Morgunblaðið - 08.04.1949, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 8. april 1949.

s-

(Jtg.. H.Í. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Móðurskipið og „dorían “
KOMMÚNISTAFLOKKURINN hjer hefur, eins og í öðr-
um vestrænum lýðræðislöndum, haft alla forystu um hina
brjáluðu og trylltu baráttu gegn því að ísland treysti sjálf-
stæði sitt og öryggi þjóðarinnar í náinni samvinnu við aðr-
ar lýðræðisþjóðir. Hann hefur verið nokkurskonar móður-
skip, sem stjórnað hefur verið frá baráttunni gegn sjálfstæði
landsins og öryggi.
En aftan í móðurskipið hefur verið bundin dálítil „doría“.
í þessari kænu hafa verið nokkrir menn, sem kenna sig
við „Þjóðvarnir“. Þessir menn hafa lýst því yfir að þeir
væru ekki kommúnistar. En þeir hafa samt haldið úti blaði,
sem flutt hefur mál sitt algerlega á sama hátt og málgögn
kommúnista. Um suma þeirra er vitað að þeir eru, þrátt
fyrir yfirlýsingar sínar, kommúnistar og hafa altaf verið
það. Það er ástæða til þess að rekja lítillega athafnir þessa
liðs, sem þótst hefur berjast ótrauðri baráttu fyrir sjálf-
stæði og öryggi íslands. Þegar umræður hefjast um afstöðu
Islands til varnarbandalags vestrænna lýðræðisþjóða og
hugsanlegrar þátttöku þess í þessum samtökum, löngu áður
en kunnugt varð um efni og innihald sáttmála þeirra, fyll-
yrtu mennirnir í „doríunni“ að þátttaka íslands í banda-
laginu þýddi herstöðvar hjer á landi, ekki aðeins í styrjöld
heldur og á friðartímum. Hún hlyti einnig að hafa í för
með sjer herskyldu.
Á grundvelli þessara staðhæfinga var svo „Þjóðvarnar-
baráttan“ háð af hinu sundurlausa liði, sem gleypt hafði þá
flugu kommúnista, að lýðræðisflokkarnir á íslandi hefðu á-
kveðið að „selja landið“. Jafnhliða hjelt blað þess uppi
stöðugum æsingum um málið og með mjög svipuðum hætti
og blöð kommúnista.
★
Þegar það hefur gerst að þrír ráðherrar hafa farið til
Washington og kynnt sjer efni sáttmálans og þjóðinni hef-
ur verið birtur hann, kemur það í ljós að hann leggur ís-
lendingum engar kvaðir á herðar um herstöðvar á friðar-
tímum eða herskyldu. Áður hafði því verið lýst yfir af
rhiðstjórnum allra lýðræðisflokkanna að fylgi þeirra við
þátttöku íslands í þessu bandalagi væri háð því að hjer
yrðu hvorki herstöðvar á friðartímum nje herskylda.
Skyldu mennirnir í „doríuAni“ nú ekki hafa tekið sönsum,
þpgar þessar upplýsingar lágu fyrir? Voru það ekki her-
stöðvarnar og herskyldan, sem þeir fyrst og fremst bóttust
vpra andvígir? Jú, það hafði mönnum skilist.
En það undarlega gerist. ,Doríufólkið“ lætur sig engu
skipta þó að það hafi verið áþreifanlega sannað ao blað-
ur þess um eðli Atlantshafssáttmálans og herstöðvar og
herskyldu sje eintóm lygi og blekkingar. Það æsir sig þvert
á móti ennþá meira upp gegn sáttmálanum og skirrist ekki
við að beita sömu rökleysunum og kommúnistar. Jafnframt
reynir það að æsa hugi almennings eftir megni til andstöðu
við yfirlýstan vilja meirihluta löggjafarsamkomunnar.
Hvaða hugsandi manni getur nú komið annað til hugar en
að þetta „doríulið“, sem beitt hefur sömu baráttuaðferðum
í umræðum um þetta mál og kommúnistar, beri sinn hluta
ábyrgðarinnar á þeim atburðum er gerðust við Austurvöll
30. marz s. 1.?
★
Það er þessvegna hlægilegt þegar nokkrir úr því koma
nú fram á sjónarsviðið og telja æru sína krenkta þegar bent
er á þessa ábyrgð þeirra eins og Ólafur Thors gerði í ræðu
sinni á Alþingi þann 31. marz. Það sýnir hvílíkar skræfur
þetta fólk er. Það vill fá að hafa tóm til að fara með upp-
spuna og ósannindi í opinberum umræðum um þýðingar-
mikið utanríkismál. Það vill fá að æsa siðferðisveila ungl-
inga og brjálaðan kommúnistalýð upp með ósannindum og
rangfærslum án þess að bera nokkra ábyrgð á því, sem á
eftir fer, grjótkasti og limlestingum. Þetta er aum fram-
koma én engu að síður samboðin því „fína fólki“, sem er
skipshöfn „doríunnar“.
