Alþýðublaðið - 25.06.1929, Page 2
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Hellartðk Jðfnisntanna“
á
Eimskipafélag! Islands.
Sigurjón Ijúga pví, að Eimskipa-
Aðaifundur Eimskipafélags ís-
lands var haldinn á laugardag-
inn var og stóð hann frá kl. í
til kl. 11 e. h. með tveimur h,lé-
um.
Stjórn félagsins skipuð'u fram
til þessa fundar þeir Eggert
Claessen, Jón Þorláksson, Garð-
ar Gislason, Hallgrímur Bene-
diktsson, Pétur Á. Ólafsson og
Halldór Kr. Þorsteinsson, en þrír
hinir síðast töldu skyldu ganga
úr stjórninni á fundmum. Auk
þess sitja í 'stjóminnS Jón Árna«
son fyxir hönd ríkissjóðs og
Vestur-lslendingarnir Ásm. P. Jó-
hannesson og Ámi Eggertsson, og
er stjórnin þannig skipuö niu
mönnum, en i reyndinni þó að!
eins sjö, því að Vestur-íslending-
arnir mæta að sjálfsögðu nær
aidrei á stjórnarfundum.
' Ágóði félagsins af rekstrínum
1928 hafði orðið um 530 þús,
krónur. Þar af var. notað til af-
skrifta á eignum félagsins rúml.
300 þús. kr., 8100 kr. fóru í stjórn-
ar- og endurskoðenda-laun, en af-
ganginum lagði meiri hluti stjórn-
arinnar til að yrði varið þannig,
að hluthöfum, yrði greiddur 4°/q
arður eða 67 230,00 kr., en
148 025,16 kr. yrði lagt í endur-
nýjunar- og vara-sjóð. En minni'
hluti stjórnarinnar, Jón Árnason,
lagði til, að engirm arður yrði
greiddur, e:n alt lagt í varasjóð-
inn.
Ot af reikningunum og rekstri
félagsins yfirleitt spunruust fljót-
lega allmiklar umræður. Jó:n
Baldvinsson a'lþm. vítti stjórnina
harðlega fyrir það ábyrgðarieysi
að stöðva skip félagsins að ó-
þörfu í vetur og kvað meiri hluta
stjórnarinnar hafa viljað hjálpa
togaraeigendum með því að gera
ekki sérsamninga, og vitnaði þar
til geroa og ummæla E. Claessien í I
togaradeilimni 1923. Sérstaklega
kviað hann þó að hagsmunum fé-
IngsinS hefði usriþ misbodiö, er
fikipin voru stödpud um langm
Uma, eftir dð rífdsstiórnbi hafði
gerf ttlboð sitt, ssm félagssfjórítin
svo aa, siðustii g,ekk að. Sigurjón
Á. Ólafssom alþm. deildi harðlega
á stjórnina fyrir aðgerðiir hennar
í kaupdeilunni í vetur. Sýndi
hann, að kröfum sjómanina hefði
verið stilt mjög í hóf og beindi
þeirri spurningu m. a. til Claes-
sens, hvort honum fyndist 215
kr. á mánuði mikils til of hiátt
kaup til að framfleyta fjölskyWu.
Varð manninum með 40 þús.
kröna launin svarafátt við því.
Claessen reyndi hins vegar að
þvo sig atf þ.ví, að hann hefði
verið að makka við togaraeig-.
endur og stöðvað Eirnsk.fél.skipin
lengur vegna þess. Kvað harm
félagsstjórnm hefði tekið dags-
frest til að ráða ráðum sínum uan
tillögu sáttasemjara. Margendur-
tók Claessen, að Sigurjón færi
með lygi og uppspuna og skor-
aði á Sigurjón að koma njeö
sannanir. Sigurjón tök þá til stað
og stund og vísaði til sáttasemj-
ara sem óhlutdrægs vitnxs. Heykt-
ist Claessen þá á gífuryrðum sín-
um og mátti renna öllum lyga-
aðdróttunum niður. 'Jón Árna-
son: framkvæmdastjóri kvaðst
hafa lagt til, að samningstíminn
yrði látinn renna út 1. apríi í
stað 1. janúar, svo að útilokað
væri, að kaupdeiiu á Eim-
skipafélagsskipumum lenti saman
við kaupdeilu á togurunum. Jón
Baldvinsson kvað þetta einna
bezta sönnun þess, að náið sam-
band hefði verið milli togaraeig-
enda og Eimskipafélðgsstjórnar-
innar í kaupdeilunum áður. Jón
Baldv. og Sigurjón Ölafsson mint-
ust báðir með viðurkenningu af-
skifta fráfarandi framkvæmda-
stjóra, E. Nielsenis, af 'vinnudeil-
um. Hefði lítt borið á deilum
meðan Nielsen fór einn með
samninga fyrir félagsins hönd
fram til 1925, en þá hefðu Claes-
sen og Jón Þorl. tekið af honum
ráöin, og afleiðingarnar hefðu
bezt sýnt sig á síðastliðinni ver-
tíð.
