Morgunblaðið - 17.11.1949, Qupperneq 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 17. nóv. 1949
Útg.: H.l. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar- Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla*
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 7f anira með Lesbéfi.
Samvinna Framsóknar
og kommúnista
FORSETAKOSNINGARNAR á Alþingi í fyrradag gefa
bendingu um það, að undirbúin sje stjórnarsamvinna Fram-
sóknarmanna og kommúnista. Fer það að líkum, því allir
vita um samspil þessara flokka að undanförnu og samvmnu
um alþingiskosninguna í nokkrum kjördæmum.
En það virðist svo sem mönnunum, sem skrifa Tímann
þyki nauðsyn til bera, að breiða enn um stund nokkra hulu
yfir rekkjufjelag Framsóknar og kommúnista. Þess vegna
grípa þeir til ástvinu sinnar, lyginnar í blaðinu í gær. Segja
þeir að Framsóknarmenn hafi hafnað samvinnu við komm-
únista um forsetaval, en þeir hafi samt verið svo óðfúsir til
xekkjufjelags við Framsókn, að þeir hafi komið óumbeðið
og alveg án vilja og vitundar hinnar gömlu skírlífiskonu.
Þetta mundi nú flestum þykja heldur ótrúlegt, enda eru
það tilhæfulaus ósannindi.
Um kosningu forseta sameinaðs Alþingis gerðu Fram-
sóknarmenn og kommúnistar samning daginn áður en kosn-
ingin fór fram og það bæði um manninn í starfið og að-
íerðina við kosninguna.
Þetta vissu Sjálfstæðismenn 15 klukkutímum áður en
kosið var. Það var upplýst á fundi þingflokks Sjálfstæðis-
manna áður en kosningin fór fram. Þessi vitneskja barst
Sjálfstæðismönnum ekki frá kommúnistum heldur frá Fram-
sóknarmönnum. Samið var líka um forsetakosningar í deild-
um Alþingis og mundi sá samningur hafa komið til fram-
kvæmda, ef Alþýðuflokksmenn hefðu viðhaft þar sömu
aðferð sem í sameinuðu þingi, að sitja hjá. Af því að þeir
gerðu það ekki við deildarkosningarnar þá bilaði banda-
lagið þar.
Þvaður Tímans gerir því það eitt að verkum, að auka, ef
unt væri, á fyrirlitningu kunnugræ manna á þessu bralli.
Þjóðviljinn, blað kommúnistanna, er það hreinskilnari en
Tíminn, að hann getur ekki dulið reiði sína við Alþýðu-
íiokkinn út af því, að hann skyldi ekki skila auðum seðlum
líka við deildarkosningarnar.
Annars er óhætt að segja það, að ósannindi Tímans um
þetta efni eru mjög lærdómsrík. Þau minna á gamlar að-
farir þeirra Tímamanna, þegar mikils hefur þótt við þurfa
og mikið stendur til, eins og t. d. fyrir rúmum 15 árum.
En þau gefa lílca innsýn í þær ráðagerðir sem á prjónunum
eru um myndun og starfsemi hinnar væntanlegu rikis-
stjórnar.
Þeir vita það Framsóknarmenn, að sumir kjósendur þeirra
'úti á landsbygðinni eru ekkert hrifnir af stjórnarsamvmnu
við kommúnista. Jafnvel eru sumir þingmennirnir ekki
óðfúsir til þess leiks. Það þarf því að halda sniðuglega á
spilunum, og helst að láta líta svo út að kommarnir sjeu
svo frekir til ásta við Framsókn gömlu, að þeir beiti því
valdi að koma „óumbeðið og án allra samninga“ eins og
Tíminn orðar það.
