Morgunblaðið - 19.10.1949, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 19. október 1949
W UKGVrSBLAfílB
9
SOKIMARFtOKKURIIMIM HEFIR
EYKJAVÍK FJAIMDSKAP
dæmi frá 30 ára ofsóknum
FRAMSÓKNARMENN hafa frá
öndverðu verið andvígir hags-
munum Reykjavíkur og því átt
hjer litlu fylgi að fagna, sem 0g fengig nauðsynlegt olnboga- Sjálfslæðismenn beittu sjer fyr
rúm. | ir málinu á þingi, um að veita
En það er ljóst, að fyrir borg, eina milljón króna á fjárlögum,
bæjarbúa til að gleyma öllum sem hefur stækkað jafn ört og þá var það mál ekki stutt af
misgerðum þeirra í garð Reyk- Rgykjavík, er óhjákvæmilegt heilbrigðismálaráðherranum.
vikinga. ag hún fái viðbótar-landssvæði, heldur lagðist allur Framsókn-
Hjer eru rakin nokkur dæmi j-thafnasvæði, til þess m. a. að j arflokkurinn á móti því. Allir
úr 30 ára ofsoknarsögu Fram- £kapa borgurunum möguleika Framsóknarmenn á bingi
til að krefjast rjettar Reykja-
víkur.
eðlilegt er.
Nú þykjast þeir geta fcngið
Á móti gatnagerð og
tvo barnaskóla og einn gagn- bættu skipulagi.
fræðaskóla og brýn þörf að Umferðin um Lækjargötu var
byrja á nýjum skólum, þá hefði !orðin svo gífurleg, að óhjá-
mátt ætla, að Reykjavík fengi kvæmilegt
var að breikka hana
sóknar gagnvart Reykjavíkur- til ræktunar, garðyrkju o. m. fl.
bæ, og þeim framfaramálum,
sem bæjarbúar hafa borið fram,
flest til sigurs, þrátt fyrir öfl-
uga andstöðu þessa utanbæjar-
flokks.
Fyrir 20 árum. !
í bæjarstjórnarkosningunum
1930 hóf Framsóknarflokkurinn
sókn í Reykjavík. Hermann
Jónasson var þá efsti maður á
lista og bauð sig fram í fyrsta
skipti. Tveim dögum fyrir kosn
ingar varpaði hann fram þeirri
kosningalygi að borgarstjórinn í
Reykjavík, Knud Zimsen, hefði
stolið einni milljón króna úr
bæjarsjóði. Framsókn fjekk þá
tvo menn kosna í bæjarstjórn,
en tókst ekki að hnekkja meiri-
hlutavaldi Sjálfstæðisflokksins.
Sagan um borgarstjórann var
að sjálfsögðu rakalaus. En
hæfði inngöngu Hermanns Jón-
assonar í stjórnmálin.
Árin 1934 og ’38 fekk Fram-
sókn einnig einn bæjarfulltrúa
í hvort skipti, en 1942 engan.
1946 slæddist inn einn Fram-
sóknarmaður á kostnað Alþýðu
flokksins.
En hvernig stendur á því,
að Framsókn er hjer svo fylgis-
laus. Framsókn hefur þó á veld-
isárum sínum raðað hverjum
gæðingnum á fætur öðrum við
ríkisjötuna, stofnað ný ríkis-
fyrirtæki, þar sem starfsliðið
var svo til eingöngu úr þeirra
flokki, og Samb. ísl. samvinnu-
fjelaga hefur hjer umfangs-
mikla starfsemi að mestu leyti
með pólitísku starfsliði.
Samt sem áður hefur útkom-
an orðið þessi hjá Framsókn
við kosningar í Reykjavík,
vegna þess, að Reykvíkingar
þekkja allt framferði Framsókn
ar í garð bæjarmanna fyr og
síðar. Skulu nefnd hjer nokkur
dæmi:
Á móti því að Reykjavík
fái þingfulltrúa.
Fram til 1934 hafði Reykjavík
Viðhorf Framsóknar
í húsnæðismálunum.
