Alþýðublaðið - 19.06.1929, Síða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÖBBLAÐSBÍ:
íemur út á hverjum virkum degi.
* fgreiösiu i Aipyöuhúsinu viö
J 'rfverfisgötu 8 opin !rá ki. 9 árd. j
i tíl kl. 7 aíðd. ►
3 SkrltMota á suma staö opin ki. ►
1 9' , — 10' 9 árd. og kl. 8 — 9 síðd. ►
Simar: 988 (aigreiöRÍBnt og 2394
(skrifstoiani.
Verðlag: 4akriftarverð kr. 1,50 á
m utuöi. Auglýsingarverð kr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentamiðja: Alpýðuprentsmiöjan
(í sama húsi, simi 1294).
Sogsvirkjuiiin.
Vegna mótspyrnu íhaldsins i
bæjarstjórn er enn mjög skamt
komdð álei'ðis um úrlausn mesta
vandamáls Reykjavíkurbæjar, að
útvega íbúurn. hams næga og
ódýra raforku. Ja-fnaðarmenn
bafa, erns og kunnugt er, beitt
sér mjög eindregið fyrir pví, að
hieppálegasta og í ratminm e'na;
sjálfsagða leiðin væri valin, sem
sé að byggja tafarlaust 10—15
þús. hestafla raforkustöð við
EfrafaHið í Sogi. Um áramót í
vetur vanst loks það á í málimr
að Reykjavíkurbær keypti vatns-
réttindi þau í EFra-Soginu, er
voru einkaeign, og þarf því virkj-
unin eigi að tefjast ne'.tt vegna
lögnáms á vatnsréttindunum, sem
annars hefði getað orðið tafsöm
og erfið leið. Þessi vatnsréttindi,
sem eru helmingur af vatnsrétt-
indum í Efra-Soginu og lang-
verðmætasti hluti vatnsaflsins í
Sogi, voru nýlega af matsnéfnd-
inni metin á 98 þús. kr. Verður
að telja, að bærinn hafi komist
þar að mjög góÖum kaupuim,
miðað við öli þau not, er hann
getur haft. af þessu vatnsáfH. —
ffinn helmingur vatnsréttindanina
í Efra Soginu ’er eign rikisins, og
má ganga út frá því visu, að
bænum gangi auðveldlega samn-
ingar við ríkið um afnot þeirra,
að svo miklu leyti sem þei’rra
þarf við, þar sem það er yfir-
lýstur sindregi-nn vilji íbúa hérað-
anna austan -f jalls, að þeir getii
sem allra fyrsí fengið aðgang að
notum ódýrrar raforku. En það
ætti að vera auðvelt og jafnivel
mjög hagkvæmt fyrir Reykjavík-
urbæ að selja allmikia raforku úr
Sogsstöðhmi við ódýru verði til
notkunar i sveitum og kauptún-
um austanfjalls. Það er enn frem-
ur kunnugt, að engin vandkvæði
voru á þvi, a. m. k. fyrir
niokkrum mánuðum, að útvega
nægilegt fé með hagkvæmuni
kjörum til byggimgar Sogs-stöðv-
arinnar. Það er þess vegna ekk-
beitt öllum •sinnm áhrifum til að
hindra framkvæmidir í þessu máli.
Frestur hefir verið tekinn ofan á
frest, og ótal fleygum skotið inn.
í málið, svo sem að leysa úr því
með því að byggja nýja Eliiðaár-
stöð, heitri vatnsveitu með vatni,
sem ekki er til, a. m. k. hér
í grend, og Titan-tylliboðinu
fræga, sem bezt sýndi, hvað Knút-
ur og íhaldshersingin vildi ganga
ósæmilega langt til að spyrna á
móti virkjun Sogsins.
Það þarf ekki að lýsa þvf nán-
ar hér, hve átakanlegur er oirð-
inn skorturinn á raforku í þess-
um bæ. Það nægir að geta þess,
að eftdr örstuttan tírna mun verða
að loka fyrir rafmagn um hemla,
til þess að hafa nægilegt ljó.sa-
rafmagn. Hið geipilega okurverð
á rafmagninu þekkja allir þeir,
er mánaðarlega borga raforku-
reikninga. Á hinn bögimn má
mönnum verða ljós hinm feiki-
mikli hagur, er bæjarbúar verða
aðnjótandi af Sogsstöðimii, er
þeir athuga það, að afMÖ: verður
að minsta kosti þrisvar sinnuni
ódýrara en það er nú, 'og því ó-
dýrara, sem notkunin vex meira.
