Morgunblaðið - 22.01.1949, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 22. janúar 1949.
Dagur Brynjólfsson
hreppstjóri sjötugur
Ágæt kvöldvaka Mál-
fundafjelagsins Oðins
JEG hefi verið að, vonast eftir
því, að sjá í blöðunum minst 70
ára afmælis hreppstjórans í Gaul
ver j abæ j arhreppi, Dags Br y nj -
ólfssonar í Gaulverjabæ, en hann
fylti sjötugasta áratuginn -8. jan.
s.l. Jeg haíði ástæðti til að ætla,
að hinir mörgu sveitungar Dags,
er unnið' 1 afa með hpnum í stjórn
sveitarmála, hefðu einhverjir á-
stæðu, eða fundisí tilefni gefast
til að minnast opinteerlega hins
mikla starfs, er hann heíir unnið
áinni sveil og skýra að einhverju
hina löngu starfssögu, er Dagur
á nú að buki sjer. En einhverra
hluta vegra hefir þetta nú fyrir-
farist og því tek jeg undirritaður
mjer penna í hönd og fer á fund
Dags og bið hann að segja mjer
örlítið brot úr liðinni starfsögu
sinni, með því að jeg sje af yngri
kynslóðinni og því eigi fær um
á eins uæmi að geta til hlítar
hinna margvíslegu starfa, er þessi
sjötugi hsiðursmaður hefur af
hendi leys’..
Þegar maður heimsækir Dag
Brynjólfsson, er það fyrirfram
vitað, að hann tekur manni með
gleðibrosi og spaugsyrði á vör-
um. Þannig hefir hreppstjóri
okkar ætíð verið og gildir það
jafnt hvorí menn eiga við hann
persónuiegt erindi, eða hann er
fundinn vnrðandi sin embættis-
störf. End". held jeg, að það sje
einmitt bessi eiginleiki, samfara
góðri greind og skýrri hugsun,
sem valdið hefur því, að Dagur
hefir valist í fleiri trúnaðarstöð-
ur í hinum og þessum samtökum,
en algengt er.
Er jeg hefi fundið Dag í Bæ,
en svo er hann venjulega nefnd-
'úr í kunningja hópi, býður hann
mjer til stofu og jeg segi honum
erindi rnitt. Lætur hann litið yfir
að nokkuð sje eftir sjer hafandi
um störf sín á liðinni æfi og telur
sjer eigi henta að setjast þar í
dómara sess. Hinsvegar hlífi jeg
honum hvergi og byrja spurning
'ar minar á því, hvar hann sje
fæddur og upp alinn. Farast hon-
um þá orð á þessa leið: — Jeg er
fæddur að Núpi í Fljótshlið, son-
ur Guðrúnar Gísladóttur og
Brynjólfs Jónssonar að Minna-
Núpi. Var jeg með móður minni
til 5 ára aldurs er faðh minn
kom mjer til Erlings Pálssonar
og Þuríðar Jónsdóttur, foreldra
Þorsteins Erlingssonar skálds og
þeirra systkina, er þá bjuggu að
Sámsstöðu'n í Fljótshlíð, og siðar
á Hrauni á Skeiðum.
— Varst þú látinn ganga menta
veginn, spyr jeg?
— Faðir minn kendi mjer dá-
lítið, en síðar var jeg einn vetur
fyrir ferrninguna hjá sr. Vadimar
á Stóra-Núpi. Faðir minn hafði
áhuga á að jeg lærði guðfræði, en
jeg vildi eigi verða prestur. Fór
jeg siðan 18 ára gamall á búnað-
arskólann í Ólafsdal, en að skóla
dvöl þeirri lokinni rjeðst jeg að
Stóra-Núpi til sr. Ólafs Briem og
Katrínar Helgadóttur, er þau
byrjuðu búskap árið 1900. Þótti
það þá vera nægilegt framhalds-
nám fyrir unga búfræðinga, að
gerast ráðsmenn hjá ýmsum em-
bættismönnum, er í þá tíð höfðu
margir hverjir ráðsmann á búum
sínum. Var jeg þar í tvö ár, en
rjeðist síðan í að kaupa hesta og
jarðyrkjuverkfæri frá Toifa í
Ólafsdal og hóf plægingar fyrir
bændur. Ferðaðist jeg þannig í
tvö ár milli bænda víðsvegar í Ár
nes- og RangárvaLlasýslum. Vinn
an var ákvæðisvinna, þannig, að
jeg hafði fæði þar sem jeg vann
og 3 aura fyrir hvern ferhyrnings
faðm er.jeg/píaggði; en JMi-r-2.au.
fyrir að herfa, var þetta meðal-
talsverð eftir því, hvernig jörðin
var. Plægingar þessar voru þá
alger nýjung og þótti fólki þetta
vera fIjótvirkt í samanburði við
þá aðferð, er fram að því hafði
verið notað að skera ofan af með
spaða eða ljá.
