess eins að bera
lof á leigubílstjóra, heldur
kvarta við þá.
En það, sem fólk telur sig
þurfa að kvarta yfir er að því
finnst leigubílarnir bregðast
því þegar mest á ríður.
Þannig er það þegar slæmt
er veður og ill færð á götunum.
Þá eru leigubílar lítið hreyfð-
ir. Á helgidögum og hátiðum
sjást leigubílarnir varla og
fást ekki þótt gull sje boðið.
Það má segja, að eðlilegt sje,
að bílstjórar þurfi að hvílast
eins og aðrir menn og vilji
halda hvíldardaginn heilagan.
En þeir gætu þó eins og marg-
ar stjettir þjóðfjelagsins skift
með sjer verkum og haft það
sem kallað er vaktaskipti.
Þegar bílasíminn er kominn
í lag, ættu leigubílstjórarnir
að snúa sjer að því að koma
vaktaskiptum í sæmilegt horf.
•
Ekki víkur og
vogar
ÁGÆTUR stuðningsmaður
„Daglega lífsins“ vill láta
hamra á því, að göturnar í
bænum sjeu ekki kallaðar vík-
ur og vogar, hlíðar og mýrar,
heldur götur, eða stræti, sund,
eða straðir.
Hann hefur nokkuð til síns
máls eins og áður hefur verið
drepið á og þegar jeg benti
honum á, að búið væri að skrifa
um þetta mál, sagði hann:
,,Já, en hamraðu á þeim einu
sinni enn. Það veitir ekki af“.
Hjer með er það gert.
•
Ónotað tækifæri
FURÐULEGT, að póststjórnin
skuli ekki nota það tækifæri,
spm er að auglýsa á umslög
með póststimplum. Það er ekki
meiri fyrirhöfn, að. stimpla
brjef, þótt auglýsing sje á
stimplinum, en það má hafa
mikið gagn af slíkum auglýs-
ingum þegar um þjóðþrifamál
er að ræða.
Ríkisstjórnin hefði t.d. getað
notað þessa auglýsingaaðferð
til að auglýsa happdrættislán
sitt og eins mætti hafa ýmsar
auglýsingar fyrir góðgerðarfje
lög, eða hvatningarorð.
Á svo að segja hverju ein-
asta erlendu brjefi eru aug-
lýsingar á póststimplum.
Það er klaufaSkapur að láta
þetta tækifæri ónotað.
Óánægður frí-
merkjasafnari
ÓÁNÆGÐUR frímerkjasafnari,
Á. M., skrifar:
„Kæri Víkverji!
Mig hefur lengi langað að
skrifa yður. Jeg er frímerkja-
safnari og safna frímerkjum í
tómstundum mínum. Þar af
leiðandi skipti jeg á frímerkj-
um við nokkra útlendinga.
En ekki er sagan öll. Undan
farið hef jeg fengið tilkynn-
ingar frá Tollpóststofunni, að
jeg ætti þar krossbandsending
ar eða ábyrgðarbrjef. Þegar
jeg ,hef farið að sækja þessar
krossbandsendingar, eru það
venjulega sendibrjef, sem inni
halda nokkur frímerki, þyngd
brjefanna er oftast 12—25 gr.
Af þessu er innheimtur hár
tollur.
En svo er eitt. Er toll-
mönnum heimilt að lesa brjef,
sem þeim er ætlað til með-
ferðar? Er það ekki brot á
lögum?
Fyrir nokkrum dögum fjekk
jeg tilkynningu að jeg ætti
krossbandsendingu á Tollpóst-
stofunni. Þegar jeg kom að
sækja sendinguna voru aðeins
tvær skrifaðar brjefsarkir f
umslaginu. Þyngdin var 10 gr.
Hver stendur á bak við þetta
og hver getur afsakað þessa
ósvífni?
•
Fleiri óánægðir
ÞAÐ eru fleiri óánægðir, en
frímerkjasafnarar, en póst-
menn gera aðeins skyldu sína.