En við Efra-faMið í Sogi er hægt:
að virkja alls 35—40 þús. hest-
öfl. Sem dæmi um það, hver hag-
ur aHnenningi yrði að raforkunni
úr .Sogi, má nefna, i5 raforka,
er sP\mso,nrír í nptkm eimim tm-
ingsmeter af gasi, sem nú kostar
35 aura, mundi að eins purfa
að kosta 12--15 aura. Er það
rniðað við, að suöurafmagn yrði
selt á 4 au. kwst. á sumrum, en
6 au. á vetrum, og myndi raf-
veitán auðveldlega geta selt suðu-
rafmagn úr Sogi fyrir það vsrð.
Ihaldsmenn notuðu það sem á-
tyllu til að fresta ákvörðun urn
virkjun Sogsins, að eigi mætti
taka hana meðain matinu væri
eigi iokið, svo að víst væri, að
það hefði eigi hækkandi áhrif á
matsverðið. Vitanlega var þjetta
tylliástæða, þar sem allir skyn-
bærir menn hlutu að sjá, að á-
kvörðunin um virkjunina gat. eaig-
in áhrif haft á úrskurð rnats-
nefndar, eins og hún var skipuð.
Önnur tylliástæðan til frestunar-
innar var sú, að eigi væri lokið
fuHnaðarútreikningum á mæling-
um frá í fyrra sumar, og að eigi
væri víst, að frumáætlunum þeirasa
Árna Pálssonar og Steingríms
Jónssoinar væri i öllum atriðum
• , ••
treystandi. — Jafnaðarmenn í
bæjarstjórn héldu því fram, og
hö,fðu þar enda að styðjast við
ummæli rafmagnsstjóra, að þessir
nýju útreikningar gætu engu
verulegu breytt um heildarupp-
hæð Jrá, er verkið kastaði. Nú
mun þessum útreiknirigum að
ert því til fyrirstöðu, að þessu
mikla framfaramáli verði hrund-
ið í framkvæmd nú þegar, ann-
að én afturhaldssemi borgarstjóra
Reykjavíkur, Knúts Zimsens, og
fylgifiska hans í bæjarstjórninni.
En eins ag almsn.nkn.gi er kuirm-
ugt, hefir han.i nú á amn'að ár’
fullu lokið msð þéim árangri, að
engin veruleg breyting hefir orðiö
á. Var því, sem vita mátti', ekki
eftir nsinu að bíða með þá.
Unr miðjan vetur lagði raf-
magnsstjóri til, pð. fenginn væri
brezkur sérfræ’ðingur til að koma
til Islands og dæmá urn Sogs-
Stærsta hneybsllsmál
i Reykjavikiirborg.
Jón Þorláksson hefir á sama tíma og hann var full~
trúi Reykjavikur á |>ingi svikist aftan að kjósendum
siiiam, til jsess að anðga sig ogmág sinn, Eggert Claessen.
Árið 1923 samdi Reykjavíkur-
bær við Seltjarnarneshre'pp um
innlimun jarðanna Eiðis, Bú-
staða og Breiðholts, sem eru eign
Reykjavíkurborgar, í lögsagnár-
umdæmi Reykjavíkur. Lagði alils-
herjarnefnd neðri deildar alþingis
fram frumvarp í samræmi við
samningana, en við þriðju um-
ræðu málsins lanmaði Jón Þor-
láksson inn ákvæði um, að
Reykjavrk ætti að láta Seltjarn-
arneshrepp fá vatn og rafmagn,
er yrði borgað eftir mati. Nú er
komið að þvi, að íbúar Skildinga-
ness heimta að fá vatn. Verði
j>eir látnir fá vatniö, þá getur Jón
Þorlákssion og mágur hans, Egg-
ert Claessen, selt lóðir í Skilld-
áætlunina. Studdi jafnaðarmaður-
inn i' rafmagnsstjóm ' þá tiilögu,
en æskti þess jafnframt. að þe+ta
yrði ekki látið tefja miálið um
þörf fram.v— Knútur fékk þessu
þannig snúið við, að eigi skyldi
beðið um sérfræðing, heldur
skyldi Sogs-áætlunin og hita-
veituáætlun í sambandi við nýja
Elliðaárstöð send tii Noregs til
umsagnar. Dróst svo um þrjá
mánuði að ,senda þessi plögg til
Noregs,' en þau voru send fyri'r
rúmlega hálfum mánuði. Má nú
búast við, að Knútur reyni um
hrið að nota það sem ástæðu til
dráttar á rnálinu, að umsögn sé
eigi komin frá Noregi. En J>eg-
ar umsögnin kemur þaðan, verð-
ur hann sjálfsagt búinn að finna
upp einhverja nýja frestunar-
ástæðu.