Hvar og hvenær byrjaðir þú
sjáifur búskap?
— Mjer þótti einlífið heldu'
tómlegt og gekk árið 1904 að eiga
ungfrú Þórlaugu Bjarnadóttur
Þorvarðssonar hreppstjóra í
SviðugörSum í Flóa og Guðrúnar
Pálsdóttur prests frá Gaulverja-
bæ. Hófum við það ár búskap í
Þjórsárholti. Bjuggum þar í þrjú
ár, en íiuttumst síðan að Gerðis-
koti í Sandvíkurhreppi og vorum
þar í 8 ár, síðan 5 ár í Sviðu-
gcrðum, en þaðan fluttumst við
að Gaulverjabæ árið 1920 og
bjuggum þar í 27 ár. — A þessu
tímabili hefur margt gerst í bún-
aðarháttum er tii framara og af
komuöryggis horfir. Þar á meðal
má einkum nefna Flóaáveituna
hjer í Flóa, er á sínum tíma var
talið risafyrirtæki. Vil jeg þá
einnig geta þess, að jeg fluttist
í Flóann, meðfram vegna trúar
minnar á áhrif Hvítárvatnsins á
gróður mýrgresisins, er leyndi
sjer ekki meðfram allri Hvítá
frá Pollengi og allt niður að Ós-
eyrarnesi. — Þá má í öðru lagi
nefna stofnun Mjólkurbús Flóa-
manna, er án alls efa hefur orðið
hin mesta lyftistöng fyrir hið
sunnlenska landbúnaðarhjerað.
Þú hefur gegnt býsna mörgum
trúnaðarstörfum um dagana. •—
Viltu segja mjer frá þeim helstu?
Dagur siær þessari spurningu í
fyrstu upp í grírt og segist hafa
gegnt flestum þeim trúnaðarstörf
um, er tilfalla í einu sveitarfje-
lagi, eða allt frá fjárkláðaeftir-
iitsmanni til meðhjálpara. En jeg
hefi, þrátt fyrir það, segir Dagur,
fyrst og fremst verið bóndi —
kannske bóndakurfur — og mitt
helsta áhugamál hefir í gegnum
allt verið bættir búskaparhættir
bænda; lagði jeg enda áherslu á
að bæta og stækka túnið í Gaul-
verjabæ og var það orðið nokk-
uð gott, er gaf af sjer fóður fyr-
ir 20 kýr. En það liggur í hlutar-
ins eðli að jeg gat eigi helgað
starf mitt búskapnum svo sein
jeg hefði kosið, vegna ýmissa
starfa utan heimilisins og er jeg
þá kominn að því, er þú spurðir
um áðan. — í stjórn Flóaáveit-
unnar hefi jeg verið frá árinu
1916. Tók þátt í störfum undir-
búningsnefndar að stofnun Mjólk
urbús Flóamanna og í stjórn þess
frá byrjun. I stjórn Búnaðarsam-
bands Suðurlands frá 1923. —
Hreppsnefndaroddviti fyrst í
Sandvíkur'nreppi í 5 ár, síðan 1
Gaulverjabæjarhreppi í 32 ár. —
Sýslunefndarmaður fyrir Gaul-
verjabæjarhrepp frá 1916 og síð-
an form. Búnaðarfjel. sama
hrepps frá 1916 til 1948 og loks
hreppstjóri í Gaulverjabæjar-
hreppi frá 1915 og síðan. En þess
vil jeg geta hjer, að því aðeins
var mjer unt að sinna þessum
störfum samfara búskapnum, að
jeg átti starfsama, ráðholla og
dugmikla konu, er ekki einungis
hefir starfað við hlið mjer í starfi
því er jeg nú á að baki, heldur
oft og einatt varð ein að taka á
sig stjórn heimilisins utan og inn-
an bæjar.
Hvað vilt þú segja um aðkomu
þína í hreppstjóraembætti Gaul-
verjabææjarhrepps. Voru ekki
viðsjár með mönnum og róstur i
nreppnum um það leyti?
— Jú, ekki er því að neita.
