Morgunblaðið - 21.02.1950, Blaðsíða 8

8
MOHGlJNftLAÐIÐ
Þriðjudagui: 21. íebr. 1950
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarai.í MðBiSiaM
Frjettaritstjóri: ívar Guðmunusson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
. Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók,
kr. 15.00 utanlands.
Auðlindir íslands
ALLT FRÁ því að íslendingar eygðu dagsbrún hins nýja
tíma, endurreisn sína úr efnalegu og pólitísku volæði og
ósjálfstæði, hafa framsýnustu menn þeirra lagt á það meg-
ináherslu að reynt yrði að skapa sem fullkomust skilyrði
fyrir hagnýtingu þeirra auðlinda, sem þjóðin á í landi sínu.
Um þetta hefur barátta íslensku þjóðarinnar snúist að veru-
legu leyti s. 1. hundrað ár. Árangurinn eru örhraðari fram-
farir og breyting lífskjaranna en gerst hafa með flestum
öðrum þjóðum á þessu tímabili.
En þó mikið hafi áunnist má þó öllum vera Ijóst að því
fer víðsfjarri að auðlindir íslands sjeu fullnýttar og að þjóð-
in hafi skapað sjer það afkomuöryggi, sem hún hlýtur að
stefna að. Við höfum að vísu öðlast möguleika til þess að
hagnýta þann auð, sem felst í hinum auðugu fiskimiðum
umhverfis landið. Á þeim hvílir afkoma þjóðarinnar að
langsamlega mestu leyti. En þessi fiskimið eru ekki aðeins
sótt af íslendingum sjálfum. Mikill fjöldi erlendra veiði-
skipa sækir þangað og landsmenn verða að horfa upp á
stórkostlega rányrkju þeirra svo að segja upp í landstein-
um. Sú staðreynd er ein hin uggvænlegasta, sem við okk-
ur blasir í dag.
Við þetta bætist svo það að hin einhæfa útflutningsfram-
leiðsla okkar skapar mikið öryggisleysi í afkomu fólksins.
Afli bregst og þrengingar og vandræði steðja að.
★
Af öllum þessum ástæðum sætir það engri furðu þótt
landsmenn litist um eftir nýjum möguleikum til þess að
treysta afkomu sína og gera hana óháðari aflabrögðum ein-
stakra vertíða.
Stjórn fjelags íslenskra iðnrekenda hefur fyrir skömmu
snúið sjer til Viðskiptamálaráðuneytisins og brotið upp á
þeim möguleika að einhverjum hluta þess fjár, sem kemur
í hlut íslands frá efnahagssamvinnustofnuninni verði var-
ið til rannsókna á ónotuðum auðlindum íslands nieð tilliti
til þess að íslendingar komi á fót útflutningsiðnaði er byggi
á innlendum hráefnum. Bendir stjórnin í því sambandi á
að leitað verði aðstoðar erlendra sjerfræðinga, sem vinni
að því, í samvinnu við íslenska vísindamenn og verkfræð-
inga, að gera gagngerar tilraunir til þess að sanna það eða
afsanna, hvort hægt sje að ráaðst í stóriðnað á íslandi, er
skapað geti nýjan grundvöll fyrir atvinnulífi iandsmanna.
★
Þessi tillaga er fyllilega þess verð að henni sje gaum-
ur gefinn. Að sjálfsögðu vakir ekki annað fyrir íslensk-
um iðnrekendum, sem að henni standa, en að stuðla að því
að auðlindir landsins verði hagnýttar til hins ítrasta til
hagsbóta landsmönnum sjálfum. Hvorki þeim nje nokkr-
um öðrum, sem bera hag þjóðarinnar fyrst og fremst fyrir
brjósti, kemur til hugar að veita útlendingum neinskonar
ítök, sem skertu yfirráða og afnotarjett þjóðarinnar sjálfrar.
Kjarni þess máls, sem iðnrekendur hafa vakið athygli á.
er að leitað verði aðstoðar færustu sjerfræðinga erlendra
og innlendra til þess að fá úr því skorið, ef unnt er, hvort
möguleikar sjeu hjer fyrir hendi til þess að stofna til stór-
iðnaðar, sem framleiði útflutningsafurðir.
★
í sambandi við efnahagssamvinnustofnunina og Mars-
halllögin ér þess að geta að það hefur alltaf verið ætlunin
að nota verulegan hluta þess fjár, sem í okkar hlut kemur,
til framkvæmda, sem leggi grundvöll að auknum iðnaði í
iandinu. Þannig hefur verið rætt um að ýmsar vatnsafls-
virkjanir, svo sem hin nýja Sogsvirkjun, viðbót við Laxár-
virkjunina o. fl. yrðu byggðar að nokkru leyti fyrir Mars-
hallfje.
★
íslendíngar skilja áreiðanlega nauðsyn þess að gera at-
vinnulíf sitt fjölbreyttara og draga þar með úr öryggis-
leysinu, sem einhæfni þess býr þjóðinni nú og hefur Jafn-
an gert, Þessvegna er ástæða til þess að taka vel öllum
skynsamlegum tillögum er miða í þá átt.
