Morgunblaðið - 21.02.1950, Síða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 21. fetar. 1950
— Rannsóknir dr. Helga
Framh. áf bls. 9.
lifum við taókstaflega á úthjara
hins byggilega heims. Kem jeg
í öðru sambandi ýtarlega inn
á þessi atrioi, að því er þau
snerta okkur íslendinga.
Fjelagsíytrdir menn
og einríenír
Að vísu taö^um við haft við
ýmislegt arnað að glíma frá
landnámstíð en hin óblíðu veð-
urskilyrði, svo sem hafís, eld-
gos, jarðskjálfta, farsóttir og
harðrjetti af manna völdum. En
hin hörðu l'fcskilyrði, sem ís-
lendingar hafa átt við að búa,
hafa neytt oss til þess allt frá
fyrstu tíð u" snúa hjer bökum
saman gegn hættum og erfið-
leikum. Siti regursta og merki-
legasta dærni þess er það, hve
íslendingar tóku snemma upp
tryggingar eins og Grágás
hermir.
Þeir menn. sem ekki vildu
standa með aveitungum sínum
og samtíð, sem voru útúrboru-
legir að eðlisiari, eða svo sjer-
vitrir að peo vildu aðeins fara
sinna eigm ferða, fjellu
oft úr hungri á vetrum, þegar
hinir komust af. Nokkur dæmi
þessa þekki jeg alt frá seinustu
árum, þó enki hafi verið bein-
línis um hungurdauða að jæða.
Einn aðai geðsjúkdómaflokk-
urinn hem þau sjerkenni, að
menn sem hajdnir eru þesshátt-
ar sjúkdómi, vilja með öllu
móti vera ut af fyrir sig, fara
einföruni, vilja engin ráð
þiggja af öðrum eða með öðr-
um starfa. Þeir vilja lifa alveg
í sínum heimi. Þetta er hin svo-
nefnda kleiíuugasýki (Schizo-
phrenia). pcssir menn hafa
hlotið að einangra sig hjer á
landi, og þeirn hefir farnast illa.
Tilsvarandi skapgerðareinkenni
má einnig lii-na hjá heilbrigð-
um, en í misjöfnum mæli.
Aftur á móti er annar stór
geðsjúkdómaflokkur, hringhuga
sýki, sjúklegt afbrigði þess hug
arfars, að vjlja verá í samtök-
um og standa með öðrum. Þess-
konar meim hafa alltaf haft
betri aðstööu hjer á landi, til
að komast af og auka kyn sitt
en hinír einförulu sjervitrihgar.
Svo éðlilegt er að meðal þjóð-
arinnar sje meira af þessarri
manntegund en hinni, sem hef-
ir kleifhugatiihneigingu,
Mikil blöndun
þjóðstofna hættuleg
Hjer er aðcins stiklað á nokkr
um atriðum í rannsóknum á
þessum málefnum, segir dr.
Helgi að lokum. í fyrirlestrum
mínum í London talaði jeg að-
eins um veðurfarið almennt
hjer og áhrú veðráttunnar á
hið náttúrlega úrvat kynstofns
ins, hvexnig hún verður einn
meginþátturinn í því að móta
þjóðina, lyndiseinkunn hennar
og þroska og öll lífsskilyrði.
Jeg minntist þar lítillega á, hve
hættulegt það getur verið hverri
þjóð af tiltöiulega hreinrækt-
uðum stofni, sem mótaður er af
veðráttufari og lífsskilyrðum
landsins, að taka allt í einu við
miklum fjölda fóiks af öðrum
kynstofni. Slík kynblöndun,
sem snögglega á :jei stað, getur
leitt til alvajlegrar úrkynjun-
ar. En þetta er vandamál þeirra
Evrópuþjóða, er upp úr ringul
reið styrjaldarinnar verða að
taka við hundruðum þúsunda
eða milljónum flóttafólks.
V. St.
ÞorraMót templara
í Hafnarftrði
SÍÐASTLIÐIÐ laugardagskvöld
hjeldu Góðtemplarastúkurnar í
Hafnarfirði allnýstárlega
skemmtun, svokallað Þorrablót.
Langborð eftir miðjum sal í
Gúttó var hlaðið kostaforða:
Flatkökum og floti, hangikjöti í
stórum trjetrogum og íslensku
smjöri til að draga með úr flök-
urleikanum af feita kjötinu.