Dráttur á framkvæmduim í
SogsvirkjunarmáLinu má eigi
lengur þolast. Stórfeldir hags-
munir Reykjavíkuirbúa eru í vieði.
Það verður að taka ákvörðun
einhverntima á næstu tveim
mánuðum, um, að Reykjavíkur-
bær byggi raf orkustöð við Sogið,
svo að hægt verði að byrja á
verkinu vorið 1930.
Sigardu’- Jónmson.
Landsmálafundir,
sem „Framsóknar“-flokikurinn hef-
ir boðað til á Norðurlandi, hefjast
20. þ. m. Verður fyrsti fundurinn
á Borðeyri, en síðan, á Hvamms-
tanga, Blönduósi og í Hegranesi,
þingstaðnum fofna. í rnorgun fór
Haraldur Guðmúndsson, ritstjóri
AlþýðubLaðsins, áleiðis noröur, og
mætir hann á fundunum af hájL'fu
Alþýðuflokksins. Þá fór og Jónas
Jónsson ráðherra af hálfu „Fram-
1sóknar“-f]ok,ksins. Magnús , Guð-
mundsson er farinn af stað fyrir
inganesi fyrir mörg hundmó pús-
wul krónur, lóðir, sem eru lítils
virði nú, en, verða mikils virði á
kostnpð Reykjavlkurborgpr, því BÖ
allir stórefnamenn, sem geta flutt
sig, flytja bústað sinn út úr lög-
sagnarumdæmi Reykjavíkjur til
þess að sleppa við réttlátt út-
svar, en nota Reyk j.a vík urborg
eftir sem áður til atvinmu sinnar.
Vegna rúmleysis getur ekki
orðið lengra mál um þetta í blað-
£n,u í dag, en menn eru beðnir að
athuga grein, sem kemur á morg-
un,.
Þetta: írutl skiftir alla horgai'fl
Reykjavikur.
ólafur Friójiksson.
Ihaldið, og kvað Ólafur Thors
ætla í humátt á eftir honurn og
ná í síðari fundina.
Að loknum þéim fundum, sern
nú voru taldir, verða Landsmála-
fundir á Akureyri, Grund í Eyja-
firði og á Siglufirði. Hafa íhalds-
menn boðað til þeirra. óvíst er
enn, hvort allir þeir menin, sem
áður segir, geta komið við að
vera á þeim fundum.
Víkur-fundurinn.
Fundinn sóttu um 200 manins.
Tókst naumast að Ijúka homum á
einum degi, og var ræðutími þó
síðast takmarkaður í tvær mín-
útur. Jón Kjartansson reyndist
mjög utangarna í landsmálum o.g
jafnvel enn þyninri en Ámi frá
Múla, en Jóhann úr Eyjum hafði
mánna hæst í upphafi, en smá-
dró úr honum eftir því, sem á
fundinn leið.
Var það Ijóst, að íhaldsmenn
voru í alilmiklum minni hluta á
fundinum.
í SkaftafeMssýslu sem annars
staðar vex Alþýðuflokknum stöð-
ugt' fylgi.
I leikhúsisssa.
Vel væri, ef leiksýningar þær,
sem þeir, er komust í Iðnó í
gærkveldi, fengu að sjá, færu hér
fram á svipaðan hátt á þei'm örnai
árs, sem allur almenningur getu-r
notið þeirra, og að þær færu þá
að öllu leyti fram á islenzku og
svo oft, að allir léikvinir, sem
til eru hér í grendinni, gætu kom-
ið, séð og notið listarinnar.
Annar leikurinn „Galgemam-
den“, fer að þessu siuni alveg
á dönsku. Leikenidur eru