Þó getur „skylduræknin" og
áhuginn stundum hlaupið með
menn í gönur og svo virðist
um brjefið, sem opnað var. En
þá er að kæra. og láta rann-
saka málið.
. iiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiniiiiM —mmnmnmwi>n«iiiiiiiiiinin>
MEÐAL ANNARA OROA
Landvarnirnar valda Eire erfiðleikum
Frá frjettaritara Reuters.
DUBLIN — Hervarnir Eire
eru meginvandamál þingsins
þar þessa dagana. Það eru eng-
ir peningar fyrir hendi til þess
að ganga tryggilega frá vörn-
um lýðveldisins, en það verður
að kaupa svotil öll vopn sín
erlendis, sökum hráefnaskorts
heimafyrir.
Dr. T.F. O’Higgins, hermála-
ráðherra landsins, tjáði þing-
inu skömmu fyrir áramót:
„Það, sem stendur uýtísku
landvarpaliði mest fyrir þrif-
um, hvort sem er á landi, sjó
eða í lofti, er hinn geysihái
kostnaður, sem fylgt hefur í
kjölfar ófriðarins síðasta“.
„Nýtísku vopnabúnaður
einnar herdeildar“, bætti hann
við, „kostar í dag um fimmtíu
sinnum meira en 1939.“
• •
60 MILLJÓN PUND
DR. HIGGINS skýrði þing-
heimi frá því, að allár skatt-
tekjúr Eire á 'éinu ári, eða um
60,000,000 sterlingspund,
mundu vart hrökkva fyrir út-
búnaði éinnar 5,000 manna hér
deildar. Því teldi hann ekki
annað ráð vænna en að kaupa
nægilega mikið af nýtísku
vopnum til að nota árlega til
að þjálfa lítinn hluta af einni
herdeild.
Oscar Traynor, fyrverandi
hermálaráðherra, varaði ráð-
herrann við því, að núverandi
7,500 manna fastaher mundi
ekki nægja til þess að þjálfa
nýjan her og veita landsmönn
um nægilegt öryggi, ef til ófrið
ar kæmi.
• •
4,500,000 PUND TIL
LANDVARNA
DR. HIGGINS segir, að Eire
hafi als um 60,000 manna vara
lið, auk um 70000 manna, sem
hægt yrði að kalla til vopna
með nokkrum fyrirvara. Meðal
þessara manna eru nokkrar
þúsundir, sem gegnt hafa her-
þjónustu í breska hernum.
3,000,000 manna þjóð getur
raunar ekki haft stóran her,
einkum þegar þess er gætt, að
um helmingur hennar starfar
að landbúnaði og fjöldi ungra
manna á herskyldualdri flytur
árlega til Bretlands og Banda-
ríkjanna.
I fjárlögunum í ár er gert
ráð fyrir 70,500,000 sterlings-
punda tekjum, en af þeirri
upphæð er í ráði að verja 4,
500,000 pundum til hervarn-
anna.
• •
LÁGAR ÞJÓÐAR-
TEKJUR
SÝNILEGT er, að þessi upp-
hæð er það almesta, sem Eire
getur gert sjer vonir um að
nota á þessu ári við landvarnir
sínar. Þrátt fyrir mikla dýr-
tíð, eru þjóðartekjurnar aðeins
áælaðar um 250,000,000 sterl-
ingspund, og því yrði aðeins
hæg-t að verja meiru fje til her
varnanna með því að pyngja
skattabirði millistjettanna,
sem þegar er mikil.
Það skársta, sem Eire því virð
ist geta gert sjer vonir um, er
að koma sjer upp velþjálfuðum
en smáum landher, sem orðið
gæti þungamiðja stærri hers í
ófriði. í þessu sambandi bætir
það nokkuð úr, að sá her, sem
landið hefur núna, er rækilega
þjálfaður, og liðsforingjar hans
hafa orð á sjer fyrir góða
menntun og dugnað.