IJalldór Kristjánsscn frá
Kirkjubóli skrifaði í Tímann
ekki alls fyrir löngu, að það
væri óverjandi glapræði að
leyfa íbúðabyggingar í Reykja-
vík.
í fjárhagsráði hafa fulltrúar
Framsóknarflokksins reynt að
draga sem mest úr íbúðarbygg-
ingum í Reykjavík.
Þeir lögðust á móti því, að
Reykjavíkurbær fengi að gera
tilraun með að byggja ódýrar,
greiddu atkvæði á móti þessari
fjárveitingu.
Á móti heilbrigðissamþykt.
Bæjarstjórnin hafði ierigi
haft hug á að reyna að bæta
heilbrigðiseftirlitið í bænum og
fjekk því ungan, áhugasaman
læknl sem heilbrigðisfulltrúa
fyrir þrem árum.
Hinsvegar varð hann nátt-
úrlega að fá nokkurt meira
sjálfstæði í sínu starfi, heldur
en verið hafði um heilbrigðis-
fulltrúann, til þess að árangur
æt’ti að nást. Þess vegna var
flutt frumvarp um stofnun
hentugar íbúðir, þar sem átti að borgarlæknisembættis hjer. En
sameina framtak einstaklings-
ins og framlag bæjarins.
I Reykjavíkurbær hafði sótt
um að byggja 200 íbúðir, fjekk
að lokum leyfi fyrir 100, og
l sagði Tíminn 9. júní, að ,,hefði
Framsóknarmanna hjer ekki
notið við,“ þá hefðu komið
miklu fleiri leyfi til Reykja-
víkur.
Urræði Framsóknarmanna í
húsnæðismálunum er aðallega
eitt, það er að leggja á stór-
íbúðaskatt, svokallaðan. Þessi
stóríbúðaskattur á að miðast við
tvennt, stærð íbúðar og tölu
heimilismanna. Hann mundi
fyrst og fremst verka þannig,
að fólk, sem hefur stærri íbúð
á hvern heimilismann en í frum
varpi Framsóknarmanna var
reiknað með, yrðu að taka ann-
að fólk inn í íbúð sína.
Það er ljóst, að þetta mundi
a. m. k. þann hluta af. skóla-
byggingafje, sem svarar til
fólksfjölda, en það er um 40%.
En Eyst.einn Jónsson var ekki
á því. í fyrra ljet hann Reykja-
vík fá ekki 40% heldur 3V2%
af öllu skólabyggingafjenu. Nú
í ár var lagt að, honum að sýna
nú Reykjavík sæmilegt rjett-
iæti í þessari úthlutun og varð
það til þess, að tókst að mjaka
honum upp í tæp 11% til handa
Reykjavík á þessu ári.
Ut af þessari dæmalausu
hlutdrægni menntamálaráð-
herra fluttu bæjarráðsmenn
allir tillögu í bæjarstjórn 21.
júlí, um að mótmæla þessari
úthlutun og krefjast rjettar
Reykjavíkur.
Fulltrúi Framsóknarflokksins
Sigurjón Guðmundsson, sem
nú er 2. maður á alþingislistan-
um, var á bæjarstjórnarfund-
inum. Þegar gengið var til atkv.
var hann horfinn úr sæti, hafði
laumast burt, treysti sjer ekki, í pilsum.
fyrir andstöðu og þrákelkni
heilbrigðismálaráðherra, Ey-
steins Jónssonar, tók það á
þriðja ár að koma þessu máli
í gegn.
í allmörg ár hefur verið unn-
ið að nýrri heilbrigðissamþykkt
fyrir bæinn. Var mjög til henn-
ar vandað. Að lokum var hún
afgreidd frá bæjarstjórn fyrir
einu og hálfu ári síðan.
Hin nýja samþykkt mundi í DAG verður til moldar borin
verulega. Það var ekki hægt
ð breikka hana til vesturs,
þá hefði þurft að rífa öll hús-
in, sem standa þeim megiit við
götuna.
Hin eðlilega leið var að
breikka hana til austurs en þar
var ekkert hús fyrir, aðeins ó-
byggðar lóðir.