Samkvæmt því mundi Framsókn mynda einlita flokks-
stjórn með 5 eða 6 ráðherrum án allra samninga við komm-
únistana, en svo mundu þingmenn kommúnista koma æð-
andi alveg „óumbeðið og án allra samninga“ og þá mundu
þeir gera það „án óska og vitundar Framsóknarmanna“(!!)
að samþykkja öll frumvörp sem hin einlita og tárhreinu
Framsóknarstjórn legði fram og greiða með sama hætt:
allir með tölu atkvæði gegn vantrausti frá óvinum hinnai
„miklu umbótastjórnar.“
Þegar þetta alt væri komið í kring á fyrsta þingi, jafn-
vel líka öðru og þriðja, þá gæti Tíminn skrifað um þac
dag eftir dag og ráðherrarnir og sendifulltrúarnir hrópac
það á fundum, í einkaviðtölum, og í útvarpinu, að það sjeu
eintóm ósannindi úr andstæðingunum, að nokkur sam-
vinna sje á milli Framsóknar og kommúnista. Það mund:
vera í prýðilegu samræmi við lýsingu Tímans á forseta-
kosningunum. Og það mundi vera í prýðilegu samræmi við
innræti og framkomu kommúnista og Framsóknarmanna.
fur:
werji, ókrifa
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Vandamól
lieimilanna
EITT mesta vandamál heimil-
anna og sem kemur harðast
niður á húsmæðrunum eru
erfiðleikar á að útvega fatnað
á heimilisfólkið, bæði föt, sem
skömtuð eru og það sem ó-
skamtað kann að vera. Hinar
löngu biðraðir við verslanir
bæjarins segja til um ástandið
í þessum efnum.
Húsmóðir hefur sent mjer
pistil um þetta mál, sem skrif-
aður er af reynslu og glöggri
athugun á þessum vandamál-
um. Mætti fara eftir tillögum
hennar í mörgum efnum. -—
Brjef þetta hefur beðið hjá
mjer nokkra daga, vegna þess
hve það er langt, en það er á
þessa leið:
„í vikunni sem leið, mátti
sjá biðraðir við ýmsar skóversl
anir bæjarins. Þar munu hafa
verið seldar „bomsur" og striga
skór, mest þó bomsur á börn.
Þetta er óskömtuð vara og eitt
dagblaðið sagði um daginn, að
sum stúlkubörn ættu nú
bomsur í þrem litum! Minna
má nú gagn gjöra en að eitt
barn á þrennar bomsur til
skiftanna!
•
Alt keypt, þarft og
óþarft
„EF þetta væru „normal“-
tímar væri ekkert við þessu
að segja, en á þessum skömt-
unar-tímum á slíkt ekki að
eiga sjer stað. Altalað er að
sumar kynsystur mínar sjeu
haldnar þeim leiða kvilla, að
kaupa alt það, sem erfitt er að
fá, hvort sem þær hafa þörf
fyrir það eða ekki. — Um að
gjöra að kaupa bara nóg af
því, og er þetta kallað að
hamstra. Hvaða ráð finst til
að koma í veg fyrir þetta? —
Þessir fyrirlitlegu hamstrarar
koma í veg fyrir að varan
dreifist jafnt til kaupenda.
Það virðist útilokað að þess-
ar hamsturs-sjúku konur sjái
að sjer, þrátt fyrir það að þær
vita vel að vegna óþarfa kaupa
þeirra, fær fjöldi barna í þessu
tilfelli engar bomsur.
Skömtun dugar
ekki
„SKOMTUN virðist lítið duga
og í þessu bomsu-tilfelli vona
jeg að verslanirnar selji ekki
nema eitt par af sama númeri
sömu manneskju. Auðvitað er
oft um fleiri börn að ræða á
sama heimili og þá rjett að
selja 2—3 stærðir í einu. Þessi
skóverslun seldi þennan dag
og hin seldi hinn daginn,. —
Þetta er altaf vaninn nú orðið
og einmitt af þessu gefst þess-
um leiðu konum gott tækifæri
að viða að sjer.