Sigurður Jónasson garði fyrir-
spurn til stjórnarinnar um, hvort
tsatt væri, að einstaka irmflytj-
eVidur, og þá einkum sumir með-
limir stjórnarinnar, nytu mikdð
lægri flutningsgjalda en sam-
kvæmt taxta félagsins, sem allur
almenningur yrði að borga. Bað
hann um skýr svör við þessra
og hve mikilli upphæð þessi í-
vilnun myndi nema. Gengju þær
sögur, að hér væri um ívilnanir
að ræða, er jafnvel næmu hund-
ruðum þúsunda á ári. Væri t. d,
sérstaklega fróðlegt að fá að' vita,
hvort þeir stjórnienda félagsins.
!sem í þlöðum í vetur hefðu vierið
ásakaðir um samkeppni við fé-
Lagið, fengju þessa ívilnun. Jón
Þorláksson vildi þvo sig hreinan
af því að haf<a kept við félagið,
en gat þó ekki neitað því, að
hann flytti marga skipsíarma inn
árlega með öðrum skipum en
skipum félagsins. Kvaðst Jón ætíð
ganga fram fyrir skjöldu til að
verja hagsmuni félagsins á hverju
sviði sem væri, og væri því ó-
makleg aðdróttun í sinn garð, að
hann reyndi að hafa gott af fé-
laginu eða keppa við það. Kvaðst
hann tvisvar háfa orðið að verja
félagið fyrir ágengni framkvæmd-
arstjóra firmans Jón Þorlákssan
& Norðmann. Þó mun firmað J.
Þorl. & Norðmann hafa verið svo
ágengt við Eimskipafélagið, að
sjálfum Jöni Þorlákssyni mun
ekki hafa tökist að sporna við,
að það fái um 10°/o lægri flutni-
ingsgjöld hjá ,,Eimskáp“ en al-
menningur. Hallgrímur Benedikts-
soni afsakaði sig líka í gríð og
ergi af samkeppni við félagxð’,
en, því meir sem hann afsakaðii
sig, því berara varð það, að firma
hans flytur yfirborðið af sínum
vörum með öðrum skipum en
Eimsk'ipafélags'ins. Það eftirtekt-
arverðasta var þó, að hvorki
framkvæmdarstjórinn né neinn úr
stjórninni reyndi til að svara því
beinlinis, hvort hinar umspurðij
ívilnanir á flutningsgjöldum væru
gefnar stjórnendum og öðrum
eimstökum viðskiftamönnum fé-
lagsins. Það verður þvi að teijia
það líklegt, að þessar ívilnanir
niemi, eins og fyrirspyrjandi
kvaðst hafa heyrt, hundruðnm
púsunda króna á ári.
Yfirgangur Jóns J>orlákssonar
við rikissjóð.
Undanfarið hefir fulltiúi ríkis-
sjóðs farið með 4000 atkvæði á
aðalfundum félagsins og Jón Þor-
láksson sjálfur m. a. rnætt þrisvar
sinnum síðan 1924 sem fulltrúi
ríkissjóðs með 4000 atkvæði. Sig-
urður Kristinsson forstjóri mætt:i
á fundiníum sem umboðsmaður
fjármálaráðherra f. h. ríkissjóðs
og höfðu honium verið afhent 4000
atkv. En á laugardagsmorgiuninn
tilkynnir ritari félagsins, Jón Þor-
láksson, honum, að ríkissjóður fái
að einis að fara með 500 atkv.
Allmargir fundarmenn deildu á
ritarann fyrir þerxnan yfirgang,
sem hvorki hafði stoð í samþykt-
um félagsins né undanfarinni
venju, en Jón Þorláksson vildi
ekki slaka til og varð Claessen
mágur hanis að lokum að hafa vit
fyrir honum og biðja Jóhannes
Jóhannesson fyrv. bæjarfógeta,
sem var fundarstjóri, að úrskuröþ
ríkissjóði 4000 atkvæðj. Gerði Jó-
hannes það, enda þótt hanin teldi
;sig alveg vera á skoðun Jóns
Þorl.(!!)
Blekkingar Claessens.