Gegn þessari nauðsynlegu
umbót í samgöngu- og skipu-
lagsmálum bæjarins lagðist
bæjarfulltrúi Framsóknar-
flokksins af öllum mætti og
fjekk Eystein Jónssón til að
senda bæjarstjórn harðorð mót-
mæli.
Þannig mætti lengi telja
upp mál, sem Framsókn hefur
tafið fyrir Reykjavík, spillt
eða gert illfært að koma í fram-
kvæmd. Svo ætlast Framsókn-
arflokkurinn til þess að Reyk-
víkingar kjósi Framsóknar-
mann á þing, sem hefur það
aðallega til síns égætis, að vera
tákna mikla umbót í heilbrigð- ^írú Ágústa Ingibjörg Magnús-
ismálum bæjarins. En til þess dóttir, ekkja Ágústs heitins Lár
að hún gangi í gildi, þarf heil-
brigðismálaráðherra að stað-
festa hana.. Nú hefur Eysteinn
Jónsson haft samþyktina hjá
sjer á annað ár, og fæst ekki
til aft staðfesta hana.
Fisksölumálin hjer í bæ eru
á ýmsan hátt ekki í nógu góðu
ástandi. Fyrir hverjar bæjar-
stjórnarkosningar hafa Fram-
ussonar málararmeistara. Hún
andaðist að heimili sonar síns
og tengdadóttur hjer í bænum
10. þ. m. eftir skamma legu.
fyrst og fremst bitna á roskn- sóknarmenn m. a. ráðist á Sjálf
um hjónum, sem búið hafa í stæðisflokkinn fyrir ófremdar-
sæmilega rúmgóðri íbúð, en ástand í fisksölumálunum.
börnin eru farin að heiman, og I Bæjarstjórnin hefur fyrir all-
eiga erfitt með að minnka mjög . löngu gert ráðstafanir til að
við sig íbúðina. Þetta fólk vrði koma á fót fisksölumiðstöð,
neytt til þess að taka vanda-Jsem verður til húsa í fiskiðju-
laust fólk inn á sitt heimili eða verinu við höfnina, og hefur
inn í sína íbúð.
Framsókn andvíg umbótum
í beilbrigðismálum.
Hjer er mikil þörf fyrir bæj-
aðeins 4 þingmenn. Þá var hörð arsjúkrahús, hjúkrunarheimili,
barátta um breytingu og lag- jheilsuverndarstöð og fleiri slík-
færingu á kjördæmaskipuninni ar stofnanir.
og hafðist í gegn, að Reykjavík
fengi 6 þingmenn. En Fram-
sókn barðist með hnúum og
hnefum gegn þeirri fjölgun.
Sama andstaðan í kjör-
dæmadeilunni 1942. Þá var
þingmönnum Reykjavíkur fjölg
að upp í 8 gegn eindreginni
andstöðu Framsóknar, og það
gekk svo langt, að Hermann
Jónasson lagði það á sig, að
fara úr ráðherrastól, til þess að
koma í veg fyrir, að Reykvík-
ingum yrði sýnt nokkurt rjett-
læti í þessum málum.
Framsókn hefur jafnan lagst
gegn því, að Reykjavík gæti
stækkað lögsagnarumdæmi sitt
bærinn lagt fram verulegt fje
í þessu skyni. Hún er fyrir
löngu tilbúin til að taka til
starfa, en getur það ekki, fyr
en heilbrigðissamþykktin hefur
verið staðfest. Þetta mál hefur
því Eysteinn Jónsson einnig
tafið nú á annað ár.
Framsókn vill ekki
I fyrravetur gerði borgar-
stjóri og Sigurður Sigurðsson
bæjarfulltrúi áætlun um bygg- | skólabyggingar.
ingu þessara stofnana og fjár-
öflun til þeirra.
Bæjarstjórnin lofaði að leggja
fram þegar á þessu ári tvær
milljónir króna. Borgarstjóri
skrifaði Tryggingarstofnun rík-
isins, , og fór fram á lán frá
henni. Var því vel tekið.