Þarna gekk hver að stalli og
valdi sjer þann skerf er best
þótti henta. Samtímis því, sem
fólk mataðist, fóru fram eftir-
farandi skemmtiatriði: Stutt
ræða, kveðskapur, gamanvísur
og bráðskemmtilegur gaman-
leikur, að allra dómi bísna vel
með farinn.
Allir, sem þarna voru mætt-
ir, munu hafa skemmt sjer hið
besta. Sumir ef til vill ekki síst
við dansinn, sem auðvitað var
síðasti þátturinn.
Þorrablótsgestur.
- Samvínnuversl.
Frh. af bls. 6.
keppni, en afnema einokun
kaupfjelstgánna, þar sém hún
er komin á.
Arðgreiðslurnar
í áróðrinum fyrir samvinnu-
verlunum hefur því mjög verið
beitt að þessar verslanir greiði
arð af viðskiptum, en aðrar
verslanir geri það ekki.
Það er um arðgreiðslur sam-
vinnuverslana að segja að þær
eru mjög mismunandi, um þær
gildir engin föst regla. Sumar
samvinnuverslanir greiða alls
engan arð. Aðrar greiða hins-
vegar arð af viðskiptum eftir
þeim reglum, sem_ þær sjálfar
setja og eru mismunandi í
hverju fjelagi. Undanfarin ár
hafa arðgreiðslurnar sífelld-
lega dregist saman. Verslanir
hafa í hendi sinni að ákveða
af hvaða vörum sje greiddur
arður og þeim vörum fer sífellt
fækkandi, sem fjelögin telja á-
góðaskyldar og sjálfur arður-
inn dregst saman. Hinsvegar
er það Ijóst, að það sem gerir
sumum samvinnuverslunum
kleift að greiða arð er ein
göngu að þær njóta fríðinda
um greiðslu skatta og útsvara.
Ef fjelögin greiddu útsvör og
skatta eftir sömu reglum og
aðrir, gætu þau cngan arð
greitt.
Hinsvegar er afleiðingin sú
af fríðindum samvinnufjelag-
anna um opinberar greiðslur,
að þessar greiðslur verða því
þyngri hjá almenningi. Það,
sem kaupfjelögin greiðá al-
menningi í arð, ef nokkur arð-
ur er á annað borð greiddur
— verður almenningur aftur
að greiða því opinbera í hærri
sköttum og skyldum.
Nú með vorinu gera sam-
vinnufjelög upp reikninga
sína, og verður þá væntanlega
unnt að fá upplýsingar um
hvernig hagað verður arð-
greiðslum í ár. Verður þá vænt
anlega tækifæri til að athuga
þær arðgreiðslur nánar.
— Minningarorð
Frh. af bls. 11.
urra barna auðið og eru tvö af
þeim uppkomin, en hin í bernsku.
Frú Olga Ijest hinn 17. janúar
síðast liðinn eftir langa vanheislu.
Vertu sæl, frú Olga, og hafðu
hjartans þökk fyrir samveruna
og einlæga vináttu. — Drottinn
blessi minningu þína. Vertu sæl.
K. Þ.
Bómarnir kveðnir upp
I Ungverjalnndi t dng
Tortryggileg rjettarhöld
Einkaskeyti til Mbl. frá NTB.
BUDAPEST, 20. febr. — Rjettarhöldunum yfir fjesýslumann-
inum Sanders og Bandaríkjamanninum Vogeler lauk í Buda-
pest í dag. Einnig yfir fimm Ungverjum, þar af einni konu og
presti, sem ásamt þeim voru sakaðir um njósnir og spellvirki.
Dómur mun upp kveðinn á morgun (þriðjudag).
5*^ SB H •
storbruni i
farþegaskipi
Einkaskeyti til Mbl.
Kaupm.höfn, mánud.
STÓRBRUNI varð í morgun í
danska farþegaskipinu Krón-
prins Olav, sem heldur uppi
ferðum milli Kaupmannahafn-
ar og Osló. 117 farþegar voru á
skipinu, er eldurinn brautst út,
og var þeim öllum bjargað, svo
og 60 manna áhöfn, og varð
enginn af þessum mannfjölda
sár.
Skipið var á leið til Kaup-
mannahafnar er þetta gerðist.
Var það í Kattegat, skammt
fyrir vestan Kullen.
Þegar eftir að skipið sendi út
neyðarskeyti, komu mörg skip
til hjálpar, en sænska stór-
skipið Stokkhólm, bjargaði úr
björgunarbátum 117 farþegum
og 60 mönnum af áhöfninni.