Út af tillögunni um að borga út
arð færði Jón Árnason gild rök
að því, að hagsmunum félagsins
væri betur borgið' með þvi að
leggja arð þann, sem meiri hluti
stjórnarinnar, vildi útborga', í
varasjóð, einkum meðan félagið
nyti „fátækrastyrks“, eins 'og Jón
Þorl. hefði kallað' það, úr ríkis-
sjóði, og væri yfirleitt ekki ixægk
lega sjálfstætt. Jón Baldvmsson
benti á það, að líklegt væri, að
alfjingi yrði ófúsara á liðsmrú vjið
félagið, ef mikill aröur yrði út-
borgaður áður en félagið væri
orðið nægilega öflugt. Sigurður
Jónasson spurði E. Claesisen.
hvernig það gæti samrýmst, að
hann hefði sagt i skýrslu um hag
félagsins í kaupdei'hmni í vetur,
að í undgnfarin 5 ár hefði fé-
lagíct haft sumfals 660 pús. hy. of
lágp,r fekjur tU aa standast mutð-
synjagjöld, en mi ætti að vera
verjandi að greiða arð. Annaö
hvort hlyti að vera blekking hjá
Claessen. Gat Claessen engin
frambæriieg svör gefið við þessu.
Jón Arnason kvað félaginu liggja
nær að hugsa um að færa út
kviarnar og fullnægja þörfum
landsmanna, heldur en að hugsa
fyrst og fremst urn arðsútboigun.
T. d. þyTfti félagið óhjákvæmsÞ
lega að byggja stórt vöru-
geymsluhús í Reykjavík, og ef
vel ætti að vera þyrfti félagið að
stofna til fastra ferða til Spáxxar,
og taldií hann, að a. m. k. 4—5
skip myndu geta haft nægilegan
flutning fram og aftur alt árið á
þeirri leið. í því sambandi upp-
lýstx Jón, að Eimskipafélagið
myndi að eins hafa 1/3 af öllum
flutningum til Landsins og frá þvi.
Fór svo áð lokum, að samþykt
var með 15 þús. atkv. gegn 8900
atkv. að greiða 4»/o arð.
Við útnefningu til stjómar-
kosningar fengu Hallgrímur Bene-
diktsson heildsali, Halldór Kr.
Þorsteinsson skipstjórá og Jón Ás-
björmsson hæs taré ttarl ö gma ð ur
fltest atkvæði, 13—15 þús. hvei*,
og voru þeir síðar kosnir í stjórn-
ina. Jón Baldvinssom alþm. fékk
um 4 þús. atkv. og Hermann Jón-
asson ’ lögreglustjóri rúml. 4 þús.
atkv.
1 lok funilarins voru svo born-
ar upp ýmsar tillögur, svo sem
um ágóðaþóknun til háseta og
kyndara .samkvæmt samningunT-
við Sjómannafélagiö í vetur, er
var samþykt. Stjóminni vair og
heimilað aö kaupa eitt til tvö
skip. Enm fremur var til umræðu
tillaga frá Jóni Árnaisyni um þá
breytingu á reglugerð um eftir-
launasjóð félagsins, að hásetum
og kyndurum skyldi einnig veitt-
ur jafm aðgangur áð eftirlauniunx
úr sjóðnum sem öðrum s/arfs-
mönnum félagsins. Snérust Jón
Þori. og Claessen öndverðir gegrx
þessu og fengu málinu visað til
stjómarinnar, sem þýðir samaéetm
að draga það um eitt ár eða að
svæfa það með öllu.
I þessu sambandi átaldi Svavar'
Guðmundsson verzlunarfulltiúi þá
meðferð á fé sjöðsins, sem er á
fjórða hundrað þús. kr., að á-
vaxta það með lágum vöxtum í
sparisjóði og sumt (um 60 þús.
kr.) í tslandsbanka. Dró hantn í
efa, að féð væri í ótryggari
geymslu hjá Eimskipáfélaginu
sjálfu sem reksturfé. Benti hann
á það að taka mættx fyrsta veð-
rétt í einhverjum af eigura félags-
ins, svo að sjóðseignin væri ætíð
tryggilega ávöxtuð. Myndi þetta
muna eigi alllítilli fjárupphæð ár-
lega eða milli 10—20 þús. kr.
fyrir sjóðinn og félagið í sam-
einingu. Sigurjón Á. Ólafsson
upplýsti, að breyting sú á reglu-
gerð eftrrlaunasjóðsxns, sem
stjórnxn lagði fyrir aðalfund 1923
og fékk þá samþykta, miðaði sð