Þriðji aðilinh var svo ríkis-
sjóður, og fór börgarstjóri fram
á við heilbrigðismálaráðherra,
Eystéin Jónsson, að hann iegði
lið sitt, til að þetta gengi fram.
Hann hreyfði hvorki hönd nje
fót til þess. Og þegar nokkrir
Frú Ágústa var fædd á ísa-
firði 26. nóvember 1884, dóttir
hjónanna Guðbjargar Jónsdótt-
ur og Magnúsar Sigurðssonar
pósts, Tvo bræður átti frú Á-
gústa. Annar dó í bernsku, en
hinn er Sigurður Magnússon,
íhreppstjóri í Stykkishólmi. Frú
Ágústa ólst upp hjá föðursystur
Hvergi á landinu er meiri sinni< Ragnhildi sigurðardóttur
nauðsyn á nýjum skólabygging- og skúla Eiríkssyni úrsmið á
um en hjer, vegna hinnar gífur- lsafirði
legu fólksfjölgunar.
auðið. Eitt þeirra, Haukur, dó
á öðru ári. Hin eru öll á. lífi.
Þau eru: Lára, gift Óskari Gísla-
syni skipstjóra í Vestmannaeyj- •
um; Hörður loftskeytamaður;
Skúli verslunarmaður; Hreiðar
læknir, búsettur vestanhafs; Ósk
ar húsgagnasmíðameistari; Lárus
iplfhfl starfsmaður hjá Loftleiðum og
] Magnús, sem nú stundar lækna-
nám við Háskólann.
Má nærri geta, að oft þurfti
húsmóðirin að leggja hart að
sjer við að annast hið stóra heim
ili. En um það eru allir sammála,
sem til þekktu, að húsmóðurstörf
in hafi frú Agústa unnið roeð
óvenjulegri prýði. Hún taldi ekki
handtökin, sem hún vann fyrir
mann sinn og börn. Enda var
fórnfýsin einn sterkasti þáttur-
inn í skapgerð hennar. Kom það
best í ljós, er hún var orðin
ekkja. Af litlum efnum og einatt
við ljelega heilsu lagði hún þá
fram alla krafta sína til þess að
hjálpa þeim sonum sínum á-
fram á námsbrautinni, sem enn
höfðu ekki náð þar settu marki.
Mun börnum frú Ágústu og
öðrum, sem til þekktu, verða
minnnisstæð fórnarlund hennar
og umhyggjusemi. En hjálpsemi
frú Ágústu nutu fleiri en vinir
hennar og venslafólk. Oft rjetti
hún vandalausum hjálparhönd,
þvi að hún mátti ekkert aumt
sjá.
Tuttugu og tveggja ára görnul
Samkvæmt skolaloggjofmni a fluttist hún til Reykjavíkur i því
ríkissjóður að gieiða helming skyni ag nema hjer gagnlega
stofnkostnaðar barnaskóla og hluti til munns og handa, og hjer
gagnfræðaskóla. !i bæ hjó hún alla tíð síðan.
Hinsvégar ’ skipíir Alþin’gi
ekki milli einstakra
Frú Ágústa var greind kona
og minnug margs, sem hún hafði
kynnst um ævina, og af því dró
hún sínar eigin ályktanir. Var
oft fróðlegt og ánægjulegt að
spjalla við hana um það, sem á
f Árið 1911 giftist hún Ágústi | daga hennar hafði drifið.
í mnji emsiaKra hjeraoa Lárussyni, ágætum manni, syni1 Ættingjar og vinir frú Ágústu
skólabyggingafje heldur fær Lárusar Lúðvígssonar. skókaup-1 munu lengi minnast hennar sem
það menntamálaráðherranum i manns. Lifðu þau í farsælu hjóna, göfugrar konu og dugandi hús-
hendur til skiptingar. [bandi í 30 ár, en árið 1941 ljest j móður,’ en þó lengst og best sem
Nú hefði mátt ætla, að þar .úgúst. j umhyggjusamrar og góðrar móð-
sem Reykjavík hefur í smíðum | Þeim hjónum varð átta barna ur. G. Á.