o
Ef allir seldu
í einu
„HVERNIG væri að sem flest-
ar skóverslanir bæjarins fengu
bomsur.til sölu, sama dag! Þá
myndi salan dreifast og að
mínu viti, verða rjettlátari
gagnvart kaupendum. Engin
manneskja getur verið á mörg
um stöðum í einu. Með þessari
aðferð eru minni líkur á því að
sama manneskjan kaupi í fleir
um en einum stað, og það að
óþörfu. — Við skulum gjöra
ráð fyrir töluverðu magni af
bomsum, sem virðist hafa ver-
ið í umræddu tilfelli, og að
auglýst sje að tiltekin dag verði
seldar bomsur í tilteknum skó
verslunum bæjarins og salan
byrji á sama tíma. Þá getur
kona sem á illa heimangegnt
og þess vegna verður altaf út
undan með kaup, gjört þær
ráðstafanir með heimili sitt
þennan auglýsta dag að hún
komist út til að versla. Gengi
ekki salan á vörunni rjettlát-
ara yfir?
o
Á við um skamtað-
ar vörur líka
„ÞESSI aðferð getur einnig
átt við þær vörur sem eru
seldar út á skömtunarmiða. —
Er ekki rjettlátara gagnvart
kaupendum að þeir fái sama
tækifæri til kaupa?
Ljereft, flónel, damask og
kjólaefni er álnavara, sem öll
heimili þurfa. Tilviljun ein
ræður hvort húsmóðirin er svo
heppin að rekast inn í þá versl
un, sem er að selja álnavöru.
Einmitt barnakonan verður
afskift þar, sem síst skyldi. —
Hún hefur ekki tíma til þess
að á hverjum morgni að hlaupa
inn í hverja verslun svo að
segja og spyrja:
„Fáið þið nokkuð nýtt í
dag?“.
Auðvitað gjörir sama gagn
að sjá biðröð, bara að troða
sjer þar. Þetta er fullyrt að sje
fyrsta (eftilvill einasta) morg
unverk margra kvenna hjer í
bæ. Þær konur eiga varla mörg
börn eða ung börn!
Það virðist vera orðið að
„sporti“ að reyna að kaupa það
sem lítið er af, hvort sem nokk
ur þörf er fyrir það eða ekki.
o
Lítill tími hús-
mæðranna
„ÞAÐ segir sig sjálft að hús-
móðir á mannmörgu heimili
hefur ekki tíma til slíkra
hlaupa. En eins og áður er
bent á, getur hún með fvrir-
vara ráðstafað börnum og
heimili, ákveðinn tíma dags,
þegar einhver slík vörudreif-
ing eða sala er auglýst.
Eitthvert ráð verður að
finna, eins og er kemur varan
ójafnt niður.
o
Hugsað til jólanna
„SENN líður að jólum og mörg
konan veit alls ekki hvernig
hún á að ná í efni í jólakjóla
dætra sinna. Því hún frjettir
aldrei fyr en á eftir, að seld
hafa verið efni í einhverri
versluninni. Þetta þekkjum við
allar.
Besta jólagjöf handa reyk-
vískum mæðrum er, að þær
fái nú loks tækifæri til að
kaupa þá vöru, sem þær van-
hagar mest um, hver sem hún
er. Treysti jeg því að ráða-
menn þessa máls, taki þessi orð
mín til greina, svo fremi þeir
sjái eittvert vit í þeim“.
MiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiivtMiiTiiMiTvffiiiiiitiiiiviiiiiiiiiiiiiiiiiimniMiMiiiMiMiHiitvfiiiitTiiiMiiiainutrriiiiTvtmiiiiiiitiiiiitiiiimitiiiimiiiiMtiiiiiimii'HiiiiiiitTwdiiiiiiiin
MEÐAL ANNARA ORÐA .... |
1111111111IIIIIIM1111111111111111111IIIIIIIIIIIIIMIMIMIII111111111111111111111111111IIMMIMMIIIIII111111111111111111111111111111111111111*; S
Þar má verkamaðurinn aldrei um frjálsf höfuð strjúka.