En þetta lið fær ekki komist undan ábyrgðinni. Það situr
með hana og skömmina og háðungina í þokkabót,
UR DAGLEGA LIFINU
Síminn svarar
sjálfur
FYRIR nokkrum dögum var
grein hjer í blaðinu um nýtt
undraáhald, sem menn mættu
búast við að tekið yrði í not-
kun áður en langt líði, en það
er símaáhald, sem svarar fyrir
spurnum og tekur skilaboð,
ef enginn er heima þegar
hringt er.
Magnús Jóhannsson, útvarps-
virki, hefur sagt mjer, að þetta
sje ekki neinn framtíðar-
draumur heldur veruleiki. —
Hefur hann þegar fengið allar
upplýsingar um áhaldið og
gæti útvegað það til sölu hjer,
ef gjaldéyris- Og innflutnings-
leyfi vaeru fyrir hendi. En það
er nú hætta á, að við þurfum
að nota okkar erlendu pen-
inga til einhvers annars, að
minnsta kosti fyrst um sinn.
•
Margar nýjar
uppfyndingar
ÞAÐ eru margar nýjar upp-
fyndingar komnar á markað-
inn, einkum í Ameríku, eftir
stríðið, sem við heyrum lítið
um og sjáum minna af. Það
eru t.d. grammófónplöturnar,
sem hægt er að spila á í hálfa
klukkustund án þess að skipta
og eru ekki brothættar.
Þessar nýju plötur eru nú
að verða algengar og fást orðið
í hverri hljóðfæraverslun
vestra. Kann jeg ekki að skýra
frá tæknilegu hliðinni á þess-
um nýju grammófónsplötum,
en mjer skilst, að þær fari
færri snúninga en hinar
gömlu- í- því liggi galdurinn.
•
Tæknisýning
Á MEÐAN við þurfum að
spara hvern eyrir í erlendum
peningum, sem við öflum,. er
hætta á, að langt verði þangað
til, að við fáum að njóta
þeirra margvíslegu tæknilegra
nýunga, sem komnar eru á
markaðinn erlendis. En hitt
ættu sjerfræðingar okkar á
hinum ýmsu sviðum, að gang-
ast fyrir, að haldin yrði tækni-
sýning á nýjum uppfynding-
um.
Hvert og eitt áhald fyrir sig
kostar ekki mikið fje, en slík
sýning gæti orðið til mikils
fróðleiks og áhöldin mætti síð-
an láta skóla fá í sambandi við
kennslu.
Þurfum að fylgjast
með tímanum
ÞAÐ er grátlegt, að lifa á þess
ari öld hinna stórkostlegu
framfara í tækni og vísindum
og fá ekki tækifæri til að
fylgjast með því, sem er að
gerast í heiminum. Fjarlægð-
irnar eru horfnar. Mennirnir
þeysast í loftinu milli heims-
álfa á nokkrum klukkustund-
um. Það er hægt að tala við
mann í síma, sem býr í
Ástralíu, eða Suður-Ameríku,
fyrir nokkra króna gjald.
Ljósmyndir eru sendar heims-
álfanna á milli í loftinu.
. Við vitum rjett af þessum
nýjungum, en njótum fárra.
Það mætti ekki minna vera, en
að við ættum kost á því, að sjá
undratækin á góðri sýningu.
Það væri menningarauki að
slíku, þótt ekki færi hjá því,
að það ærði upp í mörgum
sult.
Kalka á Háaleiti
ÝMS gömul og hálf glymd ör-
nefni hafa komið í ljós í sam-
bandi við tillögurnar um nafn-
ið á Keflavíkurflugvelli og
þótt ekki fáist nafn á flugstöð-
ina, þrátt fyrir alla fyrirhöfn-
ina, sem þessar nafnatillögur
hafa kostað, þá hefir það þó
áunnist, að grafa upp þessi
gömlu nöfn.
Góður og gegn Suðurnesja-
maður, Magnús Þórarinsson í
Nýlendu í Miðneshreppi, segir
í brjefi frá vörðu, sem stóð
einu sinni þar sem nú er Kefla
víkurflugvöllur og Kalka var
nefnd. Glöggir menn á íslenskt
mál vita ekki af hverju nafn
þetta er dregið, en sumir geta
sjer til, að það sje komið af
kalki og telur Magnús, að vel
geti verið að þarna hafi verið
kalkvinnsla til forna, þótt nú
sje gleymt.
Brjef Magnúsar í Nýlendu
er á þessa leið:
„Kæri Víkverji!
Nafnið Keflavíkurflugvöllur
er orðin hefð í málinu, enda
þótt flugvöllurinn sje aðallega
á Háaleiti og Mosunum í Mið-
nesheiði, en teygi anga sína
niður fyrir Njarðvíkur-Ása og
lítið eitt suður í Hafnaheiði.
•
Horfna varðan.