Fyrsta verk mitt var að bera út
Björn Gíslason, er þá dvaldi í
Gaulverjabæ og þar vildi beita
þrásetu, en fyrverandi hreppstj
hafði í samráði við Sigurð sýslu-
mann í Kaldaðarnesi, bygt jörð-
ina Skúla Thorarensen frá Kirkju
bæ. — Álit mitt á þörfum sveif-
arinnar er best lýst í ræðu, er jeg
eitt sinn hjelt á ungmennafjelags
samkomu í Gaulverjabæ. Ljet jeg
svo um mælt, að í málum sveit-
arinnar væru fjórar tröppur. —
Fyrsta, bílvegur á hvern bæ. Önn
ur, skóa- og samkomuhús. Þriðja,
að gera stóra þurkskurði um
hreppinn, með fjelagssamtökum
og f jórða rafmagn á hvern bæ, þá
yrði sveitin samkepnisfær og
byggileg. Að öllu þessu hefur
smátt og smátt verið unnið og að
sumu betur og fljótar en hægt
var að vonast eftir.
Hverjum augum lítur þú á póli
tíska starfsemi, spyr jeg Dag að
lokum?
— Jeg hefi löngum reynt að
komast hjá pólitískum erjum og
finst að þar hafi ef til vill fleiri
en einn nokkuð til síns máls. —
Fekk og reyndar einu sinni á
stjórnmálafundi þann vitnisburð
að jeg væri „helvítis grásleppa
í pólitík“. Hinu neita jeg ekki,
að mjer fyndist skynsamlegast,
og raunar mörg rök hníga að því
að stjórnmálaflokkarnir væru að
eins tveir í landinu, stjórnarflokk
ur og stjórnarandstöðuflokkur. —
Dagur segist ekki tala meira um
sjálfan sig, enda kemur nú hús-
freyja hans með kaffi og við setj
umst til að neyta þess. A meðan
virði jeg þessa höfðinglegu konu
fyrir mjer og þarf eigi lengi að
horfa til að sjá þann mikla mann
dóm, er í henni býr. Þórlaug er
hreinlynd svo af ber og drengur
hinn besti. Megum við sveit-
ungar hennar gerst um það vita,
svo oft hefir hún rjett okkur
hjálparhönd í einu og öðru. Hik-
ar hún hinsvegar aldrei við að
segja okkur til syndanna, finn-
ist henni að við ekki vera að sínu
skapi. Sannar hún í því sem
öðru, að hún er kona er geng-
ur beint framan að hlutunum,
bæði í orði eða verki. Bónda
SÍnum bjó hún þegar í Þjórsár-
holti það heimili, að þangað sóttu
útlendir ferðamenn til gistingar
og voru efnin þó eigi altaf mikil,
en því betur með farið. — Telur
Dágur búskap sinn vera hennar
ráðdeild að þakka, það sem hann
var. Þórlaug hefur setið í stjórn
kvenfjelags sveitarinnar.
Þeim hjónum hefur orðið 6 barna
auðið. Mistu þau tvö þeirra,
Bjarna, missirisgamlan og Sig-
rúnu 20 ára efnisstúlku, er mikl-
ar vonir voru við tengdar. Þau
er upp komust eru: Brynjólfur^
hjeraðslæknir í Hvammst., Ingf?
björg, símamær á Selfossi, Bjarm
Framh, á bls. 12
MÁLFUNDAFJELAGIÐ Óðinn, fjelag Sjálfstæðisverkamanna og
sjómanna, hjelt kvöldvöku í Sjálfstæðishúsinu á fimmtudags-
kvöld. Kvöldvakan var fjölsótt og sýndi vel þann áhuga sem
ríkir meðal Sjálfstæðisverkamanna.
Meyvant Sigurðsson, ritari
Óðins, setti samkomuna og
kynnti dagskráatriðin. Ræður
fluttu Jóhann Hafstein, alþm.
og Sveinn Sveinsson, verkamað
ur. Var ræðum þeirra mjög vel
tekið. Er ræða Jóhanns birt á
öðrum stað í blaðinu í dag.
Sigurður Ólafsson, söng ein-
söng. Undirleik annaðist Gunn-
ar Sigurgeirsson. Alfreð
Andrjesson, söng gamanvísur
með undirleik Árna Kristjáns-
sonar píanóleikara. Vakti hvort
tveggja óskipta hrifningu sam-
komugesta.
Þá var sýnd kvikmynd og að
síðustu var ; dansað fram éftir
nóttu.
Alþingi kdtn saman
Stofulóniisi í
Menntaskóianum
KAMMERMÚSIKKLÚBBUR-
INN efnir til hljómleika fyrir
meðlimi sína í hátíðasal Mennta
skólans á sunnudaginn, og verða
að þessu sinrii eingöngu leikin
verk eftir núlifandi tónskáld.
Wilhelm Lanzky-Otto, Egill
Jónsson, Róbert Abraham,
Andrjes Kolbeinsson og Svan-
hvít Egilsdóttir fara með verk
eftir Stravinský, Honegger,
Hindemith og Jón Nordal.