XÁ'íut - óbriflar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
íslenskar veitingar
JEG hef verið beðinn um að
vekja'máls á því, hvort hjer
sje enginn maður, sem telji það
ómaksins vert að opna veitinga
stofu, þar sem eingöngu fyrsta
flokks íslenskur matur sje á
boðstólum. Þessi veitingastofa,
sagði tillögumaður minn, yrði
að vera í góðum húsakynnum,
og forðast skyldi forstöðumað-
ur hennar að bjóða upp á ís-
lenska matinn með einhverj-
um afsökunarsvip.
Hann ætti að auglýsa veit-
ingastaðinn sinn vel og ræki-
lega og ekki vera með neina
hálfvelgju. Hann ætti að láta
berast út, að hann seldi ein-
göngu innlend matvæli, og auð
vitað af bestu tegundinni.
•
Að „borða íslenskt“
MAÐUR sá, sem ræddi þetta
við mig, sagðist ekki efast um
það andartak, að „alíslensk“
veitingastofa gæti borið sig
vel. Hann sagðist þráfaldlega
verða fyrir því, að útlendingar
kvörtuðu yfir því við‘ sig, að
þeim gengi illa að „borða ís-
lenskt“.
Þess má geta, að maður þessi
hefur, vinnu sinnar vegna,
talsverð viðskipti við útlend-
inga
Ráðþrota
útlendingar
JEG get raunar bætt því við,
að enskur maður talaði um það
við mig fyrir aðeins örskömmu
síðan, að hann og vinir hans
vissu ekki, hvernig þeir gætu
náð í góðan íslenskan mat. —
Þeir kynnu ekki að matreiða
hann, og ekki einu sinni að
kaupa hann. En hann var bú-
inn að bragða íslenska sílci og
skyr, og hvorttveggja fannst
honum alveg herramanns mat-
ur. —
•
Aukarjettur og
aðalrjettur
HANN varð raunar fyrir því
óhappi, þegar hann borðaði
síldina, að hann varaði sig ekki
á því, að hún var bara „auka-
rjettur“ — nokkurskonar und-
irbúningshátíð undir aðalhátíð-
ina, sem hófst með kjötrjetti
og grænum baunum og lauk
með rjómaís og kaffi.
En hann vissi þetta ekki, sá
enski, þegar hann tók til við
síldina; hjelt, sem von var, að
hún væri aðalrjetturinn. Svo
hann fjekk sjer þrisvar eða
fjórum sinnum á diskinn sinn,
og borðaði með mikið af brauði,
og drakk ákavíti og pilsner —
og var svo orðinn pakksaddur,
þegar kjötið kom.
En hann sá ekkert eftir
þessu, sagði hann, þvi sjaldan
hefði hann bragðað betri mat
en síldina.
•
Táknræn saga
FLESTIR hafa vafalaust heyrt
söguna af skyrinu, sem her-
mennirnir keyptu hjer og suðu
á stríðsárunum. En hún er tals
vert táknræn: hvernig í ósköp
unum gátu þessir erlendu
menn vitað það, að hvorki
vatn, eldur nje rafmagn þurfti
að koma nálægt skyrinu, svo
að óhætt yrði að borða það?
Sama máli gegnir um útlend
ingana, sem nú sækja okkur
heim nær daglega. Þeir vilja
margir hverjir fá góðan, ís-
lenskan mat, en eru í stökustu
vandræðum með að afla sjer
hans.
Þess vegna er tillagan um al-
íslenska veitingahúsið hreint
ekki sem verst. Og svo þarf
enginn að efast um að þeir yrðu
líka margir íslendingarnir, sem
kynnu að meta þetta og litu
slíkt veitingahús vinaraugum.
Kvikmyndir og
hljómlist
FERÐASKRIFSTOFAN fór ný-
lega suður á Keflavíkurflugvöll
og sýndi þar ísl. kvikmynd-
ir ,auk þess sem hún gaf er-
lenda starfsfólkinu svolítið
tækifæri til að kynnast ís-
lenskri hjómlist.
Mjer er sagt, að hvorttveggja
hafi vakið hrifningu útlending
anna, og nú vilji þeir fá meira
af Svo góðu.
Mjer er ennfremur tjáð, að
til mála geti komið, að Heklu-
kvikmynd Árna Stefánssonar
og Steinþórs Sigurðssonar
verði sýnd á Keflavíkurflug-
velli.
•
Glímusýning
ÞAÐ mun einnig hafa verið
fyrir milligöngu Ferðaskrifstof
unnar, að glímuflokkur úr Ár-
manni fór síðastliðinn mið-
vikudag á flugvöllinn og sýndi
þar.
Glíma Ármenninganna vakti
fádæma hrifningu. Bandaríkja
mennirnir virtust vel kunna að
meta þessa íþrótt, og að glímu-
sýningunni lokinni, spurðu þeir
þátttakendurna í heimsóknínni
spjörunum úr.
•
Eru appelsínur
komnar?