BÚDAPEST í október — Það
er nú varla nokkur verkamað-
ur í Ungverjalandi, sem hefur
ekkj verið neyddur til að
ganga í hina „sterku Þjóð-
fylkingu“, sem kommúnistar
hafa skipulagt. Þetta flokks-
tæki kommúnista nefnist „At-
vinnu- og baráttuhreyfingin".
Þar eð flest meiriháttar fyrir-
tæki eru þjóðnýtt, þá er varla
nokkur verkamaður í Búda-
pest, sem er ekki í þjónustu
ríkisins. Sá, sem gengur ekki í
samtökin, fær enga stöðu, og
fyrir honum liggur ekki annað
en taka upp stafkarls-staf. —
Það er því af skiljanlegum á-
stæðum, sem menn verja tíma
sínum og lífi eins og fyrir þá
er lagt í alþýðulýðveldinu.
o o
FORLEIKUR
VINNUDAGSINS
ÞETTA líf er mjög erfitt og
vægast sagt ekkert aðlaðandi.
— Vinnutími verkamannsins
hefst klukkan 8 að morgni og
lýkur klukkan 16, að því er
reglurnar segja. En menn
skyldu samt ekki ætla, að þeir
slyppu auðveldlega frá skyld-
um sínum. Allir verkamenn
verða satt að segja að vera
komnir á vinnustað klukkan
7. Frá klukkan 7 til klukkan
7,30 taka menn þátt í leikfimi,
hver svo sem aldur þeirra og
heilsa er. Menn losna varla
nokkurn tíma við þessar æfing
ar, o^g þá einungis eftir læknis
ráði, en læknar þora yfirleitt
ekki að gefa út þau vottorð, er
með þarf. Frú klukkan 7,30
og þar til vinna hefst verða
menn að hlýða á einhverskon-
ar fræðsluerindi um stjórn-
mál, og enda svo þessa „sósíal-
istisku samverustund“ með því
að syngja nokkra byltinga-
söngva, þar sem Rússum er
sungin dýrð.
o o
RÚSSNESK
FRÆÐSLUKVÖLD
Á MEÐAN á vinnu stendur er
haft strangt eftirlit eftir at-
orku manna og svo hinu, hvert
umræðuefni þeir velja sjer. Á
öllum skrifstofum eru menn í
þjónustu leynilögreglunnar. —
Þegar klukkan verður 16 er nú
eitthvað annað en skyldum
dagsins sje lokið. Fimm daga í
viku er verulegur tími helgað-
ur allskonar flokksfundum,
fundum vinnusamtaka, og að
minsta kosti tvisvar í viku
sitja menn í námsflokkum, þar
sem kent er ýmislegt hugnan-
legt um Marx og. Staiin. Mikill
hluti verkamannanna tekur
þátt í rússneskunámi, og er þá
lesið um yfirburði rússneskrar
menningar.
o o
„HEIMILISÁRÓÐURINN“
STJÓRNIN ber mikla tor-
trygni í garð verkamanna. —
Það er þess vegna, sem þeir
fá ekki einu sinni að fara heim
til kvenna sinna og barna kl.
18. Milli klukkan 18 og 20 eru
allir flokksfjelagarnir skyldug
ir til að taka þátt í einhvers-
konar flokksnámskeiðum að
minstakosti tvisvar í viku. —
Auk þess verða þeir tvisvar í
viku að heimsækja vinnufje-
laga og nágranna, sem ekki eru
í flokknum. Kallast þetta starf
,,heimilisáróðurinn“, og verð-
ur að inna þáð af. hendi með
mikilli umhyggju, ef menn
eiga ekki að glata flokksskír-
Framh. á bls, 12.