Kynnir verður Bjarni Guð-
mundsson, formaður fjelagsins.
Fjelagið var stofnað fyrir
fjórum árum og eru í því um
150 meðlimir. Undanfarin tvö
ár hefur starfsemi þess legið
niðri, sökum annríkis þeirra
listamanna, sem reynt hefur
verið að leita til um flutning
tónverka. Eru þeir allir mjög
störfum hlaðnir við kennslu og
hljómleikahald og hafa átt
mjög erfitt með að æfa verk-
efni fyrir hinn fámenna hóp
áheyrenda, sem fjelagið hefur
uppá að bjóða.
I fyrra var stofnað hjer fjelag
nútímatónlistar, sem er deild
í Alþjóðafjelagi nútímatónlist-
ar (International Society for
Contemporary Music), og eru
Fjelag ísl. tónlistarmanna og
Tónlistarfjelagið aðilar að þeim
fjelagsskap. Hefur að þessu
sinni tekist samvinna með
fjelögunum um undirbúning
þessa hljómleiks og fleiri sams-
konar hljómleika, sem haldnir
verða á næstunni.
Eins og á stendur, var ekki
hægt að fá stærri sal að láni en
Menntaskólasalinn, en komi það
í Ijós, að einhverjir meðlimir
verði frá að hverfa, munu ráð-
stafanir verða gerðar til að end-
urtaka hljómleikana.
ALÞINGI kom saman til
framhaldsfunda í gær kl. 1,30.
Stefán Jóhann Stefánsson, for-
sætisráðherra las upp forseta-
brjef og sagði síðan Alþingi sett.
Jón Pálmason, forseti Sam-
einaðs Alþingis, óskaði þing-
mönnum gleðilegs nýárs. og til-
kynnti að þessir þingmenn væru
ókomnir til þings: Ásmundur
Sigurðsson, Bernharð Steíáns-
son, Helgi Jónasson, Ingóifúr
Jónsson, Jón Gíslason, Jón Sig-
urðsson, Lúðvík Jósefsson, Páll
Þorsteinsson, Lúðvík Jósefssori,
Páll Þorsteinsson, Pjetur Otte-
sen, Skúli Guðmundsson og
Stefán Stefánsson.
Minning látins þingmanns.
Því næst minntist forseti
Kára Sigurjónssonar fyrver-
andi alþingismanns, sem Ijest i
fyrradag. Hann sat á aukaþing
inu 1933 sem landkjörinn þing-
maður. Þingmenn vottuðu hin-
um látna virðingu sína með því
að rísa úr sætum.
Síðan var fundi slitið.
Acheson vinnur
embæitiseíð sinn
DEAN ACHESON vann em-
bættiseið sinn í dag og hefii
nú formlega tekið við utanríkis
ráðherraembætti Bandaríkj-
anna af George Marshall, -ei
sagði af sjer í s 1. mánuði vegna
heilsubrests. — Truman forseti
var fyrsti maðurinn sem óskaði
Acheson til hamingju, að eið-
tökunni lokinni. — Robert
Lovett, sem undanfarið hefii
' SenSt embætti utanríkisráð-
jherra, mun starfa áfram í ut-
anríkisráðuneytinu nokkra hríg
eða þangað til Acheson er orð-
i inn öllum hnútum kunnugur
þar. — Reuter.
Ijekkneikl? fiéffssnensi
OSLO í gær: — Norska stjórn
flóttamörmum landvistar og
in hefir .veitt 150 tjekkneskum
átvirmuleyfi í Noregi.
Flóttamenn þessir hafa ver-
ið í Þýskalandi, flýðu þangað
frá ættlandi sínu.
Háskólafyrirlestur
HÁSKÓLAFYRIRLESTUR si
Sigurbjörns Einarssonar dó
sents, sem auglýstur var s. i
sunnudag, varð að fresta vegn;
rafmagnsbilunar. Nú flytu
hann fyrirlesturinn í hátíðar
sal háskólans á morgun kl. 2
stundvíslega.
Erindið nefnist Biblían spur<
um mannfjelagsmál. Það fjall
ar einkum um afstöðu hebresk
ar löggjafar til mannrjettind;
og hvernig þar er kveðið á un
skyldur og rjeltindi mannann;
innbyrðis. Það ræðir skilninj
Biblíunnar á nýtingu og skift
um efnisgæðanna, og lagasetn
ingu Gyðinga, í því skyni a<
skapa rjettlæti á því sviði.
Þá er nokkuð minst á við
horf Biblíunnar til alþjóða
mála, útfrá skilningi hennar ;
mannkynssögunni.
r.e