ERU nýkomnar appelsínur til
Grænmetisverslunarinnar og
hverjir fá þær appelsínur?
spurði maður, sem leit inn á
ristjórnarskrifstofu Morgun-
blaðsins fyrir helgina. — Hann
kvaðst hafa það fvrir satt, að
Grænmetisverslunin væri ný-
búin að fá appelsínusendingu,
þótt hún hefði raunar ekki vilj
að viðurkenna það, er hann
hringdi þangað.
Nú vildi hann fá að vita,
hvernig á þessu stæði, og enn-
fermur, hvaða reglum væri
fylgt við úthlutun þessa á-
vaxtar. Og hvernig kemst mað
ur í hóp þeirra útvöldu? spurði
maðurinn að lokum.
•
Vantar vin
ÞRJÁTÍU og eins árs gömul
sænsk frú hefur beðið Daglega
lífið að útve?a sier pennavin,
helst í Revkíavík, en annars
skifti það ekki svo miklu máli.
Hún seeist hafa áhuga á „öllu
undir sólinni”.
Hún heitir Gunvnr Gunnar-
son. Os heimilicfan®ið er; Box
15. Sundsvall, Svíþjóð
■imniiiinmiiiiiin
nmiiiiiiiiiimiiiuiiMnai
MEDAL ANNARA ORÐA . . . .
■iiiiiiiiiiniini
raiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiMiiiimiiiiiiiiiiMMiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiin
Þolraun Kanadaflupanna.
Eftir Charles B. Lynch,
frjettamann Reuters.
OTTAWA. — Kanadastjórn
hefir nýlega gefið út matreiðslu
bók, sem segir fyrir um tilbún-
ing hinna furðulegustu rjetta.
Þar á meðal eru soðnar mýs,
mosi, þang, snákar og fleira
þess háttar, svo að eitthvað sje
nefnt. Þessi bók er einn þáttur
þess að kenna mönnum úr
flughernum að bjarga sjer, í
heimskautalöndunum. Sjerstak
ur skóli í Nelson-virkinu í
Bresku-Kolumbíu hefir þessa
þjálfun með hendi.
• •
ERFIÐ NÁMSKEIÐ
NÚ þegar hafa yfir 200 flug-
menn gengið á þessi 11 daga
námskeið, sem ætluð eru þeim
flugmönnum er fljúga yfir
norðurhjarann. Hlutverk náms
ins er að gera menn hæfa til
að bjarga sjer, ef þeir verða að
nauðlenda í köldustu löndum
norðurslóðanna.
Námskeiðið er afar erfitt —
einn, sem hafði gengið á það,
sagði á eftir: „Ef menn hjara
enn eftir þessa 11 daga, þá
hafa þeir áreiðanlega staðist
prófið. Sumir „nemendanna“
hafa Ijest um 16 pund þessa 11
daga, sem námskeiðið stendur
yfir.
• •
MARGVÍSLEGAR
LEIÐBEININGAR
TIL meðferðar er tekin landa-
fræði, hvernig eigi að verjast
ýmsum flugum, almenn með-
ferð líkama manna á norður-
hjaranum, gerð bráðabirgða-
skýla, fræðsla um veiðar, ferða
lög, fæðingjana, meðferð skot-
vopna, matvæla, klæðnaðar í
kuldabeltinu og hvernig eigi
að lifa á náttúrunni.
Um þetta seinasta atriði fjall
ar tjeð matreiðslubók, sem tel-
ur upp 30 ætijurtir heimskauta
landanna, ásamt leiðbeining-
um um, hvernig eigi að þekkja
þær og matbúa_ Yfir 50 dýra-
tegundir eru líka taldar þarna,
allt frá hvölum til læmingja.
Bókin varar menn við því,
að ýmsar fæðutegundir, sem
úr sjónum fáist, sjeu óhollar
suma tíma árs. Svo segir: „All-
ir sjávarfiskav nema hákarlinn
eru ætir hráir. Hins vegar eru
sníklar á mörgum vatnafisk-
um, sem verða mönnum skað-
samlegir nema soðnir sjeu“.
• •
HAFA HALDGÓÐA REYNSLU
TVEIR eru aðalmenn umræddr
ar þjálfunar, S. E. Alexander
og R. J. Goodsy. Goodsy hefir
15 ár að reynslu í ferðalögum
í Yukon og heimskautalöndun-
um. Hann talar nokkrar skræl-
ingiamállýskur.
Mönnum hefir jafnan staðið
nokkur ógn af heimskautalönd
unum, en eitt aðalmark þessara
námskeiða er að losa menn við
skelkinn, alveg eins og vatns-
hræðslan er vanin af þeim, er
ætla að læra að synda.
S. C. Alexander segir: „Það
er eins og að nema hnefaleik.
Mönnum verður að lærast,
hvernig þeir fái haft not þeirra
aðstæðna, sem heimskautalönd
in skapa þeim. Þeim verður
engin stoð af allri einbeitni og
hugrekki veraldarinar nema
þeir kunni að laga sig að um-
hverfinu“.
Frh. á bls. 11