Eldurinn brenndi allt sem
brunnið gat á fyrsta farrými,
farþegaþilfar, matsali og fl.
Talið er að eldsupptök hafi
orðið í eldhúsi skipsins og hafi
þar orðið sprenging.
— Páll.
"®Krafist refsingar
IAðalákærandinn krafðist
þess, að tveir Ungverjanna
j yrðu líflátnir. Hins vegar krafð
ist hann þess, að Bretanum og
Bandaríkjamanninum yrði
hengt eins og þeir hefði unnið
til með afbroti sínu en ekki
dauðarefsingar sjerstaklega.
Báðnst allir vægðar
Sanders sagði að lokum fyr-
ir rjettinum í dag: „Mjer er
fullljóst, hve alvarlegs eðlis
það er, sem jeg hefi gert og
vona, að mjer takist að hamla
gegn einhverju af áhrifu'm
þess með því að gefa nánár
upplýsingar um, hvernig allt
er í pottinn búið. Jeg bið þess,
að þetta verði tekið til greina
og að jeg hljóti vægan dóm“.
Einnig Vogeler kvað sig
i harma það tjón, er hann hefði
unnið. Að því búnu lýstu sak-
borningar allir sekt sinni og
báðust vægðar dómstólanna.
Afmæli
— Ól. Hvanndaí
Frh. af bls. 5.
En Ólafur gerði myndamót af
þessari bók og lagði í það verk
mikla vipnu.
Fremst í bókinni er svofelld
áletrun frá Ólafi Hvanndal:
„Þessi bók er gjöf til bóka-
safns Blaðamannafjel. íslands,
sem stofnast með þessari bók,
sem er elsta prentaða sálma-
bókin. Með þökk fyrir samstarf-
ið við ísl. blaðamenn í 30 ár
og bestu óskum um gengi henn
ar í framtíðinni“.
nuimimfinnmi
L
Markús
Eftir Ed Dodd
I UIUIIIIl Illfioilf IIMII
AMD HE'S SO CRA7/ A'
TONI, HE'LL PROOA1'
WHAT £-”J'
Frh af bls. 11.
ið þrungnir þakklætiskennd og
virðingu fyrir alt það sem hún
hefur verið þeim á liðnum ár-
um.
Jeg sem línur þessar rita þékki
Þorgerði frá því að jeg var barn,
að hún dvaldi á heimili foreldra
minna, jeg lærði þá að meta
mannkosti hennar og góðvild til
manna og málleysingja. Sú vin-
átta, sem þá skapaðist, hefur
fram á þennan dag haldist og
jaldrei fallið skuggi á. Jeg veit
að við systkinin minnumst henn-
ar altaf með þakklæti og virð-
ingu, og móðir mín mun telja
hana eina af sínum tryggustu
vinkonum. Vil jeg því taka mjer
umboð og þakka henni fyrir hönd
okkar systkinanna og móður
okkar, allt það sem hún hefur
verið okkur frá fyrstu kynnum,
og árna henni heilla og bless-
unar á þessum tímamótum æf-
innar.
Mjer finnst erfitt að trúa því
að Þorgerður á Grund sje orð-
in öldruð kona með hærur á
vöngum. Persónuleiki hennar í
blóma lífsins er svo djúpt meitl-
aður í meðvitund mína, að jeg sje
hana altaf í því ljósi og 'svo vil
jeg láta vera, því
Fögur sál er ávallt ung
undir silfur hærum.
Guð blessi þig, Þorgerður og
gefi þjer gott og friðsælt æfi-
kvöld.
Gissur Gissurarson,
— Veistu nokkuð, hvar ung-
frú Tona er Sirrí.
— Hún sagðist ætla að fara
«in út að vatninu og synda þar.
— Jeg er hrædd um, að henni
leiðist hjerna hjá okkur og það
er mjög slæmt.
— Það er meira en slæmt.
Það er hræðilegt. Ef pabbi henn
ar neitar að styrkja okkur fjár-
hagslega, þá er úti um alla
náttúrufriðun í Týndu Skógum.
— Hann heldur svo mikið
upp á þessa dóttur sína, að hann
gerir allt sem hún vill.
Hótar hörðu
París. — Bidault, forsætisráð-
herra Frakka, hjelt ræðu á sunnu
daginn og kvaðst mundu beita
hörðu til að koma í veg fyrir
spellvirki kommúnista í landinu.