„Á HÁALEITI stóð varða,
gild en ekki há, mosavaxin af
elli. Hún var nefnd Kalka. Á
hverjum einasta fjallskila-
seðli sem borinn var bæ frá
bæ á Miðnesi frá 1885—1905
(og eflaust fyrir og eftir þann
tíma) stóðu þessi orð: „. . . . og
mætið allir við Kölku á Háa-
leiti kl. 9 f. h. og skiftið ykkur
eftir því, sem fjallkongur mæl-
ir fyrir” o. s. frv. Kalka var
því merkileg að þessu leyti, og
kann að hafa verið það að
fleiru leyti þó mjer sje það
ekki kunnugt. Nú er Kalka
horfin slík er hún var, en upp
er risið á Háaleiti nýtt, glæsi-
legt hótel, sem vantar nafn.
Auðvitað heitir hótelið „Kalka“
og ekkeit annað. Það er gömul
íslenska, stutt og laggóð.
Magnús Þórarinsson".
Síðustu
nafnatilögurnar
ÞAÐ má nú telja víst, að f!ug-
stöðin í Keflavík verði kölluð
blátt áfram Keflavík, eða ís-
land og af þessum tveimur
nöfnum er það síðara betra. En
þrátt fyrir það verða birt hjer
nokkur nöfn, sem stungið hef-
ur verið upp á síðustu dagana:
.,Gimli“, „Atlantic“, Leiti,
Einbúi, Björg, Eldey, Thule
(komið oft áður), Fálkinn,
Fortuna, Eldorado, Gammur,
Gandur, Svanasetur, Svanavell
ir, Alda, Bára, Skýjaborg.
Er þá nóg komið. Á morgun
verður flugstöðin vígð.
Víkverja hafa borist á annað
hundrað brjef með uppástung-
um, en nöfnin skifta hundruð-
um. Flestir hafa stungið upp á
ísland og Thule.
•
Hali
NÝTT fyrirbrigði eru „bið-
raðirnar“ svonefndu, sem urðu
algengar hjer í bænum eftir
styrjöldina. Nafnið er ekki
gott.
Besta nafnið á þessar raðir
fólks er hreint og beint ,hali.
Þá er hægt að segja t-d.: „Það
var hali fyrir utan Haraldar-
búð í gærmorgun“. Stúlkurnar
standa þá í „bomsu hala“ í
stað þess að vera í „bomsu-
slag“, sem enginn slagur var.
Og þegar einhver kemur of
seint í matinn og hann er
spuiður hvar hann hafi verið,
þá segir hann ofboð rólega:
„Jeg stóð í hala“.
............. “j
| MEÐAL ANNARA ORÐA ....
«■' MIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIHmimilllllllllllliniilMiiiii lilMIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII HIIHHIIHIHHIHIIHIIIHHHt*tái
Aukin vershin á svörtum markaði í S.Afríku
Eftir frjettaritara Reuters.
JÓHANNESARBORG - Svarti
markaðurinn hefur haldið inn
reið síná í Suður-Afríku á ný
og yfirvöldin eru farin að hafa
áhyggjur út af þessu. Flestum
kemur saman um, að megin-
ástæðuna megi finna í inn-
flutningshöftunum, sem nú
hafa verið sett á aftur, enda
bar lí-tið á svarta markaðs
braski fyr en stjórnin greip
til haftanna.
E.H. Louw, verslunarmála-
ráðherra Suður-Afríku, hefur
þegar skorað opinberlega á
alménning að tilkynna stjórn-
arvöldunum um hverskonar
leynisölu, og hefur jafnframt
heitið því, að nöfn þeirra, sem
þetta gera, verði ekki birt,
nema þess sje óskað.
VÖRUTEGUNDUM
FÆKKAR
EN á meðan á þessu stendur
hafa ýmsar vörur þegar horfið
með öllu af hillum búðanna.
— Bandarískar snyrtivörur,
frönsk ilmvötn, amerísk spil
og innflutt vín eru ófáanleg
fyrir almenning. En það virð-
ist vera nóg til af þessari vöru
á svörtum markaði. Innfluttar
snyrtivörur kosta þar um
helmingi meira en á frjálsum
markaði — þar sem þær eru
nú að heita má ófáanlegar ■—
og ein viskýflaska kostar um
þrjú sterlingspund.
• •
105.000 PUND í
SEKTIR
YFIRVÖLDIN hafa varað
svarta markaðs braskara við
því, að þau muni ekkj sýna
þeim neina linkind. í Jóhann-
esarborg einni starfa 25 eftir-
litsmenn að því að reyna að
hafa hendur í hári þeirra
manna, sem nota innflutnings-
höftin til þess að hagnast á
þeim. Síðastliðin sex ár hefur
verðlagseftirlitið í borginni
fengið um 600 lögbrjóta dæmda
á ári hverju, en sektarupphæð
irnar nema samtals 105,380
sterlingspundum.
Hin nýu verslunarhöft ná til
allra íbúa Jóhannesarborgar,
enda er listinn yfir þær vörur,
sem bannað er að flytja inn án
leyfis yfirvaldanna, orðinn æði
langur. Á honum eru vörur
eins og matvæli, fatnaður,
skór, skartgripir, rafmagnsvör-
ur og útvarpstæki.
Framh- á bls. 1Z